1. Referentiesystemen

Referentiesystemen wijzen op het bestaan van een werk door er naar te verwijzen.

Klassieke referentiesystemen zijn catalogi en bibliografieën. Bibliografieën

verzamelen titels volgens een criterium onafhankelijk van hun aanwezigheid op een

plaats. Een catalogus is een verzameling titels afhankelijk van de aanwezigheid op een

plaats [bibliotheek] of bij een uitgever. Een centrale of collectieve catalogus herbergt

het bezit van verschillende bibliotheken. Uitgeverijen maken hun publicaties bekend

via fondscatalogi. Sommige referentiesystemen nemen een korte samenvatting van de

documenten op.1

1.1 Bibliografieën

Een bibliografie is een titellijst van boeken die per periode, per locatie of per

onderwerp is samengesteld. Ze wijst op publicaties, zet je op het spoor en oriënteert

bij de onderwerpsverkenning. Als je in een bibliografie een titel vindt, zoek je via een

catalogus waar de publicatie te vinden is. Vervolgens bestudeer je het artikel, bekijk

je de geciteerde literatuur en zoek je die bronnen op. Dit is de sneeuwbalmethode.

Er zijn zelfstandige en onzelfstandige bibliografieën. Een literatuuropgave achterin

een boek is een onzelfstandige of verborgen bibliografie. Elke student maakt ze en

gebruikt ze. Vaak houden dergelijke bibliografieën het bij een alfabetische

opsomming en ontbreken toelichtingen. Zelfstandige bibliografieën voegen informatie

over het werk toe en gebruiken registers en indices. Zoeken kan op auteur, onderwerp,

soms op tijdperk of geografie. Centrale catalogi en fulltext publicaties schuiven het

concept van de zelfstandige bibliografie aan de kant.2 Binnen de zelfstandige

bibliografie zijn er verschillende categorieën te onderscheiden die te combineren zijn

in een schema:

�� Lopende [er verschijnen nieuwe edities] versus afgesloten [wordt niet bijgewerkt].

�� Algemene of universele [discrimineren de inhoud niet en vermelden geschriften

over allerlei onderwerpen en vakken] versus speciale of vakbibliografieën

[discrimineren naar vakgebied of onderwerp] versus interdisciplinaire

bibliografieën [onderwerpen die verband houden].

�� Nationale bibliografieën [geschriften in één taal land, regio of lokaliteit] versus

internationale bibliografieën [geschriften in meerdere talen en landen].

1.2 Catalogi

Een catalogus is het geheel van titelbeschrijvingen die verwijzen naar de collectie.

Voor de digitalisering is de bibliotheekcatalogus een meubel. Titelbeschrijvingen

krijgen een plaats op steekkaarten en die kaarten steken in een fichebak. Het aantal

steekkaarten is gelijk aan de gewenste zoekingangen (auteur, titel, onderwerp…) of

beperkt zich tot wat de bibliotheek organiseren kan.3 Tegenwoordig zijn de

steekkaarten gedigitaliseerd, het meubel is vervangen door een scherm, de

zoekingangen zijn geautomatiseerd op elk titelwoord en je kan de catalogus overal

raadplegen. Het gebruik van catalogi via internet laat je toe snel een bibliografie

samen te stellen. Twee systemen worden vaak gebruikt als catalogus: bidoc en libis

new generation.

1.2.1 BIDOC EN LIBIS

De bibliotheek van de katholieke hogeschool Zuid-West-Vlaanderen gebruikt als

catalogus het bidocsysteem. Je krijgt toegang via www.katho.be/bidoc. Na de

departementskeuze [het departement Ipsoc verzorgt de opleiding sociaal-agogisch

3 MATTHYS R. & CALLEWAERT R. ‘Uw zoekactie leverde circa 118.00.000 hits op’: is er een

catalograaf in de zaal? In: Bibliotheek & Archiefgids. VVBAD, 2006, nr. 3, p. 8-17.

werk] kies je een zoeksysteem. Bij bidoc 1 [eenvoudig zoeken] geef je een stuk van de

naam op waarmee je wil zoeken. Druk ‘zoek naam...’ en links verschijnt een lijst.

