Op 4 was 2014 het precies 100
jaar geleden dat België betrokken raakte in de eerste wereldoorlog. Een wrede
ontwikkeling die niet alleen een enorme materiële maar ook een onnoemelijke menselijk
schade met zich meebracht. In oktober 1914 eindigde de bewegingsoorlog en namen
de legers hun stellingen in langs het front dat liep van de Belgische kust tot
in Turkije.
Sint-Amandsberg lag dan wel niet in het strijdgebied, maar het lag wel in het
zogenaamde Etappengebiet met alle gevolgen van dien. Het Etappengebiet omvatte
de volledige provincie West-Vlaanderen, het grootste deel van Oost-Vlaanderen,
het westelijk deel van Henegouwen en het uiterste zuiden van Luxemburg. Het
gebied stond onder het commando van het 4de Duitse Leger en kende een nog
harder bezettingsregime dan de rest van het land. Inwoners van Sint-Amandsberg
werden dan ook constant om de oren geslagen met nieuwe verordeningen.
De gemeenteraad richtte op 4 augustus het Gemeentelijke Comiteit voor Hulp en
Voeding op dat soepbedelingen organiseerde die moeilijk verliepen omdat ze
doorgingen in "katholieke" gebouwen (o.a. het begijnhof) wat
andersdenkenden (vooral socialisten) afschrikte. Het Comiteit verleende steun
aan gezinnen van werklozen en aan de gezinnen van zij die onder wapens waren
geroepen. Daarvoor was uiteraard veel geld nodig; geld dat er niet was. De
Amerikaanse Commission for Relief in
Belgium sprong bij. De gemeenteraad probeerde ondertussen de kalmte te
bewaren, onder andere door het doen respecteren van het sluitingsuur van de
herbergen waar trouwens alleen nog bier en wijn mocht geschonken worden. Men
vreesde voor agressie als er sterke drank geschonken zou worden.
Op 15 oktober 1914 was het volledig Belgisch grondgebied bezet, met
uitzondering van het hoekje achter het front. Vanaf november 1914 volgden de
inkwartieringen bij de bevolking (de schoonste huizen eerst), gevolgd door
opeisingen van personen en goederen allerhande, gaande van voeding tot benzine.
Bijkomende belastingen werd geheven, maar die op bier en steenkool werden in
maart 1915 al weer afgeschaft. In maart 1915 werd gestart met de melkbedeling
voor kinderen. Voedsel was tijdens de 1ste wereldoorlog een dusdanig groot
probleem dat het net als in de 2de wereldoorlog werd gerantsoeneerd. Men mag
niet vergeten dat België voor de oorlog al voor 80% van invoer afhankelijk was
wat voedsel betrof. Door de Britse blokkade voor de Belgische kust werd er
helemaal niets meer aangevoerd.
Werd Sint-Amandsberg het slachtoffer van krijgsgeweld? Ja. Op een gegeven
ogenblik haalt Reginald Warneford, jawel die van de straat bij de Dampoort, zeppelin
Lz37 uit de lucht, met als commandant Oberleutnant Van der Haeghen. De Lz37
stort neer en brokstukken slaan in op het begijnhof, maar hoofdzakelijk op de
gebouwen van het Visitatieklooster, bij de kerk. Balans: 26 Duitse bemanningsleden
sneuvelen, maar ook 1 zuster, 1 oudere man en een meisje van 9 jaar laten het leven.
Verder raken ook nog twee zusters gewond.
Beweerd wordt dat op het Westveld een Duits vliegplein was. Bij navraag bleek
dit verhaal gekend te zijn, maar het kon niet bevestigd worden. In het
Documentatiecentrum voor Streekgeschiedenis Dr. M. Gysseling (Groot Begijnhof)
bevinden zich vier replica's van foto's met rugschrift: Keizer Wilhelm schouwt
zijn troepen op het Schuurgoed. De foto's zouden gemaakt zijn vier dagen voor
de wapenstilstand op 11 november 1918 en twee dagen voor het aftreden van de
keizer op 9 november 1918. Aan de juistheid van het rugschrift mag dan ook
ernstig getwijfeld worden. Op het Westveld was wel een eenheid afweergeschut
gestationeerd die er moest voor zorgen dat de aanvallen van de geallieerde
"luchtmacht" op de Gentse haven en op het vliegplein van
Sint-Denijs-Westrem werden afgeslagen. Zij vuurden met munitie van het grotere
kaliber. De vuurmond zelf stond niet vast op of in de grond maar op voertuigen.
Hiermee is dan ook aangetoond dat het betonblok in het Westveldpark hier niets
mee te maken heeft zoals wel eens wordt beweerd.
Zoals gezegd wordt op 11 november 1918 de wapenstilstand afgekondigd. De oorlog
was ten einde, de krijgsverrichtingen waren afgelopen en de keizer verbannen
(hij zal overlijden in Doorn (Nl.) waar hij asiel had gekregen). De wederopbouw
kon beginnen; een werk van zeer lange adem. België had gehoopt een fikse
vergoeding te kunnen opstrijken voor het geleden menselijk en materiële leed,
maar in Versailles draaide het anders uit en België kreeg veel minder dan het
had verwacht. Financiering van de wederopbouw werd moeilijk en dan spreken we
nog niet van de naoorlogse eisen van onze oud-strijders. Hoe Sint-Amandsberg hier mee omsprong vraagt opzoekingswerk.
Feit is wel dat in de onmiddellijke omgeving van het Campo Santo noodwoningen
werden opgericht.
|