Oorlogsmonument van beeldhouwer Geo Verbanck (beeld) en Jules Van den Hende (monument).

De plechtige onthulling van het gedenkteken greep plaats op zondag 27 juli 1924 in aanwezigheid van kroonprins Leopold.

De bronzen beeldengroep (215 x 272 x 90 cm) is van de hand van Geo Verbanck. Het stelt een moeder voor die, in het gezelschap van haar zoontje en dochtertje, een bloemenslinger en bloemenkrans overhandigt aan een fier rechtopstaande militair in veldkledij, waartegen uitgemergelde opgeëiste zittend aanleunt. De beeldengroep is op de voorkant rechts onderaan gesigneerd: GEO Verbanck en op de zijkant rechts: FONDERIE VERBEYST. / BRUXELLES.

Het arduinen monument werd ontworpen door de Gentse architect Jules Van den Hende. Het bestaat uit een zware arduinen plaat met achter het beeld in bronzen letters het opschrift: AAN ONZE HELDEN / 1914-1918 / (en later toegevoegd) / 1940 - 1945. Links en rechts werd een pijler bovenaan versierd met eikenloof in bas-reliëf. Op het hiertegen aanleunende hoekstuk bemerken we onderaan links de inscriptie: Geo Verbanck / Beeldhouwer / Gent en onderaan rechts: J. Van den Hende / Bouwkundige / Gent . De beeldengroep staat op een arduinen sokkel met drie treden aan de basis. Hierrond loopt een verhoogd bloemenperk dat afgeboord wordt door een massieve, gebogen vierhoekige arduinen omlijsting, met vier geprofileerde hoekstukken en vooraan een arduinen afgeknotte piramidale urne (eeuwige vlam), afgedekt met een halve bronzen sfeer.

Op de achterkant van het monument brachten de gebroeders Willems (Lokeren), drie gepolijste arduinen gedenkplaten aan met alle getroffen en gesneuvelde slachtoffers van de beide oorlogen.

Begin maart 1925 werden er beplantingen aangebracht op het Heldenplein. Ze zullen binnenkort gedeeltelijk verdwijnen bij de herinrichting van dit plein. De bronzen beeldengroep onderging in de tweede helft van augustus 1994 een vrij diepgaande reinigingsbeurt.

                                                            Prudens Van Duyse (1804 – 1859), bekend dichter en flamingant.

 
Dit standbeeld, opgericht als hulde aan de bekende dichter en flamingant Prudens Van Duyse (Dendermonde 1804-Gent 1859), werd in 1893 onthuld op enkele meters van diens geboortehuis.

 Hij overleed vrij plotseling op 13 november 1859 . Enkele dagen later werd de overleden dichter en historicus op het Campo Santo te Sint-Amandsberg begraven. Een commissie zorgde in 1861 voor de onthulling van een praalgraf. In 1890 kreeg hij te Gent een Prudens Van Duyseplein.

Dendermonde wou niet achterblijven.Op vraag van advokaat Odilon Périer werd er een commissie opgericht en werd er op 25 augustus 1863 aan zijn geboortehuis een marmeren gedenkplaat onthuld en werd de toenmalige Schoolstraat verandert in Prudens Van Duysestraat. 

Het 2,5 meter hoge bronzen beeld (ca. 700 kg.) werd in de loop van de maand augustus 1895 uitgevoerd door de gespecialiseerde Brusselse firma Petermann. Het beeld stelt een nadenkende Van Duyse voor, gekleed in een lange jas, een pen in de rechterhand en een bundel schrijfpapier in de linkerhand, leunend tegen een boomstronk. De grondplaat draagt rechts onderaan de signatuur G. Devreese en achteraan PETERMANN FONDEUR / BRUXELLES.

De arduinen sokkel bestaat uit een vierhoekige grondplaat met links en rechts een convexe uitsprong, waarvan de buiging herhaald wordt in een kleinere, verhoogde basis en in de meerledige, naar boven toe verjongende sokkel. Op de vier zijden van het centrale element van deze sokkel prijkt een inscriptie met in gulden letters enkele fragmenten van het huldevers van Maria Doolaeghe: (vooraan:) PRUDENS / VAN DUYSE / 1804-1859, (links:) DE TAAL / IS GANSCH HET VOLK, (achteraan:) ZIJN GANSCHE LEVEN / WAS EEN LIED / DE ROEM VAN VLAANDRENS / KUNSTGEBIED, (rechts:) HIJ BEZONG / ZIJN VADERLAND.

Deze sokkel werd ontworpen door de bekende architect Victor Horta. 

Op initiatief van Marnixring 'Ros Beiaard' Dendermonde werd het beeld in 1986 even weggenomen voor een reinigingsbeurt. Nadien groeide het plan ooit het gehele monument terug naar de Vlasmarkt over te brengen. In 1993 bleek ook het stadsbestuur voor dit plan gewonnen. Eind februari 1994 startten de voorbereidende werken met de demontage van het monument. Men besloot de sokkel terug in zijn oorspronkelijke staat te herstellen en te voorzien van een smeedijzeren afsluiting, geïnspireerd op het oorspronkelijke ontwerp. Deze afsluiting werd uitgevoerd door het Vrij Technisch Instituut. Nadat op de Vlasmarkt de oorspronkelijke fundering was teruggevonden, kon niets nog een snelle heroprichting in de weg staan.

