Geloof is eer ruim begrip, een begrip dat dikwijls wordt verward met religie. Geloof is iets wat eigen is aan alle mensen, elke persoon gelooft in iets, of dit nu in zichzelf, iemand anders, liefde, optimisme, wetenschap of God is. Een religie daarentegen gaat uit van dogma's, dit zijn bepaalde onveranderlijke principes waarmee men moet instemmen om zich bijvoorbeeld christen, moslim of praktiserend jood te noemen. Hoewel deze principes dikwijls tegenstrijdig lijken aan elkaar is dit niet noodzakelijk het geval.
De joodse godsdienst is de oudste van deze drie religies en handelt over gebeurtenissen die tot 4000 jaar terug gaan. Abraham is volgens de overlevering de eerste Jood en het was zijn taak om de wereld te bevrijden van de afgodendiensten. Mozes was dan weer diegene die het joodse volk uit slavernij bevrijdde in Egypte, waarna de Thora op de berg Sinaï werd ontvangen. Vervolgens werd Saul de eerste koning van de joden en nam koning David zijn plaats in. Zijn zoon Salomo bouwde de eerste tempel in Jeruzalem en na zijn dood werd het koninkrijk in twee delen gesplitst, namelijk in Israël en Judea.
Israël werd veroverd door de Assyriërs en Judea enkele eeuwen later door Babylon. De Thora blijft hun heilig geschrift en om bepaalde details van het joodse geloof niet verloren te laten gaan werden ook de Misjna, de Talmoed en andere heilige boeken geschreven. Het eerste kenmerk van dit geloof is het monotheïsme, wat impliceert dat God de mensheid heeft geschapen en voor hen zorgt. Ten tweede maakt de Thora bepaalde wetten kenbaar die gevolgd dienen te worden. Dit volk werd reeds door de Grieken en Romeinen beschouwd als zeer filosofisch, omwille van hun geloof in een abstracte God.
Het christendom is eveneens een Abrahamitische, monotheïstische religie die Jezus evenwel als de messias beschouwt die in het Oude Testament wordt voorspeld. Het is gebaseerd op de evangeliën zoals die werden opgeschreven door enkele van de eerste volgers van Jezus Christus, met name Mattheüs, Lucas, Johannes en Marcus. Centraal in het geloof staan onderwijs, de kruisdood en de opstanding van Jezus. In de loop der tijd ontstonden er twee grote stromingen binnen het christendom, namelijk het oosterse en het westerse christendom.
De derde grote Abrahamitische, monotheïstische godsdienst is de islam, die Mohammed als profeet heeft. Islam betekent onderwerping en betekent dus dat moslims zich onderwerpen aan Gods wil en wetten (sharia). Hun heilig boek de Koran bestaat uit teksten die de profeet (vrede zij met hem) werden ingegeven door de aartsengel Gabriël. De soenna van Mohammed beschrijft de levenswijze, gezegden en standpunten van de profeet. De islam bestaat uit vijf zuilen, namelijk de geloofsbelijdenis (sjahada), de rituele gebeden (salat), aalmoezen (zakat), de ramadan (saum) en een pelgrimstocht naar Mekka (hadj).
Wat elke van deze religies verbindt is de verwachting dat er een Messias zal komen die vrede zal brengen na tijden van grote rampspoed. De joden hebben Jezus van Nazareth niet aanvaard als deze Messias (met uitzondering van enkele kleine stromingen), maar volgens de christenen én de moslims zal Jezus (die bij de moslims een van de profeten is en wordt aangeduid met de naam Isa) (nogmaals) reïncarneren.
De laatste monotheïstische geloofsbelevenis die ik wil bespreken is rastafari. De naam komt van Ras Tafari Makonnen, de laatste Ethiopische keizer, die gekroond werd als Haile Selassie en als een goddelijke reïncarnatie van Jezus Christus wordt beschouwd. Ook kreeg hij bij zijn kroning de namen King of Kings, Lord of Lords, Conquering Lion of the Tribe of Judah en Elect of God. Bovendien was hij een nakomeling van koning Salomo en koningen Sheba van Ethiopië. Rasta's beschouwen hun geloof niet als een religie, maar als een manier van leven, gebaseerd op de Bijbel, dat naast de Kebre Negest (waarin de overleveringen van de Ethiopische koningen werd opgetekend) het heilige boek is.
