Naar aanleiding van het overlijden, vijf jaar geleden (op 2 januari 1999) van Leon Hendrickx, een artikel uit het VK-blad van oktober 1995.

Toen ik enkele jaren geleden, samen met mijn zoon Wim, terugkeerde van "de Muur van Geraardsbergen", waar we naar de doortocht van de Ronde van Frankrijk waren gaan kijken, passeerden we toevallig langs een wegwijzer met de melding "EVERBEEK 7 km". Die plaatsnaam riep onmiddellijk droevige herinneringen in mij op. Ik stuurde in de aangewezen richting en (her)ontdekte een vredig, bijna Godvergeten, Oost-Vlaams dorpje aan de rand van de taalgrens.

Na enig zoekwerk en navraag in een plaatselijke herberg wisten we dat de hoeve "CORDIER" zich in Hoog Everbeek bevond en bijna instinctief reed ik tot voor de boerderij waarin we in mei '40 een drama van oorlogsgeweld hadden meegemaakt. De hoeve was nog net dezelfde gebleven zoals voor 40 jaar en helemaal zoals ik ze me nog steeds voorstelde ondanks het feit dat ik er sindsdien nooit meer geweest was. Had dit oorlogsgebeuren, ondanks mijn jeugdige leeftijd, zo een diepe indruk op mij nagelaten of was het doordat mijn moeder er mij ontelbare malen over verteld had ? Feit is, dat wij, zoals alle mensen uit de Druivenstreek, op 14 mei 1940 door de Engelsen verplicht werden ons huis te verlaten en op vlucht te vertrekken. Vluchten, maar hoe en waarheen ? Dat was voor velen een groot vraagteken. Voor ons was dit echter vlug beslist : Nonkel CORDIER, afkomstig uit Everbeek waar hij nog familie had, was vrachtvoerder en beschikte over een vrachtwagen en dus lag het voor de hand dat we die richting uitgingen. Maar zoveel familieleden wilden uiteindelijk mee dat de vrachtwagen veel te klein bleek en dat men besloot dat alleen de vrouwen, de kinderen en de mindervalide meekonden. De overigen zouden volgen per fiets. In de late namiddag vertrokken we met een overvolle wagen, richting Brussel - Ninove, naar onze bestemmingsplaats. Door de vele controles onderweg en omdat we niet vlug konden rijden wegens de overvolle wegen met vluchtende mensen, waren we pas bij valavond in de omgeving van Dilbeek waar we in of naast de vrachtwagen overnachtten. 's Morgens werden we verrast door vliegtuigen die laag over onze hoofden scheerden zodat iedereen paniekerig van de wagen sprong. Hierbij kwetste en bezeerde Heinke GUNS zich danig. De rest van tocht naar onze bestemming verliep zonder veel hindernissen en uiteindelijk bereikten we Everberg. Daar werd Heinke GUNS onmiddellijk gehospitaliseerd en stelde men een bekkenbreuk vast. Hij zal aan de gevolgen daarvan en ook aan de doorstane emoties te Everbeek overlijden op 1 juni 1940.

De kolonie vluchtelingen die haar intrek genomen hadden in de woningen, de schuren en de stallingen van de boerderij bestond uit een dertigtal personen :

* zijn zusters Yvonne en Lea CORDIER, echtgenote van Jules VANDENBRANDEN (gemobiliseerd) en hun zoon Jean,

* zijn schoonzuster Germaine LEFEVER, echtgenote van Georges CORDIER (gemobiliseerd) en hun zoon Werner, dezer ouders Desiré LEFEVER en Virginie GUNS,

* diens schoonbroers en zusters : Theophile SMITS (weduwnaar 1e huwelijk Theresia HENDRICKX) en echtgenote Mathilde GUNS, Vital GUNS en echtgenote Marie DILISSEN en hun kinderen Maria, Martha, Yvonne en Pierre.

