Tot ongeveer 1800 werd op het platteland zowel in herbergen als op grotere boerderijen bier gebrouwen. En dat met een gemiddelde productie van vijf tonnen per brouwsel of een goede honderd liter. In de grotere dorpen waren ook kleinschalige brouwers actief maar deze hadden meestal niet meer dan één brouwersknecht.
In de loop van de 19e eeuw begon de schaalvergroting en in het begin van de 20ste eeuw bereikte de brouwerijsector zijn hoogtepunt
In 1912 telde het Waasland niet minder dan 182 brouwerijen!
Het grootste aantal was te vinden in Sint-Niklaas met 29, Lokeren met 22, Hamme met 18 en Temse met 15 brouwerijen. Niet toevallig de meest geïndustrialiseerde gemeenten. Deze vier koplopers werden gevolgd door Beveren en Stekene met elk negen brouwerijen en Waasmunster met acht. In Nieuwkerken en Rupelmonde waren er vijf brouwerijen actief. In de gemeenten Eksaarde, Moerbeke, Sinaai, Sint-Gillis, Sint-Pauwels, Steendorp, Tielrode, Zeveneken en Zwijndrecht waren er telkens vier brouwers. Burcht, Elversele, Haasdonk en Wachtebeke telden elk drie brouwerijen. Kruibeke en Melsele hadden elk twee brouwerijen. Zelfs De Klinge en Kallo hadden elk een brouwerij.
De veelheid aan brouwerijen kreeg een stevige klap tijdens de Eerste Wereldoorlog. De Duitse bezetter dwong de brouwers om samen te werken in één of twee centrale brouwerijen per regio. De andere brouwerijen werden tussen 1915 en 1918 ontmanteld. Het materieel werd verwerkt in de oorlogsproductie of herbruikt in Duitsland.
Veel kleine familiale brouwerijen herbegonnen niet meer na 1918. Wie wel opnieuw opstartte, had af te rekenen met de nieuwe smaak van de consument, die de pils verkoos boven de traditionele hogegistingsbieren. Het nieuwe biertype vergde evenwel meer investeringen. Brouwers die nog op de oude wijze werkten sloten in veel gevallen rond 1930 hun bedrijf omdat ze niet meer konden concurreren.
De toen ingezette overnamepolitiek werd na de Tweede Wereldoorlog voortgezet. Hierdoor verdwenen bijna alle kleinere brouwerijen in het Waasland. brouwerijen werden tussen 1915 en 1918 ontmanteld. Het materieel werd verwerkt in de oorlogsproductie of herbruikt in Duitsland.
Veel kleine familiale brouwerijen herbegonnen niet meer na 1918. Wie wel opnieuw opstartte, had af te rekenen met de nieuwe smaak van de consument, die de pils verkoos boven de traditionele hogegistingsbieren. Het nieuwe biertype vergde evenwel meer investeringen. Brouwers die nog op de oude wijze werkten sloten in veel gevallen rond 1930 hun bedrijf omdat ze niet meer konden concurreren.
De toen ingezette overnamepolitiek werd na de Tweede Wereldoorlog voortgezet. Hierdoor verdwenen bijna alle kleinere brouwerijen in het Waasland. De laatste decennia nam de interesse in bier als streekproduct weer toe, met als gevolg de (her)opstart van enkele kleine brouwerijen. Denk maar aan Boelens, Donum Ignis
Tot in de 20ste eeuw had bijna elk dorp een brouwerij die op ambachtelijke manier werd geëxploiteerd.
In het begin van de 20e eeuw telde België 3200 brouwerijen. Daarvan bleven er in 1986 nog 129 over.
De Belgische brouwerijen vertegenwoordigen een productie van meer dan 14 miljoen hectoliter gerstenat per jaar. Met een consumptie van 81 l per jaar per Belg, bekleden wij de 5de plaats op de wereldranglijstbierdrinken. Bier is voor de Belgen dagelijkse kost ze hebben er letterlijk de mond van vol.
In België worden meer dan 1000 verschillende biersoorten gebrouwen van 18 verschillende types. Of men een pils , een trappist of een abdijbier of een geuze verkiest, een bier van hoge, lage of spontane gisting , blond of bruin verkiest, er bestaat een bier naar ieders meug.