Het geloof is gebaseerd op de voorspellingen van de profeet Marcus Garvey, die zei dat er een koning zou opstaan die alle (zwarte) mensen zal terugleiden naar het moederland Ethiopië (geboorteplaats van de eerste mens). De westerse beschaving wordt dikwijls omschreven als verdorven en krijgt de naam Babylon, naar het Babylonische rijk, waar de joden naartoe werden verdreven en er 'onheilige' gewoonten op na werden gehouden. De dreadlocks die rasta's dikwijls typeren stammen uit een tekst van het Oude Testament, waarin staat dat de haren niet mogen geknipt worden.
Voor vele Vlamingen is geloof iets van het verleden, iets dat we dankzij de Verlichting en het (dikwijls terecht) afwijzen van de Katholieke Kerk niet meer nodig hebben. De Katholieke Kerk deed/doet zich namelijk tegoed aan het vergaren van een enorme materiële rijkdom en een hiërarchie die machtsstrijd en intriges in de hand werkt, wat geheel tegen de leer van Jezus Christus indruist.
Maar mede dankzij de Verlichting en het huidige kapitalistisch denksysteem zijn velen in onze maatschappij uitermate individualistisch en egoïstisch geworden. We vergaren materiële rijkdom die we niet nodig hebben en kijken op naar mensen die het (dikwijls enkel financieel) 'gemaakt' hebben. Het individu gaat boven het maatschappelijke en concurrentie is geen modewoord, maar een inherente eigenschap van ons economisch systeem.
Door dit individualisme worden we blind voor het feit dat een individu enkel maar door zijn omgevingsfactoren en geschiedenis succesvol genoemd kan worden en verliezen velen elke voeling met enige vorm van spiritualiteit. Dit terwijl de idee van vrije wil die zo sterk leeft binnen het individualisme toch maar erg beperkt is. We zijn allen afhankelijk van onze genen, onze omgeving en een grote dosis geluk om het te maken. Of je deze omgevingsfactoren nu omschrijft als geluk hebben, de hand van God of je het liever wetenschappelijk wil verklaren... we hebben allemaal een helpende hand nodig om te geraken waar we willen. Daar geloof ik in.
Om te eindigen nog een quote van Zijne Keizerlijke Majesteit Haile Selassie:
"The temple of the most high begins with the body which houses our life, the essence of our existence. Africans are in bondage today because they approach spirituality through religion provided by foreign invaders and conquerors. We must stop confusing religion and spirituality. Religion is a set of rules, regulations and rituals created by humans, which was supposed to help people grow spiritually. Due to human imperfection religion has become corrupt, political, divisive and a tool for power struggle. Spirituality is not theology or ideology. It is simply a way of life, pure and original as was given by the Most High of Creation. Spirituality is a network linking us to the Most High, the universe and each other..."
Democratie is een staatsstructuur die de inspraak van de bevolking moet garanderen en is bijgevolg een mooi ideaalbeeld. Maar om een democratie vruchtbaar te maken moet de bevolking duidelijk weten waar de politici voor staan én moeten ze in staat zijn om het reilen en zeilen van de regeringen en andere machtsfunctionarissen te kunnen beoordelen. Hiervoor is een vrije media nodig die als doel heeft een zo objectief mogelijke weergave van de werkelijkheid te geven.
Objectiviteit is eveneens een ideaalbeeld dat erg moeilijk te bereiken is. Om deze objectiviteit zo goed mogelijk te benaderen is een sterk onderwijssysteem nodig dat kinderen en jongeren voorbereidt op de arbeidsmarkt, maar ze evenzeer een kritische denkwijze bijbrengt. Enkel op deze manier kan een democratie werkbaar zijn. Ons huidig educatief systeem behoort tot een van de beste ter wereld, maar is zonder twijfel nog voor verbetering vatbaar.