Daaruit kies je de titels. Bij bidoc 2 [gecombineerd zoeken] vul je één of meerdere

zoekvelden in. Tijdens het zoeken wordt het ‘and’ gebruikt. Bidoc 3 [uitgebreid

gecombineerd zoeken] bestaat uit afzonderlijk te definiëren delen en hun booleaans

verband in het combinatie-veld. De Libis catalogus van de Katholieke universiteit

Leuven http://opac.libis.be zoekt in de databanken [samen of afzonderlijk] van de

participerende instellingen. Doorgaans zoek je via trefwoorden, de titel of een

titeldeel en de auteurs.

1.2.2 CLASSIFICATIES

Classificaties groeperen onderwerpen in hoofd- en subgroepen [van algemeen naar

bijzonder] en plaatsen verwante onderwerpen in de nabijheid]. De classificatie

voorziet de onderwerpen van een plaatscode. Nadeel is dat onderwerpen op meerdere

plaatsen kunnen voorkomen, afhankelijk van de invalshoek. Het maken en bijhouden

van een classificatie is arbeidsintensief en vraagt kennis. Als je deze opdracht krijgt,

kijk je of er kant-en klaarschema’s bestaan die je aan past voor eigen gebruik. Vier

algemene schema’s worden courant gebruikt. Het gaat om de Dewey Decimal

Classification, de Universele Decimale Classificatie, de Liberary of Congres

Classification en de Siso.

A. Dewey decimal classification [Ddc]

Verscheen voor het eerst in 1876 en wordt regelmatig bijgewerkt [in 1990, twintigste

editie]. Melvil Dewey paste als eerste het decimale principe toe, gebaseerd op de

hoofdgebieden van Francis Bacon [1561-1626]. De notaties zijn minimaal drie cijfers

lang [eventueel nullen langs rechts]. Na drie cijfers volgt een punt.

000 Algemene werken

100 Filosofie

200 Godsdienst

300 Sociale wetenschappen: sociologie, economie, recht…

400 Taalkunde

500 Natuurwetenschappen

600 Toegepaste wetenschappen. Techniek

700 Kunsten

800 Letterkunde

900 Geschiedenis en aardrijkskunde

Oorspronkelijk is de Ddc opsommend, de volgende drukken kennen hulptabellen voor

tijdsvakken en geografie. Wordt vooral in de Angelsaksische wereld gebruikt, voor

wetenschappelijke en openbare bibliotheken.

B. Library of congres classification [Lcc]

De Lcc wordt sinds 1901 ontwikkeld voor de collectie van de Library of Congress in

Washington maar is geschikt voor grote wetenschappelijke bibliotheken. Telt 21

hoofdklassen aangegeven met een of twee letters en een getal van maximaal vier

cijfers. Hierna kan een onderverdeling volgen. Omdat de Library of Congress de

titelbeschrijvingen een notatie geeft en de code in de boeken laat drukken, wordt de

Lcc in andere bibliotheken gebruikt.

A Algemene werken

B Filosofie. Psychologie. Godsdienst

C Hulpwetenschappen van de geschiedenis

D Geschiedenis en topografie [buiten Amerika]

E Geschiedenis van Amerika

F Geschiedenis deelgebieden Vs en Amerika buiten de Vs.

G Aardrijkskunde. Antropologie

H Sociale wetenschappen

I Politieke wetenschappen

K Recht

L Opvoeding en onderwijs

M Muziek

N Kunst

P Taal en literatuur

Q Natuurwetenschappen

R Geneeskunde

S Landbouw

T Techniek

U Militaire wetenschappen

V Maritieme wetenschappen

Z Bibliotheekwetenschappen en bibliografie

C. Universele decimale classificatie [Udc]

Otlet en La Fontaine ontwikkelen sinds 1905 op basis van Dewey’s decimal

classification een classificatie om een universeel bibliografisch wetenschappelijk

repertorium te ontsluiten. Het repertorium kwam nooit tot leven, de classificatie wel.

Wetenschappen worden verdeeld in tien rubrieken. Elke rubriek wordt onderverdeeld

door bijkomende getallen die de inhoud typeren. Hoe langer de code, hoe specifieker

de inhoud.

