ILYA PRIGOGINE

HET EINDE VAN DE ZEKERHEDEN

Blz.163 :

Heel zijn leven heeft EINSTEIN de droom nagejaagd van een verenigde theorie die alle wisselwerkingen omvat. We belanden hier bij een onverwachte conclusie: misschien vereist het realiseren van die droom een evolutieve opvatting van het universum! Een verenigde theorie zou dan onlosmakelijk verbonden zijn met de verbroken tijdssymmetrie van het heelal. Dat kan slechts waar zijn als bepaalde velden een andere rol spelen dan andere ( in dit geval het veld dat geassocieerd is aan de conforme factor tegenover het massadragende veld). De unificatie zou dus een ‘dialectische’ opvatting over de natuur impliceren. Blz. 168 – 170:

Blz. 168 – 170 :

Niettemin kunnen we begrijpen dat EINSTEIN weigerde te aanvaarden dat alleen het toeval het antwoord kon zijn op onze vragen. Het zuivere toeval is evenzeer een ontkenning van de realiteit en van ons verlangen om de wereld te begrijpen als het determinisme. Wat wij hebben proberen op te bouwen is een smalle weg tussen die twee opvattingen die evenzeer tot vervreemding leiden, die van een wereld beheerst door wetten die geen enkele plaats laten voor het nieuwe, en die van een absurde, acausale wereld, waar niets voorzien of in algemene termen beschreven kan worden.

Het zoeken naar die smalle weg is het onderwerp van dit boek.

Wat zich vandaag begint af te tekenen is dus een beschrijving die een middenweg kiest tussen twee vervreeemdende voorstellingen, die van een deterministische wereld en die van een arbitraire wereld die slechts onderworpen is aan het toeval. De wetten regeren de wereld niet, maar de wereld wordt ook niet geregeerd door het toeval. De natuurwetten komen overeen met een nieuwe vorm van begrijpelijkheid, uitgedrukt door de irreducibele probabilistische voorstellingen.

Bij dat construeren van een smalle weg tussen blinde wetten en willekeurige gebeurtenissen, ontdekken we dat een groot deel van de wereld om ons heen tot nu toe ‘door de mazen van het wetenschappelijke net is geglipt’, om het met WHITEHEAD te zeggen. We onderscheiden nieuwe horizonten, nieuwe vragen, nieuwe gevaren. We beleven een bevoorrecht ogenblik in de geschiedenis van de wetenschap. Ik hoop dat ik die overtuiging aan mijn lezers heb kunnen overdragen.

“HET EINDE VAN DE ZEKERHEDEN”.

Zouden we BOHR en EINSTEIN hebben kunnen verzoenen?

We kunnen de vraag stellen al weten we goed dat ze onbeantwoord zal blijven.

Misschien is het JA, want we behouden het probalistische karakter van de Kwantummechanica, dat BOHR dierbaar was, maar tegelijk elimineren we het subjectivistische aspect ervan overeenkomstig de wens van EINSTEIN