We maken een prachtige kayak-tocht door de mangroves die op plaatsen zo smal zijn dat je je peddel amper kan bewegen. Onderweg oesters, springende visjes en een bijenzwerm. De volgende dag bezoeken we in Mlomp een lemen huis met verdieping en een interessant minimuseum over de Diolla-cultuur.
We bekomen van de nachtboot in Kabrousse aan de zee . De uitbaters van Le Fromager zijn sympathieke Italianen. We lopen er kennissen uit Dakar tegen het lijf met wiens kinderen Daan en Nette dolle pret beleven. We genieten van het palmbomenstrand in Kabrousse, van een picknick met strandrit net over de grens met Guinée en van een strandetentje in Cap Skiring met mensen uit Thiès die ook in de buurt logeren. De wereld is ook in Senegal klein.
Vanuit Dakar nemen we op kerstavond de nachtboot naar Ziguinchor in de Casamance, het gedeelte van Senegal ten Zuiden van Gambia. Dit bespaart ons veel kilometers en wachttijd aan de grenspost. Onderweg en bij aankomst in Ziguinchor, zien we dolfijnen. De boottocht eindigt op de Casamance-rivier met zicht op de mangroves.
Gepakt en gezakt vertrekken we met onze auto richting Dakar. We gaan op zoek naar een kerstcadeautje voor Nette en maken een boottocht naar Ile de Gorée, het voormalige slaveneiland.
Oma en op zijn op bezoek! Een weekje vóór en na meedraaien huize Vanvinckenroye-Gijbels en de twee weken ertussenin een rondreis met ons zessen. De kerstvakantie gaat in met twee schitterende rapporten. Daan en Nette hebben allebei ondanks de taalbarrière alle doelen van het eerste semester behaald. Wij trots!
Nog één keer slapen en oma en opa komen op bezoek in Senegal! De voorbije maand is het hier heel wat frisser geworden. De temperatuur is gezakt van 35 naar 25 graden en dat vinden we zo 's ochtends toch maar aan de frisse kant. We halen alsnog onze truitjes, gesloten schoenen en slaapzakken uit de laatste onuitgepakte koffers. Al blijft het overdag nog steeds super met ons shortje en onze teensleffers.
Tijd voor ontspanning! Op zaterdag rijden we met ons viertjes naar restaurant Echo Côtier in Popenguine. Voetjes in het zand, lekker eten, wandeling op het strand. Na enkele weken zeer intensief werken doet dit deugd. Popenguine krijgt van ons bovendien de prijs voor leukste Senegalese strand-locatie tot nu toe.
Een 20-tal grotere schenkers bezoekt gedurende 10 dagen Senegal en de projecten. Goele staat in voor de begeleiding. Maar ook Nele neemt de groep een dag mee op sleeptouw. De groep bouwt die dag mee aan een stenenrij tegen erosie en plant bomen die de vruchtbaarheid van de bodem verbeteren. 's Avonds eten we in het Belgische restaurant Massa Massa waar Daan en Nette de groep charmeren.
Bevraging bij de einddoelgroep - multitasken thuis
Om de impact van het vijfjarenprogramma van BD in 2021 te kunnen meten, heeft Nele de voorbije maanden aan twee instrumenten gewerkt: een gezamenlijke database voor de gegevens van de 11 lokale NGO's en een bevraging bij de einddoelgroep. Deze week komt de bevraging op zijn hoogtepunt met het finaliseren van de vragenlijst, een tweedaagse vorming voor de enquêteurs en de start van de bevragingen op het terrein. De bevraging is opgesteld met het programma ODK waardoor de enquêteurs met de smartphone in de dorpen de enquêtes kunnen afnemen. De resultaten komen onmiddellijk samen in één groot bestand. De voorbereiding is zeer intensief en een race tegen de tijd. Bovendien stuurt de lokale coördinator van CR die voor de enquêteurs in Thiès zou moeten instaan, tijdens de vorming zijn kat. Het heeft veel energie gekost, maar is toch gelukt. Met succes nemen 23 enquêteurs 350 enquêtes van een 40tal minuten af in 22 dorpen verspreid over twee streken. Er worden onder meer vragen gesteld over het inkomen en de duurtijd van de periode waarin er te weinig voedsel is. Benieuwd naar de resultaten. Maar nu eerst terug focussen op de database die nog niet op punt staat en ook begin 2018 klaar moet zijn.