 Een bronzen 'Knaap met vis' (95 x 33 x 34 cm), een naakt jongetje dat, met een vissersnet zedig vóór het lichaam en op de arm gedrapeerd, een grote vis in de armen knelt. Uit de mond van de vis spuit een nevelige waterstraal in de vijver. 
 Het draagt op de rechterkant van de basis de signatuur: Jos De Decker 1949. Vooraan links op de basis staat het stempelmerk van de gieter: VERLOREN WAS / D. DE GROEVE / NEVELE / BELGIUM

Het huidige klooster is een neogotisch gebouw in traditionele bak- en zandsteenstijl, met een opmerkelijke hoektoren en een doorlopende zijgevel in de oude Affligemhoek (plein aan gewezen Vismijn). Een gedeelte van de oude refuge van de abdij van Affligem bleef op die manier bewaard. Inwendig werd het klooster vrij sober gehouden. De neogotisch ingerichte kapel werd in de zestiger jaren in die geest verbouwd

Aanvankelijk gevestigd in de omgeving van de O.-L.-Vrouwekerk kochten de Zwarte Zusters in 1493-1494 een pand in de Kromme Elleboog (Zwarte Zustersstraat). De zusters hielden zich vooral bezig met het verzorgen van inwoners aangetast door een besmettelijke ziekte (vooral pestlijders). Hiervoor werd in hun tuin in 1545 een speciaal ziekenhuis opgericht, dat in 1702 vergroot werd. Na de totale verwoesting in 1706 ten gevolge van het bombardement van de stad door Engelse en Hollandse troepen werd alles volledig vernieuwd. In 1733 werd de heropbouw voltooid met de inwijding van een nieuwe kerk. In 1798 werden de zusters gewapenderhand uit hun klooster gezet.

In 1828 konden zij een gedeelte van het vroegere Prinsenhof op de Koornaard (Vlasmarkt) aankopen. Vanaf 1838 begonnen de verbouwingen die voortduurden tot in het begin van deze eeuw.
Het klooster telde op het gelijkvloers enkele grote ontvangstkamers, een kapel, twee refters en andere dienstruimten. Op de verdiepingen kwamen de logeerkamers voor voorname gasten en slaapcellen voor de zuster.

Ook het Zwartzusterklooster ontsnapte jammer genoeg niet aan de grondige verwoesting van de stad in september 1914. Slechts enkele kunstschatten hadden de brand en de plundering overleefd. In 1919 kon het klooster nog enkele aanpalende eigendommen verwerven en begon de Gentse architect Henri Valcke met de plannen voor een nieuwbouw. De werken waren klaar in 1923.
Het huidige klooster is een neogotisch gebouw in traditionele bak- en zandsteenstijl, met een opmerkelijke hoektoren en een doorlopende zijgevel in de oude Affligemhoek (plein aan gewezen Vismijn). Een gedeelte van de oude refuge van de abdij van Affligem bleef op die manier bewaard. Inwendig werd het klooster vrij sober gehouden. De neogotisch ingerichte kapel werd in de zestiger jaren in die geest verbouwd.

De Onze-Lieve-Vrouwekerk, een mooi voorbeeld van Scheldegotiek, herbergt een aantal belangrijke kunstvoorwerpen: schilderijen van onder andere Antoon Van Dyck en Gaspard de Craeyer, een prachtig gebeeldhouwde predikstoel, een stijlvol marmeren hoofdaltaar en enkele fraaie en uiterst waardevolle muurschilderingen. Het pronkstuk van de kerk is een Romaanse doopvont uit Doornikse steen (12e eeuw).

De Onze-Lieve-Vrouwekerk kende een complexe bouwgeschiedenis. De Romaanse kerk die er oorspronkelijk stond, werd vervangen door een gotisch heiligdom in de vorm van een Latijns kruis, waarvan de bouw in de 14e eeuw werd aangevat.
In de daaropvolgende eeuwen werden steeds nieuwe elementen aan de kerk toegevoegd.
In 1911 werd de toren van de kerk voorzien van een houten spits. In 1940 werd de spits echter door een stormwind afgerukt en niet meer vervangen.

Historische schets

Op kerkelijk gebied behoorde Dendermonde aanvankelijk tot het bisdom Kamerijk en sedert 1559 tot het bisdom Gent.  Het patronaat behoorde toe aan de heren van Dendermonde.

Het was vermoedelijk Ringoot II (1085 – 1106) die in de 11^de eeuw te Dendermonde een romaanse kerk liet oprichten.  Ze lag in het noordwestelijke gedeelte van de stad, ten noorden van de Kerkgracht die de verbinding vormde tussen de burcht van de heren van Dendermonde en de Gentsepoort.  Rond de kerk lag tot in 1784 het kerkhof van de parochie van O. - L. – Vrouw.  Van ca. 1106 tot 1798 herbergde de collegiale kerk ook een belangrijk kapittel.

Een bezoek aan de kerk

De huidige O. - L. – Vrouwkerk is door de eeuwen heen tot een schatkamer van religieuze kunst geëvolueerd.  Wanneer we de kerk langs de zuidzijde betreden, staan we al onmiddellijk oog in oog met de eikenhouten aankleding in rococostijl van de beide transepten, met hun rijk uitgewerkte lambrizeringen en tochtportalen (1773) van Joos Van Rossem en Antoon Bransewijck en de witte marmeren wijwatervaten (1774) van de Antwerpse beeldhouwer Walter Pompe (1703 – 1777).  In de zuidelijke transeptarm kijken we op naar het monumentale gemarmerd houten Sint – Niklaasaltaar (1752 – 1759) in rococostijl.  Het werd in opdracht van de lakenwevers en de vensteriers gerealiseerd door de Mechelse beeldhouwer Theodoor Verhaegen (1700 – 1759).  Ook het reliëf met de voorstelling van de ‘Dood van Saphira’ is van zijn hand.