Om het met de woorden van Zijne Keizerlijke Majesteit Haile Selassie te zeggen:
"In all the countries We have visited, We have noted that education is the basis of greatness, the power, the pride and prosperity of a nation."
Er zijn echter veel (betere) alternatieven voor de huidige, dikwijls strakke vormen van lesgeven die momenteel worden aangeboden in ons onderwijssysteem en geen rekening houden met de verschillen tussen kinderen. Lesgeven via video's en online oefeningen zijn hiervan een goed voorbeeld, zoals de Khan Academy, een online videotheek (www.khanacademy.org). Ik vrees dat de huidige politici in ons land bij de huidige onderwijshervorming een kans hebben gemist om een grote stap voorwaarts te zetten.
Grote veranderingen blijken dan ook zeer moeilijk te zijn voor de Belgische politici, dit door de manier waarop ons kiessysteem is gevormd. Onze regeringen zijn namelijk allemaal coalitieregeringen, waarbij verschillende partijen een regering vormen. Dit zorgt voor moeilijke regeringsonderhandelingen, maar dikwijls ook voor besluiteloosheid of compromissen waar niemand echt tevreden mee kan zijn.
Grote veranderingen zijn echter nodig, en de besluiteloosheid die onze eigen politici kenmerken vinden we evengoed terug op het allerhoogste niveau. Het terugdringen van de CO2-uitstoot, ontbossing, overbevissing... zijn bijvoorbeeld essentieel voor de gezondheid van onze planeet en de mensen erop, maar het is een eigenschap van veel politici (alsook van anderen) om de belangen van het eigen land (of economie of zichzelf) als belangrijker te beschouwen dan die van de Mensheid in zijn geheel.
Het is nodig om over de partij- en landsgrenzen heen te kijken om echte vooruitgang te boeken, om politieke oorlogjes binnen een regering of echte oorlogen tussen landen of volkeren te eindigen. Hier denk ik aan de toespraak van Zijne Keizerlijke Majesteit Haile Selassie I voor de Verenigde Naties in 1963:
"Until the philosophy which holds one race superior and another inferior is finally and permanently discredited and abandoned: That until there are no longer first-class and second-class citizens of any nation; That until the color of a man's skin is of no more significance than the color of his eyes; That until the basic human rights are equally guaranteed to all without regard to race; That until that day, the dream of lasting peace and world citizenship and the rule of international morality will remain but a fleeting illusion, to be pursues but never attained."
Op dit ogenblik is er slechts één supermacht in de wereld, namelijk de Verenigde Staten. Hoewel, of net omdat, ze een gigantische schuldenberg meetorsen houden de machthebbers in de VS de touwtjes strak in handen. Voor wie zich niet verdiept in de machtsverhoudingen op deze planeet schijnt dit dikwijls een goede zaak te zijn. De Verenigde Staten van Amerika lijken een democratie te zijn. Maar hoewel de bewoners van dit 'lichtbaken' om de vier jaar hun stem mogen uitbrengen om een president te kiezen blijkt de democratische waarde van dit proces zeer zwak te zijn.
De presidentskandidaten van de democraten en republikeinen worden gekozen door leden van de partij tijdens de voorverkiezingen. Dit is op zich een vorm van democratie. Maar het grote probleem schuilt in het feit dat deze kandidaten veel geld nodig hebben om hun campagne te financieren. Deze steun ontvangen ze echter wanneer zij aan de donateurs van deze grote geldsommen bepaalde beloftes doen die ze tijdens hun eventuele ambtstermijn moeten uitvoeren.
Dit wil spijtig genoeg zeggen dat een president geen vrije beweegruimte heeft om objectieve beslissingen te nemen. De huidige president Barack Obama is hier duidelijk geen uitzondering op. Zijn gehele kabinet bestaat uit mensen met sterke banden binnen de financiële wereld.
Abraham Lincoln waarschuwde zijn landgenoten hier zelfs al voor in de 19e eeuw. Hij zei:
"The money powers prey upon the nation in times of peace and conspire against it in times of adversity. The banking powers are more despotic than a monarchy, more insolent than autocracy, more selfish than bureaucracy. They denounce as public enemies all who question their methods or throw light upon their crimes. I have two great enemies, the Southern army in front of me and the bankers in the rear. Of the two, the one at my rear is my greatest foe.
