Steeds regelmatiger worden de leerkrachten op school geconfronteerd met scheidingen. Hoe ga je hier als leerkracht, of beter gezegd, als kleuterleidster het beste mee om? Om dit te weten te komen, ga ik een onderzoek doen over: 'de visie van verschillende culturen op scheidingen in de kleuterklas'. Ik hoop hiermee een antwoord te vinden op mijn vragen over de omgang met scheidingen. Vanuit mijn nieuwsgierigheid achter dit onderwerp kom ik tot de volgende twee leervragen: "Hoe reageren de verschillende culturen op scheidingen? Hoe ga je als leerkracht om met scheidingen in de klas, met zowel de ouders als de kinderen?"
Vanuit mijn eigen standpunt denk ik voorlopig dat de westerse wereld hier nogal losjes mee omgaat, wij, vrouwen en mannen gaan en staan waar we willen. Toch denk ik dat omstaanders het hier vaak moeilijk mee hebben, met het oog op de levenskwaliteit en welbevinden van de kinderen. Hoewel er grootouders zijn met een nieuwe vriend, denk ik dat deze generatie het hardste pleit om kinderen op te voeden met beide ouders in één gezin. Vroeger was het 'not done' om weg te gaan bij je partner, mensen konden niet anders dan water bij de wijn te doen. Mensen probeerden harder om hun relatie te laten werken, terwijl de generatie van nu sneller uit elkaar gaat voor soms kleine dingen die makkelijk oplosbaar zijn. Er gelden andere en nieuwe prioriteiten dan vroeger, ook deels gedwongen door de maatschappij waarin we leven.
Doordat wij twee soorten van scheidingen kennen: de wij-gaan-als-vrienden-uiteen-scheiding en de vechtscheiding, zal dit bepalen hoe kinderen en omstaanders hiermee omgaan. Bijvoorbeeld: wanneer ouders uit elkaar gaan en in een vechtscheiding belanden, komen de kinderen voor een hartsverscheurende keuze te staan "Welke ouder is goed en welke is slecht?" Kinderen horen niet te kiezen tussen hun ouders, hierdoor komt hun niet enkel hun welbevinden in het gedrang, maar ook hun ontwikkelingsdomeinen zoals de psychische - en sociaal-emotionele ontwikkeling. Ook de droom van de eeuwige liefde en trouw kan mogelijk verdwijnen.
In tegenstelling tot de westerse wereld denk ik dat scheiding bij de islam een hele strijd is. Niet zozeer wanneer de man besluit om te vertrekken, eerder als de vrouw dit beslist. Ik denk dat dit voor haar een gevecht naar vrijheid is, waar zij alles in verliest. Haar kinderen, vrienden en familie keren haar de rug toe, zodat zij eenzaam is in deze maatschappij. Denk maar aan de verminkingen die vrouwen moesten ondergaan afgelopen decennia ( neus afsnijden of overgoten worden met zoutzuur) In sommige landen wordt de vrouw zelfs ter dood veroordeelt wanneer zij hertrouwt (bij terugkomst in eigen land)! Wanneer een islamitische vrouw toch haar kinderen kan behouden (vaak in andere landen) hebben de kinderen het emotioneel heel zwaar, zij worden 'de kinderen van de hoer' genoemd. Toch denk ik dat de islamieten die zich hier al enkele generaties lang vestigen, makkelijker scheiden dan de 'oude' generatie.
In verband met het jodendom, denk ik dat dit onmogelijk is voor zowel man als vrouw. Deze mensen leven in zulk gesloten gemeenschap met zoveel godsdienstige waarden en normen, dat hieruit stappen sowieso volledig uitgesloten is. Vrouwen worden gebrainwasht van jongs af aan, bijvoorbeeld: vanaf een bepaalde leeftijd mogen dochters niet meer naar hun vader kijken. Hoe kunnen deze mensen dan ooit een zelfstandig leven opbouwen? De kinderen van een Joodse vrouw die zonder Joodse echtscheiding toch een relatie aangaat en kinderen uit deze relatie krijgt, worden 'Mamzerien' genoemd: deze 'vloek' blijft 9 generaties lang op het nageslacht van de overspelige Joodse vrouw rusten. 'Mamzerien' mogen alleen met 'Mamzerien' trouwen. Dit wil niemand zijn kinderen toch aandoen?