Onder de vieringtoren, naast het moderne altaar van beeldhouwer Jos De Decker (1977), krijgen we een goed idee van de samenstelling van de kerk.  Het marmeren doksaal (1659 – 66), dat tot 1858 het koor afsloot van de voor het gewone publiek bestemde benedenkerk, staat nu tegen de westgevel van de middenbeuk opgesteld.  Het werd uitgevoerd door Adriaan Van Ronse naar een ontwerp van Hubert Van den Eynde (1594 – 1661).  Het bevat beeldhouwwerk van Artus Quellinus en vier Evangelistenbeelden van Mattheus Van Beveren (1630 – 1690).  Het deels uit 1654 daterende orgelfront werd in 1858 uitgebreid, ten behoeve van het romantische orgel dat toen door P. Van Peteghem werd geleverd.  Ook de preekstoel kwam toen op zijn huidige plaats te staan.  Hierbij werden een nieuw klankbord aangebracht en de trapleuningen aangepast en vernieuwd.  Op de kuip bemerken we de borstbeelden van O. - L. – Vrouw, Christus en God De Vader.  Ze wordt gedragen door drie engelen die het ongeloof vertrappen.

Aan de andere zijde van de viering ligt het hoogkoor, vroeger uitsluitend voorbehouden aan de kanunniken of leden van het kapittel.  Zij namen voor het  bijwonen van de diensten plaats in het eikenhouten koorgestoelte, dat vermoedelijk ca. 1596 werd geplaatst door de Antwerpse  schrijnwerker O. Van Ommen, die toen ook een nieuwe koorafsluiting leverde.  Dit waardevolle werk in late renaissancestijl, sluit perfect aan bij de in dezelfde stijl uitgevoerde koorafsluiting van marmer en albast, ca. 1652 tweedehands aangekocht te Antwerpen.

Achteraan staat het monumentale marmeren hoofdaltaar, bekroond met de beelden van de patroonheiligen Hilduardus en Christiana en van Christus als Salvator Mundi.  Dit barokke portiekaltaar werd in 1631 voltooid door de Antwerpse beeldhouwer Hubert Van den Eynde.  In het altaar hangt het uit 1634 – 36 daterende doek met de ‘Verheerlijking van O. - L. – Vrouw’, een werk van de hand van Gaspar De Crayer (1584 – 1669).

Via het zuidelijke zijkoor beginnen we nu een rondgang doorheen de kerk.  Vooraan links hangt het doek ‘H. Rochus door de engelen verzorgd’ van Pieter Thijs (1624 – 1677).  In de H. Grafkapel staat een beeldengroep (1618) met de voorstelling van de bewening van Christus.  In de aanpalende muurnissen vinden we een Christus op de koude steen (17^de eeuw) en een Pieta (15^de eeuw).

Belangrijk zijn verder een  16^de – eeuwse graflegging, vermoedelijk een kopie naar Hugo Van der Goes, en de zijluiken van een triptiek (1617) met de Verheerlijking van Christus, een werk van David Teniers de Oude (1582 – 1649).  Vooraan in het koor staat het geschilderd houten portiekaltaar van Sint – Michiel en Sint – Kwinten, met een marmeren tombe (1753) en een doek met Sint – Michiel (1709), van de hand van Gaspar Van Opstal (Antwerpen 1654 – 1717).  Achter het hoofdaltaar bevindt zich de absiskapel (1690 – 1699), uitgewerkt  in de vorm van een centraalbouw en bekroond met een tienzijdige lantaarnkoepel met ajuinvormige spits.  Het geschilderd houten altaar van het H. Sacrement (1714) is versierd met de beelden van vier Kerkvaders.  De eikehouten lambrizering in rococostijl dateert uit het derde kwart van de 18^de eeuw.

Ten noorden van de hoogkoor betreden we het tweebeukige O. - L. – Vrouwkoor (1479 – 96), met zijn centrale rij kolommen met Brabantse kapitelen met krulkoolbladeren.  Aan de muren hangen een reeks merkwaardige votieve portretten (18^de – 19^de eeuw) van kinderen, die door hun ouders op vijfjarige leeftijd aan O. - L. – Vrouw werden opgedragen.  Het koor werd in het begin van de 20^ste eeuw aangepast in neogotische stijl en voorzien van een neogotisch altaar van beeldhouwer Aloïs De Beule (1861 – 1935), met geschilderde retabeldeuren van Frans De Beule.  Boven het tabernakel staat het deels uit de 15^de eeuw daterende beeld van O. - L. – Vrouw van Troost.  De muurschilderingen in dit koor en in de vroegere Sint – Annakapel komen uit het atelier van Léon Bressers (1865 – 1947).  In deze laatste kapel prijkt nu een neogotisch Sint – Jozefaltaar van Mathias Zens (1838 – 1921).  Het O. - L. – V. – koor bewaart van zijn oorspronkelijke aankleding in barokstijl nog de prachtige communiebank (1681 – 82) van de Dendermondse beeldhouwers Jan Baptist De Wree en Jan Geeraerts, met aansluitend de mooie 17^de – eeuwse lambrizeringen met twee ingewerkte biechtstoelen en een dis van de O. - L. – Vrouw – broederschap.  Bij het verlaten van het koor bemerken we nog het interessante doek Sint - Rochus en de Pestlijders, een tweede werk van Gaspar De Crayer.

Het belangrijkste kunstwerk in de noordelijke transeptarm is ongetwijfeld de 15^de – eeuwse muurschildering met de voorstelling van een Kalvarie.  Ze kwam in 1907 te voorschijn bij de verwijdering van het Sint – Rochusaltaar.  Hier stond oorspronkelijk het H. Kruisaltaar, waar een reliek van het H. Kruis werd vereerd.

In de noordelijke zijbeuk bemerken we in de eerste travee een gewelfschildering met bijpassende sluitsteen, herinnerend aan een bezoek (1468) van Margareta van York.  Boven de mooie 17^de – eeuwse lambrizering hangt een kruisweg (1878) van Godfried Guffens (1823 – 1901).

