Het is een tijdje geleden dat ik nog iets heb geschreven in mijn dagboek. De laatste keer ging het over de arrestatie. Ondertussen is er heel wat gebeurd. Ik ben alleen. Zonder papa of mama. En Michel? Hij moet zich waarschijnlijk nog eenzamer voelen dan mij. Ik had geen zin om te schrijven. Nu wel. Nu wil ik schrijven. Het is de enige manier die mij in contact houdt met hen.
Ik had moeten meegaan met Léon. Hij was tien jaar oud, net zoals ik en hij had kunnen vluchten. Zijn ouders hadden hem dat gevraagd en het was hem gelukt. Ik had moeten meegaan, dan had ik Michel uit de kast kunnen halen. Waarom heeft papa me nooit verteld wat er echt aan de hand was? Iedereen hier heeft iets gemeenschappelijk: de ster, de gele ster die mama aan mijn kleren heeft genaaid. Ik vraag me af of alles goed gaat met Michel. Heeft hij nog voldoende water? Misschien heeft de conciërge hem ondertussen al gevonden? Ik moet het weten, ik moet naar Michel.
Hier is het verschrikkelijk. Heel wat kinderen wenen omdat ze honger hebben, vermoeid zijn. Ik heb een paar mensen zien sterven. Het is de hel. De agenten hadden al de mensen verdeeld: in het ene gebouw had je de mannen en in het andere zaten de vrouwen en kinderen. Daardoor zag ik papa bijna nooit meer. Ik haat de agenten, de Franse agenten! Hoe kunnen ze ons in de steek laten? Dit verdienen wij niet. Waarom laten ze ons lijden? Ik miste papa enorm maar ik was blij dat mama er nog was, alhoewel zij bijna niet meer praatte. Later hebben de agenten de kinderen gescheiden van hun moeders. Iedereen weende en riep. Het was verschrikkelijk. Er was veel lawaai en dan plots, stilte. Ik was alleen tussen al deze kinderen.
Deze morgen kwamen ze ons halen. Ik weet niet waarom, ik weet niet wat ze van ons willen. Ze willen ons geen kwaad denk ik. Het waren trouwens Franse agenten. Niet de Duitsers. Ze bonsden op onze voordeur. Ik was meteen wakker. Ik liep naar mama om haar wakker te maken. Zij opende de deur. Daar stonden ze: twee Franse agenten. Ze vroegen waar papa was. Mama antwoordde dat ze het niet wist. Mama wist toch dat papa in de kelder was? Ik begon te begrijpen dat zij degene waren die papa niet mochten vinden. Ze zeiden dat we kleren moesten meenemen voor een paar dagen.
Mama begon te wenen. Dit had ik haar nog nooit zien doen. Mama zei dat ik Michel moest wakker maken en dat ik kleren voor hem en voor mij moest meenemen. Dat deed ik dus maar Michel weigerde mee te komen. Hij verstopte zich in onze favoriete schuilplaats: de inbouwkast die achter de wand van onze slaapkamer ligt. In deze kast liggen er kussens, speelgoed, een zaklantaarn en een veldfles gevuld met water. Michel zei dat hij niet meeging. Hij zei dat ik hem moest opsluiten in de kast. Ik deed de kast op slot en verstopte de sleutel in mijn zak. Ik heb hem beloofd dat ik snel terug zal komen.
De agenten besloten ons appartement te doorzoeken. Ze wouden Michel en papa vinden. Snel toonde ik de sleutel aan mama. Ze begreep me. Er verscheen een glimlachje op haar verdrietige gezicht. Wanneer de agenten papa en Michel niet konden vinden, besloten ze enkel ons mee te nemen.
Buiten riep één van onze buurmannen dat de politie ons niet mocht meenemen, dat we dit niet verdienden. Wat verdienden we niet? Waar gingen we naartoe? Plots verscheen papa. Ik was heel blij. Ik wist dat ik veilig was omdat ik bij mijn ouders was. Daarna hebben de agenten ons naar dit gebouw gebracht. Het is hier echt niet leuk. Iedereen is verdrietig. Ik had in mijn tas kleren gestopt maar ook mijn dagboek. Waarom draagt iedereen hier een gele ster? Papa heeft me gezegd dat we niet teruggingen. Nooit. Maar ik moet! Ik moet Michel halen. Wat eerst een geweldig plan leek te zijn, mondt nu uit in een echte ramp.
Vorige week hoorde ik een gesprek tussen mama en papa. Ik was met mijn broertje, Michel, aan het spelen toen ik hen hoorde babbelen. Ik heb begrepen wat er gezegd werd maar ik weet niet precies waarover ze het hadden. Ze praatten namelijk in een andere taal, niet het Frans, maar onze moedertaal. Deze begrijp ik wel, maar mijn Frans is beter.
Dus dat gesprek... Ik heb niet alles begrepen. Ze praatten heel stil zodat Michel en ik het zeker niet zouden horen. Papa was nerveus, dat hoorde ik meteen. Mama leek bang. Dat was ik niet van haar gewoon. Papa zei dat het moeilijk ging worden voor ons. Wat ging er moeilijk worden? Hij gebruikte woorden die we nooit gebruikten als 'razzia', 'kampen'. Hij zei ook dat er arrestaties gingen volgen, maar dat vooral mannen gevaar liepen. Volgens hem waren vouwen en kinderen veilig. Hij zei ook nog dat hij zich vanaf nu in de kelder ging verstoppen. Waarom? Wat was er zo gevaarlijk?
Nu zien we papa enkel na het werk. We moeten bijzonder vroeg gaan slapen. Michel valt meteen in slaap, maar ik niet. Elke avond opnieuw hoor ik dat mijn vader troostende woorden toefluistert aan mijn moeder. Hij zegt dat ze niet bang hoeft te zijn, dat ze hem niet gaan vinden. Na deze woorden loopt papa altijd naar de kelder.
Ik heb al verschillende keren gevraagd aan papa wat er aan de hand is, maar telkens vertelt hij mij dat ik mij geen zorgen hoef te maken. Dan geeft hij mij altijd een knuffel. Ik doe wel alsof ik er niet aan denk maar toch begrijp ik het niet.
