De positie van de moslimvrouw staat in de lage landen volop in de
belangstelling. Elke poging tot kritiek wordt door moslims in de kiem
gesmoord met de dooddoener dat de islam voor gelijkwaardige rechten van
vrouwen heeft gezorgd. Dat zijn uitspraken die in het luchtledige
blijven hangen, vooral omdat over de daadwerkelijke problemen heen wordt
gestapt. Feit is dat in de praktijk vrouwen wel onderdrukt worden en weinig vrijheden kennen om zichzelf te kunnen ontwikkelen. Dat komt vooral doordat vrouwen seksueel in toom worden gehouden. Een vrouw mag nooit aanleiding geven tot roddel, want dat zou haar zedigheid, en daarmee de eer van de familie, aantasten.
Deze houding wordt instandgehouden door de vele taboes binnen de
moslimgemeenschap. Een van de grootste taboes is seksualiteit.
Binnen de islam is seks een genot waar zowel mannen als vrouwen
recht op hebben. Maar in de loop der eeuwen is het een beladen onderwerp
geworden. Honderden jaren geleden werden in de Arabische literatuur
veelvuldig teksten volgeschreven over de geneugten van seks, nu is het
een taboe. Seksuele voorlichting is er dan ook niet meer bij, zeker niet
voor de vrouw. Eigenlijk zijn seks, de vrouw en haar genot vanuit
mannelijk optiek vrijwel niet verenigbaar. Het is de man die aan zijn
trekken moet komen en de vrouw die zich daarin moet schikken. Hoewel het
met het genot voor de vrouw dus in de praktijk armoedig is gesteld,
zijn de koran en de hadith (de overleveringen van de profeet) duidelijk.
Regels en voorschriften wijzen uit dat de vrouw zeker recht heeft op
genot. Maar in de praktijk blijkt dat de man rechten heeft, de vrouw
enkel plichten.
Een onderwerp dat onlosmakelijk is verbonden met seksualiteit is de
maagdencultus. Nog steeds lijden miljoenen vrouwen daaronder. Niet
alleen in de moslimlanden, ook in ons land, waar veel moslims
conservatiever in hun denkbeelden zijn dan in het land van herkomst.
Wanneer ze heel jong zijn, krijgen deze vrouwen al te horen dat ze
moeten oppassen, dat ze niet al te ruw met zichzelf om moeten gaan en
dat ze vooral niet mogen sporten, want dan kan het vliesje breken. Maar
wat zij vooral leren en zich ook realiseren, is dat seks een doodzonde
is. Als een vrouw voor het huwelijk haar maagdelijkheid verliest, is dat
als het ware een catastrofe. Als tijdens de huwelijksnacht geen bloed
op het laken te zien is, heeft de echtgenoot het recht zijn vrouw meteen
naar haar familie terug te sturen. De scheiding wordt daarmee
uitgesproken en de familiereputatie wordt te gronde gericht.
Dat een vrouw als maagd het huwelijk moet ingaan, staat in de
koran. Die verplichting geldt ook voor de man, maar de traditie wijst
uit dat maar weinig mannen voor het eerst gemeenschap hebben tijdens de
huwelijksnacht. Een man als maagd wordt door de omgeving zelfs als
belachelijk gezien. Maar diezelfde mannen eisen wel een maagd om mee te
trouwen. In onze contreien is het zelfs gebruik dat Marokkaanse en
Turkse moslimmannen een vrouw uit het land van herkomst halen. Een groen
blaadje, onmondig en vooral onbekend binnen de kringen van haar
toekomstige echtgenoot.
Terwijl in Nederland een banale discussie gaande is over de vraag
of de hersteloperatie van het maagdenvlies in het ziekenfonds moet, werd
een van de eerste operatieve herstelacties tientallen jaren geleden in
Casablanca verricht door een joods-Marokkaanse chirurg. Dezelfde man die
ook befaamd is geworden door sekseveranderende operaties. Veel vrouwen
uit rijke families hebben gebruikgemaakt van zijn kunde en meer
gynaecologen hebben zijn voorbeeld gevolgd.
In de meeste Marokkaanse steden zijn er klinieken waar vrouwen
terechtkunnen. Ook In Nederland nemen veel allochtone meisjes hun
toevlucht tot zulke hersteloperaties.
Maar er zijn andere
trucjes die ook in de Arabische landen bekend zijn, vooral onder vrouwen
die weinig geld hebben, of die op het platteland wonen. Een voorbeeld
is het plaatsen van brandnetels in de vagina, waardoor het vlees beurs
wordt en er met één enkele stoot een bloedvlek op het laken terechtkomt.
En dan laat ik het kippenbloed en andere onsmakelijkheden maar buiten
beschouwing.
