2)
In welke landen komen de meeste tienerzwangerschappen voor?
De cijfers: Er zijn ieder jaar meer dan 14 miljoen tienermeisjes die moeder worden.
De meeste jonge moeders zijn in de ontwikkelingslanden te vinden.
Tienerzwangerschappen (15-19 jaar)
Percentage
van de totale bevolking
Wereld
6
Afrika
12
Azië
4
Europa
2
Latijns-Amerika
8
Noord-Amerika
5
Oceanië
3
Bron: World Population Data Sheet 1998, Population Reference Bureau
In Europa bestaan er grote verschillen tussen de diverse landen. In 1995 was
het aantal levend geboren kinderen van vrouwen van 15-19 jaar bijvoorbeeld in:
Engeland,
Wales
28.4
per 1000
Oostenrijk
15.6
per 1000
Ierland
15
per 1000
Noorwegen
13.5
per 1000
Duitsland
12.5
per 1000
Frankrijk
10.0
per 1000
België
9.1
per 1000
Denemarken
8.3
per 1000
SPanje
7.8
per 1000
Zweden
7.7
per 1000
Italië
6.9
per 1000
Zwitserland
5.7
per 1000
Nederland
4.2
per 1000
Bron: Family planning perspectives 2000, 32 (1), p. 16
De cijfers in Nederland:
De laatste jaren worden in Nederland tussen de 4000 en 4500 meisjes met een leeftijd van 15-19 jaar zwanger, dat zijn er 10/1000 meisjes in die leeftijdsgroep. Van
iedere tien zwangerschappen worden er zes uitgedragen, de andere vier eindigen
in een abortus. Er worden dus jaarlijks ruim 2000 meisjes voor hun 20ste jaar
moeder. Slechts een enkele keer wordt een kind afgestaan ter adoptie. Volgens
zeer globale schattingen wonen er rond de 4000 en 8000 tienermoeders in
Nederland.
Levendgeborenen naar leeftijd van de moeder per 1000 vrouwen tussen 15-19 jaar
1985
1990
1995
1996
1997
1998
1999
15
Jaar
0.3
0.4
0.3
0.4
0.4
0.4
0.4
16
Jaar
1.2
1.5
1.0
1.0
1.2
1.3
1.5
17
Jaar
3.2
4.3
2.6
2.5
2.6
2.9
3.5
18
Jaar
6.8
8.6
6.1
5.5
5.8
5.8
6.4
19
Jaar
13.3
14.5
11.1
11.3
11.7
11.9
13.4
15-19
Jaar
5.0
6.4
4.2
4.1
4.4
4.5
4.2
Bron: Statistisch jaarboek 2000 (CBS)
Uit bovenstaande cijfers wordt duidelijk dat het bij tienermoeders voor het
overgrote deel gaat om meisjes van 18 en 19 jaar en dat het aantal jongere
moeders erg klein is (nog geen één op de vijf).
Welke tieners worden vroeg moeder?
In Nederland komt ruim 1/3 van de tienermoeders uit de grote steden.
Vooral veel allochtone meisjes zitten in deze groep tienermoeders.
Onder Turkse meisjes worden 31 van de 1000 tieners moeder, bij Antilliaanse is
dit 40 op de 1000 en onder Surinaamse 17 per 1000.
De laatste jaren zien we een toename in tienermoeders afkomstig uit
asielzoekerslanden. Het jonge moederschap bij allochtonen is voor een deel
cultureel bepaald, in sommige landen is het nu eenmaal normaal om op jonge
leeftijd moeder te worden. In Nederland is bijna de helft van de tienermoeders
ongehuwd. Dit percentage verschilt erg per bevolkingsgroep, onder Antilliaanse
is bijna 95% ongehuwd, terwijl Turkse en Marokkaanse meiden bijna allemaal
gehuwd zijn. Nederlandse meiden zijn voor 35% gehuwd en totaal woont 50% samen
met de vader van het kind.
Naast eerder genoemde culturele oorzaak van tienermoederschap heeft onderzoek
uitgewezen dat veel tienermoeders een achtergrond hebben van psychisch ( of
seksueel) misbruik. Als belangrijkste reden voor het tienermoederschap wordt
het verlangen naar liefde aangegeven.
1) Wat zijn de
medische risico's van een tienerzwangerschap?
Tienermoeders;
risico's
Over de hele wereld
zijn er zeer veel onderzoeken gedaan of er een verhoogd medisch risico is bij
een tienerzwangerschap. De meeste onderzoeken geven aan dat er wel degelijk
verhoogde risicos zijn voor vooral het foetus van een tienermoeder.
De risicos zijn afhankelijk
van de leeftijd van de tienermoeder. Uit onderzoeken blijkt dat hoe korter de
tiener menstrueert hoe groter de kans op complicaties. Vooral tieners die
minder dan 2 jaar gemenstrueerd hebben voor de zwangerschap zijn een
risicogroep. Dit wordt veroorzaakt door de onrijpheid van de gynaecologische
organen.
