01-02-2013 om 14:42 geschreven door elcker-ik centrum  

30-01-2013 om 09:25 geschreven door elcker-ik centrum  

24-01-2013 om 12:07 geschreven door elcker-ik centrum  

Beste Filokes,

Volgend onderwerp is “ ontwikkelingshulp “ . Prima, maar zeer breed natuurlijk. Er zijn gewoon teveel invalshoeken. Best even ‘kadreren’ om te voorkomen dat we door de bomen het bos niet meer zien. Weerhoud u niet om nog vooraf te reageren op het blog als je vindt dat ik iets over het hoofd zie dat er toch echt wel bij moet.

Hoewel je natuurlijk alles kunt ontwikkelen door hulp te bieden, hebben we het wel degelijk over de klassieke vorm: Steun ( vooral financieel ) van het ‘rijke’ Westen (wij) aan het ‘arme’ Zuiden (zij).

Is dat een goede zaak ? Moeten wij ons daartoe ethisch verplicht voelen? Is het geen bodemloos vat? Hebben wij door de kolonisatie geen schuld aan hun achterstand? Dat lokale hongerende kind kan er toch niet aan doen dat de leiders corrupt zijn? Hebben wij de voorbije +/- 40 jaar goed werk geleverd ter zake? Zit de islam er voor iets tussen? Valt er überhaupt wel iets te ontwikkelen op die manier door de structuur van het tribalisme? Hoe komt het dat het in sommige regio’s wel lukt ( type Azië) en in ander absoluut niet (type Afrika)? Enz enz…………

Het blijft breed. Ik neem daarom een voorschotje op jullie inbreng en ga er gemakshalve even van uit ( corrigeer mij indien nodig) dat we het toch min of meer eens zijn over het volgende:

Zelfs de meest overtuigde voorstander van ontwikkelingshulp zal toch min of meer akkoord zijn met de volgende stellingen:

Ook als we aannemen dat het onze plicht was en dat de meeste initiatieven goed bedoeld waren, moeten we vaststellen dat in zeer veel gevallen ( in feite de meeste) de resultaten pover zijn in verhouding met de geleverde inbreng, ook al zou je vinden dat er meer had moeten gedaan worden. We kunnen over het algemeen niet van een successtory spreken. Dit wordt bevestigd door Afrikaanse economen. Die spreken zelfs , niet van een gebrek aan succes, maar van contraproductiviteit. We doen dus soms meer kwaad dan goed. Mogelijke oorzaken van het falen zijn er voldoende en je kan debatteren tot je blauw ziet over welke nu de ergste miskleunen waren, maar laten we even in willekeurige volgorde van het volgende lijstje uitgaan:

· In oorsprong werd al te vaak uitgegaan van het eigen westers belang.( Vb Onze firma’s gingen daar hoogspanningsleidingen aanleggen)

· Manifest corrupte heersers werden toch ontzien omwille van westerse commerciële belangen ( Wilfied Martens : Ik hou van dit land, zijn volk en haar leiders)

· Strategische belangen (uranium, kobalt enz )

· Er werd teveel en te vaak geïnvesteerd in ad hoc en niet in structurele oplossingen, gevolg, dweilen met de kraan open + hongersnoodcamera’s weg, hulp ook weg.

· De opbrengsten die er zonder twijfel waren uit bv. grondstoffen zijn zo goed als nooit bij de lokale bevolking terecht gekomen.

· Op ’t einde van de kolonisatie werden de landen verlaten met een soms vrij goede infrastructuur, maar met een absoluut gebrek aan know-how om daar mee om te gaan.

· Onze hulpgoederen doen daar de landbouwprijzen dalen zodat de lokale boeren beter stoppen en hun hand ophouden.

· De ontwikkelingshulp wordt stilaan een industrie met eigen belangen en ettelijke duizenden medewerkers. Dat begint een eigen zelfbestendigende en selffulfilling logica te volgen, zelfs al gaat het niet altijd om bewust misbruik.

Tot zover ( naar believen uit te breiden ) enkele uit een reeks mogelijke oorzaken waar het Westen minstens gedeeltelijk in de fout is gegaan. We kunnen dat dinsdag nog eens allemaal herhalen en erop drukken hoe erg we dat vinden, maar in feite zeggen we dan niets nieuws. Wij weten dat, de ontwikkelingshelpers weten dat en onze overheden weten dat. Als daar geen verandering in komt moet het dus gaan om dieperliggende oorzaken. Daar zijn een aantal mogelijke oorzaken bij die tot voor kort ( en in feite tot op heden ) niet mochten vernoemd worden wegens politiek niet correct of zelfs wegens shhhhttttt het R-woord.

Ik vermoed dat het filosofisch boeiender is om over die ‘nieuwe’ reeks te spreken. Nieuw met dien verstande dat die oorzaken er altijd geweest zijn, maar nooit mochten vernoemd worden.

Andere oorzaken:

· Het blijkt een onhaalbare kaart te zijn (hoe goedbedoeld ook) om een westerse democratie, laat staan een westers economisch systeem zondermeer over te planten naar een cultuur die daar de nodige voorgeschiedenis niet voor heeft. Onze westerse systemen zijn er niet van vandaag op morgen en ook niet zonder slag of stoor gekomen. Waarom dan veronderstellen dat het daar meteen moet lukken omdat wij het hen komen vertellen.

· Uit een complex amalgaam van oorzaken licht ik er twee uit. Het zijn waarschijnlijk niet de enige, maar alleszins volgens mij zeer belangrijke. In wat we maar gemakshalve het arme Zuiden zullen noemen zijn in de loop van ettelijke eeuwen maatschappelijke systemen ontstaan die vaak gebaseerd zijn op 1 chef die aan het hoofd staat van een uitgebreide familievorm of stam ( vandaar tribalisme ) met een zeer grote druk op de stamleden en/of familieleden om elkaar te helpen indien nodig. Dit heeft waarschijnlijk prima gewerkt sinds mensenheugenis, maar nu die stammen volksstammen geworden zijn met (honderd)duizenden leden heeft dat een aantal ongewenste neveneffecten.

Opnieuw zeer complex, maar laten we er schematisch twee uithalen:

1) Iemand die om één of andere reden een succesvolle zaak heeft opgebouwd is zedelijk verplicht neefjes, nichtjes en familie tot in het zesendertigste knoopsgat verder te helpen ook als die bij wijze van spreken geen st… onder hun ….waard zijn. Gevolg, er blijft niets over om te herinvesteren in de uitbreiding van zijn succesvolle zaak. Iets waarop onze westerse rijkdom gebaseerd is.

2) Iemand die om één of andere reden macht bezit (lokaal op nationaal, kleine of grote potentaat) heeft er absoluut geen moeite mee om die macht te gebruiken voor giften allerhande. Het is trouwens vaak de enige methode om hoe dan ook aan een in komen te geraken. De gedupeerden zullen exact hetzelfde doen van zodra ze de kans krijgen. Vooral als het geld of de middelen komen van iemand buiten de eigen stam. Zij hebben dus niet de indruk dat daar iets verkeerd gebeurt.

3) Honderdduizenden mensen die op één of andere manier creperen, dat is in feite niet zo erg als ze niet tot je eigen stam of familie behoren.

Drie voorbeelden uit een reeks van vele. Wij kunnen dat verwerpelijk vinden, maar dat systeem is bij manier van spreken logisch en automatisch voortgevloeid uit de vroegere stammeneconomie. Opnieuw, een stammeneconomie die natuurlijk ontstaan is en toen ook uitstekend werkte in de toenmalige klimatologische en aardrijkskundige situatie.

Laten we ook niet terugschrikken voor vragen die tot voor kort absoluut verboden waren door de politieke correctheidspolitie, zoals:

· Hoe komt het dat de miserie zich vooral afspeelt in Afrika? En bv niet of toch veel minder in andere landen die toch ook gekoloniseerd zijn geweest?

· Hoe komt het dat 10 jaar nadat de Aziatische bootvluchtelingen ( toch ook geen groep met enorme rijkdom en kansen ) zo goed als allemaal een min of meer succesvol bestaan hebben opgebouwd met kleine handeltjes allerhande in de USA terwijl dat met de meerderheid van de African Americans veel minder wil lukken?

· Hoe komt het dat +/- 50 jaar na Mao

Enz enz….enfin, u begrijpt mijn punt.

Een filosoof moet ook die vragen durven stellen. Is zelfs verplicht die te stellen als we willen aantonen dat racisme een onheilzame weg is om wat dan ook op te lossen.

Waar wij naartoe willen als filosofen is dus niet naar de vraag of we die X euro nu het best spenderen aan medische hulp of aan voedsel of aan nog iets anders. Dat zijn technische beslissingen waar wij toch te weinig inside informatie over hebben, maar hoe zit het ethisch met de vraag of we überhaupt moeten verder doen met de hulp die a) blijkt niet echt te helpen b) zelfs contraproductief blijkt te zijn c) hoe dan ook zelden aankomt waar ze moet aankomen enz enz….