We besluiten ons bezoek in de drie zijkapellen van de zuidelijke zijbeuk.  In de eerste kapel staat het oudste kunstwerk van de kerk, met name de uit de 11^de eeuw daterende romaanse doopvont.  De zijvlakken tonen ons symbolische voorstellingen in verband met het doopsel.  Twee friezen stellen de belangrijkste momenten voor uit het leven van de apostel Paulus: zijn bekering en zijn opname in de gemeenschap van de apostelen.  Aan de westgevel hangt een merkwaardige Kalvarie (1629) van Antoon van Dyck (1599 – 1641), herkomstig uit het hoofdaltaar van het gewezen Kapucijnenklooster.  Andere kunstwerken, die van elders in de kerk hierheen gebracht werden, zijn het 17^de – eeuwse altaar van H. Anna en de afsluiting (1635 – 37) van de voormalige kapel van de rederijkerskamer der Leeuwerkenaars, met in de consoles de voorstelling van de Zeven Vrije Kunsten.  In de volgende kapel prijkt sedert 1992 het gewezen portiekaltaar (1629) van het O. - L. – Vrouwkoor.  Nadat het een tijdlang in verminkte vorm in de Sint – Rochuskapel stond, werd het hier heropgericht en opnieuw voorzien van de ‘Kerstnacht’ (1631) van Antoon van Dyck.  Het altaar zelf komt uit het atelier van Hieronymus Duquesnoy de Oude (ca. 1570 – 1642).  De laatste kapel is die van O. - L. – Vrouw van Zeven Weeën en van de H. Barbara.  Het stijlvolle altaar van gemarmerd en verguld hout werd in 1668 gerealiseerd door Mattheus Van Beveren.  Naast een Kerstnacht uit het einde van de 16^de eeuw, hangt hier nog een groot doek van de voorstelling van H. Familie, als epitaaf van de familie van Wichelen – van Langenhove geschilderd door Gaspar Frans Thielens (1648 – 1724

In 1914 werd de abdij, zoals het grootste gedeelte der stad, door oorlogsbrand verwoest. Al de abdijgebouwen werden in puin gelegd; alleen de bibliotheek, als 'brandvrij' gebouwd, kon aan het vernielend vuur ontsnappen. Het mooie abdijmuseum (drie zalen) werd met al zijn kostbare oudheden vernield. Slechts enkele oude schilderijen en het zilverwerk (St. Bernardusstaf, montrans, kelken, enz.) voortkomende van Oud-Affligem, bleven gespaard. Van de kerk vergingen de torenspitsen en het dak, het sterke gewelf bood echter weerstand, zodat het kerkgebouw gevrijwaard bleef. Een deel van het koorgestoelte geraakte evenwel in de brand, samen met de sacristie.

In 1919 werd een aanvang gemaakt met de herstellingswerken aan de kerk en het bouwen van een nieuwe abdij, wijder en grootser, in de Vlaamse Renaissancestijl, naar de plannen van de Gentse bouwmeester Valentin Vaerwijck. De twee eerste vleugels konden in 1924 ingehuldigd worden. De twee overige, samen met het fraai voorgebouw, werden dan later voltooid.

De glasramen van de basis werden geschilderd door Camille Ganton, van Gent. Het hoogaltaar, met retabel in albast, het altaar en het beeld van Sint-Benedictus, de predikstoel en het koorgestoelte werden gebeeldhouwd door beeldhouwer Rooms, van Gent.
Het koorgestoelte, gedeeltelijk vernield in september 1914, werd in 1930 hersteld.
De kruisweg is van Alois De Beule (Zele). De twee mooie altaren, aan de ingang van het koor, met koperen retabel gedreven door Firlefijn (Gent), zijn toegewijd aan het H. Hart van Jezus (H. Sacramentsaltaar) en aan O.-L.-Vrouw van Affligem.

In 1939 werd de abdijkerk tot de waardigheid van basiliek verheven. De basilicale kentekens (conopaeum en klokje) prijken aan weerskanten van het hoogaltaar, terwijl een gedenksteen, achteraan in de kerk, aan deze verheffing herinnert. 

De nieuwe abdijgebouwen, in Vlaamse renaissance-stijl, werden opgetrokken volgens het traditionele plan der Benedictijnenabdijen: vier grote vleugels met de kloosterpand en de conventuele lokalen (bibliotheek, refter, recreatiezaal, enz.) rond een binnenhof. Deze gebouwen, in roosrode baksteen, met versieringen, venster- en deuromlijstingen, gewelfribben, enz. in witte steen, bieden een mooi en kunstvol uitzicht aan, van hoge architecturale waarde. De kunstminnaar zal er menig stemmig hoekje ontdekken.

www.abdijdendermonde.be

Het bronzen beeld 'Dansende kinderen' (120 x 81 x 73 cm) bestaat uit een dynamisch en zeer expressief geheel van drie dansende kinderen (twee jongens en een meisje) die mekaar bij de hand houden en een rondedans maken. Uit hun houding en gelaatsuitdrukking stralen speelsheid en vrolijkheid, twee kenmerken die de volwassenen bij een kind zo sterk weten te waarderen. Het werk werd op de rug van het grootste kind gesigneerd: Jos De Decker 1976 / STAD DENDERMONDE/ H.C.

Het beeld staat op een betonnen sokkel die bovenaan met een arduinen plaat is afgedekt. Op de voorzijde vermeldt een gietijzeren plaat in reliëf: Dansende kinderen / JOS DE DECKER / ROTARY CLUB/ DENDERMONDE. Op de rechterzijde van de sokkel brengt een tweede gietijzeren plaat de onthulling van het beeld in herinnering : INGEHULDIGD / 7 NOVEMBER 1997 / DOOR DE HEER / NORBERT DE BATSELIER / VOORZITTER / VLAAMS PARLEMENT / BURGEMEESTER VAN DE STAD / EN DE HEER / ANTOINE VAN DEN ABBEELE / VOORZITTER ROTARY CLUB

De Koningin Astridlaan, met het beeld van de koningin en de prachtige gevels op de achtergrond, is een van de mooiste straten in Dendermonde, rustig gelegen naast de oude Dender.

