Stories that remain too often untold/ Histoires oubliées
31-03-2010
ARABISCHE WERELD - Saoedische dichteres valt extremistische clerus a
Miljoenen Arabieren beslissen vandaag per sms wie de winnaar wordt van 'De dichter van miljoenen', een populaire poëziewedstrijd in Abu Dhabi. De kans is groot dat Hissa Hilal met de prijs gaat lopen, al leverden haar scherpe aanvallen op de clerus haar ook doodsbedreigingen op. 'Ik wil de Arabische vrouwen een stem geven', zei de Saoedische Hissa Hilal nadat ze voor de finale was geselecteerd, 'een stem tegen al wie onze cultuur gekidnapt heeft om ons eronder te houden.' Sinds de poëziewedstrijd eind 2006 begon, is 'De dichter van miljoenen' een fenomenaal succes. De live-uitzending wordt in Abu Dhabi door 2.000 mensen bijgewoond en miljoenen anderen volgen de show via satelliet. Na de voorselecties halen 48 dichters de uiteindelijke tv-shows. Het programma is ondertussen aan zijn vierde seizoen toe maar nog steeds komst het gros van de deelnemers uit Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, Jordanië en Jemen. In meerderheid betreft het mannen die de glorie van het bedoeïnenleven of van de olieprinsen bezingen, maar de jongste tijd is een ware revolutie aan de gang. Het begon vorig jaar, toen Aydah al Aarawi Al Jahini als eerste vrouw ronde na ronde werd uitverkoren door de duizenden toeschouwers in de zaal en thuis die per sms hun stem uitbrachten. De Saoedische Al Jahini raakte tot in de voorlaatste ronde. Maar tegelijk werd de druk op haar en haar omgeving almaar groter.
Publiekslieveling
Dit jaar is het nog krasser: vanavond neemt Hissa Hilal, andermaal een Saoedische, als eerste vrouw deel aan de finale. Ze was in de voorbije ronden de absolute publiekslieveling en ook de jury prees haar om haar moed en doorzettingsvermogen. Haar schoonheid roemen zou moeilijk zijn, want deze moeder van vier treedt op in een zwarte nikab die geen centimeter van haar gezicht of lichaam laat zien. Niet omdat ze dat zelf absoluut wil, zo bleek vorige week uit een interview met de BBC, maar "om diegenen te beschermen die van me houden. Mijn man, mijn vader. Zij steunen me in mijn poëzie en willen dat ik doorzet. En mijn tegenprestatie is dat ik hen niet voor schut zet en diegenen die hen op straat zouden aanvallen op mijn optreden, die kans niet geef. In een tribale maatschappij als de onze zegt men van mannen die hun vrouwen in het openbaar laten verschijnen zonder algehele sluier dat ze geen echte mannen zijn. Ik doe het dus om hen te beschermen, uit liefde." Dat Hilal het tot in de finale heeft geschopt, is opmerkelijk, vooral gezien haar gewaagde teksten, waarin ze tal van heilige huisjes op de korrel neemt. In het gedicht waarmee ze in de finale kwam, viel ze de geestelijken aan die de ene fatwa na de andere uitvaardigen. Waarnemers menen dat haar gedicht een antwoord is op Abdul-Rahman al-Barrak, een prominente Saoedische geestelijke die in een fatwa stelde dat mannen en vrouwen die met elkaar omgaan zonder verwant te zijn, als heidenen moet worden bestempeld, wat betekent dat ze ter dood mogen worden gebracht. De man zei later dat hij verkeerd was geïnterpreteerd, maar hij is lang niet de enige die op de televisie en aan de universiteiten in de Golf dergelijke rabiate uitspraken doet. Het gedicht leverde haar een score op van 47 op 50, de hoogste die ooit werd genoteerd. Maar ook haar tegenstanders lieten van zich horen. Op de website van Ana al Muslim ('Ik ben moslim') werd opgeroepen om haar te doden en een sitebezoeker informeerde ook of haar adres beschikbaar was. De site staat bekend om zijn rabiate islamisme en zijn verheerlijking van het moslimterrorisme. Hilal zelf zei niet echt ongerust te zijn over de dreigementen, al voegde ze eraan toe vooral aan de veiligheid van haar kinderen te denken. Toen haar werd gevraagd wat haar tot het schrijven van dit gedicht inspireerde, zei ze dat ze het idee had gekregen na een reis naar een westers land, waar ze gehuld in nikab onvriendelijk was bejegend. "Als westerlingen een vrouw in nikab wantrouwig aankijken en sikhmannen met tulbanden geen probleem vinden, dan komt dat door wat de moslimextremisten ons hebben aangedaan. Zij hebben ons imago besmeurd en van moslims een te vrezen groep gemaakt."
RUSLAND - Zwarte weduwes, kamikazes tegen wil en dank
Zwarte weduwen, kamikazes tegen wil en dank
De kamikazes die op 29 maart dood en verderf zaaiden in de Moskouse metro, waren twee vrouwen, wellicht van Noord-Kaukasische origine. 'Zwarte weduwen' noemen de Russische media hen. 'Ze maken bijna de helft uit van de Kaukasische zelfmoordterroristen maar voor de organisatie zijn ze ondergeschikt aan de mannen', zo schrijft de Amerikaanse sociologe Rosemarie Skaine. Verhalen over zwarte weduwen gaan al te makkelijk uit van persoonlijke, bewuste wraakmotieven bij de dader. De Duitse journaliste en schrijfster Sabine Adler onthult in haar gelijknamige boek een veel complexere realiteit. Een waarin vrouwen door broers aan het verzet zijn verkocht en geenszins weten wat hen boven het hoofd hangt. Onderzoekers zijn het erover eens dat minstens de helft van de Noord-Kaukasische kamikazes vrouwen en meisjes zijn, doorgaans van etnisch Tsjetsjeense origine. De eerste twee dergelijke protagonisten waren Luisa Magomadova en Chava Barayeva, respectievelijk 16 en 22 jaar oud, die in 2000 een vrachtwagen vol explosieven lieten ontploffen bij een Russische checkpoint in Tsjetsjenië. 27 mensen lieten bij die aanval het leven. Een jaar later kwam Elza Gazuyeva in het nieuws, toen ze de Russische officier die haar man vermoordde, vroeg of hij haar nog kende. Vervolgens blies ze zichzelf op, en sleurde de militair en zijn bodyguards mee de dood in. Gazuyeva wou wraak nemen maar uit verschillende onderzoeken blijkt dat dit geenszins voor alle vrouwelijke kamikazes geldt.