Uiteraard zijn er nog vele andere vragen en invalshoeken , maar het vorige dient om ons er toe aan te zetten filosofische vragen te stellen en geen technische .

Werk genoeg dus. Tot dinsdag 29/1/2013

Max

24-01-2013 om 11:21 geschreven door elcker-ik centrum  

VERSLAG VAN DE DIALOOG OP  18-12-2012

Onderwerp :ZELFBEDROG

-Eigenlijk is het leven een georganiseerde vorm van zelfbedrog.                                                                                

Zoals eveneens al die religies die ons een hiernamaals beloven. Hoelang zijn we hier nog?    Zelfbedrog is het thema van het leven. Het zinloze staat centraal.

-Er is sprake van ‘onbewust’ zelfbedrog als we misleid worden door de cultuur waarin we leven.

 Denk aan Amerika : een wapen in de handtas is een garantie voor vrijheid . Dit kan

 beschouwd worden als een waanidee , zelfs als een ziekte. Bewust en onbewust maken

 nu eenmaal deel uit van de groepscohesie .

-Voor uzelf een ‘modus vivendi ‘ aannemen om te kunnen leven is geen zelfbedrog..

-Ik ken mezelf niet. Ik heb en ik ken wel mijn ‘ego’ dat er op uit is te bedriegen, maar

 dat kan eventueel aan de kant worden geschoven.

-Om het zelfbedrog tegen te gaan is een leerproces noodzakelijk betreffende de mens

 In de samenleving . De ‘eigen cultuur ‘ is niet altijd de aangewezen weg om het

 zelfbedrog te onderkennen.

 -Rekening houden met de realiteit, objectieve waarneming en herkenning van het

  eigen ego en de slechte voornemens , zullen het zelfbedrog minimaliseren.

-Het is ONzin te geloven in het ZINloze van ons  aards bestaan. Het leven dient  beschouwd                         te worden als een voortdurend leerproces voor  het individu en zijn medemens ,op die wijze

 Is er een bijdrage in het belang van de samenleving. (Hoe minimaal die bijdrage van het

 Individu ook moge lijken.)

Zelfbedrog kan niet begrepen worden als een vorm van overleven. In vele gevallen ,zowel

 van bewust of onbewust zelfbedrog , doen zich situaties voor die zeer  bezwarend kunnen

 zijn voor het individu.

-Voor sommigen is het zelfbedrog een middel om zich los te maken van bepaalde gevoelens en

 toestanden. Freud benoemt dat als ‘ afweermiddel ‘   t.o.v. een soms pijnlijke praktijk

 situatie.

Iemand uit de groep geeft een voorbeeld vanuit een zelf beleefde situatie, een voorbeeld  dat

de stelling van Freud ,uit de vorige tussenkomst bevestigt en nog verder verduidelijkt via een

drie staps beseffen  :

 1 – Alles ten dienste van de partner tot alles bereid , eigen behoefte onderdrukt ,beperking van

       het eigen ego

 2_ Het gevoel van die beperkingen trachten te onderdrukken door zich volledig aan werkzaamheden

      over te geven

 3-  Het besef dat deze toestanden een vorm zijn van zelfbedrog zorgt voor ondraaglijke

      spanningen.

 Na deze bewustwording , deze bezinning, is er radicaal afstand genomen van die situatie

 het is als een ‘bevrijding ‘ aangevoeld , die de vaardigheid met zich brengt om voor u zelf te

 leven. Een Bijbels gezegde: “de waarheid zal u redden” was hier van toepassing als afrekening

 met het zelfbedrog.

Als overdreven voorbeeld, verwijst iemand naar de Engelse reeks

op televisie  : “ schone schijn” waarin de hoofdrol speelster voortdurend prachtige voorbeelden

geeft van zelfbedrog.

-Onbewust zelfbedrog is een onvolmaaktheid, maar daarom nog geen bedrog, een fout of

 misvatting  is geen bedrog.

-Godsdiensten en georganiseerde religies worden door vele wetenschappers nog altijd

 aanzien als vormen van zelfbedrog.

-Het is zeer aan te raden religie en godsdiensten niet te benoemen als vormen van

  zelfbedrog. Een dergelijke benadering i s al eeuwen lang  aanleiding geweest  tot

  spanningen en agressie :  - Tussen godsdiensten onderling

                                                 -Tussen Godsdienst en Wetenschap.

                                                 -Tussen Godsdienst en Staat

NABESCHOUWINGEN :

-De eerste tussenkomst heeft even verrast  door haar negativisme . Ik vermoed alleen

  dat hier sprake was van een bewuste ‘uitdaging ‘ om de andere filokes uit hun tent te

  lokken.

-Toch een opmerking van mij ‘ in de ruimste betekenis’: Diegene , voor wie het leven

 zinloos lijkt, beleeft soms ellendige periodes . Niet vergeten : ellende is een narcoticum

 voor het leven , het kan leiden tot onverschilligheid , waar uiteraard  NIEMAND mee

 gediend is.

-In verband met de” waarheid “ verwees iemand naar de bijbel : ‘ de waarheid zal u redden ‘

 Weliswaar daar aan toevoegende : ‘uw bijbel ‘

Enkel ter informatie het volgende  :  Aan de ‘American Jewish Univ. ‘ spreekt een Rabbi  :

 “Waarheid van de Bijbel is wel  levenswaarheid  die we anders niet weten en niet kunnen

  Bewijzen”  Is de Bijbel dan  misschien toch niet zo onbelangrijk  ?

Enkele deelnemers beschouwden  ‘een leerproces ‘  als  ‘zingevend’ voor het leven.

In dat verband  het gezegde :

          “Om te genieten van het leven , leef iedere dag alsof het je laatste is.

           Om te leren en begrijpen , beschouw de tijd die overblijft als de eeuwigheid”

Tot slot : In verband met de laatste dialoog ,toch iets over het verschil tussen

Kennisoverdracht en filosoferen .

                      Sommige sprekers en vele leraars verwachten nog steeds dat iedereen zal

Luisteren en aanvaarden. Kennisoverdracht is en blijft noodzakelijk , maar een kritische

Ingesteldheid van de toehoorders mag nooit ontbreken . Bij het filosoferen is  het de bedoeling

om de kritische vrije mening  tot uiting te brengen , echter niet onder vorm van een

debat. Het is de start van een leerproces , waarbij iedereen de kans heeft , via samenspraak

op een respectvolle wijze , de eigen mening te herzien of beter te onderbouwen.

Daardoor ontstaat bij sommigen  de behoefte om meer info, meer  ‘kennis’ op te nemen

over een bepaald thema . Aan die behoefte kan niet voldaan worden tijdens het filosoferen.

Als dat toch gebeurt  is dat voor sommige deelnemers eerder verwarrend. Anderen  kunnen

zich eventueel richten op specifieke lezingen . Filosoferen en kennisoverdracht kunnen

niet ‘gelijktijdig’ worden aangeboden . In dat verband vermeld het boek ‘ Filosofie als

levensbeschouwing’ : “Filosoferen is als het ware een inleiding in de feitelijke levenservaring ,

als een manier waarop men het feitelijke leven vorm geeft “ (prof. Verhaeghe en Verrijcken)

Dus Filokes…..   we zijn  GOE BEZIG.

Voor wie meer wil weten over  ‘filosoferen’:  Plato , Menon,   pocket uitgave

( schoolvoorbeelden van filosoferen ,nog te verkrijgen bij DE SLEGTE)

-Moderne benadering : Martha Nussbaum , Niet voor de winst ,  Waarom de democratie de geesteswetenschappen nodig heeft, 2011, Ambo       (speciale aandacht voor het Socratisch gesprek)

  Steeds bereikbaar voor mogelijke reacties , Swa  Schoeters

10-01-2013 om 10:32 geschreven door elcker-ik centrum  

11-12-2012 om 16:56 geschreven door elcker-ik centrum  

Er zijn weinig filosofische onderwerpen die zoveel publieke discussie uitlokken als het al dan niet bestaan van de vrije wil. Dat komt omdat steeds meer neuropsychologen zich over deze kwestie buigen en op basis van onderzoeken aantonen dat de menselijke handelingen enkele milliseconden voor een eigenlijke beweging al in de hersenen beslist worden. Anders gezegd, de vrije wil is een illusie want mensen zouden worden gedreven door onbewuste impulsen. Dat is alvast de stelling van onderzoekers zoals Dick Swaab in zijn boek Wij zijn ons brein en Victor Lamme in zijn boek De vrije wil bestaat niet. Mensen zouden dus willoze wezens zijn en daarom niet echt verantwoordelijk kunnen gehouden worden voor hun daden. Dat is een revolutionaire stelling, want dat zou betekenen dat het begrip ‘schuld’ geen enkele betekenis meer heeft en dat misstanden niet langer kunnen toegewezen worden aan de persoonlijke verantwoordelijkheid van het individu.

