DEZE BIJDRAGE VERSCHEEN EERDER OP MIJN LinkedIn account

De beloften van vandaag worden dikwijls de leugens van gisteren. (G. Van Acker)

Tijdens de regeringsvorming van 2014 werden reeksen snode plannen gesmeed, ook over de pensioenen. Het ging natuurlijk over onderhandelingen, waarin de verschillende partijen hun ideeën te berde brachten en richting gaven aan de sociale politiek die zij voorstonden. Wie de verslagen kon inkijken, wist meteen welke voorstellen richtinggevend zouden zijn en kans hadden om in een regeerakkoord hernomen te worden. Feit is dat onderhandelaars moeten kunnen terugvallen op cijfers om hun plannen hard te kunnen maken. En hiervoor deden zij – zoals andere partijen in het verleden – ruimschoots beroep op de federale administratie. Dit verhaal wordt pas interessant als beleidsverantwoordelijken tijdens de regeerperiode in omfloerste termen voorstellen in de pers verkondigen. Wat zeggen zij en wat zijn hun niet uitgesproken intenties? Een lezing van voorstellen, documenten en berekeningen door een bevoorrecht getuige.

Wat hieraan voorafging

In de zomer van 2014 maakten CD&V, NVA, VLD en MR zich op voor de vorming van een nieuwe regering. Tijdens de onderhandelingen werden in het monitoringcomité verschillende voorstellen tot hervorming van de pensioenen besproken die uiteindelijk voor berekening bij de administratie zouden terechtkomen. Het ging, in een budgettaire context, onder meer over volgende vragen:

•Kan de optrekking van de leeftijd voor de toekenning van een overlevingspensioen over een periode van 10 jaar van 45 naar 50 jaar of 55 jaar worden opgetrokken en later worden opgevoerd naar 60 jaar? De regering heeft de optrekking van de leeftijd met 6 maand per jaar inmiddels doorgezet.

•Kunnen de loopbaanvoorwaarden voor het opnemen van het vervroegd pensioen worden opgetrokken van 40 naar 42 jaar en de leeftijd naar 62 en uiteindelijk 63 jaar? Ook deze maatregel werd inmiddels omgezet.

•Kan er voor de berekening van de gelijkgestelde tijdvakken een onderscheid worden gemaakt tussen tijdvakken van werkloosheid, tijdskrediet e.d. en tijdvakken met een medische achtergrond? De uiteindelijke bedoeling bestaat erin om na een overgangsperiode bij de berekening van het pensioen geen rekening meer te houden met tijdvakken zonder medische achtergrond die meer dan 5 jaar overschrijden. Dit voorstel wordt in 2016 besproken.

Daarnaast werden nog voorstellen op tafel gelegd over de afschaffing van de solidariteitsbijdrage voor hogere pensioenen en de versoepeling van het principe van de eenheid van loopbaan voor wie pensioenen in meerdere stelsels heeft opgebouwd. Over cijfers en wetmatigheden

In augustus 2014 werd de administratie ermee belast om voor de berekening van de gelijkgestelde tijdvakken een simulatie te maken om voor tijdvakken zonder een medische achtergrond de gelijkstelling over de loopbaan te beperken tot 5 jaar. In de simulatie werd de maatregel van kracht op 01.01.2016.

De bespreking hierna beperkt zich tot de discussie over de berekening van de gelijkgestelde tijdvakken.

1. Algemeen overzicht van de bestaande pensioenwetgeving

Dit overzicht gaat in op de technische bepalingen van de pensioen-wetgeving. De lezer die dit wenst kan deze gegevens raadplegen in de technische bijlage.

2. Simulatie van het voorstel

De berekeningen waren gebaseerd op de vastgestelde loopbanen van de gepensioneerden met een ingangsdatum in 2016, waarvan 51.158 mannelijke en 39.426 vrouwelijke gerechtigden.

Gemiddelde loopbaanduur

•werknemer met uitsluitend Belgische loopbaan: 42.15 j (M), 33.99 (V)

•werknemer met gedeeltelijk buitenlandse loopbaan: 41.59 j (M), 33.68j (V)

•Werknemer + zelfstandige met inbegrip van buitenlandse loopbaan: 21.73j (M), 21.51j (V)

•Werknemer + ambtenaar met inbegrip van buitenlandse loopbaan: 8.15j (M), 8.36j (V)

•Werknemer + zelfstandige + ambtenaar met inbegrip van buitenlandse loopbaan: 11.22j (M), 10.62j (V)

•Gemiddelde van de totale populatie – ingangsdatum 2012: 32.62j (M), 28.64j (V)

Gemiddeld aantal gelijkgestelde dagen in % van een volledige loopbaan:

•werknemer met uitsluitend Belgische loopbaan: 36.7 (M), 47.14 (V)