Theater Nord Ost
Neem Zareta Bayrakova, die in oktober 2002 een van de 19 vrouwelijke terroristen (op een totaal van 41) was bij de gijzeling in het Moskouse theater Nord Ost. Alle gijzelnemers en 129 gijzelaars kwamen bij de bestorming door de politie om het leven, meer dan 700 anderen raakten gewond. Zareta's moeder Medna vertelde later aan journalisten dat een onbekende vrouw hen kort voor het drama in hun dorp kwam opzoeken. Een half uur lang praatte ze met de 26-jarige Zareta in haar slaapkamer. De jonge vrouw zei dat ze de dame naar de bushalte zou vergezellen en verdween voorgoed. Een uur later kwamen Tsjetsjeense guerrillero's naar het huis met de melding dat ze Medna's dochter hadden meegenomen. De volgende keer dat Medna haar dochter zag, was op televisie, na de bestorming van het theater. De Duitse journaliste en schrijfster Sabine Adler legt in Zwarte weduwen uit hoe vrouwen en meisjes soms onvrijwillig zelfmoordterroristen worden. Ze vertelt over Medina, Hedja en Raisa, drie zusjes van wie er twee in Nord Ost omkwamen. Het verhaal begint bij de oudste dochter, Medina, die met Malik trouwt. De normale drie dagen van feest worden na een etmaal afgelast want Malik is door de clanoudsten aangeduid om de dood te wreken van zijn door de Russen vermoorde vriend Magomed. Het loopt mis en Medina is prompt weduwe. Haar broers, die eveneens bij het verzet zitten, horen dat er vrouwelijke kamikazes geronseld worden en dat er flink wordt betaald voor de levering van kandidaten. Medina wordt door haar broers meegetroond en haar jongere zusje Hedja, dat gek op haar is, komt ook. Het jongste meisje, Raisa, moet thuisblijven bij haar bejaarde ouders. Bovendien is zij om nog een andere reden nuttig: de meeste gezinnen in het dorp voorzien in hun levensonderhoud door gijzelaars te houden in hun kelders, en het in leven houden van die koopwaar is vrouwenwerk. Medina en Hedja worden als snoepverkoopsters in het bewuste theater aangesteld en hebben geen benul van wat hen te wachten staat, laat staan dat ze ermee akkoord zouden gaan. Als de mannelijke commandanten hun plannen uiteenzetten, is er geen weg meer terug. Medina was hoogzwanger toen ze stierf, Hedja een enthousiast tienermeisje. Na het theaterdrama kan de familie geenszins op de sympathie van de Tsjetsjeense dorpelingen rekenen. Als het dorp zoveel wordt lastiggevallen door het Russische leger, zo gaat de redenering, dan komt het door mensen als Medina en haar broers en zussen. In de vele aanslagen op zogenaamde zachte doelwitten in Rusland - gaande van vliegtuigen, metro's tot cafés en hotels - worden een aantal vrouwelijke kamikazes ingerekend voor ze hun springtuigen tot ontploffing kunnen brengen. Uit hun verklaringen blijkt eveneens dat er geen sprake was van keuze. Sommige vrouwen worden met grote sommen geld voor de achtergebleven familie overgehaald, andere worden gedrogeerd en erop uit gestuurd, een derde groep wordt door de schoonfamilie in de armen van het verzet geduwd nadat ze weduwe zijn geworden. "Het lijkt op het eerste gezicht verwonderlijk dat er in een patriarchale, islamitische clanmaatschappij als de Tsjetsjeense vrouwelijke kamikazes zijn", schrijft Jilian Manekas in The invisible Enemy. "De reden daarvoor is ongetwijfeld dat er een tekort is aan mannelijke kandidaten en dat er geld mee te verdienen valt. Maar de terreurorganisatie ziet de vrouwen niet als gelijkwaardig aan de mannen, eerder als een lichaam, geofferd voor de zaak." Ook Rosemarie Skaine onderschrijft die ongelijkheid in Female Suicide Bombers. Zij wijst onder meer op het feit dat de springstofriemen van de vrouwelijke terroristen in Nord Ost niet tot ontploffing zijn gebracht. "Het waren de mannen die daar opdracht toe gaven en aangezien die elders weerstand boden aan de veiligheidstroepen die het gebouw binnenvielen, wachtten de vrouwen tevergeefs op het bevel."
In een opmerkelijke open brief naar aanleiding van de Googleaffaire (zie pagina 14) rekent een groep Chinese burgers het autoritaire bewind in Peking af op de basisprincipes van de democratische rechtsstaat. Catherine Vuylsteke citeert uit de brief en levert commentaar: 'Verschillende punten die de briefschrijvers maken, stonden ook in Charter 08, de brief die Liu Xiaobo voor elf jaar achter de tralies deed belanden. Gehoopt mag worden dat een dergelijk lot deze burgers bespaard blijft.' De beslissing van Google om zijn zoekmachine in China niet langer te censureren en haar naar Hongkong af te leiden, genereerde veel antiwesterse nationalistische reacties onder Chinese internauten. Maar een aantal Chinese burgers schreven ook een opmerkelijke brief waarin ze de autoritaire staat confronteren met principes als inspraak, aansprakelijkheid en transparantie, die de basisprincipes zijn van goed bestuur en van de democratische rechtsstaat. Zo willen ze weten, en we citeren uit hun schrijven, "of Google zich aan de Chinese wetten heeft gehouden, die content verbiedt die porno en extreem geweld bevat of die aanzet tot gokken? Op welke manier werden de Chinese censuureisen gecommuniceerd aan Google? Welk ministerie liet zich daarmee in? Welke was de juridische procedure en wat moest er eigenlijk worden gecensureerd? Was er censuur aangaande kwesties als de mijnbouwrampen, de kinderen die in baksteenfabrieken slavenarbeid verrichten, de gewelddadige uitzettingen, de Sanlu Melkpoederaffaire? We kunnen geen inbreuken tolereren op het recht van het publiek op informatie. Als leiders of overheidsfunctionarissen de grondwet en de Chinese wetten overtreden, is het dan nodig om ongrondwettelijke censuur toe te passen? Hoe zit het met de gesprekken tussen de overheid en Google? Waar hebben beide partijen het over gehad? Heeft de Chinese overheid zich afgevraagd op welke manier ze onze constitutionele rechten zullen schenden met het blokkeren van google.cn en andere verwante sites? Welke compensatie komt er voor dit verlies?" "We kunnen leven met censuur", besluiten de burgers, "als deze gebaseerd is op duidelijke wetten, regelgeving en procedures die niet haaks staan op de grondwet en de wetten."