In zijn boek Vrije wil is geen illusie biedt de Nederlandse neuropsycholoog Herman Kolk weerwerk tegenover deze visie, door aan te tonen hoe onze hersenen ons wel degelijk vrijheid verschaffen om deze of gene keuze te maken. Hij ontkent niet dat mensen vaak onbewust of automatisch handelingen stellen, maar toont aan dat onze hersenen ons in de loop van de jaren aanleren wat belangrijk is en ervoor zorgen dat ons gedrag hierop afgestemd is. In die zin zou volgens Kolk ons bewustzijn een veel grotere rol spelen dan wat de ontkenners van de vrije wil zeggen, en dat we dus wel degelijk verantwoordelijk zijn voor onze daden. Dat is zeker het geval voor alle mogelijke ‘vrijwillige’ daden die we stellen, daden waarvoor we de tijd kunnen nemen om te beslissen. Maar ook het feit dat een groot aantal van onze handelingen onbewust tot stand komen, neemt niet weg dat we ook bewust kunnen handelen. Dat laatste lijkt contradictorisch maar met een eenvoudig voorbeeld toont Kolk aan dat hij een sterke hypothese verdedigt.

Neem iemand die met de auto rijdt langs de autostrade. Die zal ‘automatisch’ rijden, gas geven, iemand passeren en stoppen, zonder dat die zich daar ten volle van bewust is. Het kan zijn dat zijn of haar aandacht in grote mate gaat naar een radiobericht of een gesprek met een medepassagier. Toch stopt, versnelt of passeert de chauffeur keurig met zijn wagen. Hij of zij hoeft hiervoor niet alle andere impulsen uit te sluiten om die noodzakelijke acties behoorlijk uit te voeren. Waar het op aankomt, aldus Kolk, is aandacht. Of, om het met een meer gespecialiseerd begrip te omschrijven, het gaat hier om cognitieve controle. ‘Aandacht versterkt alle gedragspatronen, afhankelijk van hun toegevoegde waarde’, aldus Kolk. Als die toegevoegde waarde klein is zal een geautomatiseerd patroon overheersen, maar als ze groter wordt neemt het bewustzijn toe. In die zin is het afremmen door duizenden automobilisten die in een file staan omdat de bestuurder voor hen vaart mindert, een vorm van bewustzijn dat men best op de rempedaal duwt om op die manier een aanrijding te vermijden. Aandacht maakt dat we wel degelijk in staat zijn tot vrijwillig gedrag.

Natuurlijk zijn er handelingen die we quasi blindelings kunnen uitvoeren omdat we uit een leerproces geleerd hebben dat we daarbij geen fouten maken. Maar zodra zich iets ongewoon voordoet, schakelen we over naar ons bewustzijn en maken we keuzes. In die zin kan een aanrijding na een totaal onverwachte stop door een voorligger leiden tot een botsing waarna we stellen dat we het niet zagen aankomen en waarvoor we ons niet echt verantwoordelijk voelen. Maar in heel wat meer gevallen stoppen we wel als een voorligger op de rem staat en schakelen we in de modus ‘bewustzijn’. Deze voorbeelden die ik hier aanhaal staan niet in het boek, maar leid ik af uit de gedachtegang van Kolk waarin ‘aandacht’ een grote rol speelt. Ik denk dat hij gelijk heeft, en dan hebben we het nog maar alleen gehad over de gevallen van een bijzonder kort beslissingsmoment. Want bij langere beslissingsmomenten lijkt de rol van de vrije wil me nog veel groter en dwingender. Neem de aankoop van een huis door een jong gezin. Dat is een beslissing die verregaande gevolgen heeft en doorgaans lang overwogen wordt. Hier kent de vrije wil weinig of geen onbewuste remmingen.

Maar terug naar de korte termijnbeslissingen. Naast ‘aandacht’ is er ook het element ‘verbeelding’ als middel om te ontsnappen aan automatismen. Verbeelding stelt mensen in staat om over de toekomst na te denken. Mensen hebben, aldus Kolk, ook de neiging om hun onbewuste processen te sturen door ‘innerlijke spraak (een vorm van sociale verbeelding) als een probleem te ingewikkeld wordt’. Hierdoor kunnen we niet alleen ons gedrag aansturen maar ook onbewuste hersenprocessen interpreteren. Dit lijkt contra intuïtief maar dat is niet zo. Ook hier gaat het om het leerproces dat we als mens hebben doorgemaakt en waarbij we afwegingen hebben gemaakt over wat voor onszelf belangrijk en onbelangrijk is. “Je wilde iets leren. Dat leerproces heeft geleid tot automatisch gedrag. Maar in dat automatisch gedrag zijn jouw persoonlijke waarden en belangen nog steeds verdisconteerd. Ofwel: veel van ons gedrag is weliswaar automatisch, maar daarmee nog niet per se onvrij”, aldus Kolk. Onze hersenen volgen dus geen eigen weg, maar staan op een soort ‘automatische piloot’ waarbij ze wel rekening houden met de instructies en beperkingen die op voorhand werden ingebouwd door ons leerproces, onderwijs en opvoeding.

Het menselijk gedrag is derhalve niet vastgelegd bij de geboorte, zoals Swaab ons voorhoudt. Natuurlijk spelen onze genen een belangrijke rol en zijn we voor een deel voorbestemd om te leven zoals we leven, maar onze vrijheid bestaat wel degelijk en kan ons op een hoogte brengen die men zich vooraf niet kon voorstellen. Dat is goed nieuws voor al wie zijn talent wil ontwikkelen, maar nefast voor al wie het begrip verantwoordelijkheid wou buiten kieperen. Natuurlijk kan het zijn dat men weinig of niet toerekeningsvatbaar is voor een bepaalde negatieve handeling omwille van een neurale storing, ziekte of plotse zinsverbijstering, maar vaak gaat het om een daad die ingaat tegen een moreel aanvaard en aangeleerd proces. In die zin kan men verklaren waarom de Einsatzgrüppen die honderdduizenden Joden hebben vermoord, zo schaamteloos handelden. Hun leerproces was compleet anders. Zij gingen ervan uit dat hun moordpartijen juist maatschappelijk gewenst en zelfs noodzakelijk waren voor het voortbestaan van het Duitse ras.

Hiermee wil ik een laatste steunpilaar onder de visie dat de vrije wil niet bestaat, wegslaan. Stel dat de vrije wil niet bestaat. Stel dat al onze handelingen het gevolg zijn van onze onbewuste, automatische of intuïtieve overwegingen. Stel dat we niet echt weten wat we doen. Dan heeft de ethiek geen enkel houvast meer. Dan spreken we niet meer over het ‘juiste handelen’, maar over het ‘onvermijdelijke handelen’. Beide visies zijn moeilijk objectiveerbaar. Maar terwijl we in de eerste visie nog afwegingen kunnen maken over wat slecht, goed en beter is, zullen we in het tweede louter afgaan op onbewuste motieven van mensen waarin geen enkel onderscheid meer bestaat tussen goed en kwaad.

Volgens mij is elke mens in staat tot het goede en tot het kwade. Het feit dat er gevangenen waren in Auschwitz die een deel van hun schamele rantsoen wilden delen met een medemens bewijst het eerste. Het feit dat er priesters waren en zijn die geen enkel schuldbesef hebben over het misbruik van kinderen binnen de kerk, maar dat toeschrijven aan een goddelijke wil, bewijst het tweede. In elk geval bestaat er een onderscheid. En juist dat bewijst dat er een vrije wil bestaat.

Recensie door Dirk Verhofstadt

Herman Kolk, Vrije wil is geen illusie, Bert Bakker, 2012

Links

07-12-2012 om 08:53 geschreven door elcker-ik centrum  

27-11-2012 om 21:08 geschreven door elcker-ik centrum  

Manipulatie.

De usual suspects liggen voor de hand: de media, de overheid, de reclame, de politiek, de populisten en uiteraard, niet te vergeten, de banken. De smeerlappen!! Goed, dat hebben we dan weer gehad. Een rondje klagen en fulmineren.

Mijn vragen liggen dan natuurlijk ook weer voor de hand: En wij¸ manipuleren wij ook in ons privéleven? Doen we dat vaak niet onbewust? Als we het bewust doen, doen we het dan zogenaamd omdat het om bestwil is?

Maar vooral, waarom làten wij ons manipuleren? Ideetjes rond de vrije wil. Of gebeurt dat bij jou niet. Want tenslotte, meestal worden beslissingen allerhande boven, ver boven onze hoofden genomen, maar als er nu één beslissing is waar wij als individu toch een beetje aan kunnen doen is het manipulatie. Zijn we niet stilaan oud genoeg om te weten dat een industrieel dessertje niet ‘NIEUW’ is en je in één klap supergezond zal maken omdat er toch wel XY29C in zit zeker? Die onzin werkt nochtans of dacht je dat die kerels dat zouden blijven doen als het in de praktijk niet bleek te werken? Werkt dat niet bij jou? Zeker weten?

Sterker nog, we doen er zèlf nog een schepje bovenop. Mocht je alle verkiezingsretoriek van de laatste verkiezingen kunnen herbekijken, dan zal je vaststellen dat er niemand gezegd heeft dat hij alle, werkelijk àlle problemen in één klap ten gronde en voor altijd zal oplossen. Toch trappen we weer iedere keer massaal in de retorische vallen.