I see in the near future a crisis approaching that enerves me and causes me to tremble for the safety of my country. Corporations have been in throne, an era of corruption will follow and the money power of the country will endeavour to prolong its reign by working upon the prejudices of the people untill the wealth is aggregated in a few hands and the republic is destroyed."
Deze profetische woorden van Abraham Lincoln zijn bewaarheid.
Een deel van deze quote in het bijzonder intrigeert mij: "the money power of the country will endeavour to prolong its reign by working upon the prejudices of the people untill the wealth is aggregated in a few hands and the republic is destroyed".
Wanneer ik denk aan vooroordelen in Amerika komt de haat tegen moslims direct bij me op. Deze haat ontstond grotendeels op 11 september 2001. De aanvallen tegen de inwoners van de VS waren voor toenmalig president Bush het gedroomde excuus om Afghanistan en Irak binnen te vallen. Osama Bin Laden werd als dader aangeduid, maar vele factoren van deze aanslagen blijven op zijn minst gezegd mysterieus.
Wat er echter wel met zekerheid gezegd kan worden is dat moslims sinds 9/11 door velen als paria's beschouwd worden. De schrik voor terrorisme zat en zit er bij sommigen nog steeds dik in. Om de staat zogezegd te beschermen werden grote informatienetwerken uit de grond gestampt. Deze informatienetwerken zijn, vooral door de komst van het internet, op het eerste zicht niet gelijkaardig aan informatienetwerken zoals de Gestapo of de Stasi.
Maar ze bestaan wel degelijk en blijven een groot gevaar voor de echte democraten overal ter wereld. We moeten af van de idee dat we positieve, democratische verandering kunnen verwachten van de machtigen in deze wereld. Het zijn namelijk zij die er alle belang bij hebben om de ongelijkheid en verdeeldheid in deze wereld in stand te houden. De VS is in sneltempo een politiestaat aan het worden, grote delen van de bevolking zijn ontevreden en uitten dat ook steeds meer, maar in de media krijgen ze geen gehoor. De media in de VS is nog meer dan de onze een werktuig van de financiers.
Mainstream media brengen spijtig genoeg meestal maar zeer beperkte berichtgeving en halve waarheden. De financiële markten staan nog steeds op instorten en worden geregisseerd door diegenen met de meeste materiële rijkdom. De nationale bank van de Verenigde Staten, de 'Federal Reserve', is zelfs niet meer in openbare handen. De overname van de VS door de financiële wereld is een feit.
Hier komt bij dat de militaire slachtkracht van dit land even groot is als dat van alle andere landen ter wereld tezamen en ze basissen verspreid over de gehele wereld hebben. De Verenigde Staten van Amerika zijn een instrument geworden van de grootste machtswellustelingen op de aarde. Maar net zoals het Romeinse Rijk ten onder is gegaan aan excessen en hebzucht, zal dit ook gebeuren bij dit rijk.
Want de echte macht ligt bij het volk, de machtshebbers kunnen niet zonder ons, wij kunnen wel zonder hen.
Onze wereld staat op een punt dat niet te vergelijken valt met een andere periode in de geschiedenis. Er zijn op dit ogenblik zoveel factoren die nieuw zijn, waar de mensheid nog niet geheel mee vertrouwd is geraakt en die ervoor hebben gezorgd dat velen zich verloren voelen. Ik reken mezelf in ieder geval tot deze groep. Maar terwijl technologie, wetenschap en materialisme voor velen de enige antwoorden lijken op de problemen die onze wereld teisteren ben ik van oordeel dat deze elementen, hoewel ze uiteraard nuttige en noodzakelijk middelen zijn, nooit de belangrijkste antwoorden kunnen bieden.
