POP OF MAN?

Met de kweek in aantocht is het weer van het grootste belang dat we de mans en de popjes van elkaar kunnen onderscheiden maar hoe doen we dat nu weer? Deze vraag is er eentje die thuishoort in het rijtje van basisbeginselen die een kanariekweker als bleu onder de knie moet krijgen. Wanneer de kanaries in broed conditie zijn is dit niet eens zo moeilijk daar de grote meerderheid van de vogels duidelijk laten zien tot welk geslacht ze behoren. Maar zelfs de meest doorwinterde kweker vergist zich wel eens, en na het zevende of achtste eitje gaat er een lichtje branden en komt hij tot de vaststelling dat het twee popjes zijn die hij bij elkaar plaatste om uit te kweken.

Het makkelijkste om een man te erkennen is door er naar te luisteren als hij zijn liedje zingt, voor 99.99% is men nu zeker dat het een man is. Ik zie u al denken waarom geen 100%, wel ik kan uit eigen ervaring putten om te stellen dat er popjes zijn die zingen. Nee, het gaat hier niet over een pop die wat zat te frazelen, het was echt luid en voluit zingen dat ze deed, en ja ze had eieren gelegd en de jongen die er uitkwamen grootgebracht.

Het klassieke wegblazen van de pluimen op het achterlijf aan de onderkant van de kanarie is een ritueel dat men menigmaal kan zien of zelf uitvoert bij het bepalen van het geslacht. Als de vogels in broed conditie zijn geeft deze methode voldoening bij het bepalen van het geslacht zonder al te veel vergissingen. Als ze echter nog niet volwassen zijn(+- 9 maanden) of niet in broed conditie is deze methode veel minder betrouwbaar.

Zijn er dan geen andere methodes om te zien tot welk geslacht een kanarie behoord? Laten we terugkeren naar de voorouders van onze gedomesticeerde kanarie om eens te zien of er hier uiterlijke kenmerken zijn die ons verder kunnen helpen. Men noemt dit met een geleerd woord de geslachtsdimorfie dit is het verschil in uiterlijk tussen mannetjes en vrouwtjes bij dezelfde diersoort.

De wilde kanarie (Serinus canaria) is een zangvogel die oorspronkelijk van de Canarische Eilanden afkomstig is. Volwassen vogels zijn voor wat betreft het geslacht redelijk goed van elkaar te onderscheiden. De man is intensiever van kleur en scherper van tekening op o.a. de kop waar de baardstrepen goed herkenbaar zijn. Vooral deze baardstrepen geven bij onze gepigmenteerde kanaries een goede aanwijzing van het geslacht, bij de man zijn ze duidelijk zichtbaar en bij de pop net iets fletser van kleur zoals trouwens al het zwarte melanine bij de pop.

Ook de Europese kanarie (Serinus serinus) kan ons iets wijzer maken aangaande het geslacht. Het mannetje is citroengeel op de kop, hals en borst. Het vrouwtje is hier vaal geelwit. Dit citroengeel van de Europese kanarie kan men terugvinden bij onze gedomesticeerde kanaries onder de vorm van een intensere kleur op die plaatsen bij de man en een fletsere bij de pop.

Voor sommige kleurkanaries zoals bv. bij de mozaïek vetstof hier is het onderscheid goed te zien aan de hand van het type, zo komt men tot een type 2 voor de mans en een type 1 voor de popjes. De kenmerken van deze kleurslag moet u maar eens van naderbij gaan bezien ze geven voor al de andere kleurslagen aanwijzingen waar men kan op letten voor het bepalen van het geslacht. De mozaïek factor bij de vetstof is als het ware een blauwdruk van de kleur verschillen tussen man en pop zonder andere storende factoren.

Ook de kleur geeft soms een hint of het om een man of pop gaat, vooral bij de bonte en gepigmenteerde postuurvogels verraad een kleurnuance het geslacht. Als we even over het muurtje gaan kijken bij de kleur kanaries kunnen we de volgende vaststellingen doen.