Astrid, prinses van Zweden, werd op 17 november 1905 te Stockholm geboren als dochter van prins Karl van Zweden en van prinses Ingeborg van Denemarken. Na haar huwelijk met kroonprins Leopold van België in 1926 werd ze op 23 februari 1934 koningin van België. Ze overleed ten gevolge van een ongeval te Küssnacht op 29 augustus 1935.

Het ontwerp van het borstbeeld werd, op basis van een uitgeschreven wedstrijd, toevertrouwd aan de jonge beeldhouwer Jos De Decker. De marmeren sokkel werd ontworpen door stadsarchitect Fernand De Ruddere.

Het monument bestaat uit een bronzen borstbeeld van Koningin Astrid, waarvoor de kunstenaar originele foto's van de koningin ter beschikking kreeg. De koningin werd zeer gestileerd, maar toch realistisch geportretteerd in een loshangend kleed, met een over de schouders hangende mantel. De basis draagt achteraan de inscriptie: Joseph De Decker. Het beeld (104 x 70 x 39 cm, oorspronkelijk belegd met bladgoud) staat op een sobere en stijlvolle sokkel van gepolijste zwarte Zweedse graniet, met een voetstuk van arduin. Vooraan op de sokkel staat in bronzen letters: ASTRID / KONINGIN .

‘Ontplooiing’ van Jeanne De Dijn, symbool van kracht en dynamiek.

Op zaterdag 27 november 1999 om 16 uur had de onthulling plaats van het bronzen beeld "Ontplooiing" op de rotonde Brusselsestraat - Oude Vest. Het kruispunt van de Brusselsestraat met de Oude Vest werd heringericht met versterking van de pleinfunctie. Om deze plaats te verfraaien besliste de gemeenteraad hier een kunstwerk op te richten.

Dendermonde heeft het voorrecht om bekende beeldhouwers onder haar burgers te tellen die zowel in binnen- als buitenland bekend zijn, o.a. Jos De Decker en Jeanne De Dijn. Het siert de stad dat zij van de oudste beeldhouwer, Jos De Decker reeds een beeld in het stadszicht plaatste, namelijk "dansende kinderen".  Nu deed zich een gelegenheid voor om ook een van de sculpturen van Jeanne De Dijn ter hoogte van de rotonde Brusselsestraat - Oude Vest te vereeuwigen in het stadsbeeld. Het werk "ontplooiing" geeft een typisch beeld van gans haar oeuvre .

Volgens kunstenaar Harold Van De Perre is geen beeld zo geschikt voor deze rotonde dan het beeld "Ontplooiing": in een draaiende dynamiek zwiert het beeld zich als een getorste zuil in de kosmische ruimte. Met deze beweging verleent dit beeld aan de rotonde een fysieke en spirituele vlucht. In deze vlucht wordt aan de omgeving een schoonheidservaring toegevoegd die meer waardigheid geeft aan de stad en haar burgers. Dit beeldhouwwerk symboliseert, door zijn boomstructuur en draaiende dynamiek, de steeds vernieuwende kracht, die door bundeling van verschillende vormelementen tot volledige ontplooiing komt. Een symbool voor de stad, voor de ontwikkeling en de modernisering van de regio.

 Het beeldhouwwerk heeft een bruine kleur, werd in brons gegoten en gepatineerd. .

Voor het kunstwerk werd een bronzen gedenkplaat geplaatst met volgende tekst:
ONTPLOOIING
Jeanne DE DIJN
onthuld 27/11/99
door Burgemeester N. DE BATSELIER
en ROTARYCLUB DENDERMONDE

 

Pieter Jan De Smet (1801 – 1873), missionaris en vredesbrenger bij de Indianen in Noord-Amerika

Het meest monumentale standbeeld van Dendermonde werd in 1878 opgericht ter ere van Pater Pieter-Jan De Smet, geboren op 30 januari 1801 als zoon van de schipper-handelaar Judocus De Smet en van Maria-Joanna Buydens.

Het beeld van Pieter-Jan De Smet werd opgericht rechtover de zuidelijke zijingang van de collegiale O.-L.-Vrouwekerk. Het oorspronkelijke beeld bestond uit een via elektrolyse verkregen vrij dunne koperen huid, die nadien aan de binnenzijde met lood werd versterkt. De verschillende delen waren vervolgens aan mekaar gelast en inwendig op een smeedijzeren geraamte bevestigd, dat in de arduinen sokkel verankerd zat. Het beeld stelt de missionaris voor in een lange zwarte soutane en schoudermantel, met in de hoog opgeheven rechterhand het kruis als teken van zijn taak als prediker van het H. Evangelie en in de opgeheven linkerhand een olijftak als teken van zijn rol als vredestichter. Op de zijkant van de bronzen voetplaat stonden oorspronkelijk de volgende inscripties: (links:) Ste Ame ELECTRO - METALLURGIE / BRUXELLES - HAEREN 1878 / (rechts:) C.A. FRAIKIN.

De arduinen sokkel, uitgevoerd door de Dendermondse gebroeders De Pauw, verjongt in een drietal geledingen naar boven toe. De voorzijde van de derde geleding toont in laagreliëf, over een stralenbundel met gekruiste scepter (met initialen J.S.) en kruis, een openliggend evangelieboek met een brandende toorts, met eronder een banderol met inscriptie: FORTITER ET SUAVITER. Op de tweede geleding staat de inscriptie: PETRUS. JOANNES. DE SMET / E. SOCIETATE. JESU / PERPETUITATE. LAUDIS. VIVET. / QVOD. XXX ANNORUM. LABORIBUS / INDOS. ULTRA. MONTES. SAXOSOS. / A. BARBARIE. AD. RELIGIONEM CIVILEMQUE. CULTUM / TRADUXIT / DENDERMONDE 1801 / ST LOUIS U.S.A. 1873

Oorspronkelijk voorzag men op de andere zijden van de sokkel nog drie andere inscripties. Bij de onthulling was enkel de inscriptie vooraan afgewerkt. De andere teksten werden niet meer gerealiseerd.  