Surrealistisch
De brief, die door Rebecca MacKinnon, een Amerikaanse experte van het Chinese internet, werd opgemerkt en die ondertussen de wereld rondgaat, heeft bijwijlen een surrealistische bijklank en neigt gevaarlijk naar subversie. De briefschrijvers maken het regime op een haast onschuldige wijze bespottelijk. Maar dat is wat je krijgt als je als overheid beweert dat je internet vrij is en je land democratisch. Je riskeert te worden geloofd en op de korrel genomen in zaken als deze. Uiteraard zijn de onderhandelingen over de door Google toe te passen zelfcensuur niet via strikte wetten en regels gevoerd en is het geenszins de bedoeling dat Google daar in de media verslag van doet. Er zijn geen wetsartikels die duidelijk stellen dat het verboden is om informatie te vergaren over bijvoorbeeld de politieke status van Taiwan, terwijl een zoekopdracht naar de onafhankelijkheid van dat Zuid-Chinese eiland op Google.cn wel een blanco pagina moet opleveren, wil het bedrijf vanuit China blijven opereren als zoekmachine. En datzelfde geldt voor tal van politiek gevoelige thema's. Naar de VS gevluchte prominente journalisten zoals He Qinglian leggen uit dat de overheidsfunctionarissen van het Publiciteitsdepartement, zoals Propaganda nu heet, geen brieven of mails meer sturen naar kranten om diets te maken waarover wel of niet mag worden bericht en op welke manier, omdat dat bewijsstukken zijn, documenten die ook in de handen kunnen vallen van westerlingen die ze vervolgens openbaren. Heden ten dage worden de bevelen telefonisch doorgegeven, zodat er geen sporen van zijn. Want officieel verloopt alles heel anders. Vrij en democratisch. De vragen in de open brief zijn subversief want ze wijzen op de duidelijke tegenspraak tussen de overheidscensuur en de Chinese grondwet, die uitdrukkelijk vrijheid van informatie toelaat. Die interpellatie is niet zonder gevaar: verschillende van de hier aangehaalde punten prijkten ook in Charter 08, de open brief op internet die in december 2008 werd ondertekend door meer dan driehonderd Chinese intellectuelen en die zijn initiatiefnemer, Liu Xiaobo, voor maar liefst elf jaar achter de tralies deed belanden. Gehoopt mag worden dat een dergelijk lot deze briefschrijvers bespaard blijft.
Imagoschade
De Googlekwestie inspireerde niet alleen tot voor Peking vervelende vragen, wellicht heeft ze ongewild ook het politieke bewustzijn vergroot van de op zich behoorlijke apolitieke groep van jonge internetgebruikers. Zij waren niet of nog maar net geboren toen het Tian'anmenbloedbad op 4 juni 1989 plaatsvond en maakten het intellectuele debat over politieke hervormingen van de jaren tachtig niet mee. De huidige heisa verplicht hen om na te denken over de grenzen van de vrijheid. Vooral het feit dat ze zich nu als een van de enige landen ter wereld afgesneden weten van de grootste zoekmachine op aarde, levert de overheid imagoschade op. Die ontwikkeling valt immers moeilijk te rijmen met China's zelfgepropageerde status van nieuwe welvarende wereldmacht die voor niets of niemand moet onderdoen.
CHINA - media reageren op Google-beslissing met antiwesters nationalisme
De beslissing van Google is in China vooral met anti-westers nationalisme beantwoord. De Engelstalige China Daily, die Google maandag de grote verliezer noemde, zette vrijdag de aanval in met 'In de voorbije paar maanden heeft Google een schizofrene farce neergezet voor de hele wereld, zo van 'ik wil weg uit China' 'nee, ik meende het niet', 'ja, toch wel. Chinese internauten hadden niet verwacht dat de Google kwestie zou ontaarden in een politiek mijnenveld en een instrument zou worden in de handen van buitenlandse belangengroepen, een waarmee China wordt aangevallen onder het mom van internetvrijheid. Het Volksdagblad meende zondag: Het is onfair van Google om de eigen waarden en parameters op te leggen terwijl het internet in China een eigen cultuur, traditie en waarden heeft. De algemene teneur is dat als Google vertrekt, dat geen invloed zal hebben op de groei en ontwikkeling van het Chinese internet, en op tal van sites zijn virulente aanvallen te lezen. 'maak dat je wegkomt', schreef de ene, terwijl een ander zei vuurwerk te zullen kopen om je vertrek te vieren(huanqiu.com). Volgens diezelfde site kan het tachtig procent van de Chinese internetgebruikers niet schelen dat Google vertrekt en zal dat geen invloed hebben op de ontwikkeling van het internet. De overheid, zo schreef politiloog Joseph Cheng van de Universiteit van Hongkong op zijn site, wendt nationalisme aan om het debat over de censuur de kop in te drukken. De beschuldiging van cultureel imperialisme is louter bedoeld om de Chinese censuur te legitimeren. Die ontwikkeling is al aan de gang sinds het bloedbad van Tiananmen, toen de Communistische Partij (CP) haar legitimiteit verloor door het vuur te openen op de eigen burgers en het bankroet van het socialisme niet langer te ontkennen viel. In 94 werd overigens officieel beslist dat het onderwijs en de media bewust het Chinese nationalisme moesten propageren onder de bevolking. Dit door de leiders heruitgevonden patriottisme, zo schrijft professor Yong Cao van de universiteit van South Illinois in From communism to nationalism (2005), verwacht van de burger dat die zich met CP identificeert. De Partij wordt daarbij voorgesteld als de belichaming van de wil van de natie en de ideologische verschillen tussen nationalisme, socialisme en communisme zijn opzettelijk weggevlakt. Chinas huidige problemen vloeien in dit discours niet voort uit zijn politieke en sociale systeem maar wortelen in de negatieve houding van het Westen jegens China. Vooral de jongeren zijn daar na jaren van dergelijke propaganda zeer vatbaar voor, temeer daar dit nationalisme ook aantrekkelijke ideeën omva
De Chinese overheid heeft woedend gereageerd op de beslissing van internetgigant Google om zijn Chinese zoekmachine niet langer te censureren. Peking meent dat het VS-bedrijf zich niet aan de beloftes houdt door zijn zoekmachine te heroriënteren naar Hongkong, waar geen censuur wordt doorgevoerd. De bal ligt nu in het kamp van Peking, dat de zoekresultaten van Google in Hongkong alvast filtert door de 'Grote Chinese Firewall', waardoor Chinese gebruikers niks te zien krijgen als ze zoeken op 'politiek gevoelige' onderwerpen. Waarnemers sluiten niet uit dat er verdere represailles komen. De rel tussen de Chinese overheid en Google gaat terug tot 12 januari, toen 's werelds grootste zoekmachine bekend maakte dat ze niet langer van plan was om de resultaten te censureren en publiekelijk aanklaagde dat de gmail-adressen van Chinese dissidenten in het buitenland vanuit China werden gehackt. Vervolgens hadden volgens het Chinese persbureau Xinhua op 29 januari en 25 februari besprekingen met de overheid plaats, die schijnbaar weinig opleverden. Sinds vorige week deden geruchten de ronde dat een beslissing van Google nakend was en net voor het weekend doken de eerste vernietigende edito's op in de Chinese bladen. Dat laatste is doorgaans een aanwijzing dat het bewind een beslissing heeft