Hoe dan ook, het lijkt me een uitstekend onderwerp om ons te doen inzien dat iedereen die ook maar een beetje filosofisch probeert te denken maar één slogan moet onthouden: “IS DAT OOK ZO ??? “.

t’Staat in de gazet, autoriteit X heeft gezegd, iedereen wéét toch dat enz… Laten we de Schotse Verlichtingsfilosoof David Hume volgen met wat hij noemde de ‘ systematische twijfel ‘.

De Waarheid gaan we waarschijnlijk niet vinden, maar met graden van waarschijnlijkheid komen we al een heel eind.

Max Schneider

24/11/2012

25-11-2012 om 07:40 geschreven door elcker-ik centrum  

Sinds de Britse psychiater Theodore Dalrymple besloot zijn ervaringen als gevangenisdokter en psychiater in onder andere Oost-Londen op te schrijven, heeft hij veel stof doen opwaaien. In het grimmige Life at the Bottom: The Worldview That Makes the Underclass trok hij van leer tegen de ‘afhankelijke en weke’ Britse onderklasse. Met Our Culture: or what's Left of it: The Mandarins and the masses begon Dalrymple een aanval op de banale cultuur van de moderne samenleving een cultuur die gekarakteriseerd wordt door egoïsme, ongevoeligheid – sentimentaliteit tiert echter welig in de publieke ruimte, stelt Dalrymple in Spoilt Rotten: The Toxic Cult of Sentimentality - gebrek aan verbeeldingskracht en een overmaat aan oppervlakkig uiterlijk vertoon.

Buiten het Verenigd Koninkrijk veel interesse voor zijn ideeën. In oktober presenteerde Dalrymple zijn 'idee voor Nederland' in het Amsterdamse debatcentrum De Balie. In België sympathiseert NV-A-voorman Bart de Wever met Dalrymple's denkbeelden, zoals ook te lezen is in de bundel Vrijheid en oprechtheid, dat naar aanleiding van de prijs die Dalrymple van de denktank Libera! kreeg, verscheen. Dalrymple's werken zijn polemisch, wars van welke politieke correctheid dan ook en bovenal, zo stelt hij zelf, realiteitsgetrouw. De boodschap is gitzwart en geeft weinig perspectief. Toch biedt Dalrymple enigszins houvast. Hij spreekt namelijk één groep in het bijzonder aan: de intellectuelen. Zij moeten hun mentaliteit veranderen en hun rol in de samenleving opnieuw onder de loep nemen. Interview door Daniël Boomsma.

Ziet u uzelf als een optimist of een pessimist?

Theodore Dalrymple: In persoonlijk opzicht een optimist. Ik ben zeer tevreden met mijn eigen leven. Aan de andere kant ben ik een pessimist simpelweg omdat ik Brits ben. In het Verenigd Koninkrijk staan de zaken er slechter voor dan waar dan ook in (West-)Europa. Zij die schrijven kunnen echter nooit complete pessimisten zijn, omdat een schrijver altijd hoopt dat zijn schrijfsels iets teweeg kunnen brengen, tenzij hij alleen schrijft voor geld. Het is wellicht een dwaze hoop. In mijn eigen land zie ik namelijk geen tekenen van verandering. Maar ik geloof niet dat de bestaande situatie onvermijdelijk is geweest. In die zin ben ik ook een optimist: ik geloof dat het anders kan. Daar is echter wel een bepaald bewustzijn bij de meerderheid van de mensen nodig. Je kan niet op elke straathoek een politieman zetten of mensen wettelijk verplichten zich fatsoenlijk te gedragen.

Toen u in 2005 met pensioen ging schreef u een artikel in de Sunday Telegraph waarin u het volgende schreef: ''Retired at last! Retired at last! Thank God almighty, retired at last!'' Heeft er een bepaald breekpunt plaatsgevonden waarna u besloot om te gaan schrijven?

Theodore Dalrymple: Nee, zo'n moment heb ik niet gehad. Ik hield van mijn werk maar ik kon de bemoeienis van de overheid niet aanzien. Ik zag hoe bureaucratische controle, die ook steeds absurder werd, geleidelijk aan toenam. Wat me echter het meest beïnvloedde was het dagelijks contact met patiënten. Het luisteren naar hun verhalen zette me aan het denken over de zaken waar ik over geschreven heb. De diepe malaise waarin de samenleving in het Verenigd Koninkrijk verkeert, maakte ik toen dagelijks mee. In Frankrijk zijn de sociale problemen bijvoorbeeld geografisch bepaald, denk aan de banlieues. Of dat beter is weet ik niet, maar in het Verenigd Koninkrijk is de malaise die ik in onder andere Life at the Bottom en Our Culture: or what's left of it beschrijf, overal. Egoïsme, zelfverheerlijking, het uitgangspunt dat de samenleving een soort supermarkt is waarin je uit kunt kiezen wat je leuk vindt; je kunt er niet aan ontsnappen.

Er is echter een verschil in wat u in bijvoorbeeld 1983 schreef, en de boeken die u nu publiceert.

Theodore Dalrymple: Ik denk dat het zien van zoveel patiënten tijdens mijn werk als psychiater ervoor heeft gezorgd dat mijn visie op de maatschappij langzaam aan veel duisterder is geworden. Zonder die ervaring had ik denk ik niet geschreven wat ik nu schrijf, ook al was er geen breekpunt.

U spreekt vaak van ‘restoration’, herstel. Dat impliceert dat we betere tijden hebben gekend.

Theodore Dalrymple: Mensen zeggen vaak dat ik schrijf over een soort ´gouden eeuw´ die er ooit zou zijn geweest. Een dergelijke periode is er echter nooit geweest. Elke eeuw heeft zijn eigen problemen. Maar als je bijvoorbeeld kijkt naar de criminaliteit in Engeland die de afgelopen decennia enorm is gestegen (één van de hoogste in West-Europa) dan kun je zeker stellen dat het vijftig jaar, of zelfs honderd jaar geleden beter was. In het Verenigd Koninkrijk staat we er het slechtst voor, al komt Nederland dichtbij.

Kunt u een voorbeeld geven van hoe ons dagelijks gedrag is verslechterd?

Theodore Dalrymple: De laatste twintig jaar ligt er in het Verenigd Koninkrijk - ik weet niet hoe dat in andere landen is - veel meer afval op straat. Dat laat zien dat mensen geen respect hebben voor de publieke ruimte en zich niets van andere mensen aantrekken. Hetzelfde geldt voor kauwgom op de stoep. Als je kijkt naar de hoeveelheid dan is de logische conclusie dat honderdduizenden, zo niet miljoenen mensen zich hier schuldig aan maken. Dat is vroeger anders geweest.

Denk u dat dit kwalen zijn die specifiek de moderne samenleving karakteriseren?

Theodore Dalrymple: Als het slechts een gevolg zou zijn van de menselijke natuur dan hadden we de problemen overal gezien. Dat is echter niet zo. Als je mensen toelaat om alcohol te drinken dan is massale dronkenschap niet het onvermijdelijke gevolg.

Identificeert u zich met hedendaagse cultuurcritici of cultuurcritici uit het verleden?

Theodore Dalrymple: Nee, en ik zie mezelf niet als een vertegenwoordiger van een bepaalde academische of filosofische school. Ik houd bijvoorbeeld wel van het werk van Michael Oakeshott (1901-1990), vooral zijnRationalism in Politics, dat onverminderd actueel blijft. Een rechtbank in Keulen stelde afgelopen zomer (juli) dat besnijdenis indruist tegen mensenrechten. Er werd gesteld dat het een verminking van het lichaam van het kind is, en dat dat zwaarder weegt dan de rechten van een grote groep geloven. Dit is precies het probleem waar Oakeshott op wijst: men problematiseert bepaalde onderwerpen door er een matter of first principles, dat wil zeggen een strijd tussen rechten, van te maken. Vervolgens wordt het 'probleem' door middel van een afweging 'opgelost'.

Is het liberalisme in deze de boosdoener?

In veel opzichten ben ik zelf een liberaal. Ik geloof dat iedereen zelf moet kunnen bepalen hoe hij binnen bepaalde grenzen invulling geeft aan zijn leven. Het is denk ik meer een probleem van de moderniteit. We hebben de neiging om onze problemen op een Cartesiaanse wijze op te lossen. We beginnen met het onweerlegbare punt, de aanname waar niemand aan kan twijfelen. Vanaf dat punt proberen we door middel van syllogismen tot een 'oplossing' te komen. Het uiteindelijke motief is dat mensen hun rechten steeds meer willen uitbreiden. Ik moet zeggen: een wereld waarin mensen alleen maar aan hun 'rechten' denken is verschrikkelijk. Daarbij komt dat de meeste rechten in abstracte zin complete nonsens zijn. Naar mijn mening heeft niemand bijvoorbeeld recht op gezondheidszorg. Als iemand dat recht heeft, dan vloeit daaruit voort dat iemand ook een plicht heeft om er voor te zorgen. Dat is absurd. Stel dat iemand op straat ligt. Denk je dat ik diegene help omdat hij een 'recht op gezondheidszorg' heeft? Je biedt iemand hulp aan op basis van menselijke waardigheid! Mensen die in termen van rechten spreken, sluiten alle andere overwegingen uit. Zaken als fatsoen, liefdadigheid en grootmoedigheid komen niet voor in hun verbeelding en vocabulaire.