* Engelbertus DECOSTER en zijn echtgenote Albertine LEFEVER (die later verder naar Frankrijk vluchtten),

* Charles SWINNEN (schoonbroer van Vital en Marie) die reeds uit Overpelt naar Jezus-Eik gevlucht was,

* mijn grootvader Alfons HENDRICKX en mijn grootmoeder, Catharina MICHIELS, Clementine HENDRICKX, weduwe van Charles KOYEN, haar pleegkind, de gehandicapte Emma KOYEN en haar dochter Lea KOYEN, echtgenote van Maurice CRAPS (gemobiliseerd) en hun zoon Roger,

* Virginie Wollanders, moeder van Frans Meysmans en Celestine Meysmans, diens echtgenoot Jozef Eggers en hun zoon Albert Eggers,

* Rosa Vandergoten en zoontje (van 2 jaar) Roger, (haar echtgenoot was gemobiliseerd),

* mijn moeder Elisa VLEMINCKX, haar zuster Louise, mijn broer Joseph en ikzelf, Leon HENDRICKX.

Mijn vader, Louis HENDRICKX, wou zijn huis niet verlaten. Een paar dagen later echter werd hij daartoe verplicht. Hij fietste ons achterna maar heeft ons tijdens de vlucht nooit teruggevonden. De eerste dagen van ons verblijf bleef alles vrij rustig. Het was pas in de namiddag van 19 mei dat de hel boven onze hoofden losbarstte. Het begon met het geroffel van beschietingen en ontploffingen in de verte. Paniek was er niet onmiddellijk maar toch werd er besloten te gaan schuilen in de opslagkelder onder de boerderij die bereikbaar was langs een deuropening op de binnenkoer van deze vierkantshoeve. De opening was afgesloten met een groene ijzeren deur die blijkbaar niet volledig sloot. Verschillende mensen wilden niet meer naar deze veel te kleine schuilplaats en bleven boven in de keuken of in de kamers. Vermoedelijk werd mijn grootvader Alfons HENDRICKX, die zich achter de keukendeur verschool, getroffen door de eerste obus die op de binnenkoer viel en daar uit elkaar spatte. Hij werd vreselijk verminkt en was op slag dood. onophoudelijk bleef men schieten en het tweede slachtoffer dat dodelijk getrokken werd, was Charles SWINNEN, de vluchteling uit Limburg. Hij stond vooraan in de voorraadkelder waar de mannen hadden plaats genomen. Daardoor steeg de angst voor nieuwe slachtoffers ten top en nooit in mijn leven heb ik zoveel Weesgegroeten en "O.L.-Vrouw van Jezus-Eik, bescherm ons en bid voor ons" horen bidden, ja zelfs roepen als toen, tussen iedere ontploffing. Het derde slachtoffer was de 18-jarige Martha GUNS. Ze bevond zich naast mij en mijn moeder. Ze zat op een kist tegen de muur. Niemand durfde vermoeden dat de kleine wonde op haar voorhoofd, waaruit een kleine bloedstraal liep, haar gedood had. En nochtans was dit de harde realiteit. Van toen af begrepen we dat de kelder een slecht gekozen schuilplaats was en we besloten deze tussen twee salvo's in, te verlaten. Al lopend ging het langsheen de stallingen, over de binnenkoer, naast de achteraangelegen weiden en akkers, waar we ons in de greppels achter de hebben verscholen. Na enige tijd luwde het lawaai om achteraf volledig te verdwijnen. Niemand durfde onmiddellijk zijn schuilplaats verlaten uit panische angst dat het inferno ieder ogenblik kon herbeginnen. Later, toen we het toch aandurfden en we ons vergewisten van de toestand na deze onzinnige beschieting van een boerderij waar alleen vluchtelingen en de bewoners aanwezig waren, stelden we vast dat, buiten de drie dodelijke slachtoffers, alleen Lea KOYEN licht gekwetst was aan het been. De materiële schade was zeer groot aan het gebouw en aan de inboedel terwijl in de stallingen vele varkens en koeien gedood of gewond waren. Met een paardenkar werden de slachtoffers naar het kerkhof van Everbeek gebracht waar ze begraven werden. Na dit vreselijk gebeuren zou niemand nog op deze onheilplaats blijven en nadat we alles, zo goed en zo kwaad als het kon, weer hadden opgeruimd, vertrokken we terug naar huis, want de frontlijn was ondertussen over ons heen geschoven. Velen gingen met de fiets, anderen met de tram, enkelen te voet en de laatsten met de vrachtwagen. Thuis viel er geen enkel spoor van vernieling of van oorlogsgeweld, op enkele kleinigheden na, te bespeuren.