genomen over een bepaalde kwestie, aangezien de media niet onafhankelijk zijn en vaak worden aangewend om inzichten van de partij/staat door te drukken in de publieke opinie. Tegelijk gaan de problemen tussen Google en China veel verder terug. Al van bij de lancering van de Chinese zoekmachine google.cn in 2006 was er grote kritiek van internationale en vooral Amerikaanse mensenrechtenorganisaties. Geargumenteerd werd dat het beroemde Googleprincipe van 'do no evil' moeilijk te rijmen viel met de bereidwilligheid om zoekresultaten te filteren volgens de wensen van een autoritaire eenpartijstaat. Dat laatste kwam er dan concreet op neer dat zoekopdrachten naar 'Tiananmenbloedbad' of 'Taiwanese onafhankelijkheid' niets opleverden, of louter het zinnetje dat "deze content in strijd is met de geldende wetten en regelgeving". Google verdedigde zich daartegen met het argument dat 'enige informatie' in elk geval beter was dan 'geen informatie'. Maar moeilijk lag het ook toen al. Toen Googleoprichter Sergey Brin werd gevraagd of een bedrijf waarvan de corebusiness stoelt op de vrijheid van informatie wel kan buigen voor de Chinese eisen, zei de man: "Het zou perfect redelijk zijn om iets helemaal anders te doen. Namelijk, te zeggen dat we bij onze principiële afkeuring van censuur blijven en daar dus niet werken". Sindsdien is de kritiek op Google geenszins verstomd. Experts menen dat het aanwezig zijn op de grootste internetmarkt van de wereld (384 miljoen gebruikers) wel een must was, maar dat de toegevingen aan Peking een smet bleven op het blazoen van Google. Bovendien kwamen daar de aantijgingen bij dat de opposanten van het regime zelfs in het buitenland te kampen kregen met hackaanvallen op gmail. Die twee kwesties samen zorgden ervoor dat Google Peking op 12 januari zo frontaal aanviel. Peking noemde de aantijging dat de aanvallen uit China kwamen, gisteren andermaal "totaal ongegrond". Maar op 20 februari onthulde het Amerikaanse Nationaal Veiligheidsagentschap dat de aanvallen kwamen uit twee Chinese scholen, de gerenommeerde Shanghaise Jiaotong-universiteit en een militaire school in de provincie Shandong. Eerder al bracht de Amerikaanse ex-militair en sinoloog Scott Henderson in zijn boek The dark visitor (2007) het fenomeen van de zogenaamde 'patriottische hackers' in kaart, die vaak vanuit Jiaotong opereerden en die vooral tegenstanders van het regime of entiteiten in Taiwan aanvielen. Ook andere experts stelden onomwonden dat als zoveel hackers zo lang ongestoord vanuit China konden opereren, dat alleen mogelijk was omdat Peking hen tolereerde.
Hongkong
Maandagavond liet Google dan weten dat het zijn zoekresultaten niet langer zal censureren en dat het de bezoekers van google.cn heroriënteert naar google.com.hk, de eveneens Chineestalige zoekmachine die vanuit de vroegere Britse Kroonkolonie opereert. De doorverwijziging naar Hongkong is van groot symbolisch belang: sinds de overdracht van 1997 maakt het territorium als 'Speciale Administratieve Regio' immers opnieuw deel uit van China. Maar onder het 'one country, two systems'-stelsel wordt de persvrijheid daar nog vijftig jaar gegarandeerd. De Hongkongse overheid stelde gisteren alvast niet zinnens te zijn om de zoekmachine te censureren, waarmee de bal in het kamp van Peking terecht komt. De Chinese overheid kan de site helemaal blokkeren of de resultaten filteren, wat ze ondertussen ook doet. De sluiting van google.cn betekent niet dat het VS-bedrijf geheel vertrekt uit China, zij het dat nog af te wachten valt welke maatregelen Peking verder zal nemen. Niet zelden worden instanties die de Chinese overheid tegen de haren instrijken commercieel bestraft. Google beschikt in China over twee firma's: de joint venture google.cn en Google Information Technology, dat twee takken heeft: research & development en verkoop. De 600 mensen die bij dit laatste, geheel in Amerikaanse handen zijnde bedrijf werken, raken hun job alvast niet kwijt.
Antiwesters nationalisme
Wat betekent dit alles voor Google? Internationale aandacht alvast, en de kans zich te positioneren als witte ridder. Op zich is China voor Google momenteel niet zo belangrijk: vorig jaar werd er een omzet gemaakt van zo'n 600 miljoen dollar, niet meer dan 4 procent van het totaal van 24 miljard. Bovendien is Google niet de belangrijkste zoekmachine van het land. Die eer gaat naar Baidu.com, dat met een marktaandeel van 66 procent dubbel zoveel klanten heeft als Google. Sinds de confrontatie met Peking ging het Baidu overigens voor de wind: het aandeel van dit Chinese bedrijf steeg sinds 12 januari met maar liefst 44 procent. Het bedrijf reageerde bovendien erg slim op het incident in januari. Terwijl de Chinese overheid bleef zwijgen, stelde een Baidu-kaderlid dat "Google geen mensenrechtenvoorvechter is, zoals de fans beweren, maar een profiteur. De toon die de juridische adviseur van Google aansloeg, was weerzinwekkend. Hij had eenvoudigweg kunnen zeggen dat Google zich om economische redenen terugtrekt. Google probeert daarentegen om zichzelf in een gunstig daglicht te plaatsen door te stellen dat het werd aangevallen door Chinezen en dat de gmail-accounts werden gehackt. Dat is een belediging voor de modale Chinese burger, maar het zal goed onthaald worden door bepaalde hooghartige westerlingen die nog nooit in China zijn geweest en er niets van afweten, maar die graag kritiek hebben." Wat doorklinkt in die bewering is een sterk antiwesters nationalisme, dat ook de voorbije dagen de bovenhand had in de vele krantenedito's. Daar werd Google vergeleken met een neokoloniale instantie die dacht de eigen waarden op te leggen aan China, een verdraaid argument waarmee Peking dus de eigen censuur probeert de legitimeren.
Het zijn magere jaren voor Noord-Korea: Zuid-Korea wil zijn belangrijkste exportproduct - zand - niet langer, deze week werd een hoge functionaris terecht gesteld die verantwoordelijk werd geacht voor de desastreuze muntdevaluatie van december en de donors zijn het geven beu.
Volgens een deze week gepubliceerd rapport van de International Crisis Group heeft Noord-Korea al enige jaren te kampen met een jaarlijks handelsdeficiet van zon 1 miljard dollar. Erg precies is dat cijfer niet, want Noord-Korea publiceert geen overheidsstatistieken en alle beslissingen worden in het grootste geheim genomen, wat betekent dat we nooit echt weten wat de motivatie is van een bepaald maneuver, zo stellen de rapportschrijvers. Bijgevolg mogen we ervan uitgaan dat we pas op de hoogte zullen zijn van extreem grote problemen als die zich echt manifesteren.
De meeste persberichten over het 23 miljoen zielen tellende land focussen op de nucleaire kwestie en op het onvermogen van de internationale gemeenschap om Pyongyang ertoe te overtuigen zijn kernambities te laten varen. Dat streven en met name de lanceringen van raketten en de ondergrondse nucleaire test die Noord-Korea in mei van vorig jaar nog uitvoerde, zorgden voor internationale sancties, die op hun beurt bepaald slecht nieuws bleken voor een economie die al lange tijd op apegapen ligt.