Bier, we kennen het allemaal maar wie is ooit op het lumineuze idee gekomen om het te maken? Wie deze Einstein precies was weten we niet. Wat we wel weten is dat het geen Amerikaanse jood was, maar veel waarschijnlijker is een Mesopotamische bakker. Bakker vraagt u zich misschien af? Wel het eerste bier werd gemaakt door brood in water te leggen en zo lang te wachten totdat het begon te gisten. De vloeistof die men toen verkreeg was de voorloper van ons bier
Het oudste teruggevonden document over bier is wel 9.000 jaar oud.Uit dit document leren we dat bier toen ook al een godendrank was. Bier werd toen geofferd aan de godin Nie Harra. Als je het document zelf eens wil bekijken dan zal het je een reisje naar het Louvre in Parijs kosten.
Ook het genot van het gerstennat was bij de Egyptenaren bekend, zij noemden het Zythum. De Egyptenaren hielden veel van deze drank. Daarom hadden ze ook een hekel aan slechte brouwers. Deze snoodaards werden verdronken in hun eigen brouwsel. Egypte was in de oudheid ook een echt bierland, ze hadden wel 14 (!) verschillende soorten bier.
Bij de Egyptenaren waren het de bakkers, bij ons de monniken.Daarom ook de verschillende trappistenordes. Er bestaat zelfs een patroonheilige der brouwers, Sint-Arnoldus. Hij werd heilig verklaard omdat hij het volk bier leerde drinken in plaats van besmet water.
Later werd het vak van brouwen ook aan de niet-geestelijke medemens geleerd. Eerst aan de herbergiers en later zelfs aan de landbouwers. Dat we zo een fervente bierdrinkers zijn is makkelijk te verklaren. In de steden was het water zo vervuild dat je beter bier kon drinken. Daarom ook dat Keizer Karel (de persoon, niet het bier) alleen in steden wou verblijven die beschikten over minstens één brouwerij.
In de middeleeuwen gebruikte men een mengsel van gedroogde planten en bloemen om het bier op smaak te brengen, dit werd gruut genoemd. Alleen in zogenaamde gruuthuizen kon men aan de gruut geraken. De eigenaars van die huizen waren dan ook zeer rijk. Zo had je in Brugge de familie Gruuthuse, het Gruuthusemuseum is u vast en zeker bekend.
Gruut had wel een negatieve kant, het gaf het bier slechts een beperkte houdbaarheidsdatum. Later kwamen de Duitsers, dat andere biervolk, met een oplossing, hop. Sluis was de eerste stad in de Nederlanden die hopbier invoerde.
Goed nieuws voor de bierdrinkers onder ons. Bier werd eind 18de eeuw op verschillende manieren gebruikt als medicijn. Om de stoelgang te bevorderen bijvoorbeeld of om in combinatie met de vrucht van een meidoorn zenuwaandoeningen tegen te gaan.
Zoals u wel zou kunnen raden, waren wij hier in het Waasland grote bierliefhebbers. Het was bekend tot in Spanje hoeveel er werd gedronken. Vincente Alvarez beschreef ons in 1584 als volgt: die lui eten weinig drinken veel bier. Zijn landgenoot Alonso Vasquez een goede 30 jaar later: Jong begonnen is oud gedaan. Dit als reactie op bepaalde geruchten dat moeders hun babys bier gaven in plaats van moedermelk. Om zo een reputatie te verkrijgen moet je toch over een groot aantal brouwerijen beschikken.
Het aantal brouwerijen nam voortdurend toe, tot in 1914 de Groote Oorlog uitbrak. De oorlogsindustrie eiste immers de koperen ketels op (ook de kerkklokken werden niet gespaard). Veel kleinere brouwerijen overleefden dit niet, maar ondanks alles waren er nog zeer veel brouwerijen over.
Het ging de brouwerijen weer voor de wind tot in 1939 Hitler Polen binnenviel met het u welbekende gevolg. Deze tweede klap kwamen heel veel brouwerijen niet meer te boven. Zelfs enkele grotere brouwerijen moesten er aan geloven. Dit is ook de verklaring waarom er nu nog maar heel weinig brouwerijen over zijn in het Waasland.