Op de vijftig meter hoge toren van het Justitiepaleis werd een kiosk gebouwd, rondom versierd met koperen kolommen, waarop vergulde uilen, symbool der wijsheid. Op de spits troont het Ros Beiaard met de vier Heemskinderen, die aldus teruggekomen zijn op de plaats waar eens de burcht van hun vader Heer Aymon stond.

Het beeld is van de hand van Oscar Sinia.

Het bronzen Ros Beiaard is 3,5 meter hoog en weegt anderhalve ton. Het werd voorgesteld in steigerende houding, de kop hoog opgeheven, met op de rug de vier Heemskinderen. Het paard en zijn berijders zijn van een grote expressiviteit. In de opengewerkte buik van het paard zit een kikker ! Het paard is vooraan op de grondplaat voorzien van volgend opschrift in reliëf: . Jan & Leen DESMARETS. 1995 . Op het linkerbeen vinden we de inscriptie: J. & L. DESMARETS / 1995 E.A.; op de poot: Met Dank / aan / Jos Boon . De ongeveer tien ton wegende sokkel van Balegemse zandsteen heeft volgens de kunstenaar de vorm van een "offertafel die duidt op de verafgoding voor het paard". De grote platte steen van 3,30 x 2,20 meter rust op twee verticale, natuurlijke pijlers van 1,60 meter hoogte. In de loop van februari-maart 1997 werd de omgeving verder verfraaid met een reeks begroeide heuveltjes en enkele bovenmaatse betonnen knikkers, een niet door iedereen geapprecieerde ingreep !

In het stadspark werd door de V.T.B.-V.A.B. een steigerend Ros Beiaard in natuursteen geplaatst

Dit beeld, dat opgesteld staat in het Stadspark, tussen het spoorwegviaduct en de Stationsstraat, werd in 1959 aan de stad Dendermonde geschonken door het hoofdbestuur van de Vlaamse Toeristenbond, een in 1922 gestichte 'onafhankelijke, onpartijdige, toeristische en culturele vereniging zonder winstoogmerk'. De schenking kaderde in het 35-jarig bestaan van de V.T.B-V.A.B.-afdeling Dendermonde, opgericht in het begin van 1923 door de heer Désiré Couvreur, onderwijzer aan de R.M.S. en de eerste vertegenwoordiger voor Dendermonde. 

Het beeld van witte kalkzandsteen werd door de kunstenaar in 1959 rechtstreeks gehouwen uit een blok van 3 m³ harde Franse steen met een gewicht van ca. 7 ton. Het werd opgericht op het uiterste punt van een smal schiereilandje, midden een betonnen vijvertje in het stadspark. Dit twee meter hoge en lange en 60 cm brede beeld stond op een lage bakstenen sokkel, die aan de buitenzijde bekleed was met arduinen platen. Onderaan rechts draagt het beeld de signatuur van de kunstenaar: MARC DE BRUYN. Op de arduinen plaat vooraan stond in bronzen letters: V.T.B. V.A.B. / AAN DE STAD / DENDERMONDE / 19 APRIL 1959.

Het paard zelf werd op een gestileerde en zeer expressieve manier door Marc De Bruyn tot leven gebracht. Trouw aan zijn concept, creëerde hij geen wild steigerend paard bereden door de Vier Heemskinderen, maar een paard dat klaar staat voor "een krachtige opgerichte sprong naar de vrijheid en het herwonnen leven". Zoals een journalist het toen treffend uitdrukte.

Op de voorzijde van de sokkel staat in brons het opschrift: ROS BEIAARD / VTB VAB / STAD DENDERMONDE / 1959-1997

De huidige concentratie van liefst twee Ros Beiaardbeelden maakt het de bezoekers van onze Denderstad meer dan duidelijk dat Dendermonde zijn faam als dé Ros Beiaardstad wil hooghouden.

 Het monument van Franz Courtens bestaat uit een bronzen, halflijfs beeld (185 x 115 x 120 cm) van een voor zich uitstarende F. Courtens, een pijp in de linkerhand en een penseel in de rechterhand, rustend op een groot palet. Het beeld bezit een vrij ruw afgewerkte oppervlakte. Het draagt op de rug de inscriptie: AAN MYN / DUURBARE / VADER / Alf. COURTENS. De oorspronkelijke sokkel (3,50 x 1,25 m.), uitgevoerd in breuksteen, stond asymmetrisch ingeplant in een met gras begroeid heuveltje op de splitsing van de opritten naar de Schelde- en Denderbruggen. Hij was rechthoekig van vorm en verjongde in drie ongelijke geledingen naar boven toe. Op het onderste gedeelte van de sokkel werden voor- en achteraan stenen gedenkplaten bevestigd, met volgende vergulde inscripties: (vooraan:) AAN KUNSTSCHILDER / BARON FRANZ COURTENS / DE STAD DENDERMONDE
(achteraan:) UITVOEREND COMITE / (links:) LEDEN / A. D'HERDE / A. LAMBRECHT / D. MALBRAIN / (centraal:) H.H. W. BRUYNINCX VOORZITTER / G. CASSIMAN SECRETARIS / O. BROECKAERT SCHATBEWAARDER / (rechts:) LEDEN / G.J. DE HAUWERE / F. DE RUDDERE / A. VAN DEN DRIESSCHE / (onderaan in twee kolommen:) STADSBESTUUR / (links:) F. PORTMANS BURGEMEESTER / C. LEYBAERT SCHEPEN / (rechts:) W. BRUYNINCX SCHEPEN / O. DE BACKER SECRETARIS / 1950
Aan beide zijden van deze plaat waren twee kleine arduinen platen bevestigd met de inscriptie: (links:) ALFRED COURTENS / BEELDHOUWER / (rechts:) F. DE RUDDERE / ARCHITECT

De Mechelse Poort (1822) situeert zich aan de Leopold II laan nabij het kruispunt met de Noordlaan en de Mechelsesteenweg.  

