Als onderwerp voor de taak van RZL heb ik gekozen voor ‘hoe omgaan met kansarmoede op school’. Ik heb verschillende aanleidingen om rond dit onderzoek te werken.

Als eerste heb ik voor dit onderwerp gekozen omdat de halve dag stage tijdens de Brusseldag mij enorm heeft aangegrepen. Ik heb de kans gekregen om een halve dag mee te lopen in kleuterschool in Woluwe. In de school voldeden 80% van de kinderen aan de normen om als kansarm beschouwd te worden. Ik ben zelf opgegroeid in een warm gezin, zonder enige geldnood. Tijdens mijn periode op school ben ik ook nog nooit geconfronteerd geworden door armoede. Daardoor was het bezoek aan de school des te schokkender. Toch merkte je dit niet aan de kinderen. De school had een heleboel maatregelen getroffen om de ouders zo goed mogelijk te begeleiden. Tijdens de uitleg van de directrice wou ik graag meer over de maatregelen weten.

Als tweede heb ik voor dit onderwerp gekozen omdat in de school waar ik nu stage loop, eveneens veel kinderen naar school gaan die het thuis moeilijker hebben. Mijn mentor heeft hiervoor enkele kleine maatregelen om niets te verspillen. Bijvoorbeeld: als een drankje nog niet leeg is, aan de kant zetten voor het volgende drink moment/ een fruitje of koek dat nog niet op is opnieuw in de boekentas steken. Hierdoor heb ik ontdekt dat je als persoon ook veel kleine dingen kan doen om ouders en hun kinderen te helpen. Alle beetjes helpen de mensen in een financieel moeilijke situatie vooruit.

Als derde heb ik voor het onderwerp gekozen omdat steeds meer immigranten het slachtoffer worden van de armoede. De mensen die hier in België een nieuwe start zoeken. Die mensen krijgen deze kans niet omdat ze vaak in de armoede terecht komen. Ik vind dan ook dat iedereen zijn steentje kan bijdragen. Iedereen verdient de kans op een mooi leven. De leerkrachten kunnen dus ook bijdragen aan het tegengaan van de armoede. 

Als laatste heb ik voor dit onderwerp gekozen omdat ik voor tijdens mijn carrière als kleuteronderwijzer zoveel mogelijk wil kunnen helpen voor de ouders die het moeilijker hebben. Door het onderzoek kan ik zelf een beeld vormen over hoe ik kansarmoede in mijn klas wil aanpakken. Ik heb armoede lang genoeg buitengesloten in mijn eigen wereld.

Ik heb tijdens mijn opleiding al geleerd dat armoede een grote(re) rol begint te spelen in het onderwijs. Als leerkracht kan je u steentje bijdragen aan het bestrijden van armoede. Hoe? Dat wil ik gaan uitzoeken. De vierde wereld wordt steeds groter en groter. We mogen niemand vergeten en iedereen moet kansen krijgen om zich tot een persoon te ontwikkelen dat hij/ zij wilt zijn.

Scholen worden vangnet voor ‘nieuwe armen’

2 oktober 2013 

Steeds meer scholen in Vlaanderen zien de armoede bij hun leerlingen toenemen. Leerlingen komen met een lege maag of zonder boterhammen naar school, oudere leerlingen zoeken een bijjob… Vaak gaat het om ‘nieuwe armen’: gezinnen die hun levensstijl drastisch moeten aanpassen na een scheiding of werkloosheid. Omdat ze zich schamen om elders hulp te zoeken, is de school voor hen meestal het eerste vangnet.

“De ‘nieuwe armen’ bestaan, de groep groeit”

Een op de tien gezinnen in Vlaanderen loopt het risico om in armoede te verzeilen. Maar achter deze officiële cijfers gaat een groeiende groep gezinnen schuil die in verborgen armoede leven. ”Vijftien procent van de Vlamingen zegt dat ze het moeilijk hebben om rond te komen, bij eenoudergezinnen zelfs 39 procent”, zegt prof. Danielle Dierckx van het Centrum Ongelijkheid, Armoede, Sociale Uitsluiting en de Stad (OASES, Universiteit Antwerpen). “Steeds meer mensen stapelen de schulden op. Bovendien neemt het aantal faillissementen en echtscheidingen toe. De groep ‘nieuwe armen’ bestaat, en groeit steeds.”

’Nieuwe’ armen hebben het vroeger vaak goed gehad maar moeten zich plots afvragen hoe ze het financieel zullen beredderen. Ze moeten hun levensstijl aanpassen, hebben het gevoel dat ze niet meer mee kunnen. Dat ligt mentaal bijzonder moeilijk… De schaamte is groot. Sommige armen geraken geïsoleerd of sluiten zich op. Maar evengoed houden ouders de schone schijn zo lang mogelijk op en gaan daarvoor een lening aan. Daarom blijven veel nieuwe armen op school zeer lang onder de radar: je merkt er niks van. “Er is veel schaamte bij ouders, jonge kinderen flappen het er soms uit: ‘Papa heeft geen werk meer’. De school is een uitgelezen plek om die ouders te spotten”, zegt Erna De Roeck, directeur d’Oefenschool in Blankenberge.