Ondertussen houdt Christof het huishouden recht, brengt de inrichting van het huis verder in orde, zorgt voor de kinderen, begeleidt schoolactiviteiten, gaat fietsen, vangt ratten, ...
Wanneer we zaterdag opstaan, blijkt de Sint zijn weg helemaal tot in Senegal gevonden te hebben! Tussen het snoep ligt een brief op de tafel waarin staat dat Nette en Daan dit jaar zo flink zijn geweest, dat de Sint graag persoonlijk hun cadeautje wil overhandigen in Dakar. En dus rijden wij totaal onverwacht naar de Nederlandse ambassade in Dakar. Daan is dolblij met een legoplaat en Nette met een Afrikaanse barbie met hoofddoek.
We gaan op weekend naar Saly waar we een huisje huren. Op zondag doen we er mee aan de lokale '10miles'-loopwedstrijd. Daan enVinnie lopen 2km. Het driekoppig BD-team - Oona/Goele/Nele - loopt 5km en Christof 10km. Voor de rest maken we er een rustig weekendje aan strand en zwembad van.
Daan en Nette lijken de laatste dagen een sprongetje met de Franse taal te (willen) maken. Ze oefenen in de auto Frans met mekaar. Top! We proberen hen extra te ondersteunen door aan tafel wat vaker Franse woorden te gebruiken en ook ons huis hangt vol met post-its 'salle de bains', 'cuisine', ... Die taalverwerving gaat toch niet vanzelf, maar op de ene of de andere manier heeft dat hoegenaamd geen impact op Daan en Nettes welzijnsgevoel. Ze zijn hier content en relax en immer hun vrolijke zelf. Maar Frans horen we hen nog steeds zelden praten.
Bij Nette vlot het lezen zeer goed. Ze oefent heel graag en vraagt er elke avond zelf naar. Ook Daan doet het goed op school. We verwonderen er ons een beetje over dat ze hier in het derde leerjaar nog niets met de maaltafels hebben gedaan terwijl dat er in België zo ingedrild werd vorig jaar. Toch iets om wat op te volgen... Wat ze hier dan weer wel hebben is het vak 'burgerschap'. Ik zou het aan Patrick Loobuyck moeten melden. De les van vandaag: De rechten van het kind. Prachtig toch!
Christof, Daan en Nette halen Nele op in Dakar na een week opleiding. We trekken voor twee dagen naar Lac Rose. Op zondag hebben de junior-coöperanten van BTC er afgesproken en wij mogen ook komen. Sinds deze week is er bij BD immers ook een junior aan het werk: Oona. Op het meer liggen veel kleine bootjes waarnaast telkens iemand zout uit de bodem staat te schuppen. Het zout wordt vervolgens aan opkopers verkocht aan de oever. Het meer ziet er niet zo proper/toegankelijk uit dus zwemmen doen we vooral in het zwembad van het hotel. Het Lac Rose ligt aan 'la grande Côte' ten noord-oosten van Dakar. De zee is er wilder, maar wel heel mooi. Om er door het mulle zand te geraken mag Christof de 4x4 van onze Mitsubishi Pajero testen. Jongensplezier verzekerd!
De komende weken is het bij Nele alle hens aan dek om de baseline studie bij 500 dorpelingen en een gemeenschappelijke database voor de 11 partnerorganisaties rond te krijgen.