Zou je niet kunnen stellen dat de staat uit empathie en menselijke waardigheid gezondheidszorg aanbiedt?

Theodore Dalrymple: Ik heb genoeg van de staat in de praktijk gezien, althans in het Verenigd Koninkrijk, om te kunnen zeggen dat het idee van een 'meelevende staat' bespottelijk is.

Het zijn deze abstracte gedachten die u afwijst?

Theodore Dalrymple: Je moet geen fetisj maken van abstract denken, ook al kunnen we er uiteraard niet zonder. Zelfs het idee dat je niet abstract zou moeten denken is uiteraard een abstracte gedachte.

Is ons moreel bewustzijn tanende?

Theodore Dalrymple: Zeker. Mensen hebben wel een moreel bewustzijn maar dat is vaak geperverteerd. Als je mensen vraagt waarom ze zich op een bepaalde manier gedragen dan krijgt je altijd een morele rechtvaardiging als antwoord. Als ik bijvoorbeeld iemand die dronken is om een uitleg vraag waarom hij of zij zich zo gedraagt dan stellen ze dat ze daar recht op hebben. Het probleem is dat ze precies hetzelfde zeggen als ze sober zijn.

Is er een schuldige aan te wijzen voor deze afbrokkeling van de moreel bewustzijn? Theodore Dalrymple: Uiteindelijk is het de schuld van de intellectuelen aan de linkerzijde en de libertarische rechterflank. Links is te politiek correct om de grote problemen te benoemen en te libertair als het gaat om cultuur. Aan de rechterzijde stellen intellectuelen dat je je mag gedragen zoals je wilt zolang je geen schade aan een ander toebrengt. Ik wil niet in een samenleving leven waarin dat het 'eerste principe' is. Het probleem is namelijk dat het concept stoelt op je morele uitgangspunten. Ik heb mensen gesproken die geen problemen hebben met mensen die dronken en wel overgeven op straat. Ze stellen dat er geen meetbare schade is aan anderen om er iets tegen te doen. Dergelijke uitgangspunten voeren rechtstreeks naar de hel.

Zijn de boeken, essays en artikelen van intellectuelen zo invloedrijk? Theodore Dalrymple: Ja, ik geloof dat ideeën een grote invloed hebben om mensen, inclusief de sociale onderklasse. Overigens is het een misvatting, wat betreft die laatste groep, om te zeggen dat er niets omgaat in hun hoofd. Maar intellectuelen hebben er een grote invloed op. In The Guardian schreef Tanya Gold, ongetwijfeld hoog opgeleid, een artikel getiteld Minimum alcohol pricing? Blame those vomitting girls (15 mei, 2012). In haar stuk stelde ze impliciet dat het prima is als vrouwen, en dit zijn haar woorden, ‘get shit-faced drunk’. Ten eerste moet ik niets hebben van de vulgariteit van haar woordkeuze. Daarnaast verwerp ik het idee dat vrouwen toegestaan is om en plein public om op de door haar omschreven wijze dronken worden. Dit soort artikelen zijn niet zonder gevolgen.

Tot slot: zijn er oplossingen voor de niet geringe problemen die u schetst?

Theodore Dalrymple: Ik heb geen blauwdruk. In mijn eigen dorp op het platteland in Engeland zou ik voorstellen om de kroeg om 11 uur te sluiten. Over het algemeen is het echter geen praktisch vraagstuk maar een kwestie van mentaliteit en cultuur. Degene aan de top van de maatschappelijke ladder moeten hun mentaliteit veranderen, omdat ze zoveel invloed uitoefenen op de samenleving. Dat is de grote uitdaging.

Interview door Daniël Boomsma

24-11-2012 om 08:44 geschreven door elcker-ik centrum  

01-11-2012 om 11:19 geschreven door elcker-ik centrum  

 Menselijk embryo gemaakt uit twee eicellen en een zaadcel

In Amerika realiseerden onderzoekers een doorbraak die een halt kan toeroepen aan bepaalde erfelijke ziektes die via de moeder worden doorgegeven.

Ze zijn er in geslaagd om met behulp van niet één, maar van twee eicellen een embryo te creëren. Onderzoekers haalden de celkern uit een eicel en transplanteerden die naar een andere eicel, en bevruchtten vervolgens de eicel via IVF. Op deze manier kunnen mitochondriale ziekten worden voorkomen.

Mitochondrieën (nummertje 9 op de afbeelding) zijn energiefabriekjes in de cel, ze produceren de energie die een cel nodig heeft om in leven te blijven. Als ze niet goed werken kunnen ze zorgen voor verlamming of een hartziekte. Enkel het DNA uit de mitochondriën van de moeder wordt overgeërfd, niet van de vader. Met deze techniek wordt voorkomen dat het kind zieke mitochondriën van zijn of haar moeder overerft.

De techniek lijkt veelbelovend, maar verder onderzoek is nodig. Het zal nog een hele tijd duren vooraleer effectief de eerste baby wordt geboren uit twee eicellen en een zaadcel.

Bron: Controversiële IVF-doorbraak: twee vrouwen maken één eicel, De Morgen, 26/10/2012. Afbeelding: Wikimedia.

30-10-2012 om 15:41 geschreven door elcker-ik centrum  

4. Studiedag over demografie en humanistische waarden

Het Fonds Lucien De Coninck, in samenwerking met de Maakbare Mens vzw en de Vakgroep Wijsbegeerte & Moraalwetenschap van de Universiteit Gent, organiseert op zaterdag 17 november een studiedag over de problemen van de bevolkingstoename:

"Demografie en humanistische waarden"

Sprekers:

Plaats: Universiteit Gent, Blandijnberg 2, auditorium C.
Aanvangsuur: 14u. Einde voorzien rond 17u.30

De inkom is gratis en iedereen is welkom. Inschrijven is niet nodig.

30-10-2012 om 15:40 geschreven door elcker-ik centrum  

 Opnieuw een uitstekend verslag van onze cafégenoot Swa. Je hoeft het daar niet mee eens te zijn. Aarzel niet te reageren door onderaan rechts te klikken .

         VERSLAG VAN DE DIALOOG OP 23-10-2012

Onderwerp: verantwoordelijkheid

Voorzet Max: Om dit ruime thema toch enigszins te beperken lijkt het mij

aangewezen geen gebruik te maken van de terminologie van de overheid

zoals: bestraffen; beschermen; preventief en dergelijke, waardoor we het risico

lopen in een vorm van betutteling te belanden die niet direct met de

persoonlijke verantwoordelijkheid te maken heeft.

Laat ons dus nadenken over de verantwoordelijkheid van het individu in onze

cultuur, t.o.v. uzelf en de anderen en dit vanuit verschillende invalshoeken.

Reacties vanuit de groep :

-Voor sommige mensen wordt de verantwoordelijkheid als een LAST beschouwd

  maar het is een taak een PLICHT,zonder dat heeft het leven geen zin.

 -Het is gedeeltelijk genetisch bepaald, de rest kan via de ouders de opvoeding en

   de school

  -De mens heeft de capaciteit tot verantwoordelijkheid, wij kunnen dat doorgeven

    een dier NIET.

Persoonlijke belevenissen vanuit de groep worden besproken .

via deze reflecties krijgt men een inzicht van bepaalde data (basisgegevens)die

een belangrijke rol spelen bij het bespreken van ‘verantwoordelijkheid’,.

De lijst van data die aldus kan opgemaakt worden verwijst onder meer naar:

                                  Persoonlijkheid

                                  Opvoeding

                                  Gemeenschap

                                  Empathie

                                  Kleine gebeurtenissen

                                  Angst

                                  Verkeerde inschatting

Verdere bespreking wijst op de noodzaak zichzelf in vraag te stellen en dat bij een

‘beoordeling’ in bepaalde gevallen , enige ‘mildheid’ is aangewezen.

Vanuit dat schema komen volgende overwegingen uit de groep :

 - ‘zelfkennis’: uzelf leren kennen is belangrijk bij de overweging van verantwoordelijkheid

 - Zonder empathie geen verantwoordelijkheid

 - Opvoeding speelt een belangrijke rol.

 - Onverantwoordelijkheid kan een gevolg zijn van ‘onwetendheid’, dat wijst

    op de noodzaak van leerprocessen die variabel zijn naargelang de beleefde

    situaties,eventueel kleine gebeurtenissen.

 - Bij de keuze van handelen : Ken uw verantwoordelijkheid, maar vergeet niet

     de situatie ‘rationeel’ in te schatten.

 - In geval van angst: Het gevaar van ‘overreactie’ verplicht u tot nadenken,oordeel

     niet te vlug, let op de ‘grenzen’ van verantwoordelijkheid.

Max besluit : vanuit die ‘basis data’ komen we uiteraard bij onderwerpen als moraal

en ethiek.