0. Algemeen

1. Wijsbegeerte, filosofie

2. Godsdienst, godgeleerdheid

3. Maatschappijwetenschappen

4. Niet van toepassing

5. Zuivere wetenschappen; natuurwetenschappen

6. Toegepaste wetenschappen; geneeskunde; techniek

7. Kunst, spel, sport

8. Taalkunde, letterkunde

9. Geschiedenis, aardrijkskunde, biografie

D. Indelingsschema van de systematische catalogus [Siso]

Sinds 1957 indelingsschema voor de catalogus in openbare bibliotheken. Bestaat uit

19 hoofdklassen met een decimale notatie en hulptabellen met letters en asterisk.

000 Algemeen

100 Wijsbegeerte

200 Godsdienst

300-330 Sociale wetenschappen

340-380 Economie

390-398 Rechtswetenschap

399 Krijgswetenschap

410-420 Psychologie

430-490 Opvoeding en onderwijs

500 Wiskunde – natuurwetenschappen

600-610 Geneeskunde – gezondheidszorg – lichaamsbeoefening en sport

620 Bordspelen – denk- en kansspelen enz. – handenarbeid enz.

630 Land- en tuinbouw – jacht en visserij

640-680 Techniek

700-770 Kunst: algemeen – beeldende kunst

780-790 Muziek – dans – toneel – film

800 Taal- en letterkunde

900-940 Geschiedenis

950-990 Land- en volkenkunde

1.2.3 THESAURUS

Een thesaurus is een database met woordgroepen die informatieverwerkers gebruiken

om hiërarchische en semantische relaties vast te leggen. Nadeel is dat ze meer dan

classificaties taalgebonden zijn. Een thesaurus is in een bibliotheek wat een index is

in een boek.4

1.3 Onderwerpsgidsen

Onderwerpsgidsen zijn overzichten van sites aangelegd en beheerd door een

redactie[ploeg]. Deskundigen - en niet de machines – bepalen wat er in de database

verschijnt en categoriseren de info. Daarom leveren ze minder resultaten op dan

zoekmachines. De resultaten zijn relevanter. Via categorieën krijg je toegang tot

relevante bronnen. Een beschrijving over de oorsprong, de inhoud of de aard van de

bron laat je toe uit te maken of de bron interessant is bij je onderzoek. De selectie, de

opmaak van de inhoudsopgave, het toekennen van sleutelwoorden en het in

categorieën verdelen is complex en tijdrovend waardoor de kwaliteit en de kwantiteit

van onderwerpsgids tot onderwerpsgids verschilt. Onderwerpsgidsen gebruik je om

een royale patrouille doorheen cyberspace te houden. Je kent het gebied, de

raakvlakken of de vertakkingen niet.

Onderwerpsgidsen zijn in te delen naar inhoud of naar vorm. Als je ze ordent naar

vorm, zie je verschillen tussen stambomen, indices en matrices. Stambomen zoeken

van breed naar specifiek [www.yahoo.com], een matrix [www.kulak.ac.be/kulak]

organiseert informatie in roosters en een index bestaat uit trefwoordenreeksen

[www.knack.be]. Als je de onderwerpsgidsen inhoudelijk bekijkt zie je verschillen

tussen startpagina’s, portalen, blogs en webringen. Startpunten, startpagina’s of

portalen zijn thematisch georganiseerd. Via www.start.be en www.a-z.be kom je

terecht bij startpaginalijsten. Portalen zijn verbonden aan een organisatie die

inhoudelijke volledigheid claimen en dit ondersteunen met bronnen en

werkinstrumenten zoals een zoekmachine, nieuws[brieven], productinfo, databanken,

discussielijsten… Soms worden zij onderwerpsportaal, gespecialiseerde portaalsite of

vortal [samentrekking van ‘vertical portal’] genoemd. Een vortal specialiseert zich in

een thema of vakgebied en richt zich op een doelpubliek. Webringen en blogs kunnen

eveneens functioneren als een onderwerpsgids.

1.4 Zoekmachines

Een zoekmachine levert meer maar minder relevantere resultaten op dan een

onderwerpsgids. Dit komt omdat ze het web doorzoeken op basis van trefwoorden en

de info niet contextualiseren. Tot de resultaten behoren documenten en websites.