In de jaren negentig kwamen er nog minstens 1 miljoen mensen om bij grote hongersnoden en ook momenteel voeden instanties als het Wereldvoedselprogramma (WFP) miljoenen mensen. Dat gebeurt overigens met steeds grotere moeite: eerder deze maand nog liet de organisatie weten dat haar fondsen voor voedselhulp aan 1,4 miljoen mensen niet verder dan eind juni strekken. Hoewel vaststaat dat Noord-Koreas eigen graanproduktie geenszins voldoende is om de bevolking te voeden en het tekort zon 1 miljoen ton op jaarbasis bedraagt, is de donorgemeenschap niet meteen geneigd om veel hulp te bieden, vooral niet sinds Pyongyang vorige lente nieuwe restricties invoerde waardoor het voor hulporganisaties haast onmogelijk wordt om te controleren wat er met hun hulp gebeurt. De nieuwe regels houden in dat veldbezoeken veel langer op voorhand moeten worden aangevraagd en dat geen eigen tolken mogen worden meegenomen. Bovendien werden alle VS-ngos huiswaarts gestuurd.
Veel exportproducten heeft Noord-Korea niet: het belangrijkste is momenteel zand, waarvan Zuid-Korea er in 2008 voor 73 miljoen dollar afnam. Die handel werd na de kernproef van vorige herfst evenwel bevroren, om in november onder druk van Zuidkoreaanse bedrijven de invoer te hervatten, zij het tegen een veel lager volume. Officieel argumenteert Seoel dat het zelf de zandproductie heeft verhoogd en dus niet meer zoveel hoeft te importeren. Tegelijk is er duidelijk sprake van een beleidswijziging. De twee vorige presidenten, Kim Dae-Jung (98-2003) en No Mu-hyon (2003-2008) voerden een accomodatiepolitiek tegenover Noord-Korea vanuit de hoop dat president Kim Jung-il zich daardoor flexibeler zou opstellen, wat in de praktijk niet het geval bleek. Hun opvolger Lee Myung-bak, die in februari 2008 aantrad, gooide het over een andere boeg en stelt zich veel harder op. Zo bijvoorbeeld weigerde hij in te gaan op de door het noorden aangeboden hervatting van de groepsreizen voor Zuidkoreaanse toeristen naar de bergen in het noorden, een belangrijke bron van inkomsten die evenwel opdroogde toen een Zuidkoreaanse toerist werd doodgeschoten. Lee stelde dat de reizen alleen konden hernemen als de moord opgehelderd werd en de schuldigen gestraft, wat niet is gebeurd. Waarnemers menen dat de Zuidkoreaanse president met zijn veel resolutere houding hoopt om het verpauperde Noordkoreaanse regime te dwingen om terug te keren naar de onderhandelingen over de nucleaire kwestie. Sommige experts achten dat evenwel zeer onwaarschijnlijk. Hun redenering is simpel: het is de enige echte troefkaart waarover Pyongyang beschikt, hoe zou die dan worden opgegeven.
Het regime overleeft voorts op de illegale export van wapens, maar ook op dit terrein kreeg het de jongste maanden rake klappen, vooral door VN-resolutie 1874, die na de kernproef van mei werd goedgekeurd en die zowel import naar als export van wapens uit Noord-Korea verbiedt. Midden december nog werd een vliegtuig met 150 ton wapens bij een tussenlanding in Thailand aangeslagen, dit jaar onderschepten de Verenigde Arabische Emiraten 10 containers met wapens voor Iran en weken daarvoor dwongen de VS een schip met wapens voor Zuidoost-Azië terug te keren.
Een andere illegale Noordkoreaanse handel is die in sigaretten van het merk 555, die in Singapore door British American Tobacco worden vervaardigd voor Noord-Korea. Vervolgens, zo wist de Financial Times eerder deze maand te onthullen, worden grote delen daarvan terug geëxporteerd naar landen als Vietnam of de Filippijnen, waar datzelfde sigarettenmerk duurder is.
Aan de handel in valse VS-biljetten en heroïne is volgens de meeste waarnemers een einde gekomen. Reden: de Chinese misdaadsyndicaten zouden minstens de handel in drugs hebben overgenomen.
De laatste grote protesten van de zogenaamde 'Rode Hemden' dateren van april vorig jaar, waarbij twee doden vielen. 'Zelfs nieuwe verkiezingen zouden geen uitkomst bieden', aldus McCargo. 'Geen van beide politieke bewegingen is bereid de andere enige legitimiteit te verstrekken.'
"Zo lang er geen gerechtigheid is, zal het land niet verenigd zijn", zo vertelde Jaran Ditthapichai een menigte van enige honderden aanhangers van de in 2006 afgezette premier en zakenmagnaat Thaksin Shinawatra, tijdens een bijeenkomst voor het hoofdkwartier van de politie in Bangkok. De overheid heeft 50.000 manschappen van politie en leger opgeroepen om de orde te handhaven, vooral met het oog op de zogenaamde 'mars van één miljoen' die voor morgen is voorzien. Daaraan zouden ook honderdduizenden mensen uit de rest van het land deelnemen. Tevens heeft de overheid de Interne Veiligheids-wet gereactiveerd, waardoor de veiligheidstroepen speciale bevoegdheden hebben om in te grijpen.
Politieke instabiliteit
De huidige protesten, bedoeld om de regering van premier Abhisit Vejjajiva tot aftreden te dwingen en nieuwe verkiezingen te organiseren, zijn de zoveelste uiting van politieke instabiliteit sinds de afzetting van Thaksin bij een militaire coup in 2006. Vervolgens was tot januari 2008 een interim-kabinet aan de macht, geleid door een militair. Daarna volgden de kabinetten van stromannen van Thaksin elkaar op. Premier Samak moest na iets meer dan zeven maanden de plaat poetsen, omdat hij het ambt van premier cumuleerde (als tv-kok), wat de Thaise grondwet niet toelaat. Zijn opvolger, de schoonbroer van Thaksin, hield het maar drie maanden uit, omdat zijn Volksmachtpartij door het constitutionele hof ontbonden werd wegens eerdere kiesfraude.
Thaksin stelt zijn Rode Hemden-beweging graag voor als een vehikel dat strijdt voor het herstel van de democratie. De regering van huidig premier Abhisit Vejjajiva, 'Veggie' voor de vrienden, is inderdaad in december 2008 louter door een stemming in het parlement aan de macht gekomen, maar haar pogingen om aansprakelijkheid, goed bestuur en transparantie door te voeren leverden haar sindsdien veel goodwill op, minstens bij de stedelijke middenklasse.