Bij de goud of zilver bruine kanarie is er een duidelijk verschil te zien tussen de mans en de popjes, bij de man ziet men duidelijke een harder bestreping voor wat het eumelanine betreft. Voor de pop ziet men een zachtere tint eumelanine welke egaler aansluit bij het bruin van het phaeomelanine dit maakt haar als kleurkanarie de betere TT vogel. Voor de postuur kweker is deze wetenschap van belang als men de kleur sinnamon in zijn bestand heeft, aangezien het hier over de zelfde kleurslag gaat

Bij de vogels van de zwart reeks zoals blauw en groen, laat de pop op de rug iets meer bruin(phaeomelanine ) zien als de man. Zoals de mozaïek in de vetstof kleur ons een goed beeld geeft van de verschillen tussen de geslachten afgaande op de grondkleur, en de velden aangeeft van verschillende intensiteit bij man en pop. Zo geeft de kleurslag Phaeo ons een hint door de duidelijke verschillen tussen man en pop in het phaeopatroon zonder andere storende factoren.

Verder kan ook de schimmelverdeling bij de vogel een aanwijzing zijn voor het geslacht, denken we maar aan de klassiek voorkomende ring van schimmel in de nek bij de pop. Dit euvel is voor menig kleur kanariekweker een kwelduivel om goede schimmels af te leveren in welke kleurslag dan ook.

En dan zijn er nog de trucjes die door sommige liefhebbers toegepast worden om te achterhalen of het een man dan wel een pop is. Ik vind het mooiste trucje dit waarbij men de vogel in de hand neemt en de staart er laat uitsteken, vervolgens een kwikkende beweging met de vogel maakt om te zien of hij zijn staart naar boven of naar onder beweegt. Aan de hand van hoe de stand is bepaald men dan of het een man of een pop is, ik heb dit ook al eens toegepast maar zal te onhandig zijn aangezien ik wisselende resultaten krijg.

Trucje nummer twee is de stand van het oog ten opzichte van de snavellijn, bij de man zou het oog ter hoogte van de snavellijn zitten en voor een pop zou het oog boven deze lijn zitten. Voor mijn bestand gaat deze vlieger niet op, maar voor wie er in geloofd doe maar, ik hecht er geen geloof aan.

Trucje nummer drie is de bekkentest maar deze is in de praktijk niet zo eenvoudig toe te passen bij de kanarie. Bij iets grotere vogels(duif, parkieten enz.) is dit een goede test, uit mijn vroeger leven als duivenmelker weet ik maar al te goed hoe dit moet. De legbeentjes van de duif en of ze goed zijn opgesloten is een van de punten om in de hand te bepalen of de duif over goede vlieg of kweek kwaliteiten beschikt en welke afstand ze best aankan. Bij het bepalen van het geslacht aan de hand van de legbeentjes gaat men als volgt te werk. De bekkentest bestaat hieruit dat de afstand tussen de legbeentjes wordt gemeten en ook de afstand van de legbeentjes naar de punt van het borstbeen. De afstand tussen de legbeentjes kan gemakkelijk met de vinger gevoeld worden. Bij de pop is deze afstand groter dan bij de man. Ditzelfde geldt ook voor de afstand van de legbeentjes met het borstbeen. Deze test is het meest betrouwbaar als de vogel broedrijp is. Bij jonge vogels is deze test absoluut onbetrouwbaar. Uit ervaring weet ik dat het niet altijd eenvoudig is om op deze manier het geslacht te bepalen. In zijn algemeenheid geeft deze methode ook een indicatie maar zeker geen zekerheid over het geslacht van uw vogels.

Zo zie je maar dat voor het bepalen van het geslacht bij kanaries er heel wat hulpmiddeltjes zijn om ons in de goede richting te leiden. De wat ervaren kanarie liefhebber zal op het eerste zicht in de meeste gevallen kunnen uitmaken of het over een pop of man gaat, maar wie durft te zeggen dat hij zich nooit vergiste is niet ver weg van zijn eerste vergissing, of een leugen.

OVER EEN LEVEN LANG VOGELLIEFHEBBER

Dit stukje gaat over Jos Vetters reeds 75 jaar gepassioneerd door vogels. Jos werd geboren in de tijd dat de dieren nog konden spreken, vandaar dat hij zijn kanaries zo goed begrijpt. Hij is een geboren verteller en kan u in zijn verhalen meenemen naar het Spek een volkswijk van Hallaar in de jaren van voor en ten tijde van de tweede wereldoorlog.

Hij laat de wielerwedstrijden van Poeske Scherens herleven op de daar gelegen wielerpiste of hoe hij debuteerde als veelbelovende verdediger op 17 jaar in de eerste ploeg van de Molenzonen.

Zijn belevenissen als soldaat bij de paracommando’s in het Duitsland van juist na een verloren oorlog, het kamp waar Hitler zijn zuiver Arisch ras kweekte met blanke slavinnen, of de lanceerbasis van de vliegende bommen, dit alles zag Jos met zijn eigen ogen.