De problemen die onze wereld op dit ogenblik omvatten zijn groter dan ooit. Al deze problemen bespreken zou me vele tientallen, zoniet honderden pagina's kosten. Het grootste probleem is en blijft oorlog, dat in een les Internationale Betrekkingen perfect omschreven werd als 'Het Ultieme falen van de Menselijke Geest'. Hoewel oorlog onze contreien sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer heeft getroffen is de wereld verre van ontdaan van deze ziekte. Wereldoorlog I moest de oorlog zijn die alle oorlogen voorgoed zou beëindigen. Na deze tragedie werd de League of Nations opgericht, met datzelfde doel voor ogen. Collectieve Veiligheid en ontwapening moesten ervoor zorgen dat lidstaten geen oorlog meer zouden voeren met elkaar. Maar toen Italië het keizerrijk Ethiopië in 1935 binnenviel werd pijnlijk duidelijk dat zelfs oorlog tussen lidstaten niet voorkomen kon worden.
Een tweede poging werd ondernomen na de Tweede Wereldoorlog. Om de organisatie (Verenigde Naties) meer slagkracht te geven werd de Veiligheidsraad opgericht. De permanente leden kunnen bij unanimiteit (en met genoeg stemmen van niet-permanente leden) beslissingen nemen over onderwerpen die betrekking hebben op de internationale veiligheid en vrede. Die beslissingen zijn bindend voor alle leden van de Verenigde Naties. Deze privileges werden geschonken aan de grootste mogendheden (die aan de juiste kant stonden tijdens Wereldoorlog II), omdat de werking van de VN anders net zoals bij de League of Nations op de helling zou komen te staan.
Wat dit met andere woorden (en een beetje kort door de bocht) wil zeggen is dat een beperkte groep van 5 landen (de VS, Rusland, China, Frankrijk en Verenigd Koninkrijk) kunnen beslissen over het lot van de gehele wereld. Maar ook deze werking blijkt niet (meer) genoeg. In 2003 schonden de Verenigde Staten het VN-charter door Irak binnen te vallen. Als de 'verdediger van democratie' zich al niet meer houdt aan een democratisch opgesteld charter wordt de autoriteit ervan op losse schroeven gezet. Bovendien is de invulling van de Veiligheidsraad ondertussen geen correcte afspiegeling meer van de machtsrelaties in de wereld.
Ik waag me voorlopig nog niet aan een: 'hoe zou het dan wel moeten'. Maar het besef dat we in een wereld leven die uitermate oneerlijk en ondemocratisch blijkt te zijn is op zich een harde, maar waardevolle les. Ik ben een idealist in hart en nieren, maar het is nodig om een goed beeld te krijgen van hoe de wereld op dit moment werkt om het ooit -hopelijk- te kunnen veranderen.
Het is mijn droom een steentje in de rivier der eeuwigheid te werpen, zodat die nooit meer hetzelfde stroomt.
Zoon van Rita Mosselmans en Geert Vermeulen, broer van Elisabeth. Het is een voorrecht deel te mogen uitmaken van dit gezin. Mijn ouders zijn namelijk beiden lieve, intelligente en mooie mensen die er in geslaagd zijn een leven op te bouwen waarvoor ik veel respect heb, mijn zus is op dit moment hetzelfde pad aan het bewandelen. Ikzelf ben mijn weg aan het zoeken maar ben stilaan zeker welke richting ik wens uit te gaan.
Mijn zus en ik zijn opgevoed op een erg open manier. Ik kan me niet herinneren wanneer mijn ouders me ooit iets hebben verboden. Zij probeerden enkel om ons te gidsen in de zoektocht die het leven is. Hiervoor probeerden zij duidelijk te maken wat goed voor ons zou zijn, maar kregen we de vrijheid om zo veel mogelijk eigen keuzes te maken. Elisabeth en ik waren als kind twee uitersten, zij maakte van de grote bewegingsruimte die onze ouders voor ons creëerden duchtig gebruik en had vele hobby's, vriend(inn)en, dromen...
Ikzelf was meer introvert en speelde liever thuis met lego, kapla, playmobil of soldaatjes dan die grote boze wereld tegemoet te treden. Thuis voelde ik me veilig, was ik gelukkig. Zo gelukkig zelfs dat mijn vader me zei dat ik niet zo gelukkig mocht zijn, niet omdat hij me dat geluk niet gunde, maar omdat hij dacht te weten dat een leven nooit kan bestaan uit enkel gelukkige dagen. Daarom wilde hij me voorbereiden op de donkere kant van het leven.