We maken voor de eerste keer een trip met onze eigen auto. We trekken voor vier dagen naar camping Zebrabrar in natuurgebied Langue de Barbarie vlakbij St.Louis. We huren er een mini-huisje en kokerellen meestal zelf op ons net gekocht gasvuurtje. De Zebrabar wordt uitgebaat door een sympathiek Zwitsers koppel. Het is prachtig gelegen in het natuurgebied, aan het water. Er zijn kayaks beschikbaar waarmee je de rivier kan oversteken en la Langue de Barbarie verkennen. We maken er elke dag dankbaar gebruik van. We zien veel scholen vissen waarvan er telkens een paar uit het water springen. Waar je aan land gaat, zitten er veel krabben. De Zebrabar heeft een uitkijktoren vanwaar je een prachtig zicht hebt op het hele gebied. We bezoeken ook St.Louis, ooit de hoofdstad van Frans West-Afrika. Vandaag vooral veel vergane glorie en af en een toe een charmant gebouw/hoekje. We verkennen de stad met paard en kar en eten een pannekoek met zoute vulling in een overheerlijke crêperie.
Na dit heerlijk kampeertripje zit de eerste Senegalese schoolvakantie er bijna op. Christof en de kids brengen Nele zondag naar Dakar waar zij een week vorming Open Data Kit volgt (bevragingen via smartphone). We bezoeken in Dakar het monument van de Afrikaanse Rennaissance en gaan shoppen in een echte shopping mall. We scoren er twee potten speculaaspasta, een ijskastje voor in de auto, een kapperbezoek voor Daan en een nieuwe bikini voor Nette!
Van zondag tot woensdag zijn we met het gezin van Goele en dat van ons voor vier dagen in Cabacoto (nabij Nioro) voor de driejaarlijkse bijeenkomst met de partner-organisaties van BD. Het hotel met zwembad is prachtig gelegen aan een zij-arm van de rivier de Babolong. Christof gaat er elke ochtend lopen. De kids spenderen uren in het zwembad. Christof en Piet brengen met de vier kids een bezoek aan de plaatselijke Unesco-site van megalieten-cirkels. En Christof geeft de lokale NGO-medewerkers een zeer gesmaakte initiatie in databeheer en GIS.
Op zondag zit er nog een zwemmetje in voor Nele. Maar van dan af is het zeer intensief om vier achtereenvolgende sessies met 20 lokale NGO-medewerkers te begeleiden. Tussendoor en 's avonds nog zoveel mogelijk input verwerken om de sessie erop weer op verder te bouwen. Gelukkig wordt de goede voorbereiding beloond met een top verloop. De deelnemers hebben kei hard gewerkt aan een gezamenlijke database, een visualisatie op kaart van hun werkingsgebied en een bevraging van de einddoelgroep voor de baseline-studie in december. Ook wordt er een kerngroepje voor monitoring en evaluatie samengesteld. De deelnemers gaan naar huis met duidelijke deadlines en Nele met veel te verwerken input. Het is een zeer toffe bende van jongeren/ouderen, mannen/vrouwen, christenen/moslims die samen timmeren aan een beter leven voor de rurale bevolking. Heel fijn om met zo'n ploeg te kunnen samenwerken!!
De laatste avond eindigen we met de inspirerende Franse film Demain over vier journalisten die initiatieven in beeld brengen die een alternatief bieden voor de huidige Westerse samenleving. Op woensdag staat er vóór de terugreis nog een terreinbezoek op het programma. Een lokale vrouwengroep toont hoe ze door het gebruik van machines om de granen te triëren, te drogen en te malen, efficiënter en hygiënischer couscous kunnen bereiden. Ze hebben sindsdien minder zieken en meer tijd voor hun andere taken.
Nele heeft deze week intensief gewerkt aan de voorbereiding van een driedaags atelier volgende week in Nioro. Daar komen de 11-partnerorganisaties van BD samen. De indicatoren staan op punt, de basis voor een overkoepelende database ligt er, Christof heeft een overzichtskaart gemaakt van de regio en er is een flashy powerpoint met oefeningen om hen mee te nemen in de wereld van de monitoring en evaluatie. Benieuwd hoe dat gaat verlopen! Christof en de kinderen gaan mee: de kids voor het zwembad aan het hotel en Christof als gastspreker over databeheer en GIS.