"Ik geloof niet dat deze golf van demonstraties een einde zal maken aan de bijna vier jaar oude politieke crisis in Thailand", aldus professir DuncanMcCargo uit Leeds, die in 2005 het standaardwerk &discReturn; The Thaksinization of Thailand publiceerde. Of de regering van Abhisit valt, hangt volgens hem van twee zaken af. "Als de protesten gewelddadig worden en de publieke opinie geeft het kabinet daarvan de schuld, dan is de kans dat er nieuwe verkiezingen komen behoorlijk groot. Een reële mogelijkheid daarbij is dat de Rode Hemden provocateurs inzetten die op geweld aansturen. Dat is in het verleden al gebeurd, niet alleen door hen, maar ook door hun tegenstanders de Gele Hemden, die de stromannen van Thaksin van de macht wisten te verdringen. Een tweede mogelijkheid is dat de coalitiepartners van Abhisits partij zouden afhaken, wat voorlopig evenwel niet het geval lijkt te zijn'.
Complexe oefening
De Rode Hemden willen nieuwe verkiezingen maar ook daarin ziet McCargo geen ultieme oplossing voor de huidige instabiliteit. "Het grote probleem is dat beide kampen elkaar geen enkele legitimiteit willen verstrekken. Nieuwe verkiezingen zouden zeer waarschijnlijk een zege voor het pro-Thaksinkamp opleveren, maar dan gaan de Gele Hemden ongetwijfeld weer betogen tot die regering valt. Het water tussen beide groepen is erg diep: Thaksin kan rekenen op de steun van de verpauperde noordelijke en oostelijke regio's, die hij tijdens zijn regeerperiode (2001-2006) aan zich heeft weten te binden met tal van voorzieningen. Abhisit daarentegen vertegenwoordigt de stedelijke middenklasse, het leger en het oude establishment, die het veel beter hebben dan de rurale bevolking."
"De enige uitkomst ligt in een verregaande politieke hervorming, waarbij het huidige, sterk centralistische systeem vervangen wordt door een model dat meer kansen biedt aan alle regio's. Een complexe oefening, waar ik de politieke klasse op dit moment niet toe in staat acht."
De impact van de jaren van politieke crisis op de economie valt vooralsnog relatief mee. "Waarschijnlijk heeft Thailand wel een deel van zijn competitieve voordeel verloren aan de buurlanden, maar het grote voordeel is natuurlijk dat ze in zo'n bloeiende regio zitten en een grote flexibiliteit hebben, alsook een belangrijke exportsector", aldus nog McCargo.
CHINA - Alleen de VS tellen meer miljardairs maar geliefd zijn china's allerrijksten niet
Met 403 miljardairs spannen de VS in de Forbes-lijst van s werelds rijksten nog altijd de kroon. Ze worden gevolgd door China, dat 64 miljardairs telt, en door Rusland, met 62. De Forbes-rangschikking komt bijna vijf maanden na het Chinese Hurun Report, dat evengoed de VS en China aangaf als de twee landen met de meeste dollarmiljardairs. De Britse samensteller van het rapport, Rupert Hoogewerf, gaf toen evenwel aan dat het echte aantal Chinese miljardairs wellicht nog veel hoger ligt. Volgens hem waren het er toen met 131 al dubbel zoveel als op de Forbes-lijst.
Velen verbinden de stijging van het aantal superrijken aan economisch hoera-nieuws zoals de tijding dat de Chinese export in februari meer dan de helft hoger lag dan in dezelfde maand vorig jaar, of dat China als eerste natie uit de globale recessie wist te klauteren.
In China zelf genereren de groeiende aantallen miljardairs veel minder positieve reacties, zo mocht vorige maand nog blijken uit een opiniepeiling van het Volksdagblad. Daaruit bleek dat 91 procent van de ondervraagden meende dat de allerrijksten gebruik maakten van hun politieke connecties om fortuin te vergaren en dat bijna twee ondervraagden op de drie van mening waren dat de geprivilegieerde bevolkingsgroep slechte tot heel slechte mensen zijn. Niet meer dan één ondervraagde op de tien was van oordeel dat de verworven rijkdom het gevolg was van de eigen inspanningen of capaciteiten van de rijken.
Het feit dat verschillende individuen op de rijkenlijsten van de voorbije jaren ondertussen zijn gearresteerd wegens verduistering of andere illegale activiteiten, versterkt dat negatieve imago nog. Neem het geval van Huang Guangyu, die aan het hoofd stond van het erg populaire elektronicaconcern Gome. In 2008 stond hij op de eerste plaats van de Hurun-lijst, met meer dan 6 miljard dollar, luttele maanden later ging hij de cel in op verdenking van corruptie.
Cai Jiming, hoofd van het Centrum voor Politieke Economie van de Pekingse Qinghua-universiteit, merkte bij de namenlijst van rijkste Chinezen op dat dit niet het hele plaatje is. Ik begrijp de volkswoede maar we moeten ons ervan bewust zijn dat het fortuin van de staatsbedrijven en hun bazen nog veel ondoorzichtiger is.
Gini-coëfficiënt
Tegelijk focust het maatschappelijke debat steeds meer op de groeiende kloof tussen rijk en arm en stad en platteland. Volgens een onderzoek uit 2007 is 70 procent van s lands rijkdom in handen van 0,4 procent van de bevolking. De gini-coëfficiënt die op een schaal van 0 tot 1 de inkomensspanning uitdrukt is sinds 1978 zo ongeveer tilt geslagen. Bij het begin van de hervorming was China met een gini-coëfficiënt van 0,18 een relatief egalitair land, tegen 1990 was de kloof verdubbeld tot 0,36 en tegen 2008 was dat al 0,5, slechter dan de VS bijvoorbeeld. Zo blijkt dat het modale inkomen van een stedeling drie keer zo hoog is als dat van een inwoner van het Chinese platteland, wat zich ook vertaalt in een scheefgroei van de levensverwachting. De stedelingen worden gemiddeld 73 jaar oud, de boeren niet meer dan 68, zo blijkt uit onderzoek dat recentelijk in The Lancet werd gepubliceerd. Bijgevolg poneren Chinese onderzoekers dat de kloof steeds meer lijkt op die in Latijns-Amerika.
OESO-rapport
De OESO (de club van geïndustrialiseerde landen, waarvan China geen lid is) publiceerde vorige maand zijn tweede rapport over China, waarin veel aandacht werd besteed aan de welvaartskloof, omdat die een van de grootste oorzaken is van sociale onrust. De OESO-onderzoekers concludeerden evenwel dat de kloof niet verder toeneemt, precies door het geld dat de 130 miljoen rurale migranten huiswaarts sturen. Ze riepen daarom op tot een hervorming van het hukou-systeem. Dat deelt de bevolking strikt op in stedelijke en rurale burgers, en bepaalt dat boeren zich niet definitief in de steden kunnen vestigen en er gedurende hun tijdelijk werkverblijf niet dezelfde rechten hebben als de stedelingen.
Ook premier Wen Jiabao zei eind december dat het hukou-systeem hervormd moest worden maar een open debat is schijnbaar niet gewenst. Op 1 maart, aan de vooravond van de jaarlijkse zitting van het Nationaal Volkscongres (het parlement), publiceerden dertien kranten een commentaarstuk waarin ze opriepen om de hukou-beperkingen voor boeren af te schaffen. Ze argumenteerden dat het een ongrondwettelijke discriminatie betrof. Luttele uren na publicatie werden de artikels al van de websites gehaald. Volgens Reporters sans Frontières zijn verschillende journalisten ondertussen met ontslag bedreigd.