“Zonder boterhammen naar school”

Steeds meer leerlingen komen zonder boterhammen of met een lege maag naar school. Veel scholen geven daarom gratis soep. Dat gebeurt ook in het TNA Londenstraat Antwerpen. “Soep kost zo goed als niets, dus krijgt iedereen hier een kommetje”, zegt Bart Crikemans, leraar schilderen en decoratie aan het TNA Londenstraat in Antwerpen.  Hij is actief in de armoede werking. “Op een voedselbedeling begon een mama van dertig te wenen. ‘Is het de eerste keer?’ vroeg ik. ‘Ja’, zei ze. Naast de derde en vierde wereld heb je nu ook de vijfde wereld: die van de verborgen armen.”

Nieuwe armoede zorgt ook voor andere problemen: jongeren zoeken bijvoorbeeld een bijjob om de thuiskas te spijzen (en spijbelen daarom soms). “Ik maak me zorgen over de ongekwalificeerde uitstroom: welk rolmodel heeft een leerling van achttien die zijn ouders nooit heeft zien werken?”, zegt Denis Vonckers, algemeen directeur Scholengroep 14 Maasland. Tegen eind 2014 gaan de fabrieken van Ford Genk definitief dicht.  “De netwerken rond de scholen worden steeds belangrijker: CLB, opvoedingswinkel, CAW , OCMW … Zij bereiden zich voor op meer ouders met een depressie of alcoholprobleem”, zegt hij. “Veel van onze scholen hebben vriendenkringen. Die zetten zich vroeger in om extra geld te genereren voor de school in het algemeen: het sinterklaasfeest, uitstappen, schoolmeubilair, opsmuk van de speelplaats. Meer en meer krijgen zij nu vragen van directeurs om individuele gezinnen te ondersteunen.”

(http://www.klasse.be/leraren/37933/scholen-worden-vangnet-voor-nieuwe-armen/)

Kansarmoede is een breed gegeven. De armoede grens is wettelijk bepaald in België. Is kansarmoede voor iedereen dan hetzelfde?
Volgens mij niet. Ik denk dat iedereen een eigen visie heeft op wat kansarmoede inhoud. Voor mij is leven in armoede wanneer je op het einde van de maand moet tellen om rond te komen. Als je niet elke dag een normale maaltijd kan klaarmaken, maar je moet uitrekenen wat je wel of niet kan klaarmaken. Dat is voor mij armoede. Voor andere mensen kan armoede iets helemaal anders inhouden.

Ik ben ervan overtuigd dat iedereen in de samenleving zijn steentje kan bijdragen om kansarmoede te bestrijden. De dag van vandaag zijn er veel meer risico gezinnen. Dit komt vooral door de crisis en de werkloosheid. Gezinnen dat vroeger rond kwamen, moeten nu meer letten op wat ze uitgeven.
Als ik nadenk over de vraag hoe ik mensen die in kansarmoede leven kan helpen, weet ik hier niet direct een antwoord op. Toch zullen er verschillende mogelijkheden bestaan. Daarom heb ik ook voor het onderwerp gekozen. Ik wil een beter zicht krijgen over hoe ik kan omgaan met kansarmoede. Niet enkel in het algemeen, maar voornamelijk in de klas. Hoe kan je kansarme ouders van kleuters hun financiële bijdrage zo minimaal mogelijk houden en zorgen voor geen verspilling.
In de kleuterklas kunnen we de basis leggen voor een financieel gunstig onderwijs voor de ouders.

Er bestaan veel vooroordelen rond kansarmoede. De vooroordelen bestaan er vaak uit dat die mensen hun kinderen verwaarlozen, of hun eigen verwaarlozen voor hun kinderen. Dat mensen in kansarmoede geen kansen krijgen in de maatschappij en in een vicieuze cirkel leven, hierdoor criminaliteit nooit ver weg is. Het is belangrijk om die vooroordelen los te laten. We zijn allemaal mensen en we verdienen allemaal dezelfde kansen.

Dit geldt ook voor mensen uit een andere cultuur. Vaak immigreren mensen naar België (Europa) en wordt hun het beloofde land beloofd. Tot ze hier eenmaal aankomen. Ze hebben niets en komen vaak in de armoede terecht. Ook deze mensen verdienen een kans in onze samenleving.

Is kansarmoede hetzelfde in andere culturen? Deze vraag stel ik mij. Mensen met een andere achtergrond of een ander geloof. Gaan zij hetzelfde om met armoede?

Ik heb een beeld wat kansarmoede kan zijn in ons land en onderwijs, maar volgens mij is mijn beeld nog lang niet volledig. Ik wil dan ook meer weten over hoe we met kansarmoede moeten omgaan. Hoe we iedereen gelijkwaardige kansen kunnen bieden.

Ik ben dan ook klaar om de confrontatie aan te gaan met een wereld waar ik mij 21 jaar lang voor het afgesloten.

1) Wat zijn de wettelijke bepalingen rond de armoede grens in België? (enkele cijfers op een rijtje).

2) Hoe omgaan als school met kansarmoede gezinnen in scholen met een groot aantal verschillende culturen en geloven?

3) Hoe omgaan als leerkracht met kansarmoede in de klas? (preventie, lessen geven,…)