•werknemer met gedeeltelijk buitenlandse loopbaan: 30.45 (M), 33.61 (V)

•Werknemer + zelfstandige met inbegrip van buitenlandse loopbaan: 21.43 (M), 26.03 (V)

•Werknemer + ambtenaar met inbegrip van buitenlandse loopbaan: 17.33 (M), 25.07 (V)

•Werknemer + zelfstandige + ambtenaar met inbegrip van buitenlandse loopbaan: 16.56 (M), 24.77 (V)

•Gemiddelde van de totale populatie – ingangsdatum 2012: 26.51 (M), 31.43 (V)

De gegevens die door de administratie werden gebruikt werden op vraag van de pensioencommissie samengesteld. Zij geven nauwkeurig aan wat het aandeel van de gelijkgestelde tijdvakken is in de loopbanen van mannelijke en vrouwelijke werknemers.

Belangrijke opmerking

De loopbaangegevens op de individuele rekening voor werknemers bieden geen volledig betrouwbaar onderscheid tussen de verschillende vormen van gelijkstelling vóór 1997. Zo werden er geen afzonderlijke loopbaancodes voor werkloosheid, ziekte en invaliditeit genoteerd voor arbeiders tot en met 1996. Dit onderscheid werd wel gemaakt voor bedienden. Bij de telling van het aantal gelijkgestelde dagen (5 jaar = 1560 dagen) kan bijgevolg geen volledig correcte weergave van de aard en duur van sommige gelijkstellingen worden weergegeven. Deze onnauwkeurigheid wordt eveneens naar de resultaten van de simulatie vertaald.

Resultaten van de simulatie

De vraag bestond erin om een simulatie te maken waarin de gelijkstelling voor tijdvakken zonder een medische achtergrond over de loopbaan de gehele loopbaan zou worden beperkt tot 5 jaar. Hierbij werd de hypothese weerhouden dat de volgende tijdvakken enkel nog tot beloop van een totale duur van 5 jaar voltijdse dag equivalenten in aanmerking zouden worden genomen:

•Werkloosheid

•Loopbaanonderbreking met uitzondering van de thematische verloven

•Tijdskrediet

•Conventioneel brugpensioen

•Gelijkstelling voor behoud van rechten voor deeltijdse werknemers

•Vooropzeg

•Ontslag

•Syndicale opdracht

•Opleidingsverlof

Op het volledige staal werd een berekening vóór en na toepassing van de voorgestelde maatregel doorgevoerd zonder toepassing van de regels met betrekking tot het gewaarborgd minimum pensioen. Alle pensioenen werden aan het tarief alleenstaande doorgevoerd.Bij de projectie van de budgettaire weerslag werd verder enkel rekening gehouden met de gekende toename van de beroepsbevolking. Deze berekeningen leidden tot de volgende resultaten.

•De tijdvakken die niet langer gelijkgesteld worden, werden wel in aanmerking genomen voor de mogelijke vervroegde opening van het recht op pensioen.

•De jaren voor 1997 werden bij de telling niet in aanmerking genomen.

In concreto heeft dit voor gevolg dat voor de simulatie enkel de loopbaanjaren vanaf de 46ste verjaardag in rekening werden gebracht.

Betroffen gevallen in % van de populatie

•Vrouwen: 32.56

•Mannen: 39.40

•Totaal: 36.34

Percentage waarmee het gemiddeld pensioen verminderd wordt:

•Vrouwen: 17.7

•Mannen: 13.67

•Totaal: 15.29

In budgettaire termen geeft dit de volgende minimum opbrengst voor de schatkist (in MIO EUR):

                          2016         2017       2018       2019       2020

2016                  39.3          78.6       78.6         78.6        78.6

2017                                   39.9       79.8         79.8        79.8

2018                                                 40.7          81.3       81.3

2019                                                                  41.3       82.7

2020                                                                                42.3

Besparing          39.3         118.5     199.0        281.0    364.5

Opmerking

De berekeningen die in deze nota werden opgenomen zijn in interne documenten van de Rijksdienst voor Pensioenen vervat die werden opgemaakt ter gelegenheid van de regeringsvorming in 2014. Zij geven een indicatie over de impact van mogelijke ingrepen op de berekening van de gelijkgestelde tijdvakken.