Hoe ga je met al deze (momenteel vooroordelen) om in de kleuterklas? Hoe reageer je als kleuteronderwijzeres op het kind van net gescheiden ouders? Hoe reageer je op de ouders en buitenstaanders, ook de extreme gevallen? Ik denk dat dit allemaal uiterst interessante vragen zijn, zeker in de multi- culturele samenleving waarin we in leven.
http://www.klasse.be/leraren/eerstelijn/echtscheiding-nieuwe-gezinnen/ Het laatste nieuws. Donderdag 20 februari 2014. Namen van kinderen veranderen leidt tot ruzie. http://www.femmesforfreedom.com/themas/huwelijkse-gevangenschap/ http://nl.wikipedia.org/wiki/Echtscheiding http://www.vragenenislam.com/icerik/welke-redenen-om-te-scheiden-zijn-geldig-de-islam Franck E.2010. Prinses Anna. De Eenhoorn Gray K. 2009.Papa-mama lijm. Holland Koppens J.2013. Mila heeft twee bedjes. Clavis peuter Arts S. 2009. Thuis bij mama, thuis bij papa. Mercis Krause U. 2011. Blijven ze nog lang?. Clavis Vriens J. 2010. Allebei even lief. Van Holkema & Warendorf Rombaut E. 2011. Hart: gezocht, verloren, gevonden. Lannoo Weninger B. 2009. Dag papa, tot volgende week. De vier windstreken Scherpbier N. 2006. Weekendpapa. Colombus Fàbrega, M. 2008. Papa woont in een ander huis. Bakermat Van Otterloo, M. 2005. Geen kusjes van mij. Lannoo Randerath, J. 2008. Flip begrijpt er niks meer van: als ouders scheiden. De Vries-Brouwers Broere, R. & de Bode, A. 1996.Maar jij blijft mijn papa. Van In
Wat mij is bijgebleven van dit artikel is, op de onderzoeksvraag 'Hoe ga je om met de kinderen en ouders na/tijdens een scheiding?':
- 1/3 huwelijken in België wordt ontbonden en het blijft groeien - In het begin van het schooljaar wordt er naar de gezinssituatie van de leerling gevraagd, om op deze manier in te spelen op zorgverbreding - Leerlingen kunnen zich voor een bepaalde periode anders gedragen dan gewoonlijk - School kan een rustpunt zijn voor kinderen - Scheiding is beter, dan een gezin zonder warmte en geborgenheid
Enkele tips voor het omgaan met kinderen:
Leg vooral jonge kinderen uit wat er precies aan de hand is, dat zij niet de schuld zijn van de problemen.
Luister naar de leerling, geef hem wat extra aandacht, begrip en hulp. Doe dat discreet. Hij mag zich geen uitzondering voelen.
Wees alert voor veranderingen in het gedrag van de leerling en praat
erover. Vergoelijk ongepast gedrag of slechte schoolresultaten niet.
Blijf als leerkracht je eisen stellen.
Respecteer beide ouders en veroordeel niemand, ook al lijkt het dat
de leerling zelf partij trekt voor één van de ouders. Vaak is dat onder
invloed van derden. Op termijn heeft de leerling er het meeste baat bij
dat de band met elk van de ouders positief blijft.
Leerlingen met gescheiden ouders hebben vaak problemen met
praktische zaken (zwemgerief, turngerief, leerboeken, ). Ze hebben
immers twee huizen waar ze iets kunnen laten liggen. Gun de leerlingen
een aanpassingsperiode. Sommige kinderen worden op maandagmorgen op
school overgedragen van de ene ouder naar de andere.
Evenveel valkuilen:
Leerkrachten die zelf een scheiding hebben meegemaakt zijn extra
gevoelig voor de ervaringen van leerlingen die hetzelfde meemaken.
Veralgemeen de eigen ervaringen niet. Elke scheiding is anders.
