Bijna-dood-ervaringen: bestaan ze echt?

De ervaring waarbij mensen denken 'uit hun lichaam te treden', is waarschijnlijk slechts een hallucinatie"

Volgens wetenschappelijk onderzoek gepubliceerd in het vooraanstaande medische vakblad 'The Lancet' alvast wel. Maar of dat onderzoek ook volgens de juiste wetenschappelijk principes verlopen is en over de hele lijn de juiste conclusies trekt, betwijfelt Dr. Herman de Regt van Tilburg University.

Na een hartstilstand beschrijft een vrouw aan haar neefje hoe ze op een bepaald moment uit haar lichaam treedt, zichzelf ziet liggen op de operatietafel en met haar overleden echtgenoot spreekt. Het is een concrete beschrijving van een bijna-dood-ervaring zoals er zovele zijn. Maar wat willen die ervaringen fysisch eigenlijk zeggen, en belangrijker nog: zijn ze wel reëel?

Volgens een onderzoek van neuroloog Pim van Lommel wel. Uit een onderzoeksgroep van 243 personen stelde hij bij 62 mensen een bijna-dood-ervaring vast. Die vaststelling op zich wil Dr. Herman de Regt van Tilburg University best aannemen. Wat van Lommel daarna echter met die informatie doet, vindt hij minder wetenschappelijk verantwoord. "Van Lommel gebruikt zijn onderzoek om een wetenschappelijk betwistbare en uiterst speculatieve redenering omtrent de herkomst van bijna-dood-ervaringen op te zetten", zegt hij.

Scheermes van Ockham

Om onduidelijke redenen gaat van Lommel er in zijn onderzoek namelijk vanuit dat de bijna-dood-ervaringen waarvan zijn testpersonen melding maken, plaatsvinden in de periode waarin zij volledig buiten bewustzijn zijn en dus geen hersenfuncties vertonen. Van Lommel gaat er daarbij vanuit dat de 'lichamelijke uittredingen' waarvan veel mensen melding maken, waarachtige uittredingen zijn, waarbij de geest van de patiënt waarlijk het lichaam verlaat en observeert wat er op dat moment in realiteit plaatsvindt. Voor die aanname kan hij echter geen enkele vorm van empirische bewijsvorming aanhalen - een anekdote van één enkele patiënt en één enkele verpleger doen op een dergelijk assumptie overstappen.