De Mechelse Poort onderging een grondige restauratie van april 2001 tot februari 2003, met plechtige inhuldiging op donderdag 23 oktober 2003.

Op 24 juni 1993 werd uiteindelijk de Brusselse poort beschermd als monument.

De monumentale verlichting van de poorten werd volledig vernieuwd. De vroegere verlichtingsarmaturen waren versleten en het verouderde concept veroorzaakte heel wat lichtverontreiniging. In het nieuwe ontwerp werd gekozen voor accentverlichting die de prachtige architectuur van de poorten ook ’s nachts volledig tot zijn recht laten komen. Als blikvanger worden de bogen uitgelicht met grondspots. Maar ook de pijlers van de bruggen worden uitgelicht, wat een bijzonder mooi spiegeleffect veroorzaakt in het water van de stadswallen.

De Brusselse Poort was sedert de 14e eeuw de doorgang vanuit de stad naar Brussel. In de loop der eeuwen werd de poort meer dan eens verbouwd en aangepast, ook vernield en heropgebouwd. De Brusselse Poort (1822) aan de Leopold II laan vormt nu de ingang van het stadspark.  

De Brusselse Poort onderging een grondige restauratiebeurt (april 2001- februari 2003) met plechtige inhuldiging op donderdag 23 oktober 2003.

Op 24 juni 1993 werd uiteindelijk de Brusselse poort beschermd als monument.

 

De monumentale verlichting van de poorten werd volledig vernieuwd. De vroegere verlichtingsarmaturen waren versleten en het verouderde concept veroorzaakte heel wat lichtverontreiniging. In het nieuwe ontwerp werd gekozen voor accentverlichting die de prachtige architectuur van de poorten ook ’s nachts volledig tot zijn recht laten komen. Als blikvanger worden de bogen uitgelicht met grondspots. Maar ook de pijlers van de bruggen worden uitgelicht, wat een bijzonder mooi spiegeleffect veroorzaakt in het water van de stadswallen.

Vermoedelijk tussen 1260 en 1272 ontstond ook te Dendermonde een kleine begijnengemeenschap. In 1288 namen de meeste begijnen hun intrek in een volledig omwald hof. Ze kregen van Robrecht van Bethune (1294) de toelating rond hun kapel een ommuurd kerkhof aan te leggen. Uit de periode 1450-1519 zijn ons niet minder dan 369 begijnen met naam bekend. In 1578 brak te Dendermonde beeldenstorm uit. De kerk werd in brand gestoken, de huizen geplunderd en gedeeltelijk verwoest. 

Na 1584 begon de heropbouw. Het aantal begijnen liep eerst op van 25 in 1601 tot 250 in 1691, doch vanaf 1700 tekende zich een langzame achteruitgang af. In 1797 werd het begijnhof afgeschaft; de goederen werden toegewezen aan de Burgerlijke Godshuizen. Het stadsbestuur verkocht het pand in 1866 aan de Gentse baron Frederik Charles van der Brugghen-de Naeyer, die er 170.027 frank voor betaalde en het nadien aan de begijnen verhuurde. 

In het tweede kwart van de 19e eeuw ondergingen ze vaak ingrijpende verbouwingen. Na 1866 beschikten de begijnen niet meer over de nodige middelen om de woningen degelijk te onderhouden. Hieruit resulteerde een steeds verder schrijdend verval, waardoor heel wat waardevolle elementen verloren gingen. In 1975 werden er aan het beschermde monument voor het eerst instandhoudingwerken uitgevoerd (daken, lood- en zinkwerk, riolering). Onder leiding van architect A. Van Weyenbergh werd in mei 1990 begonnen met de restauratie van de daken van 30 woningen. Nadien komen de bestrating en groepsgewijze de resterende woningen aan de beurt. 

In 1926 droegen zijn erfgenamen een deel van het begijnhof over aan de vzw Begijnhof van Dendermonde. De rest werd verkocht en met een bakstenen muur van de rest van het plein afgescheiden. De in 1914 vernielde begijnhofkerk werd in 1927-1928 door de huidige kerk vervangen.  De meeste huizen dateren uit de periode 1604-1660.  

Met het overlijden van grootjuffrouw Ernestine De Bruyne verdween in 1975 het laatste begijntje uit het Dendermondse stadsbeeld. Om de herinnering aan de begijnen niet te laten verloren gaan, werd in 1980 overgegaan tot de oprichting van een begijnhofmuseum, momenteel gespreid over de huisjes 11 en 25.

Om de nodige restauratiewerken door te voeren en het begijnhof zo voor de toekomst te bewaren, werd in datzelfde jaar gestart met de organisatie van de Begijnhoffeesten. Dit bijzonder sfeervolle evenement, dat traditioneel plaatsheeft in het laatste weekend van augustus, is sedertdien uitgegroeid tot het hoogtepunt van de overvolle Dendermondse feestkalender. Mede dankzij de opbrengst van dit geslaagd initiatief werd een beslissende stap gezet naar het behoud van dit voor Dendermonde en zelfs voor Vlaanderen erg belangrijke patrimonium. De meer dan 40 begijnhuisjes zijn bijna allemaal weer bewoond. 

Begijnhof = Werelderfgoed: geschenk van het verleden aan de toekomst.

