|
In het tweede luikje van mijn nabeschouwingen wil ik het nog eens over de oostfronters hebben. Toeval of niet, maar er is de laatste tijd weer heel wat te doen over het fenomeen, een episode uit onze geschiedenis die nog altijd emoties oproept. Ik verwijs naar een aantal recente publicaties : in de weekendbijlage van De Standaard van 16/17 september las ik een interview met Koen Aerts, onderzoeker aan de UGent, die samen met enkele collega's het boek 'Was opa een nazi ?' heeft geschreven. Er is blijkbaar ook een radioreportage geweest over het boek, maar toen zaten wij op de fiets... In Knack van deze week staat een uitstekend artikel van Walter Pauli over Dries Coolens, één van de laatste overlevende oostfronters. De man is 95 maar -en dat herken ik van vader- nog met ongelooflijk veel details zijn verhaal kan doen. Ik herkende de man trouwens van een reportage uit 'Koppen' over 'De laatste Oostfronters' van enkele jaren geleden. Je kan ze nog altijd op youtube vinden In het artikel van Knack wordt verwezen naar het boek geschreven door de Brit Jonathan Trigg 'Hitler's Flemish Lions' (dat ik las in het Engels, maar het is vertaald in het Nederlands) en naar zijn net in vertaling verschenen boek 'Het Testament van de Vlaamse Waffen SS. De allerlaatste Oostfronters getuigen'. In november start een reeks op Canvas over kinderen van collaborateurs, uiteraard kijk ik er met grote interesse naar uit...
Wat me in veel publicaties opvalt is dat men altijd opnieuw de schuldvraag stelt. Waren de Vlaamse oostfronters schuldig of toch nog meer zij die hen zo ver hadden gekregen (politici, priesters, ronselaars...). En zijn zij na de oorlog onheus behandeld of net met te veel begrip ? Koen Aerts verdedigt alleszins de tweede stelling Ik citeer : "We erfden een verwrongen historisch besef. De verliezers hebben de geschiedenis geschreven, en daarin is Vlaanderen echt een geval apart. Je moet nog altijd uitleggen dat de repressie noodzakelijk was : collaborateurs waren staatsgevaarlijk en droegen de democratie geen goed hart toe". Iets verder in het interview raakt hij een m.i. erg belangrijk aspect aan : "Via de kinderen kunnen we mee zoeken naar de mens achter de collaborateur. Doordat de Vlaamse Beweging en het Vlaams-nationalisme de collaboratie politiseerden is die menselijke dimensie verloren gegaan.'
Maar voor ons is het net dat aspect dat ons ertoe aangezet heeft een stuk van vaders tocht over te doen, vertrekkend van zijn oorlogsverslag, waarin het politieke aspect nauwelijks aan bod komt. En dan zie je het beeld van een jonge man die probeert te overleven in de extreme omstandigheden waarin hij terechtkomt. Waarin de noodlotsgedachte centraal staat, waarin vriendschap en kameraadschap helpen om stand te houden. We vinden het beeld van een sluwe opportunist, die na zijn kwetsuren probeert zo lang mogelijk van het front weg te blijven en af en toe zelfs kan genieten van de goede dingen des levens : eten, drank, mooie meisjes...
De weerslag is er achteraf gekomen : net als zovele anderen vond vader zich onheus behandeld en dat zorgde voor de nodige wrok en verbittering. En dat heeft hoe dan ook een weerslag op het gezin en de relatie... Maar dat is een te persoonlijk verhaal om hier te vertellen. Zoals Jan Leyers zegt naar aanleiding van zijn reeks over de Islam in Europa : "nuance is my middle name". Laten we dat ook op de oostfronters toepassen. In essentie waren ze radertjes in het duivelse plan van de nazi's. In andere woorden : 'nuttige idioten' van het Derde Rijk. En daar word je toch even koud van...
|