NABESCHOUWINGEN :

Tijdens de vorige dialoog merkte iemand op :”We moeten onze eigen verantwoordelijkheid opnemen in bepaalde gevallen” Uit het voorgaande blijkt dat het niet zo eenvoudig is

maar toch sluit die opmerking aan bij een reeks overwegingen van Kierkegaard

Deens filosoof (1813-1855) zo ondermeer:

“Subjectieve existentie(het persoonlijk bestaan)is belangrijker dan elke abstracte theorie,

belangrijker omdat men leert ‘daadwerkelijk te bestaan als mens tegenover zijn medemens

(en voor de gelovige) als mens tegenover God”

Van een ‘echt’ individu spreekt Kierkegaard “Wanneer een mens ‘bewust’ kiest om zijn

leven vorm en inhoud te geven,zich niet verschuilt achter regels,omdat het nu eenmaal

zo hoort, maar zich verantwoordelijk gaat voelen voor zijn daden”

    (www.sorenkierkegaard.nl)

In verband met de opmerking: “een dier heeft niet de capaciteit tot verantwoordelijkheid”

De laatste jaren is niet iedereen daar nog zo sterk van overtuigd :

Filosoof Mark Rowlands univ.Miami vermeldt in een essay :

 “Van Darwin tot Frans de Waal (Nederlands primatoloog)een lange traditie van

  denkers en wetenschappers die claimen dat dieren ‘rudimenten van moraliteit’

 bezitten, ook al zijn het geen ‘morele wezens’ in de zin als wij”

 Binnenkort verschijnt zijn boek:”Can animals be moral”.

       (Filosofie magazine, Di. 25 Oct.  2012)

In verband met de gebruikte term ‘betuttelen’ :

 - Soms staan we toch ietwat verbaasd over de uitlatingen van bepaalde filosofen :

   Zo stelt Jan Verplaetse in zijn boek :”Zonder vrije wil, een essay over

   verantwoordelijkheid :”  Er zijn hoe langer hoe meer voorstanders van VERBODEN

   en CAMERATOEZICHT; de steden staan er vol van. Ergens beseft de overheid

   dat de vrije wil een illusie is en bijgevolg, de verantwoordelijkheid:

   ‘een filosofische droom”  (Filosofisch magazine 25 Oct. 2012

Dergelijke redenering heb ik niet opgemerkt tijdens onze dialoog.

Tot slot een vraagje uit nieuwsgierigheid :Het boek van Dostojevski  over de

moordenaar Raskolnikov,heeft in de loop der jaren van titel gewisseld :ofwel

‘schuld en boete’ ofwel ‘misdaad en straf’’.Na onze dialoog, wat lijkt voor u de meest

gepaste benaming en waarom? U hoeft u daar eventueel niet over uit te spreken,maar

denk er eens over na, het is vanzelfsprekend geen test.

                                          Swa Schoeters

29-10-2012 om 10:00 geschreven door elcker-ik centrum  

Enkele afsluitende reflecties op de #mvds2012 Mail niet goed leesbaar? Bekijk hem in je browser. Afsluiting #MvdS2012 Met het einde van oktober in zicht, nadert ook het slot van de Maand van de Spiritualiteit 2012. Helemaal eindigen we pas op 31 oktober want tot dan staan er nog initiatieven op de kalender. Maar dit is voorlopig de laatste nieuwsbrief over de MvdS van dit jaar. Wij kijken terug op een geslaagde editie, omdat het initiatief en het thema leefde in Vlaanderen. In de eerste plaats door de bijna 120 boeiende initiatieven in de kalender, waarbij men zich kon laten inspireren door diverse vormen van spiritualiteit. Er bewoog wat rond spiritualiteit in Vlaanderen en laat dat de belangrijkse doelstelling zijn van ons project. Het was fijn om te zien hoeveel initiatieven het thema 'echt' of 'authenticiteit' tot onderwerp hadden en speciaal voor de Maand werden opgezet. Daarnaast was er veel aandacht voor het thema-essay 'echt' door Guillaume Van der Stighelen. Tot op vandaag ontvangen we zowel van de pers als van het brede publiek ontzettend veel positieve reacties. Het boek is momenteel in tweede druk. De eerste druk was op enkele weken de deur uit. Het zou oneerlijk zijn te negeren dat we ook kritiek ontvingen op ons project of onderdelen ervan. We menen het als we zeggen dat we dit waarderen. Door deze feedback kunnen we het positieve meenemen naar volgend jaar en bijsturen waar nodig. We zijn ons ervan bewust dat spiritualiteit een thema is dat mensen na aan het hart ligt. Wat het natuurlijk ook moeilijk maakt om iedereen helemaal tevreden te stellen. Wie een evenement indiende zal in de komende weken een bevraging over hun initiatief ontvangen. Anderen kunnen hun opmerkingen of suggesties doorgeven op info@maandvandespiritualiteit.be of ze delen op Twitter met de hashtag #mvds2012. Bijzonder veel dank voor uw betrokkenheid. We houden u verder op de hoogte via deze nieuwsbrief, onze facebookpagina en Twitteraccount (@mvds2012). Wie 'm nog niet ontvangt, kan zich aanmelden op onze website: www.maandvandespiritualiteit.be Sprokkels - De Maand van de Spiritualiteit is ontstaan in Nederland. In januari gaat de volgende editie van start rond het thema 'stilte' met ex-voetballer Jan Mulder als auteur van het essay. Zie www.maandvandespiritualiteit.nl. - Yves Desmet interviewt Guillaume Van der Stighelen over authenticiteit en zijn essay op 1 november op de boekenbeurs. Lees Meer. - Jochanan Eynikel schreef ter afsluiting van de MvdS een persoonlijke reflectie op de thema's echtheid en spiritualiteit in een column genaamd 'Echter'. Een authentieke, spirituele opvoeding? Hoe kunnen we een spirituele opvoeding geven die aangepast is aan het huidige, geëvolueerde bewustzijn van de mens? Wij nodigen u uit op deze studiedag van 27 oktober om hierover van gedachten te wisselen. Lees Meer De Stilte van het Labyrint VitaNova doet mee aan ‘Dag van de stilte’ op zondag 28 oktober. Ervaar de stilte in jezelf tijdens het lopen van het Chartres-labyrint in de tuin van VitaNova. Je komt, je loopt en je ervaart. Lees Meer Inspiratiedagen: 'In welke wereld willen wij leven?' Hoe kunnen we vanuit zelfbewustzijn, liefde en verbondenheid vorm geven aan een betere samenleving? Dat is de centrale vraag tijdens de inspiratiedagen van La Verna dit jaar van 29 tot 31 oktober. Lees Meer Volg ons op Twitter | Bezoek de website | Stuur dit bericht door naar een vriend --- Copyright © 2011 - Maand van de Spiritualiteit Waversebaan 220, 3001 Heverlee Contacteer ons: info@maandvandespiritualiteit.be unsubscribe from this list | update subscription preferences | view email in browser

Sent to diane.meylemans@telenet.be — why did I get this? unsubscribe from this list | update subscription preferences SPES Academie · Waversebaan 220 · Heverlee 3001

28-10-2012 om 09:21 geschreven door elcker-ik centrum  

20-10-2012 om 07:49 geschreven door elcker-ik centrum  

Beste filokes,

Het onderwerp voor onze volgende bijeenkomst op 23/10 is “ verantwoordelijkheid”. Dat geeft inderdaad een aantal mogelijkheden en invalshoeken. Na de introductieronde zal wel via onze beslisboom op het bord blijken welk aspect we het best verder uitdiepen. Want alles wat er over het onderwerp te zeggen valt zullen we uiteraard niet kunnen behappen.

Laten we echter toch maar niet teveel tijd spenderen aan stoere uitspraken als: “De mensen nemen tegenwoordig geen eigen verantwoordelijkheid meer op en vinden dat alles maar door de overheid moet geregeld worden”. Of iets van die strekking.

De mensen: welke mensen? Jij wel dan?

Tegenwoordig: vroeger wel?

Eigen verantwoordelijkheid: zijn wij zelf voor alles verantwoordelijk? Waarvoor wel en waarvoor niet?

Overheid: welke overheid? Onze verkozenen? De directie van De Lijn?

Zoek in het brede scala van mogelijkheden die invalshoek uit waar jij iets van vindt en maak ons zo helder mogelijk duidelijk wat die invalshoek is, wat je daarvan vindt en VOORAL waarom dat een juist standpunt zou zijn.

Misschien leent dit onderwerp er zich toe om eens te vertrekken vanuit iets persoonlijks. Het hoeven niet altijd grote maatschappelijke fenomenen te zijn waar wij uiteindelijk toch maar weinig vat op hebben. Is er bij jullie al een Griekse minister langsgekomen om te vragen hoe zij zijn problemen zou oplossen? Ik heb nog niemand gezien.

Je hebt zus of zo meegemaakt ( één casus als voorbeeld, als vertrekbasis ) en je bent er zus en zo mee omgegaan en het heeft je zus of zo geraakt. Zo iets ? De casus is op zich niet de kern van de zaak, maar de situatie waarvan je vertrekt om iets onderliggend samen te onderzoeken.