Leon HENDRICKX
Deze bijdrage werd me toegestuurd door Rogge Michel, Geraardsbergen.
Nota: 1- schrijver Leon Hendrickx bedoeld Everbeek - boven,waar hij het heeft over "Hoog Everbeek".
2- niet André Cordier en echtgenote, maar Clotaire Cordier en zijn echtgenote Jeanne Cabo.
3- niet zijn zusters, maar zijn nichten, de namen kloppen wel.

Michel Rogge

Wat vinden we terug in de archieven over deze periode:

In de late namiddag van vrijdag 17 mei 1940 kwamen de eerste Duitse infanteristen aan te Viane. Het kleine dorp was binnen een paar uur volledig ingenomen door honderden soldaten, velen per fiets, anderen met paard en kar, en die zich met de komende nacht in het vooruitzicht groepeerden in de weiden ter plaatse genaamd Stelterode (tussen de Edingseweg en de Beverstraat) en op het Vianeplein. In de vroege ochtend van maandag 20 mei vertrokken ze richting Lessines (Deux-Acren) en Geraardsbergen met het oog op de oversteek van de Dender.

5808. Gilbert DUBOIS, Zondag 19 mei 1940. Duitse luchtbombardementen te Ronse en omgeving, in Annalen. Geschied- en Oudheidkundige Kring van Ronse en het Tenement

van Inde/Annales. Cercle historique et archéologique de Renaix et du Tenement dInde, 2000, XLIX, p. 65-138.

xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

6883. Gilbert DUBOIS, Crisisdagen bij de Britse strijdkrachten (BEF) op 17, 18, en 19 mei 1940 te dHoppe/La Houppe - Vloersberg/Flobecq Châlet des Bois, in Annalen. Geschied- en Oudheidkundige Kring van Ronse en het Tentement van Inde/Annales. Cercle historique et archéologique de Renaix et du Tentement dInde, 2003, LII, p. 181-234.

Voor de Duitsers kwam het er tijdens de laatste dagen van de achttiendaagse veldtocht op aan om de troepen die zich binnen de omsingeling zaten te vernietigen. Ze rukten dan ook verder op. Het front aan de Leie viel in duigen. Vanuit het oosten vielen de Duitsers de Engelsen aan en drongen ze terug tot de Vlaamse Ardennen. In het westen hadden de Belgen een nieuwe linie opgetrokken van de kust tot de Leie. Ze hadden er stellingen ingenomen achter een afleidingskanaal

Le pont de la rue des Moulins est le plus ancien des quatre ponts qui établissaient les communications entre le bas et le haut de la ville.
L'ouvrage, qui se trouve à proximité immédiate de l'Hôpital N-D à la Rose fut détruit par les Anglais qui le firent sauter le 17 mai 1940 lors de leur départ de Lessines.
L'explosion provoqua des fissures dans la face de l'Hôpital et souffla plusieurs vitraux de la chapelle.
Un pont provisoire en bois fut établi en attendant la reconstruction de l'édifice, qui allait quand même se faire attendre 10 ans !

19.Mai 1940

<< 18.Mai 1940 20.Mai 1940 >>

Polizei-Div.: The division start sto move into the area Bitburg north of Trier.

Heeresgruppe B

West of Antwerpen Dutch forces still defend local fortifications and fired on crossings across the Schelde. Local heavy fighting.

Bridge construction across the Schelde.

Another fort in Namur is taken without resistance. Another fort in Lüttich is taken. Several Forts still resisting.

In Antwerpen the pedestrian tunnel is undamaged the road tunnel destroyed. The bridgehead on the western side of the Schelde is expanded but heavy enemy artillery fire from the western fortifications on the bridgehead and the river.

The oil-tanks partially caught fire today by artillery fire. Maybe the main oil-storage can be saved.

Nearly no ships are left in Antwerpen just a few trawlers.

On the island of Walcheren all coastal batteries are destroyed. In the docks of Vlissingen 2 12cm, 1 Patrol boat, 2 floating planes and 1 mine-depot captured.

Operation Stein will be established in Vlissingen to cross the Schelde.

XVI.A.K.(mot.): is attached to 4.Armee/Heeresgruppe A.

18.Armee

1600 French and 13000 Dutch soldiers captured on island Zeeland.

Fortress Antwerpen surrenders to XXVI.A.K. As the Schelde-bridge and the road-tunnel are destroyed the advance of the Korps is stopped. The pedestrian-tunnel is damaged. Pi.Btl.216 starts to build a bridge.