Sommige leerlingen gaan op zoek naar de geborgenheid en veiligheid
die ze thuis missen. Soms zoeken ze een vader- of moederfiguur in een
leerkracht. Bewaak je grenzen. Een leerkracht kan niet voor vervangende
ouder spelen.
Gebruik het feit dat ouders gescheiden zijn niet te vlug als reden
voor gedragsproblemen of slechte cijfers. Veel leerlingen komen er
zonder kleerscheuren doorheen.
Bombardeer de leerlingen niet met (goedbedoelde) hulp. Ze gaan
zichzelf als een probleemgeval bekijken. Ga op zoek naar de kracht van
zon kind, zodat het zelf naar een oplossing kan zoeken.
DE OUDERS: oordeel niet
Veel scheidingen verlopen in een sfeer van ruzies en beoordelingen.
In de periode voor en vlak na de scheiding kunnen de emoties thuis hoog
oplaaien. Hou er rekening mee dat de ouders niet altijd redelijk
zullen overkomen. Overspoeld door hun eigen emoties verliezen ze soms de
werkelijke belangen van hun kinderen tijdelijk uit het oog.
Toon begrip voor de moeilijke situatie die ze doormaken. Praat met hen vanuit hun en jouw zorg voor hun kind.
Tussen de scheidenden woedt er vaak een hevige strijd om het gelijk.
Niet zelden worden kinderen daarin betrokken. Laat je nooit verleiden
om partij te kiezen.
Als een ouder je raad vraagt in een conflictvolle situatie, kan je scheidingsbemiddeling of ouderschapsbemiddeling aanraden.
Meestal hebben ouders maar één wens: dat de omgeving hen blijft
erkennen als ouder. Mensen zijn na scheiding soms heel gevoelig voor de
manier waarop ze worden aangesproken. Spreken over "uw man" of "uw
vrouw" is niet correct. Het is "ex-man" of "ex-vrouw", of beter nog de
"mama van Koen" of de "papa van Mieke".
Zowel éénoudergezinnen als nieuw- samengestelde gezinnen kunnen het
door de scheiding financieel moeilijker hebben. Dit kan gevolgen hebben
voor de schoolreizen, skiklassen Hou daar rekening mee.
Op klasniveau:
De opvattingen die de leerkracht heeft over scheiding,
éénoudergezinnen en nieuw-samengestelde gezinnen kunnen positief of
belemmerend werken op de beleving van de leerlingen. Je kan
echtscheiding tot iets alledaags minimaliseren of je kan het als
ongewoon, zielig of rampzalig bestempelen. Wie met respect omgaat met
echtscheiding vertrekt vanuit het kind.
Leerlingen vinden vooral steun bij leerlingen in eenzelfde situatie.
Ze denken vlug: ik ben de enige die zoiets overkomt. Nochtans zijn er
in de meeste klassen wel enkele. Een klasgesprek kan dit isolement
doorbreken.
Vaak wordt in de klas het traditionele gezin als norm bekeken.
Leerlingen die leven in een andere gezinssamenstelling vinden zich hier
niet in terug. Ze gaan zich afvragen of ze wel "normaal" zijn.
Steun leerlingen die leven in een specifieke gezinssituatie bij
mogelijke moeilijke momenten (invullen formulieren, nieuwjaarsbrieven,
vader- en moederdagcadeautjes, maken van tijdslijn over het eigen leven,
stamboom,). Zoek samen met de leerling naar een passende oplossing.
Spreek ook over andere gezinsvormen in de les en stel niet alleen
het klassieke gezin als model. De eindtermen bieden genoeg
aanknopingspunten.
Vul de klas- en schoolbibliotheek aan met kinder- en jeugdboeken in
verband met echtscheiding en andere gezinsvormen. Vermijd verhaaltjes
met de boze stiefmoeder.
De rapportentijd kan een beladen periode zijn. In sommige
echtscheidingen waar de strijd nog blijft duren is het aan de
andere ouder al dan niet laten zien van het rapport een element in die
strijd. Maar ook in andere scheidingen is de rapportentijd een speciaal
moment.
Geef extra tijd zodat het rapport ook kan meegenomen worden op bezoekweekend