Fictief verzonnen voorbeeld: Ik zit op de tram en iemand wordt lastiggevallen of erger en ik laat dit uit angst gebeuren. Ik voel me er nadien niet goed bij maar wat had ik moeten doen op mijn leeftijd en met mijn gezondheidsproblemen? Ben ik nu verkeerd geweest? Het blijft knagen. Ben ik de enige.

Stel dat dit een openingszin zou zijn, dan moeten we het NIET over agressie op de tram hebben en moeten we al helemaal niet proberen een middag te vullen met voorbeelden van variaties op die gebeurtenis want we wéten dat die voorbeelden dagelijkse kost zijn.

Dat is slechts een mogelijkheid. Aan jullie om de zaak interessant te maken.

Tot dinsdag 23/10

Max

19-10-2012 om 12:08 geschreven door elcker-ik centrum  

Met een filosoof als Roger Scruton ben je nooit klaar. Hij polariseert graag. Waarom je mening halfbakken formuleren, als je de zaken ook op scherp kunt stellen? Hij lijkt eveneens van alle markten thuis te zijn. Hij laat graag zijn licht schijnen over allerhande onderwerpen. Nu heeft hij in Groene filosofie zijn blik laten vallen op de verhitting van onze planeet en het leefmilieu. De ondertitel luidt Verstandig nadenken over onze planeet. Nu is op dit boek wel het een en ander aan te merken. Er wordt soms gesteld dat schrijven en schrappen synoniemen zijn. De auteur had beter deze raad ter harte genomen en wat in zijn geschriften gewied. Het minste wat je kunt zeggen, is dat hij zich uitgebreid in de materie heeft verdiept. Dat merk je alleen al aan de zeer omvangrijke literatuurlijst op het einde van het boek. Milieu, natuur en klimaat zijn onderwerpen die niet bepaald tot de specialismen van Roger Scruton behoren. Hij is vooral vermaard om zijn cultuurkritiek. Een euvel dat je dan wel eens merkt bij mensen die zich op een nieuw topic storten, is dat ze moeilijk de neiging kunnen onderdrukken om te laten zien hoe goed ze de materie (denken te) beheersen.

Gevolg: sommige hoofdstukken lijken onnodig of hadden een heel stuk minder lang mogen zijn. Neem bijvoorbeeld het tweede hoofdstuk. Is er nu wel degelijk sprake van klimaatopwarming of niet? Daar weidt hij lang over uit. Daarbij laat hij veel ruimte aan de sceptici, dusnaan diegenen die geen geloof hechten aan de opwarming van de aarde. Ten slotte eindigt hij met de gedachte dat het misschien toch beter is om op veilig te spelen en na te denken hoe de opwarming het best kan worden aangepakt. Wat is nu de toegevoegde waarde van deze bladzijden? Hetzelfde kan worden gezegd over het negende hoofdstuk. Dat is een ellenlange en ronduit saaie opsomming van allerhande burgerinitiatieven in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten die zich bekommeren om de natuur en de schoonheid van het landschap. Dergelijke passages maken op tijd en stond van het lezen van het boek een corvee.

Verder lijkt Roger Scruton veel vertrouwen te stellen in geo-engineering, het bewust ingrijpen in het functioneren van de aarde, hier met het doel om de klimaatopwarming tegen te gaan of de gevolgen ervan te onderdrukken. Is dit vertrouwen niet misplaatst? Over veel klimaatfenomenen weet men nog niet het fijne. En als we dan toch zouden weten hoe alles klimaatgewijs in elkaar steekt, eigent de mens zich met geo-engineering toch niet te veel de rol toe van leerling-tovenaar? Dan hebben we het nog niet eens gehad over de politieke en juridische risico’s. Stel dat bijvoorbeeld de VS of China zich eenzijdig aan geo-engineering zouden wagen, dan zouden de poppetjes al gauw aan het dansen gaan. En wat als de interventies verkeerd blijken uit te draaien? Welk juridisch kluwen van rechtszaken zou dat dan niet met zich brengen? Daarnaast hoeft het niet te verwonderen dat Roger Scruton op verschillende plaatsen uithaalt naar de Europese Unie en de Verenigde Naties. Samen met vele andere Britse conservatieven deelt hij een diepgeworteld wantrouwen in deze internationale instellingen. Toch moet ook hij schoorvoetend toegeven dat de klimaatopwarming een probleem is dat de landsgrenzen overstijgt en een internationale aanpak behoeft. Dit vereist dat landen onderhandelingen met elkaar voeren om tot bindende verdragen te komen. Om dit onderhandelingsproces op gang te brengen en in goede banen te leiden, daarvoor heb je toch juist organisaties als de Europese Unie en de Verenigde Naties nodig?

Tevens had Roger Scruton sommige bronnen beter mogen checken. Om de Europese Unie nog maar eens een veeg uit de pan te geven, verwijst hij naar de politieke situatie in België (blz. 216): “Er zijn alleen bureaucraten, werkend vanuit een land (België), dat berucht is om zijn onvermogen een gevoel van nationale eenheid voort te brengen, en dat nu op het punt staat uiteen te vallen.” Dan kijk je naar de voetnoot om te achterhalen waar hij deze uitspraak vandaan haalt. Dat blijkt te gaan om een boek van Paul Belien, de halve trouwboek van Vlaams Belang-kamerlid Alexandra Colen. Waarlijk een heel ‘objectieve’ bron dus. Tot slot beginnen je tenen te krommen als Roger Scruton de aloude dada’s van het conservatisme ten allen prijze aan de milieuproblematiek wil linken, met de volgende variant van ‘Eigen volk eerst’ als voorbeeld: “Desondanks mag het duidelijk zijn dat een conservatief milieubeleid dat geen grenzen zou stellen aan de immigratie… geen enkele kans op succes zou hebben.”

En toch kan niet ontkend worden dat Scrutons observaties vaak hout snijden. Ondanks alle druk vanuit de publieke opinie, hebben de grote internationale milieuconferenties bitter weinig opgeleverd. Als er al bindende verdragen uit voortgekomen zijn, dan hebben die in de praktijk niet veel verschil gemaakt. Blijkbaar slagen de staatshoofden en regeringsleiders er niet in om een vergelijk te vinden waar het milieu bij wint. Van de politieke top is schijnbaar niet veel te verwachten. Moet dan deze top-down aanpak niet beter worden verlaten? Daarnaast kan men zich eveneens de vraag stellen of het voorzorgsbeginsel niet te ver is doorgeschoten. Het is zeker een goede zaak om stil te staan bij de risico’s die bepaalde producten of bepaalde projecten met zich kunnen brengen. Maar nu lijkt het erop alsof nieuwe initiatieven absoluut geen enkel risico mogen stellen. Zodra er ook maar iets fout zou kunnen gaan, is de reflex al gauw: Niet doen! Zo dreigt men iedere innovatie in de kiem te smoren. Tevens bekritiseert Roger Scruton terecht de tendens om het milieudebat in economische termen te voeren. Dan wordt er op zaken zoals een gezond leefmilieu een bedrag in euro of dollar geplakt. Zo zou men de milieu-impact van een maatregel beter kunnen vergelijken met de economische repercussies van dezelfde maatregel. Maar is het überhaupt wel mogelijk om in alle objectiviteit een monetaire waardering op een schoon landschap te plakken? En stel nog dat je dit zou kunnen doen en dat je op basis van de cijfers zou kunnen besluiten dat het verlies van een schoon landschap niet opweegt tegen het economisch nut van een project. Dan is het landschap natuurlijk wel definitief verknoeid.

Je moet eveneens durven toegeven dat Roger Scruton een echte vrije denker is en blijft. Groene filosofie is mee tot stand gekomen met steun van het American Enterprise Institute, een oerconservatieve denktank. Dat Scruton af en toe zijn pijlen richt op niet-gouvernementele organisaties (NGO’s) zoals Greenpeace, is dan ook niet te verwonderen. Niettemin neemt hij eveneens standpunten in die zijn Amerikaanse broodheren zeker niet zo welgevallig zijn. Zo verwijt hij zijn Amerikaanse conservatieve medebroeders dat ze de vrije markt te kritiekloos hebben omarmd. Nochtans werkt de vrije markt niet altijd perfect. Zo worden de negatieve externaliteiten van een product, dit zijn de negatieve gevolgen zoals milieuvervuiling die door de productie ervan worden teweeggebracht, niet of onvoldoende in de prijs ervan verrekend. Daardoor wordt dit product eigenlijk te goedkoop op de markt gezet.