Risicos op een
rijtje:
·Laag
geboortegewicht
·Vroeggeboorte
·Kindersterfte rondom
de geboorte of in de zwangerschap
·Kunst verlossing/
keizersnede
·
Laag
geboortegewicht:tienermoeders hebben meer kans op een (extreem)
laag geboorte dan moeders tussen de 20 en 29 jaar. Vooral bij zeer jonge
tienermoeders (13 tot 17 jaar) komt een (extreem) laag geboortegewicht vaak
voor. De oorzaak van dit lage geboorte gewicht wordt gezocht in diverse
oorzaken. Jonge meisjes hebben vaak een slechtere leefgewoonte, ze eten meer
junkfood, letten minder op gezonde voeding, roken vaker tijdens de zwangerschap
en ook alcoholgebruik komt vaker voor in deze leeftijd. Daarnaast is het niet
volgroeid zijn van het (gynaecologische) lichaam een oorzaak van het lage
geboortegewicht..
Vroeggeboorte:Ook voor vroeggeboorte geldt, hoe jonger de moeder, hoe groter het
risico. Onder 13-15 jarigen is het risico 6x hoger dan bij 20-29 jarigen, onder
16-17 jarigen is het risico 2 ½ keer hoger en onder 18-19 jarigen 1 ½ keer
hoger risico op een geboorte voor de 32e week van de zwangerschap. De oorzaak
van vroeggeboorte wordt vooral gezocht in het biologisch niet volgroeid zijn
van het lichaam.
Kindersterfte
rondom de geboorte of in de zwangerschap 13-15 jarigen
hebben 3x zoveel kans dan een 2O-29 jarigen op een sterfte
in de baarmoeder of rondom de bevalling of in de eerste week na de geboorte. Vaak
is de oorzaak een laaggewicht van de baby. De baby krijgt in de baarmoeder dus
niet voldoende voedingstoffen en kan hieraan overlijden ook komen er in deze
leeftijdscategorie vaker afwijkingen voor. Die ook een oorzaak zijn van
sterfte.
Roken, Alcohol en
drugs zijn bij een tienerzwangerschap ook een risicofactor net zoals bij een gewone
zwangerschap. Ook de voeding van een zwangere vrouw is belangrijk bij beide
gevallen. Zwangerschapscontroles: Veel risicos kunnen vermindert worden of kunnen op tijd ontdekt worden als
je vroeg naar de verloskundige gaat. Tijdens de zwangerschapscontroles zal je
verloskundige je bloeddruk, gewicht en de groei van de baby controleren. Bij
twijfel kan zij verwijzen naar de gynaecoloog die bijvoorbeeld een echo kan
maken om te zien of de baby voldoende groeit. Zeker bij heel jonge
tienermoeders is het verstandig om wat vaker in de zwangerschap een echo te
maken ter controle van de groei omdat we weten dat die het grootste risico
lopen op een baby met een (extreem) laag geboorte gewicht.
- School: Kan je naar school blijven gaan of niet? - Ouders: Heb je finfanciele en mentale steun van je ouders of niet? - Partner: Alleenstaand of een relatie? - Sociaal leven: Oppas of niet? - Uitgangsleven: Ga je nog uit of blijf je thuis? - Cultuur: Is het taboe? - Opvoeding: Zelf kind van tienermoeder?
Iedereen heeft wel al eens gehoord over tienerzwangerschap. Mijn mening hierover is dat het in sommige gevallen goed afloopt maar ik denk dat veel afhangt van de persoon (dus tiener) die zwanger is. Heeft zij familie/vrienden die haar steunen? Hebben ze financiële problemen? Op welke manier is ze zwanger geraakt en wordt het kind opgevoed door beide ouders of door de mama alleen. Wanneer deze factoren allemaal meeezitten ben ik van mening dat een kind van een tienermama even gelukkig kan zijn dan een kind van een mama met een sociaal aanvaardbare leefdtijd.
Standpunt Nele:
Tienerzwangerschap is volgens mij niet echt verantwoordelijk. Een meisje van 15-16jaar is mentaal helemaal nog niet klaar om moeder te zijn. Daarbij komt ook nog eens dat ze een kind vaak niet kan combineren met haar studies. Financieel is een tienerkoppeltje ook helemaal niet voorbereid op een zwangerschap. Ik denk persoonlijk ook niet dat er veel tienermoeders met opzet zwanger zijn geworden. Dus vaak is de baby ook niet echt " welkom". Maar ik veroordeel geen enkele tienermoeder, ik respecteer het feit dat ze hun leven drastische veranderen om voor hun kind te zorgen. Ik zou persoonlijk toch wachten tot ik een leefijd heb bereikt waarvan ik zeker weet dat ik voor mijn kind kan zorgen.