De maagdencultus houdt de moslimvrouw al vanaf zeer jonge leeftijd
gevangen. Seks correspondeert met angst. De angst om de oorzaak te zijn
voor de schande van de familie. Waar komt het toch vandaan dat mannen
een maagd zo verheerlijken?
In de koran wordt
godsvruchtige mannen een paradijs beloofd, waarbij in afgescheiden
paviljoens vurig beminnende gezellinnen op hen wachten. Een
bijkomend genoegen is dat de vrouwen in het paradijs, ongeacht het genot
dat mannen met hen beleven, altijd maagd blijven. Het hoogste goed voor
moslimmannen is dus de maagdelijkheid van de vrouw. Het is van zulke
hoogstaande waarde dat het al het andere overschaduwt. En een jong
meisje groeit zo op in angst, terwijl ze bevend haar huwelijksnacht
opwacht en zij de angstaanjagende verhalen aanhoort over die vrouwen die
hun families schade en schande hebben berokkend. De gemeenschap speelt
een belangrijke rol in dit scenario. Iedereen let met argusogen op
andermans dochters, één misstap zorgt al voor reputatieverlies. De
sociale controle is als een onzichtbaar traliewerk, die een vrouw vanaf
haar vroegste jeugd tot aan en zelfs tijdens haar huwelijk onderdrukt.
Een ander onderwerp dat net zo zwaar weegt en minstens zo
essentieel is, is de seksuele beschikbaarheid van de partner. Het is een
plicht, want de echtelieden mogen elkaar niet dusdanig verwaarlozen dat
er een behoefte ontstaat naar iemand anders dan de wettige echtgenoot
of echtgenote.
Zina, oftewel overspel, moet te allen tijde
tegengehouden worden. De praktijk laat echter zien dat slechts weinig
mannen die plicht voelen tegenover hun vrouw. Het is juist een
vanzelfsprekendheid dat de vrouw altijd beschikbaar is. Dwang komt
hierbij helaas voor. De
Nederlandse Blijf-van-mijn-lijfhuizen zitten vol met moslimvrouwen die
onderworpen werden aan de autoritaire genoegens van hun echtgenoten.
Dat is frappant, aangezien zulk gedrag door de hadith verworpen wordt.
Aangezien de hadith als jurisprudentie geldt naast de koran, zijn mannen
verplicht zich aan die regels en voorschriften te houden.
Volgens de islamitische wet heeft de vrouw het recht om van haar
man te scheiden als hij niet aan zijn echtelijke plicht voldoet, dus als
hij impotent is, weigert de liefde met haar te bedrijven of langdurig
in de gevangenis zit. Slechts weinig vrouwen passen dat recht
daadwerkelijk toe. In sommige islamitische landen wordt het vrouwen
zelfs erg moeilijk, zo niet onmogelijk gemaakt. Dat terwijl de man niet
alleen het recht heeft om op juridische wijze van zijn vrouw te
scheiden, maar ook door middel van verstoting. Dat gebeurt door in
bijzijn van getuigen driemaal 'ik verstoot je' te zeggen. In landen als
Marokko wordt verstoting vaker toegepast dan juridische scheiding. Het
is simpel en ambtelijke molens kunnen vermeden worden. Polygamie is hier
nauw mee verbonden. Aangezien het te duur is om met meerdere vrouwen
getrouwd te zijn, verstoot een man zijn vrouw om een jongere vrouw te
huwen. Ook in de lage landen hebben vrouwen te lijden onder deze wetten.
Wanneer ze voor de Marokkaanse wet getrouwd zijn, is het eenvoudig voor
de man om van zijn vrouw te scheiden als ze in Marokko zijn. Hij heeft
in ieder geval haar toestemming niet nodig.
Door de eeuwen heen is seksualiteit een term geworden waarmee
voorzichtig wordt omgegaan. Over dit onderwerp bestaat nauwelijks of
geen communicatie, wat funest is voor een meisje dat op haar pad zaken
tegenkomt waar zij vragen over heeft. Websites voor jonge Marokkanen van
de tweede en derde generatie worden overspoeld met vragen van jonge
vrouwen over seksualiteit, islam en de positie van de vrouw. Vaak
reageren daar tweede-generatie Marokkaanse mannen op die zelf een zeer
rigide houding hebben jegens vrouwen. Maar, en dat is verbazend, er zijn
ook veel vrouwen die zeer conservatief denken over seksualiteit,
maagdelijkheid en de sluier. Discussie wordt veelal onmogelijk gemaakt,
want volgens deze mensen is alles verboden -- of zoals het in het
Arabisch wordt gezegd:
haram.
Door het taboe op seksualiteit is het vrijwel onmogelijk voor
dochters om er met hun ouders te praten. Bovendien is het niet veilig om
met Marokkaanse of Turkse vriendinnen te praten, aangezien er binnen de
moslimgemeenschappen een enorme roddelcultuur heerst. Depressies,
anorexia en zelfmoordpogingen komen helaas regelmatig voor. Wat wel zou
helpen, zijn inloophuizen, waar vrouwen met problemen worden opgevangen
door vrouwen die zelf seksueel zijn misbruikt of andersoortige problemen
hebben gehad. Meer subsidies voor dat soort initiatieven zijn lonender
dan naaicursussen.