Dit nam niet weg dat ik tot mijn 20ste levensjaar eigenlijk nooit zwarte dagen heb gekend. Er werd nog steeds voor me gekookt, de was werd gedaan, school vergde niet al te veel moeite... en mijn persoonlijkheid was geëvolueerd naar die van een zelfzekere jongeman. Ik vulde mijn dagen voornamelijk met documentaires, films en series kijken, sporten, mijn toenmalige vriendin Marie Charlot en wiet roken... alleen of met vrienden.
Een van de vele dingen waar we graag over filosofeerden was de toekomst. Van de wereld, maar ook van onszelf. De conclusie was elke keer weer: er is heel erg veel ruimte voor verbetering... en wij zullen voor verandering zorgen, want we kunnen niet verwachten dat iemand anders het voor ons zal doen. In mijn zoektocht naar spirituele inspiratie las ik in diezelfde periode 'Vrede Aanraken' van de Boeddhistische monnik Thich Nhat Hanh. Hij probeert de schoonheid van het leven duidelijk te maken en slechte ervaringen of gewoonten als compost te beschouwen, waarop altijd een nieuwe bloem kan groeien.
Deze lessen bleven me bij en ik probeerde ze toe te passen in de dagelijkse werkelijkheid. Dit lukte en ik sloeg erin om enkel in het heden te leven, compleet vrij van zorgen en uitermate bewust van de schoonheid die zich rondom me bevond. Als ik zoek naar een woord om dit te omschrijven kom ik enkel op hemels uit. Doordat mijn bewustzijn bevrijd was van nutteloze gedachten ontstond er als het ware een 'nieuwe Felix'.
In deze nieuwe staat van bewustzijn smolten onzekerheden weg als sneeuw voor de zon en droomde ik overdag. Ik droomde over een wereld waarin de natuur terug ruimte krijgt, waar mensen eindelijk bewust zijn van het feit dat haat destructief is voor diegene die haat en waarin gelijkheid niet langer een streefdoel maar een verworven recht is. Het grote verschil tussen mijn persoonlijkheid in normale toestand en in die van 'groter bewustzijn' zorgde ervoor dat ik zelf argwaan kreeg. Na wat research en een bezoek aan mijn dokter bleek dat ik 'psychotisch' was, dit wil in psychiatrische termen zeggen dat iemand het normale contact met de - door zijn omgeving ervaren- werkelijkheid (gedeeltelijk) verliest.
Dit was in ieder geval van toepassing op mezelf. Deze psychotische ervaringen staan ver af van wat als normaal beschouwt wordt in onze samenleving. Ik werd pas helemaal wakker geschud na een reis in Ghana, waar de natuur nog ruimte had, de zon scheen en de mensen meer open leken te zijn. Toen ons vliegtuig landde merkte ik onmiddellijk dat het tij gekeerd was. De droom waarin ik ondertussen enkele maanden leefde spatte pijnlijk uiteen en de donkerheid van de realiteit omringde me sterker dan ooit tevoren.
Wie dacht ik wel te zijn? Iemand die denkt verandering te kunnen brengen? Hoe zou ik dit denken klaar te spelen? Waarom waande ik mezelf zo speciaal? Wat beteken ik? Een uitermate existentiële crisis met andere woorden. De enige antwoorden die ik vond waren negatief. Ik had nog helemaal niets gepresteerd, had alles al gekregen, nergens voor moeten vechten, van dag tot dag geleefd alsof er geen morgen zou bestaan. Het ontbrak me aan karakter om de vicieuze spiraal om te keren.
Ondertussen ben ik 24 jaar en sta ik nog niet veel verder, maar de zekerheid dat ik mijn leven wil leiden om de toekomst helderder te maken heb ik herwonnen en wil ik nooit meer loslaten. Dit is het relaas van mijn gevecht om toch gehoor te geven aan de droom van een mooiere wereld.