Christof heeft deze week weer vanalles gedaan: de internetaansluiting voor ons huis is in orde, de logeerbedden zijn besteld, een kaart voor het Belgische Rode Kruis is opgeleverd, naar Dakar geweest voor een verkennende afspraak met een Leica-collega bij een lokale dealer en ... vandaag een intensieve autozoektocht afgerond met de aankoop van een tweedehands Mitsubishi! De internationale overschrijving is nog onderweg. De overdracht zal voor ergens volgende week zijn. Insh'Allah kunnen we de tweede week van de schoolvakantie er samen een trip meemaken en een ander stukje Senegal ontdekken.
De kinderen sluiten de laatste dag voor de schoolvakantie af met een schoolfeestje dat Christof als lid van het comité des fêtes mee heeft voorbereid. Waarschijnlijk goed dat ze even op adem kunnen komen na 7 weken Franstalig onderwijs. En wij ook :)
Vrijdagnamiddag gaat Daan voor de eerste keer naar de basket en Nette naar de jazzdans. De hobby's worden gratis aangeboden door de school. De kids komen allebei dolenthousiast terug. Wanneer we zaterdag gewoon wat thuis blijven, spelen, rommelen, zegt Nette vanuit haar hangmat dat ze dit land leuk vindt omdat ze zoveel nieuwe dingen kan leren. We kunnen haar enkel gelijk geven! Op zondag rijden we naar goede gewoonte naar de zee. De auto van Laura, Vincent en Emile brengt ons naar Somone waar het een relax dagje strand en zwembad wordt.
Wissel van de wacht: Goele vertrekt naar Burkina Faso. Haar man Piet komt aan in Thiès. Nele gaat twee dagen op terreinbezoek.
De NGO-partner tegen de Gambiaanse grens, nodigt Nele uit om deel te nemen aan een meerdaags atelier met de bevolking van Dabaly. Uit de driedaagse wil de NGO info putten om een kennisbeheerdocument te maken over grondverwerving voor vrouwen. De vrouwen in Dabaly hebben er eigenhandig voor gezorgd dat ze grond toegewezen kregen. Hun ervaringen en strategieën worden bevraagd en in een document gegoten. Ze kwamen op hun parcours meerdere hindernissen tegen. Zo protesteerden onder meer de veehouders dat de dieren nergens anders konden grazen. De vrouwen overtuigden de burgemeester van de communauté waartoe Dabaly behoort, de veehouders toestemming te geven hun vee van elke eigenaar een stukje te laten gebruiken. Ook deed het verhaal de ronde dat vrouwen met grondeigendom zeer snel zouden sterven. Het waren daarom vijf oudere vrouwen die als eersten de stap waagden. Toen niets onheilsspellends gebeurde, sloten ook de andere vrouwen zich aan. Vol trots vertellen ze aan de NGO-medewerkers over hun aanpak. Door hun expertise te delen, hopen ze andere vrouwen te helpen hetzelfde te realiseren. Mooi om zien hoe participatief de NGO te werk gaat.
Intussen in Thiès mag de klas van Daan voor het eerst gaan schoolzwemmen. Christof gaat mee als begeleider. Het militaire zwembad blijkt echter helemaal groen te zien waardoor de zwemles zich noodgedwongen tot het plonsbadje beperkt. In onze wijk Cité Malick Sy is er al enkele dagen geen stroom. Niet evident om te werken of eender wat te doen na valavond. Omdat ze in de wijk van Emile ook geen water hebben, komt Emile op het einde van de week bij ons een bad nemen. Op school starten binnenkort de namiddag-activiteiten. De kinderen hebben zich ingeschreven voor capoeira (allebei), basket (Daan) en dans (Nette). Christof sleutelt ijverig verder aan de inrichting van ons eigen stekje. Hij plaatst een bestelling voor twee sofa's bij een vlechter die een ijzeren frame als basis gebruikt. Voor de kids is het volgende week nog één week school en daarna hun eerste welverdiende Senegalese schoolvakantie. De tijd vliegt!
Na enkele weken van bezoeken aan verschillende instanties met stempels, papieren, zegels en wachttijden, lukt het ons vrijdag om onze 'Carnet étranger' in ontvangst te nemen. We zijn nu officieel geen toerist meer en moeten om de 6 maanden deze vreemdelingenkaart vernieuwen.