Marokkaanse en Turkse vrouwen die door een huwelijk naar ons land
zijn gekomen, kampen ook vaak met problemen. Ze komen in een sociaal
isolement terecht. Veelal bestaat hun wereld alleen maar uit hun
echtgenoot en zijn familie. De mannen zijn autoritair en beletten hen
zich verder te ontwikkelen. Het huishouden doen , seksueel beschikbaar
zijn en kinderen baren, dat zien ze als de belangrijkste taken van hun
vrouw.
Verplichte inburgeringscursussen zijn noodzakelijk, maar wel met duidelijke financiële sancties,
zodat de mannen gedwongen worden hun vrouwen ernaartoe te sturen.
Afgezien van de Nederlandse taal moeten praktijkgerichte opleidingen
aangeboden worden, zoals computercursussen om de vrouwen klaar te stomen
voor de arbeidsmarkt, opdat financiële onafhankelijkheid naderbij komt.
Moskeeën hebben daarin ook een verantwoordelijkheid. De imams vertellen
na het gebed vertellingen uit de hadith. Het leven van de profeet geldt
als een voorbeeld voor veel mannen. Hij trouwde een veel oudere vrouw
die een zeer succesvol zakenvrouw was. De mannen moeten er ook hier op
gewezen worden dat hun vrouwen de kans en vrijheid moeten krijgen om te
werken.
Beleidsmakers van ministeries hebben ook een rol in het geheel,
maar belangrijker is dat de moslimgemeenschap gewezen wordt op haar
eigen verantwoordelijkheid. De mannen moeten hun vrouwen de grondrechten
geven zoals die zijn vastgesteld in de koran en de hadith. En de
vrouwen mogen hun zusters niet meer afvallen, maar moeten ze juist
steunen. Helaas worden mensen met feministische denkbeelden regelmatig
aangevallen en uitgescholden voor nestbevuiler.
De moslimgemeenschap heeft door de eeuwen heen niet alleen
vrouwelijke feministen gekend, maar ook mannelijke, die willen opkomen
voor de rechten van de vrouw. Vooral omdat ze inzagen dat de beperkingen
niet door de religie komen, maar eerder door culturele zaken zoals
normen en waarden en tradities.
Zo ook Kacem Amin, een mohammedaanse feminist die tot de conclusie
is gekomen dat vrouwen beter in staat zijn hun seksuele impulsen te
beheersen dan mannen en dat seksuele segregatie een middel is om de
mannen te beschermen en niet de vrouwen. Allereerst vraagt hij zich af
wie in dergelijke samenlevingen nu eigenlijk bang is en waarvoor. Hij
baseert zich op het gegeven dat vrouwen hun isolement nauwelijks op
prijs stellen en zich er alleen onder dwang in schikken. Het gaat er
eigenlijk om dat vrouwen beheerst moeten worden, want anders komt er
fitna, ofwel wanorde, chaos.
De Marokkaanse islamdeskundige en sociologe Fatima Mernissi citeerde Kacem Amin in haar boek
Achter de sluier, de islam en de strijd tussen de seksen: ,,Als
mannen vrezen vrouwen te zien bezwijken voor hun mannelijke charmes,
waarom hebben ze dan het dragen van de sluier niet voor zichzelf
ingesteld? Gaan mannen ervan uit dat ze minder goed in staat zijn
het hoofd te bieden aan verleidingen dan vrouwen? Worden mannen minder
goed in staat geacht dan vrouwen zich te beheersen en weerstand te
bieden aan hun seksuele impulsen? Het verbod voor vrouwen om zich zonder
sluier te vertonen geeft aan hoe bang mannen zijn om hun zelfbeheersing
te verliezen en zich te laten gaan in fitna, telkens wanneer ze een ongesluierde vrouw tegenkomen.''
Doorredenerend moet de conclusie wel luiden dat vrouwen geacht
worden beter weerstand te kunnen bieden dan mannen. Laat de vrouwen dan
eindelijk krijgen waar ze recht op hebben.
Naima El Bezaz is
een Nederlandse schrijfster (Vinexvrouwen). Deze tekst is de bewerking van een
toespraak die ze onlangs hield in het Nederlandse Koninklijk Instituut
voor de Tropen.
** BIJNA 10 JAAR TOTALE STILSTAND, TERWIJL BENDES WIJKEN OVERNEMEN IN HEEL EUROPA.
***
**SCHEPEN VOOR GELIJKE KANSEN ALI SALMI: ALS HET IN MIJN KRAAM PAST LIJK HET CGKR