Aangezien hij al van kinds af werd geboeid door vogels en zijn Mitteke dat voetbal niet zo zag zitten(ik vermoed vanwege die knappe café dochter in het supporters lokaal die een oogje had op hem) overhaalde ze hem om met voetbal te kappen, en als beloning werden er kanaries aangekocht en werden zij vogelliefhebbers, vergis u niet de vrouw van Jos sprak altijd over onze vogels nooit van zijn vogels het was een hobby voor hen twee.

In de jaren dat de vogelvangst nog was toegelaten, was hij een grote beoefenaar van deze hobby. Hij was ook vele jaren Voorzitter van de plaatselijke vogelbond te Hallaar en was een van de eerste leden van de nieuw opgerichte federatie van Belgische Postuurkanarie clubs afdeling Antwerpen.

Na in zijn eerste jaren allerlei soorten vogels te hebben gekweekt ontdekte hij zijn grote voorliefde voor de Belgische bult en de Parijse frisse. In de jaren 80 en 90 was Jos een echte autoriteit voor wat betreft deze twee rassen hij behaalde er ook zijn grootste successen mee.

Op wereldkampioenschappen bewonderde men zijn vogels en in de kranten werden ze omschreven als van bijzondere klasse, zijn vogels werden niet beoordeeld volgens de standaard zij waren de standaard.

Jos reisde heel Italië af op zoek naar kweekmateriaal, hij was kind aan huis bij alle grote kwekers van de Parijse frisse. Ooit presteerde hij het om op vrijdag morgend te vertrekken richting Italië, enkele kwekers te bezoeken en op maandag middag zat Jos weer achter zijn slijpmolen om steentjes te slijpen.

De wildste verhalen maakte hij mee op deze reizen, zo reed hij ooit midden in de nacht met zijn Citroën DS aan hoge snelheid(max 120 bestond toen nog niet) op een autoroute ergens in Italië. Na het passeren van wat wegversperringen en aanwijzingsborden in het Italiaans besloot Jos om toch maar eens te stoppen om te zien wat er nu eigenlijk loos was, zo kon hij vaststellen dat er een 50 tal meter verder een einde kwam aan de nog in aanbouw zijnde autoroute en daarachter kwam één grote bouwput.

Jos kan uren vertellen over hoe het vroeger was, bij elke trofee die in of op de kast staat kan hij een anekdote ophalen. In die jaren passeerde de ganse wereld in zijn volière, van Amerika tot Brazilië kwamen ze om vogels aan te schaffen bij de wereldkampioen. Vanuit Engeland kwam de vraag om het peterschap op te nemen van een speciaal club voor Belgische bult, hij werd uitgenodigd naar Engeland om de opstartvergadering bij te wonen maar Jos bleef gewoon wie hij was en nog altijd is en zo bedankte hij voor de eer.

Door de ziekte die zijn Marieke trof kon ze hem niet meer bijstaan bij het verzorgen van hun vogels ook de bezoeken aan de shows in binnen en buiten land vielen weg. Al wat er nog overbleef voor Jos was de maandelijkse vergadering van BPC Antwerpen welke hij voor geen geld ter wereld wil missen, samen met “Den Bakker” waren zij al die jaren trouw op de afspraak. Nu de laatste jaren en na het wegvallen van zijn echtgenote en goede vriend Dennis vergezel ik Jos naar de vergadering.

De zondag morgend komt hij mij oppikken met zijn nieuwe Audi en rijden we naar Antwerpen, onderweg komt de verteller weer boven. We passeren dan waar ten tijde van den oorlog de pijpleiding van den Amerikaan lag op Berlaar – Heikant. Ook op de plaats waar het afweergeschut stond voor de vliegende bommen die op Antwerpen werden afgevuurd, als kleine jongen lag hij nog mee in de schuttersput.

Door men wekelijkse bezoeken aan Jos heeft hij mij al op veel zaken gewezen over het kweken en beoordelen van de Belgische bult, de wijsheid die Jos hierover bezit is fenomenaal. Ook al is er de laatste jaren een evolutie geweest in de beoordeling van de bult waar hij het moeilijk mee heeft, toch kan hij nog altijd met zijn ogen dicht de beste vogels erkennen. Tot hier dit stukje over Jos Vetters als eerbetoon aan een goede vriend en groot kenner van de Belgische Bult, ik hoop om nog veel jaren samen met Jos te kunnen optrekken, naar shows en vergaderingen te gaan en nog veel van zijn wijsheid op te steken.