'Zwangerschap bij tieners niet alleen in marginale milieus'
Bea Vanmechelen van het centrum voor Relatievorming en Zwangerschapsproblemen:
'Tienerzwangerschappen komen echt niet alleen in marginale milieus voor'
Bea: 'Veel mensen beschouwen een tienerzwangerschap per definitie als een ramp, maar dat hoeft het echt niet te zijn. Het is erg belangrijk dat je een verschil maakt tussen een gewenste, een ongeplande maar uiteindelijk wel gewenste, en een ongewenste tienerzwangerschap.'
'In vergelijking met bijvoorbeeld de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk komen tienerzwangerschappen in België trouwens sowieso niet vaak voor. In 2001 werden in België 3.303 meisjes jonger dan twintig moeder, en lieten ongeveer 2.208 van hen een abortus uitvoeren. De grote meerderheid van die kleine groep tienermoeders is achttien, negentien jaar oud. Dat valt dus best mee. Het enige wat ons verontrust, is het feit dat het aantal tienerzwangerschappen blijft stijgen.'
Hebben jullie daar een verklaring voor? 'Zoiets wordt door verschillende factoren beïnvloed. Meisjes menstrueren steeds vroeger en zijn dus ook vroeger vruchtbaar. Tegelijkertijd blijft de leeftijd voor 'de eerste keer' dalen. Volgens het meest recente grote onderzoek, dat van Geeraert, heeft gemiddeld de helft van de jongeren op zeventien jaar al seks gehad. Ten slotte heeft elk voorbehoedmiddel een faalpercentage, ook als je het volledig juist gebruikt, wat vooral jongeren zeker niet altijd doen.'
Dat is toch vreemd? Tegenwoordig word je zowat doodgeslagen met informatie over seks en anticonceptie. Je ziet het in elke film, elk tijdschrift.. 'Dat is inderdaad zo, maar er is nog altijd een groot verschil tussen weten en doen. Dat is ook op latere leeftijd zo. Als je eerlijk naar je eigen gedrag kijkt, zal zowat iedereen dat toegeven. Laat staan op een leeftijd waarop je jezelf nog moet ontdekken en met alles experimenteert, ook met seks. In zo'n onzekere periode kan je niet verwachten dat iemand heel rationeel omgaat met anticonceptie. Ten tweede wordt gedrag niet alleen beïnvloed door kennis, maar ook door motivatie. En daar wordt in deze zogenaamde 'open' samenleving maar heel zelden over gesproken. We kennen elk standje en elk voorbehoedmiddel, maar over hoe je je daarbij voelt, en wat je zelf wilt, daarover blijft het meestal angstwekkend stil.'
Wie moet dat onderwerp dan bespreekbaar maken? De school? 'Natuurlijk is het belangrijk dat scholen jongeren goed begeleiden. Maar seks is iets heel intiems, en de invloed van vrienden en het gezin weegt vaak veel zwaarder door dan die van de school. Anticonceptie bespreken met de ouders blijft zowel voor veel jongeren als voor veel ouders lastig. Jongeren geven zelf meestal niet aan dat ze zo'n gesprek willen. Als ze dat wel doen, vinden ouders het op hun beurt vaak moeilijk om daarop in te gaan. Zij zien hun kinderen (nog) niet als seksueel actieve jongeren.'
Het cliché wil dat tienerzwangerschappen vooral voorkomen bij jongeren uit lagere sociale klassen. 'Als ik kijk naar mijn ervaring klopt dat beeld niet. Tienerzwangerschappen komen in alle milieus voor. Het milieu en de bijbehorende toekomstperspectieven bepalen wel in grote mate de keuze die gemaakt wordt. Voor iemand uit een hogere sociale klasse betekent een kind een beperking: niet studeren, geen carrière uitbouwen... Dit werkt de keuze voor abortus in de hand. Voor een meisje uit een lagere sociale klasse kan een kind juist een manier zijn om thuis weg te geraken, om eindelijk een eigen leven op te bouwen.'
Waar hebben tienermama's het het moeilijkst mee? 'Met de reactie van de maatschappij: het gefluister op de bus, de blikken aan de kassa... Gelukkig reageren de meeste tienermoeders daar erg volwassen op. Ik heb het zelf ervaren tijdens het weekend dat we om het halfjaar voor jonge mama's organiseren: hun kracht en flexibiliteit blijven me verbazen.'
Door Nathalie Balsing (Goed Gevoel, september 2003)
Wij hebben dit thema gekozen omdat wij vinden dat tienerzwangerschap bespreekbaar moet zijn in de maatschappij. We weten dat het leven van een tienermoeder heel lastig kan zijn. We kennen namelijk iemand die dit nu meemaakt. Hierdoor willen we meer te weten komen over dit onderwerp.
Als kleuterleidster is de kans groot dat je in contact komt met tienermoeders. Dit thema is ook zeker actueel want er worden zelfs tv-programma's over gemaakt.