Als is de leugen nog zo snel

We moeten vandaag helaas vaststellen dat de zogenaamde hervormingsvoorstellen van de regering er niet toe bijdragen dat, in het bijzonder de sociaal zwakkeren, beter worden beschermd. De verhoging van het gewaarborgd minimumpensioen in 2016 wordt beperkt tot de gerechtigden met een volledige loopbaan en zet hiermee alle gerechtigden op een minimum met een loopbaan tussen 30 en 44 jaar volledig in de kou. In eerste instantie is dergelijke maatregel erg vrouwonvriendelijk, gezien vooral vrouwen onvolledige loopbanen bewijzen. Deze vrouwonvriendelijkheid zal nog worden versterkt door maatregelen die ingrijpen op de duur van de gelijkstelling van niet gewerkte periodes. Bovenop heeft iedere maatregel die de gelijkgestelde tijdvakken in de tijd of in opbrengst beperkt een denivellerend effect en versterkt zij de tendens naar de globalisering van een veralgemeend basispensioen voor al diegenen die, op enkele jaren na, geen bewijs van een voldoende effectieve tewerkstelling kunnen bewijzen.

De inzet van 50 MIO EUR voor de verhoging van een klein gedeelte van de minimum pensioenen staat dan ook in schril contrast tot de besparingen van minimaal 80 MIO EUR per jaar op kruissnelheid die de regering met de inperking van de gelijkgestelde tijdvakken kan realiseren. Cynisch genoeg wil de minister van pensioenen wel het maximumpensioen in de werknemersregeling verwezenlijken. Ook dit lijkt eerder op een schijnmaneuver om zijn toegeving aan de verzekeringen en werkgevers te verbloemen, wanneer het minimum rendement voor de patronale bijdragen in de tweede pijler voor de komende jaren tot 1,75 % wordt beperkt. De werknemersbijdragen zijn van dergelijke garantie verschoond. Bovendien kunnen de werknemers, die een appeltje voor de dorst als uitgesteld loon opzij hebben gezet, nu nog enkele jaren langer op hun kapitaal wachten gezien de vervroegde opname teruggekoppeld wordt naar de leeftijd waarop men in werknemersregeling ten vroegste op pensioen kan gaan.

De toekomst van de pensioenen vrijwaren, krijgt hiermee een bijzonder wrange bijsmaak. _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Technische bijlage _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

De perioden van inactiviteit van werknemers worden onder bepaalde voorwaarden gelijkgesteld met perioden van tewerkstelling. Het loon vormt een belangrijk element voor de pensioenberekening. Er zijn drie soorten loon: de werkelijke lonen, de forfaitaire lonen en de fictieve lonen. Om rekening te houden met de evolutie van de kosten voor levensonderhoud bij de pensioenberekening, worden de lonen vermenigvuldigd met een herwaarderingscoëfficiënt. Een dag van inactiviteit of gelijkgestelde dag wordt niet berekend op basis van de werkelijk ontvangen uitkeringen, maar wel op basis van:

•een forfaitair loon (vóór 1968) (FFL)

•een normaal fictief loon (NFL) Vanaf 1968 wordt dit berekend op basis van het gemiddelde van de lonen van een referentiejaar. In aflopende volgorde wordt bij voorkeur het gemiddelde dagloon genomen van het totaal: •van de (werkelijke, fictieve en forfaitaire) lonen van het jaar voorafgaand aan de gelijkgestelde periode;

- van de (werkelijke en forfaitaire) lonen van het jaar waarin de gelijkgestelde periode ligt;      

- van de werkelijke lonen van het jaar na de gelijkgestelde periode.

Als ook dat loon ontbreekt, het forfaitaire loon van het jaar 1967.

Uitzonderingen

•Voor gelijkgestelde perioden van arbeidsduurvermindering in het kader van de herverdeling van de arbeid (vanaf 01.07.1997) of van perioden van werkloosheid gekoppeld aan een deeltijdse tewerkstelling met behoud van rechten zonder inkomensgarantie (vanaf 01.06.1993), wordt het gewaarborgd minimumloon als fictief loon gebruikt. Aan index 136,09 op 01.09.2013 is dit vastgesteld op 22. 466,73 EUR voor een volledig jaar.

•Voor perioden van werkloosheid gekoppeld aan een deeltijdse tewerkstelling met behoud van rechten zonder inkomensgarantie wordt echter het gewoon fictief loon toegewezen voor jaren vanaf 2000 aan personen die minstens 50 jaar zijn en een loopbaan hebben van minstens 20 jaar met minimum 1/3 arbeidsintensiteit.

•Wanneer het gaat om pensioenen die ingaan vanaf 2007 kunnen bepaalde periodes vanaf het jaar van de 58ste verjaardag ook gelijkgesteld worden op basis van een gedifferentieerd grensbedrag.

•Daarnaast bestaat nog een beperkt fictief loon (BFL). In bepaalde gevallen wordt het fictief loon voor periodes vanaf 2012 beperkt tot een bepaald referentieloon wanneer dit referentieloon lager is dan het normaal fictief loon. Als referentieloon wordt het minimumrecht per loopbaanjaargenomen wat voor een volledig loopbaanjaar neerkomt op 22.466,73 EUR (index 136,09 op 1 september 2013).

23-02-2016 om 18:13 geschreven door Bert De Bruyckere