XXVI.A.K.:

225.Inf.Div.: the division captured 14000 enemy soldiers in fortifications of Antwerpen during the last two days.

216.Inf.Div.: As the division prepares to attack into the city of Antwerpen the city surrenders. Pi-Btl.216 starts to build a bridge which is finished on the 21.Mai.

IX.A.K.: (moved from 6.Armee to 18.Armee this day)

19.Inf.Div.: During the night 18./19. enemy artillery fire on German positions around Teralphene. In the early morning recon reports that the enemy is not building up stiff resistance and the division commander orders to attack across the Dender.

I., II./I.R.73 advance to the river and come under heavy enemy artillery fire. German artillery forces the enemy to withdraw from the positions along the canal. He goes back to Denderleeuw.

II./73 finds no location to cross the Dender and evades to the sector of the I./73 north of the canal-knee. 5./73 under Olt.Seyrl is the first company that gets across followed by Major Köhler the Btl. commander. Under enemy fire the soldiers embark the dinghies and cross the canal. Major Köhler breaks into Denderleeuw with two groups and the company group of 5./73 and is involved in heavy house to house fighting. Some British tanks appear in the streets but are rejected by the 5.Kp. In the western part of the town Major Köhler is wounded but stays with his unit. The 2./I.R.73 under Oberstlt. v.Lersner breaks into Denderleeuw from the north. The raising pressure pushes the enemy out of Denderleeuw. The I./73 pursues the retreating enemy who sets up a defence line after on kilometer. The I./73 overruns the enemy there.

The remaining parts of the regiment follow and reach the line Kerkxken Klein-Herlinckhove at 14:35. At once heavy equipment follows to strengthen the bridgehead. Inf.Rgt.73 stays alone with open flanks on the other side of the Dender. 14./I.R.73 secures the flanks. Engineers start to build a bridge.

In the late afternoon Vorausabt. Marcks arrives in the bridgehead.

20:30 verst.Inf.Rgt.73 builds a marching group Menkel (I./A.R.19, I./A.R.55, 3./Pz.Jg.Abt.19, Tle. N.A.19, 3./Pi.Btl.19, one battery II./A.R.60 (10cm)) and continues to pursue the enemy via Audenhoye to Roosebeeke where the regiment arrives around midnight without enemy contact.

After the crossing of the Dendre of this day the III./Inf.Rgt.73 is regrouped as a bicycle Btl. with organized bicycles.

56.Inf.Div., 216.Inf.Div.: receive order to occupy the area north of Gent.

56.Inf.Div.: is attacking towards the city of Gent. The division crosses the Dendre without connection to friendly units left or right.

6.Armee

Main targets for the attack on this day are: IX.A.K.: line Gent Audenarde; XI.A.K.: road Audenarde Renaix (included); IV.A.K.: Heights east of Tournai; XXVII.A.K.: Peruwelz.

Forward elements reach the Schelde river left and right of Tournai.

IX.A.K. is transferred to 18.Armee

223.Inf.Div.: at Lüttich Fort Evergnee surrenders.

IV.A.K.:

35.Inf.Div., 18.Inf.Div., 7.Inf.Div., 31.Inf.Div. attack towards the industrial area Tournai out of the area south of Brussels.

35.Inf.Div.: advances through the battlefields of Waterloo and secures the gap the XVI.A.K.(mot.) left.

18.Inf.Div.: crosses the Dendre River and reached the Schelde River south of Tournai. An advance force of Inf.Rgt.54 cannot take the bridge because of British defence fire.

Heeresgruppe A

27.Inf.Div.: In the morning II./Inf.Rgt.40 crosses the Maas at Givet and advances via Pt.Doische Romérée to Matagne-la-Petite the daily objective. The division receives order to advance to the area northeast and around Hirson.

4.Armee

211.Inf.Div.: (Unterstellung?) set up for the attack on fortress Naumur on the heights of Arbre.

Gruppe Hoth:

XVI.A.K.(mot.):

3.Pz.Div.: resting; The division plans to march off tomorrow.

4.Pz.Div.: In the morning the division gives out the order to start advancing towards Beaumont on two roads at 16:00. The first goal is the area north of Avesnes. The roads are crowded with refugees who cause huge traffic jams and delays. The Schtz.Brig. arrives at the daily objective in the night.

In the evening the Div.Gef.Std. moves to Ecuelin. Gen.Maj.Stever takes command of the division again.