Wat is nu de andere aanpak die Roger Scruton voorstaat? Op de eerste plaats zou men zich moeten concentreren op concrete milieuproblemen die relatief eenvoudig op te lossen zijn. Dit zou snelle resultaten kunnen opleveren. Dit zou eveneens ontmoediging voorkomen. Men ziet namelijk dat de inspanningen die men zich getroost om tot een beter leefmilieu te komen vrucht dragen. Als voorbeeld schuift Roger Scruton de vervuiling door plastic naar voren. Er zijn niet alleen de plastic zakken die moeilijk afbreekbaar zijn en die nog decennia de boel vervuilen. Een gedeelte van de Stille Oceaan dat twee keer zo groot is als Texas, is inmiddels bedekt met plastic afval, wat leidt tot een onnoemelijk aantal slachtoffers onder vissen, zeevogels en ander zeeleven. Een maatregel waarvoor Roger Scruton pleit is een ecoheffing. Daardoor zou de belangrijke milieuvervuiling die erdoor veroorzaakt wordt, de negatieve externaliteit dus, alsnog in de prijs van de plastic zakken worden verrekend. Als men zo plastic helemaal zou kunnen bannen, dan zou men een belangrijke bron van milieuverontreiniging uit de weg ruimen.

Op de tweede plaats zou men de huidige top-down benadering kunnen vervangen door een bottom-up methode. Daarbij nemen burgers zelf het heft in eigen handen door zich te groeperen in burgerinitiatieven of verenigingen. Burgers zijn tot dergelijk handelen te pramen vanuit een diep gevoel dat Roger Scruton aanduidt met de Griekse term oikofilie. Dat kan worden omschreven als een liefde voor de eigen heimat, een betrokkenheid op het eigen huis, voor de lokale omgeving en voor de generaties die er hebben gewoond en er nog zullen wonen. Dit is een emotie die door veel auteurs en filosofen beschreven is. Door hun gezamenlijk optreden kunnen burgers eigendommen verwerven om de schoonheid van het landschap te vrijwaren. Ze kunnen rechtszaken aanspannen om op te komen tegen milieuvervuiling. Ze kunnen er bij de politici op aandringen om maatregelen te nemen. Door deze pressie vanuit de publieke opinie zouden de Verenigde Staten uiteindelijk in actie kunnen komen en druk uitoefenen op China en de andere opkomende economieën om werk te maken van de strijd tegen de klimaatopwarming.

Groene filosofie toont aan dat het milieu geen links of rechts thema is. Het milieu kan wel vanuit een linkse of rechtse invalshoek bekeken worden. In het Verenigd Koninkrijk heeft dit boek alvast gezorgd voor een boeiende botsing van meningen. Een discussie mag evenwel niet alleen omwille van de discussie zelf worden gevoerd. Een debat zou tot resultaten moeten leiden. Zelf schrijft Roger Scruton ook dat hij een brug wil bouwen tussen conservatieven en ecologisten. Of zijn scherpe toon hierbij de zaken vooruithelpt, is echter maar de vraag. Zo noemt hij mensen die zijn standpunt niet delen oikofoben, vijanden van het eigen huis en thuis dus. Net alsof deze personen alles zouden willen platgooien onder het beton en het liefst van al de boel zouden willen doen verloederen.

Voorts kan men zich de vraag stellen of Scrutons visie niet te elitair is. Ze doet denken aan dorpjes op het Engelse platteland, die van de Midsommer Murders, waar heren en dames van stand rustig wonen in een kast van een huis met een grote mooie tuin. Deze heren en dames hebben zeeën van tijd te vullen. Waarom dan niet die tijd wijden aan de zorg voor een mooie leefomgeving in plaats van anders elkaar naar het leven te staan zoals in dezelfde Midsommer Murders? Roger Scruton woont ten andere zelf in het lieflijke Engelse graafschap Wiltshire. Misschien heeft hij zich toch iets te veel door zijn eigen leefomgeving laten beïnvloeden.

Groene filosofie maakt bovenal duidelijk wat liberalen en conservatieven met elkaar gemeen hebben en waar ze van elkaar verschillen. Zo delen ze een groot wantrouwen in denkrichtingen die pretenderen een antwoord op alle vragen te bevatten en alle problemen eenvoudig te regelen. Zij gaan ervan uit dat de maatschappij door middel van een grote revolutie in de juiste plooi kan worden gebracht. Liberalen en conservatieven brengen hiertegen de zienswijze van Karl Popper in: de kennis en de wereld kunnen maar stapje voor stapje vooruitgaan door dingen één voor één uit te testen en uit te proberen om na te gaan of ze werken of niet. Beiden koesteren dan ook een groot wantrouwen in ideologieën die menen een antwoord te hebben op alle mogelijke vragen.

Ook willen liberalen en conservatieven veel vrijheid aan de mensen zelf laten, om hun eigen lot in handen te nemen en door eigen initiatief problemen op te lossen in plaats van steeds bij de overheid aan te kloppen voor een oplossing. Beide stromingen hebben dan ook een boontje voor individualisten, mensen die op zoek zijn naar kansen en mogelijkheden en bereid zijn risico’s te nemen. Zij doen immers de samenleving vooruitgaan.

Liberalen verschillen echter van conservatieven wat de rol van de politiek betreft. Voor Roger Scruton moet de politiek zich beperken tot het verzoenen van de verschillende belangen en het goed op de winkel passen. De rol van politicus is wezenlijk die van een manager. Politici moeten niet een of ander politiek ideaal najagen. Ze moeten niet een bepaalde visie op de maatschappij ontwikkelen en die door middel van politieke actie, deelname aan verkiezingen bijvoorbeeld, gestalte geven. Ze moeten alleen maar de boel beheren en op de kleintjes passen. Voor liberalen mag het toch meer zijn. Voor een liberaal moet de vrijheid aan de basis van een samenleving staan. Daarbij mag het niet volstaan dat mensen de kans krijgen om vrij te zijn en hun leven naar eigen inzicht te kunnen leiden. Mensen moeten ook effectief in staat worden gesteld om van deze kans, van de vrijheid gebruik te kunnen maken. Aan de mensen die een duwtje in de rug nodig hebben, moet de samenleving bijgevolg dat steuntje geven, onder andere via het onderwijs en de sociale zekerheid.

Liberalen zijn eveneens beducht voor gemeenschappen die het individu negeren. Misschien kan de oikofilie, de liefde voor de eigen gemeenschap, een goede basis voor een groene filosofie vormen. Maar bestaat dan niet het gevaar dat die gemeenschap dan allerhande zaken aan het individu gaat opleggen, waardoor er uiteindelijk geen ruimte meer is voor de individuele vrijheid en die inhoudsloos wordt? Waar trek je de lijn tussen gerechtvaardigd optreden en verdrukking van het individu? Zo kun je perfect bepalen dat er nergens meer gebouwd mag worden om het landschap te bewaren. Maar ga je dan niet te ver wanneer mensen hierdoor nergens meer een eigen woonst kunnen vinden? Waar leg je met andere woorden de juiste balans? Op dergelijke vragen geeft Roger Scruton jammer genoeg geen antwoord.

Recensie door Lieven Monserez

Roger Scruton, Groene filosofie, vertaald door Frans van Zetten, Nieuw Amsterdam Uitgevers, Amsterdam, 2012, 320 blz.

Links

19-10-2012 om 08:17 geschreven door elcker-ik centrum  

Geachte,

Van 5 tot 15 november 2012 kan u in de Lange Sint Annastraat 7 (Stadscampus) de fototentoonstelling ‘Een tweede blik. Armoede door kinderogen’ bezoeken. Naar aanleiding van die tentoonstelling organiseert de Vrijzinnige Dienst een lezingencyclus waar we u van harte op uitnodigen. Het programma is als volgt:

23 oktober 2012 Dr. Jord Hanus (Universiteit Antwerpen)

‘Een filosofische en historische visie op armoede en armoedebestrijding’

De beeldvorming die zich rond het fenomeen ‘armoede’ heeft ontwikkeld, is van de late middeleeuwen tot de negentiende eeuw sterk geëvolueerd. Daardoor is ook de visie op ‘armoedebestrijding’ doorheen de tijd aan veranderingen onderhevig geweest.

30 oktober 2012 Christel Augustijnen

’Een persoonlijke getuigenis over leven in armoede’

Christel Augustijnen weet wat het betekent om in armoede te leven. Vanuit die persoonlijke ervaring, probeert ze vandaag als ervaringsdeskundige bij te dragen aan een samenleving waar minder mensen ten prooi vallen aan de vicieuze cirkel die tot armoede leidt.

6 november 2012 Isolde Vandevelde (Vlaams Centrum Schuldenlast)

‘Armoedepreventie bij jongeren’

Jongeren bewegen zich al op jonge leeftijd als consument in de samenleving. De verlokkingen van de huidige consumptiemaatschappij vergt van de jongeren echter heel wat vaardigheden. De stijging van het aantal mensen met schuldenproblemen geeft het belang aan om reeds op jonge leeftijd preventief te gaan werken.

Alle lezingen zijn gratis en starten om 20u

Plaats van afspraak is telkens de Aula R004, Rodestraat 14, 2000 Antwerpen

Meer info bij: jurgen.slembrouck@ua.ac.be

Hartelijke groet

Jurgen Slembrouck

Vrijzinnige Dienst

Universiteit Antwerpen

18-10-2012 om 22:14 geschreven door elcker-ik centrum  

11-10-2012 om 16:55 geschreven door elcker-ik centrum