Mahasen Saber had zelf nooit verwacht dat ze met zo'n twintig andere vrouwen een internetradiostation zou oprichten dat specifiek op gescheiden vrouwen mikt. Toen ze iets meer dan zes jaar geleden in het huwelijksbootje stapte, zag alles er geweldig uit. Twee jaar later besloot ze echter een scheiding aan te vragen en het zou maar liefst dubbel zo lang duren vooraleer ze die ook kreeg. Alimentatie of een financiële vergoeding wist ze er niet uit te slepen. Sterker nog, ze kreeg van haar werkgever aan de universiteit te horen dat ze maar beter niet te vaak in de kantoren van haar mannelijke collega's zou komen.
Aanvankelijk besloot Saber een blog te beginnen, onder de naam 'ik wil een scheiding'. Daarop vertelde ze over de ontwikkelingen in de rechtszaak en de reacties van de omgeving op haar nieuwe status. "Ik wil dat de publieke opinie in eerste instantie afstapt van het idee dat vrouwen per definitie verantwoordelijk zijn voor het spaak lopen van een huwelijk en dat ze na de scheiding geen eer meer zouden hebben", aldus Saber in een interview met al-Arabiyat. Ook werd ze door steeds meer vrouwen benaderd die zelf ook opmerkelijke verhalen deden. Eén van hen was een dokter, die besloot na haar scheiding geen nachtshifts meer te aanvaarden, omdat de mensen anders te veel gingen roddelen.
"Ik voelde dat er een grote noodzaak was aan een breder forum, aan een plek waar mensen terecht konden", zo legde Saber haar beslissing uit om behalve een blog ook een internetradiostation op te starten.
De radiozender is een groot succes: de ploeg rond Saber is nu precies zes maanden bezig, ze hebben een Facebookfanclub en er wordt in de hele Arabische wereld naar Radio Motalaqat (Radio Scheiding) geluisterd. Ook krijgen de makers grote ladingen brieven.
Dat er op gescheiden vrouwen in Egypte en ook in de rest van de Arabische wereld wordt neergekeken, houdt verband met de traditionele patriarchale opvattingen. Vrouwen zijn er geen onafhankelijk denkende wezens en moeten beschermd worden door hun mannen, vaders, broers of zelfs zonen. Toch is het opmerkelijk dat er nog dermate op vrouwen wordt neergekeken, omdat uit overheidsstatistieken blijkt dat er in dat land elke zes minuten een scheiding wordt uitgesproken. Daarmee is Egypte in de Arabische wereld de koploper. In totaal 40 procent van de huwelijken loopt er op de klippen, en vooral de jongste jaren gaat het steeds harder. Zo waren er in 2008 bijna 10 procent meer scheidingsaanvragen dan een jaar eerder.
Wettelijk kader
In juridisch opzicht is er echter nog werk aan de winkel. Het wettelijke kader voor echtscheidingen is bepaald door een wet uit 1929, die in 2000 werd herzien. Aanvankelijk konden vrouwen alleen een scheiding krijgen als ze fysiek of geestelijk werden mishandeld en dat ook konden bewijzen. De tien jaar geleden doorgevoerde wijziging geeft echtgenotes het recht om een ontbinding van het huwelijk te vragen zonder die dringende gronden. Ook kunnen ze nu om khulu vragen. Deze procedure vergemakkelijkt het scheiden substantieel, maar vrouwen verzaken in dat geval wel aan elke financiële compensatie en krijgen geen alimentatie voor zichzelf of hun kinderen.
De invoering van khulu werd in conservatieve kringen overigens erg negatief onthaald. "Ik verwacht nu dames met snorren en afgebeulde mannen die kinderwagens voortduwen", aldus parlementariër Gamal Zahran, die zelfs een drukkingsgroep opstartte om de khulu-mogelijkheid uit te bannen.
Momenteel wordt een nieuwe wijziging van de wet besproken. Uit onderzoek blijkt immers dat het voor mannen nog steeds veel makkelijker en veel voordeliger is om te scheiden dan voor vrouwenen dat verklaart wellicht waarom niet minder dan acht aanvragen op de tien door mannen worden ingediend.
De nieuwe wet zou het voor vrouwen mogelijk moeten maken om te scheiden van mannen die al een jaar met de noorderzon zijn verdwenen. De termijn daarvoor is nu vier jaar en bovendien krijgt een terugkerende echtgenoot altijd zijn vrouw terug, zelfs als ze ondertussen met een andere man is gehuwd. Ook dat laatste willen vrouwenorganisaties veranderd zien.
Het allereerste Arab Human Development Report, in 2002, zorgde voor grote beroering omdat het precies de vinger legde op de wonde: als de regio in termen van menselijke ontwikkeling te weinig vooruitgang boekt, zo werd gesteld, dan komt dat omdat er een gebrek is aan vrijheid, aan democratie en aan gendergelijkheid. In het vijfde rapport, dat in juli van vorig jaar werd gepubliceerd maar nu pas in Brussel wordt voorgesteld, komen de schrijvers tot de constatatie dat er nauwelijks of geen vooruitgang is geboekt.
Centraal staat het idee van de menselijke veiligheid, te begrijpen als 'vrij zijn van angst en van ontbering', als voorwaarde voor menselijke ontwikkeling. In tal van opzichten, zo blijkt, laat die sterk te wensen over. Een van de hoofdproblemen is het feit dat de natuurlijke hulpmiddelen - water, akkerland - steeds schaarser worden, terwijl de bevolking sinds 1980 meer dan verdubbelde: van 150 miljoen tot 317 miljoen in 2007 en de verwachting is een stijging tot 395 miljoen mensen tegen 2015. Een steeds groter aantal burgers woont in steden. Sinds 2005 is dat meer dan 55 procent en de infrastructuur en diensten waarover ze er kunnen beschikken, zijn niet afdoende.
De Arabische wereld kampt bovendien met een gigantisch aantal jongeren: zes burgers op tien zijn jonger dan 25, en precies onder de jongeren is de werkloosheid gigantisch. In een land als Algerije is bijna één jongere op twee hopeloos op zoek naar een job en in de hele regio is de werkloosheid dubbel zo hoog als in de rest van de wereld. Tegen 2020 moeten er 51 miljoen nieuwe jobs worden gecreëerd, louter om de schoolverlaters op te vangen. Dat wordt niet simpel als je bedenkt dat de privésector weinig formele tewerkstelling genereert, dat de overheidssector die vroeger voor één job op drie zorgde, flink moet besparen en dat het onderwijs al te weinig inspeelt op de noden van de arbeidsmarkt. En doe daar nog het feit bij dat precies de grote olievoorraden hebben gezorgd voor een teloorgang van de industrie - er zijn nu minder nijverheden dan in 1970 - en het plaatje kleurt bepaald grauw.