Terwijl Goele en Nele 's namiddags nog een laatste werkoverleg houden voor Goele 10 dagen naar Burkina Faso reist, zorgt Christof voor de aankoop van meubilair voor Nele's thuiskantoor en een zwemmetje met de kids in hotel Dosso.
Op zaterdag staat alles in het teken van ons huis: Christof laat een natuurlijk afdak met de Bougainvilla maken, we zetten het bureau van Nele in mekaar, poetsen het hele huis en rijden 's avonds een stukje richting St. Louis waar we terrasstoelen en -tafel kopen, een rekje en wat opbergmanden.
Daarmee denken we genoeg gewerkt te hebben voor deze week. En dus trekken we zondag met de drie gezinnen naar de zee nabij Popenguine. Heerlijk om even niets te doen in een strandstoel en een verfrissende duik te nemen in zwembad of zee.
We beginnen ons alsmaar meer echt thuis te voelen hier. De grote zaken raken stap voor stap in orde en ons Senegalese leven krijgt z'n eigen ritme.
Goele en Nele gaan samen met Mansour en Fatou op terreinbezoek in Notto. Hun NGO werkt samen met een Togolese NGO vanwaar ze zaden importeren van 'arbres fertilitaires'. Deze bomen maken de grond vruchtbaarder door voedingsstoffen uit de lucht te halen en aan de grond te geven. Deze boomsoort kwam oorspronkelijk ook voor in Senegal maar is door de ontbossing verdwenen. Mansour probeert met zijn organisatie zoveel mogelijk boeren warm te maken om op hun land arbres fertilitaires te planten. Die zorgen ervoor dat de de bodemkwaliteit verbetert en de boeren na twee jaar hun opbrengsten zien stijgen. Om te vermijden dat jonge aangeplante boompjes worden opgegeten door dieren, worden bij de boeren die in het project stappen ook andere bomen geplant. Aan de buitenrand komt een bomenrij die als omheining dient. Aan de binnenrand komt een bomenrij die tegen de wind beschermt. Verspreid over het veld worden de arbres fertililiaires om de 10 meter geplant zodat ze met een straal van 5 meter hun vruchtbare werk kunnen doen. Het is mooi om zien hoe rond zo'n boom de plantjes effectief groter zijn. Op de tussenafstanden komt tot slot een fruitboom (mango, citroen). De bomen houden de grond vast, beschermen het veld tegen vee en wind, maken de grond vruchtbaarder, zorgen voor fruit en voor hout. Geen reden meer om elders bomen te gaan kappen dus. Mansour is zeer gedreven met zijn werk bezig. Hij vertelt gepassioneerd over de bloemen en planten die we tegenkomen. Heel boeiend!
Snipverkouden gaat Nele op terreinbezoek in Ndondol bij twee organisaties die er vlak naast mekaar gevestigd zijn: één boerenvereniging en één NGO. Beiden worden gesteund door BD voor hun biologische tuinbouwvelden die ervoor zorgen dat ook vrouwen een inkomen kunnen verwerven. De bijeenkomst met leden en sympathisanten van de boerenvereniging start om 12u in plaats van om 9u. De vertraging wordt toegeschreven aan de regen al begon die pas tegen 11u. Bijzonder om zien hoe de boeren, chefs de village en andere genodigden, het heel normaal vinden dat het gedurende meerdere uren onduidelijk is of er nog iets staat te gebeuren. Niemand communiceert, niemand stelt vragen, iedereen wacht rustig op zijn bankje en laat het leven verder kabbelen. Zoals zo vaak tijdens terreinbezoeken, surfen we gewoon mee op het Afrikaanse ritme en zien wel wat er komt. Met een busje wordt er samen een tuinbouwveld bezocht. We maken van de gelegenheid gebruik om een paar kilo tomaten te kopen recht van 't veld. Zonder middagmaal achter de kiezen en 3 uur te laat, komen we bij de tweede organisatie aan. We maken ons bezoekje noodgedwongen wat korter en besluiten een volgende keer geen twee organisatiebezoeken meer te proberen combineren. Op de terugweg in de auto zijn we blij dat we onze knorrende magen kunnen stillen met een reeks lekkere biotomaten.