In the evening the division receives order to clean the Mormal-forest and keep it open on the 20.Mai.

22:00 II./S.R.33, 4./A.R.103 march off from Berlaimont towards the Mormal-forest.

Verst. II./S.R.33 moves through the forest without enemy contact but encounters enemy forces as the unit leaves the forest at sunrise. The battalion defends in two groups east of Herbignies until reinforcement arrives on the 20.Mai.

I./Flak-Rgt.Gen.Göring (8,8cm) is attached to the division.

XXXIX.A.K.(mot.)

7.Pz.Div. regroups and rests during the day. Rommel asks Hoth to attack towards the important heights at Arras 30km ahead. After some discussion about the exhausted units he allows Rommel to attack after midnight.

5.Pz.Div.: continued heavy fighting against elements of the 1.North-African and 5.light Div. In the woods of Mormal. Forward elements reach the line of the 7.Pz.Div. in the afternoon.

Gruppe Kleist

XIX.A.K.(mot.):

1.Pz.Div.:

During the day all enemy attacks from Péronne and from the south into the area St.Quentin are rejected. Especially at Falvy and Essigny heavy fighting of Pz.A.A.4, 3./Pz.1, 3./Pz.Pi.Btl.37 and Sperrverband Müller against attacking French forces which try to attack the rear elements of the division. Oberstabsarzt Maisch severely wounded.

After the division secured Péronne the order just to advance to the Cologne sector arrives.

Pz.Brig.1:

In the early morning the brigades starts to advance towards Péronne and breaks occasional light enemy resistance. Péronne is taken around 16:00 after short fight.

II./S.R.1 crosses the Somme and expands a bridgehead to the south and southwest without enemy contact.

K.1 moves through St.Quentin and secures the canal southwest of Allaines.

In the evening the brigade stands in Flaucourt, 8km northwest of Péronne.

Schtz.Brig.1

Meets just light enemy resistance which makes it possible that the SPW companies can advance in their vehicles for most of the time. In the evening the brigade holds the line Rancourt Höhe 109 south of Laforest Combles.

XXXXI.A.K.(mot.)

6.Pz.Div.: breaks the last enemy resistance at Le Catelet and closes up to a line with the XIX.A.K.(mot.) west of the Canal du Nord.

12.Armee

XVIII.A.K.: (Unterstellung?)

1.Geb.Div.: changes direction to the southwest towards the Aisne-Oise canal and reached the area of Vervin.

VI.A.K.:

16.Inf.Div.:

6./I.R.79: A part of the Kompanie under Leutnant Timmer is located in the Bois de Raucourt west of La Besace. Fw.Madest follows with the rest of the Kompanie later. At 06:00 the Kompanie is finally reassembled.

The Kompanie is reorganized: Fw.Madest 1.Zug, Feldwebel Atzmann 2.Zug. Each Zug is organized with four Gruppen. Lt.Seefloth (of 2.Kp.) is the new commander of the 6.Kompanie.

During the day the Kompanie builds fortified positions as enemy artillery fire is expected. The enemy artillery fires from 23:00 01:00 and from 03:00 05:00 in the night to the 20.Mai.

16.Armee

VII.A.K.:

71.Inf.Div.: In the early morning the 1./Pi.Btl.171 under command of Olt.Alfred Germer takes the last armoured turret of Panzerwerk 505. The remaining enemy soldiers in the underground area of the fortress refuse to surrender. During the day the underground part of the fortress is searched. All French soldiers died in the smoke and fire down there. The commander committed suicide in a small supply room.

The 1./Pi.Btl.171 is ordered to Sailly to rest.

Gen.Lt.Weisenberger writes a report to nominate Germer and UO Pape for the Ritterkreuz:

By taking the enemy bunker in the fore field of Panzerwerk 505 UO Pape the 5./I.R.211 was able to advance and the 1./Pi.Btl.171 could assemble at the east of Villy to attack Panzerwerk 505 successfully. Taking the Panzerwerk was very important for the further attack on the Weygand-line.

Olt.Germer took the left corner fortress of the former Maginotline, the well armed and heavily fortified Panzerwerk 505 Ouvrage de la Ferte after several hours fight.

Olt.A.Germer receives the RK for the actions at Panzerwerk 505.

The cemetery of the 71.Inf.Div. is at Noyers-Pont-Mauguis near Sedan.