Overheden hebben tot taak om voor de menselijke veiligheid van hun burgers te zorgen maar in de Arabische wereld, zo stelt het rapport, zijn ze daar eerder een bedreiging voor. De meeste staten hebben tal van internationale mensenrechtenverdragen geratificeerd maar de realiteit is een andere zaak. Zes Arabische landen laten geen politieke partijen toe, de rest bedient zich van repressie om ongewenste stemmen het zwijgen op te leggen. Lange tijd was in grote delen van de regio een krijgswet van toepassing, sinds 9/11 kwamen daar tal van antiterreurwetten bij die eveneens worden gebruikt om dissidentie de mond te snoeren. In geen enkel land is er een onafhankelijke rechterlijke macht, in minstens acht naties wordt door leger of politie gefolterd, in elf vinden er illegale detenties plaats. Alle regeringsleiders hebben absolute macht, ze zijn aan niemand verantwoording verschuldigd en de staatshervormingen waarvan de jongste jaren veel gewag werd gemaakt, zijn niet doeltreffend gebleken. Wel valt niet te ontkennen dat het maatschappelijk middenveld zich in tal van landen steeds meer ontwikkeld, zij het dat het leven van activisten niet zonder risico's is.
"De overheden in de Arabische wereld waren niet echt opgezet met het rapport maar ze reageerden minder venijnig dan we hadden gevreesd", zo vertelt Amat Ali Alim Alsoswa (UNDP) bij een debat over het rapport in Brussel.
Als de overheden er in grote mate deel zijn van het probleem, hoe moeten instanties als de EU dan met hen samenwerken aan menselijke ontwikkeling. "Het is een evenwichtsoefening, we kunnen de regeringen nu eenmaal niet vervangen", zo stelt Tomas Dupla del Moral, Midden-Oosten-directeur van de Europese Commissie. "Tegelijk maken we onze hulp, en die bedraagt voor dit jaar meer dan 900 miljoen euro, wel conditioneel. Daarbij boek je traag vooruitgang, op sommige punten makkelijker dan op andere. Op het vlak van vrijheid en democratie is het het allermoeilijkst."
De maoïstische Naxalitebeweging bestaat al van 1967 maar het is in de voorbije jaren dat ze is uitgegroeid tot wat de eerste minister "de grootste veiligheidsuitdaging van het land" noemt. "Het keerpunt", zo meent Suhar Chakma, directeur van het Asian Center for Human Rights, "kwam in 2004, met het samenvoegen van de twee prominentste groepen, de People's War Group en de Maoist Communist Center in de Communist Party of India (Maoist), waarbij kleinere groepen zich later aansloten." In de voorbije vijf jaar, zo schrijft het onderzoeksblad Frontline, "is het aantal gewapende kaders van de beweging gestegen tot 20.000, dat zijn er twee keer zoveel als vijf jaar geleden". Ondertussen zijn de Naxalites aanwezig in 223 van de zowat 600 districten in India, vooral in het oosten en noorden van het land. In 2003 werd hun activiteit 'slechts' in 55 districten vastgesteld, in half zoveel deelstaten als nu. In 2009 was de gewapende beweging die vooral kastelozen en inheemsen als voetvolk heeft, goed voor meer dan 1.000 aanvallen, waarbij 600 mensen omkwamen. Het totale aantal doden in de loop der jaren wordt op meer dan 6.000 geraamd. In het najaar van 2009 werden verschillende kopstukken van de beweging gearresteerd en tevens lanceerde de overheid Operatie Groene Jacht, waarbij 50.000 paramilitairen en evenveel politiemannen werden gemobiliseerd, alsook gevechtsvliegtuigen en zwaar militair materieel. In antwoord daarop zetten de Naxalites Operatie Vredesjacht op. De arrestaties van de leiders werden beantwoord met bestormingen van militaire posten en politiekantoren, waarbij tientallen functionarissen werden vermoord. Volgens de maoïstische woordvoerder Koteshwar Rao, alias Kishenji, wilde de beweging daarmee bewijzen dat ze haar slagkracht niet was verloren. "Het is de Indiase overheid die schuld heeft aan die doden", zei hij in november in een interview met Frontline, "het is Delhi dat geen vredesbesprekingen wil." Sindsdien hebben de Naxalites herhaaldelijk gesteld dat ze een bestand willen. Het laatste aanbod werd maandagavond geformuleerd. Daarin boden de maoïsten een bestand van 72 dagen aan, op voorwaarde dat er een einde kwam aan de Operatie Groene Jacht en dat hun vier gearresteerde leiders werden vrijgelaten zodat ze aan de onderhandelingen konden deelnemen. Minister van Binnenlandse Zaken Chidambaram zei gisteren te willen onderhandelen zonder voorafgaandelijke voorwaarden. Critici waren snel om op te merken dat de voorgestelde periode van het bestand overeenkomt met de tijd dat het voor de rebellen sowieso moeilijk is om hun guerrillaoorlogsvoering voort te zetten.
Onderontwikkeling In een rapport in november stelde de niet meteen van communistische sympathieën verdachte Federatie van Indiase Kamers van Handel en Industrie dat de oorzaak van de gigantische groei van de maoïstische beweging gezocht moet worden in "de systematische verwaarlozing van de ontwikkeling in tribale gebieden, wat leidde tot werkloosheid, armoede en ongebreidelde exploitatie van de armen. Mensen in afgelegen dorpen zien geen overheid en geen ontwikkelingsinitiatieven en ze vallen ten prooi aan corruptie van regeringsfunctionarissen. Bijgevolg zoeken ze gaandeweg bescherming bij de maoïsten. De reactie van de overheid is er een van repressie, dwang en geweld, niet alleen tegen de vermeende leden van de beweging maar ook tegen onschuldige burgers." In oktober bleek uit een rapport van het ministerie van Rurale Ontwikkeling dat "grote bedrijven in Centraal-India bezig zijn met de grootste diefstal van tribale grond sinds Columbus, ten koste van de bevolking". De rapportschrijvers stellen dat in één enkel district, Dantewada, in Chhattisgarh, 640 dorpen werden platgebrand, waardoor 350.000 mensen ontheemd raakten." "De voedingsbodem voor de maoïstische beweging valt niet te ontkennen", zo stelt ook Chakma. "De vraag is alleen of ze alternatieven bieden. We horen hen zeggen dat ze tegen het kapitalisme zijn en de staat omver willen werpen maar niet op welke manier ze iets aan de ontwikkeling van de kastelozen en de inheemsen willen doen. Indien ze constructieve voorstellen zouden hebben, dan zouden ze daar zeker steun voor vinden binnen het parlementaire systeem maar momenteel spreken ze louter de taal van het geweld. Ook de bloedbaden in de dorpen en de moorden op zogenaamde verraders tonen aan dat ze geen tegenstand dulden. Dat zorgt voor een klimaat van angst, waarbij de bevolking gesandwicht zit tussen de rebellen en de veiligheidstroepen en er tal van moorden en andere mensenrechtenschendingen plaatsvinden."