Erfgoed is onze erfenis van het verleden, waar we nu van genieten, en die we moeten doorgeven aan de toekomstige generaties. Met deze idee voor ogen, werd het Dendermondse begijnhof eind 1998 door het Comité van het Werelderfgoed (Unesco - de Organisatie van de Verenigde Naties voor onderwijs, wetenschap, cultuur en communicatie) tijdens zijn zitting in Kyoto te Japan ingeschreven op de Lijst van het Werelderfgoed. Omdat één enkel begijnhof nooit representatief kan zijn voor de ganse traditie van de begijnen, werden in Vlaanderen trouwens de 13 best bewaarde begijnhoven op deze lijst geplaatst.

Hoewel de begijnhoven oorspronkelijk deel uitmaakten van een internationale beweging, werden ze vrij snel verboden buiten het geografisch omschreven gebied van huidig België, Noord-Frankrijk en Nederland. Wallonië en Brussel hebben respectievelijk drie en twee begijnhoven, Frankrijk één en Nederland twee. De 26 Vlaamse begijnhoven zijn dus hoogst uitzonderlijk en getuigen van universele waarde: meteen het basisprincipe van het Werelderfgoed.

De inplanting van de begijnhoven weerspiegelt de middeleeuwse stedenbouwkundige opvattingen zoals die voor gans Europa golden. Ze werden gebouwd met materialen die typisch zijn voor de streek. Kenmerkend zijn ook de tuinen en de natuurlijke beplanting tussen de gebouwen. De begijnhoven danken hun uitzonderlijke universele waarde ook aan hun inwoners: de begijnen. Deze ongehuwde vrouwen waren enorm zelfstandig, ook op economisch en financieel vlak en binnen hun gemeenschap golden democratische principes.

De erkenning van het Dendermondse begijnhof als werelderfgoed, kan voor de vzw 'Begijnhof van Dendermonde' enkel een stimulans betekenen voor de verdere restauratie van dit unieke monument, een uitzonderlijke getuige van een verdwenen vrouwenorde.

In de voormalige abdij van Zwijveke, nu het Zwijvekemuseum, kan u kennismaken met allerlei aspecten van de lokale geschiedenis vanaf de Franse periode tot nu. Het museum beschikt over een uitgebreid historisch documentatiecentrum met een gespecialiseerde museumbibliotheek en een Dendermondse foto- en diatheek. Met andere woorden, iedereen die vragen heeft over stad of streek kan hier terecht.

Niet zover van het Begijnhof ligt het Heldenplein met de Zwyvickstraat, die ons naar de restanten brengt van de gewezen abdij van Zwijveke. Gesticht in 1223 door Mathilde I van Dendermonde, verhuisde deze cisterciënzerinnenabdij in 1228 naar de buiten de stadsmuren gelegen Zwijvekekouter, waaraan ze haar naam dankte. Na de verwoestingen van 1579 (godsdiensttroebelen) en 1667 (belegering door Lodewijk XIV) besloten de zusters hun abdij binnen de veilige stadsmuren herop te bouwen. Achter de kerk van Sint-Gillis-Binnen verrees tussen 1671 en 1762 een nieuwe abdij, bestaande uit een monumentaal poortgebouw met enkele dienstgebouwen, een ruime tuin, een gesloten pandhof en een eigen kerk. Dit alles werd in 1798 als nationaal goed openbaar verkocht en gesloopt, met uitzondering van enkele dienstgebouwen, de gaanderij en de ingangspoort. In de huidige gebouwen woonde jarenlang een landbouwer. De ruimte onder de gaanderij werd in de 19de eeuw verbouwd tot acht kleine arbeiderswoningen. De rest van het terrein werd rond 1900 verkaveld, wat resulteerde in een nieuwe wijk en het trekken van de Nijverheidsstraat en de Em. Hielstraat (huidige L Bruynincxstraat). De inmiddels als monument beschermde abdijgebouwen werden in 1969 door het stadsbestuur aangekocht en in 1979-1980 gerestaureerd en toegewezen aan de stedelijke musea.

De mooie open zuilengaanderij, waarvan de arduinen zuilen en bogen vermoedelijk herkomstig zijn uit de gewezen abdijgebouwen op de Zwijvekekouter, werd in 1690 onder abdis Petronella Mendez Correa heropgericht. Tijdens de restauratiewerken besloot men in de aan te brengen spouwmuur een gedeelte van de verzameling graf- en gedenkstenen te verwerken. We bemerken hier ondermeer het prachtige smeedijzeren pompgestel van de lokale Vismarkt, een jaarsteen (1618) uit de abdij op de Zwijvekekouter, een arduinen deuromlijsting uit de Veerstraat, de grafzerk van gouverneur en hertog van Winterfeldt, een gedenksteen uit de woning van gouverneur Juan de Alvarado y Bracamonte en het oude huisnummer van de woning 'In 't Kleyn Kaets-spel' op de Veemarkt.De zaal boven deze 30 meter lange gaanderij wordt sedert 1985 geregeld gebruikt voor het organiseren van tijdelijke tentoonstellingen. De vaste opstelling geeft een overzicht van de geschiedenis van Dendermonde in de 19de en de 20ste eeuw. Deze opstelling belicht allerlei aspecten uit onze lokale cultuurgeschiedenis, zoals de grote breuk veroorzaakt door de Franse revolutie, de heropbouw van de 'Vesting Dendermonde' in de Hollandse tijd, de figuur van missionaris Pater P.J. De Smet (de Grote Zwartrok), Dendermonde als marktstad, het belang van de haven en de spoorwegen, de geschiedenis van brandweer en burgerwacht, de rechtspleging en de gevangenis, het culturele leven (kunstonderwijs, letterkunde, toneel, cinema) en ten slotte de gebeurtenissen en leefomstandigheden tijdens beide wereldoorlogen.