WebCrawler en Lycos startten in 1994. In 1995 verschenen Infoseek en Alta Vista

met weinig geavanceerde technieken.5 HotBot en Northern Light zetten aan tot de

ontwikkeling van de ‘advanced’ module. Een zoekmachine bestaat uit drie

componenten: de ‘spiders‘ of ‘crawlers’ [programma’s die het web doorzoeken en

sitewijzigingen opslaan], de cache [tijdelijke opslag voor webpagina’s] en het

zoekprogramma [vergelijkt de term met de cache]. De interface van de machine bevat

een zoekveld en geavanceerde toepassingen.

2. Repertoria

Terwijl referentiewerken verwijzen naar het primaire niveau maken repertoria een

synthese van de documenten op dat niveau. Repertoria zijn documenten met termen,

plaatsnamen, personen, data, gebeurtenissen, verklarende toelichtingen... Het gaat om

encyclopedieën, [vak]woordenboeken, biografieën, adresgidsen, hand en zakboekjes,

gissystemen, periodieken en beeldbanken.

2.1 Encyclopedieën

De encyclopedie beschrijft historische en geografische feiten, analyseert en

synthetiseert. Encyclopedieën gebruik je bij de oriëntatie in je onderwerp. Je krijgt er

basisinformatie en verwijzingen naar interessante literatuur. Verder helpt een artikel

in een encyclopedie je bij de trefwoordformulering voor het zoeken in een catalogus.

Behalve algemene encyclopedieën zijn er specifieke die zich beperken tot een vak of

wetenschapsgebied.

2.2 [Vak]woordenboeken

Voor het zoeken van betekenissen, het vertalen van woorden, uitdrukkingen of

begrippen zijn er woordenboeken. De digitale varianten zijn gebruiksvriendelijk. Een

woordenboek verschilt van een encyclopedie. Het behandelt woorden als

taalonderdeel en geeft de betekenis en het gebruik aan, maar laat zich niet in met wat

de woorden aanduiden. Dit is de taak van de encyclopedie. Een lexicon houdt het

midden tussen beide.

Specialistische of vakwoordenboeken verschaffen toelichtingen bij begrippen,

instellingen, personen, feiten, plaatsen uit één vakgebied. Vakwoordenboeken

verschillen wat betreft hun inhoud. Sommige zijn summier, andere uitgebreid.

Gebruik het woordenboek niet alleen bij het zoeken naar betekenissen of om de

schrijfwijze te achterhalen. Gebruik het ook bij het zoeken van inspiratie. Het helpt

associëren, brainstormen, bij het zoeken naar jargon... Gratis kan je www.vandale.nl

proberen maar met de betalende elektronische versie van Van Dale raak je echt

vooruit. Eerst en vooral vervangt de elektronische versie de uitspraakwoordenboeken.

Bij elk woord laat een speaker de juiste uitspraak horen. Het Nederlands kent

ongeveer vijftig spraakklanken. Fonetische alfabetten geven één klank weer door één

teken. Accent- en lengtetekens verfijnen de uitspraak. Verder zoek je met de

elektronische Van Dale naar:

�� Woorden, alfabetisch via opzoeken/trefwoorden

�� Woorden, alfabetisch op het einde van het woord [de laatste, en dan de

voorlaatste… letter bepaalt de rangschikking] via opzoeken/retrograde. De functie

maakt papieren retrograde [of inverte] woordenboeken overbodig en ontsluit

woorden met een achtervoegsel.

�� Woorddelen, via truncatie en maskering (zie hoger). *school levert alle mogelijke

scholen, van abdijschool tot zwemschool.

�� Namen uit de oudheid en de bijbel via opzoeken/namen_oudheid_en_bijbel

�� Afkortingen via extra/afkortingen. Maak een onderscheid tussen afkortingen,

letterwoorden en lettergreepwoorden.

�� Rijmwoorden [via opzoeken/rijmen]. Dit gebeurt klankalfabetisch. De

eindklanken van woorden en niet de spelling [zoals bij retrograde zoeken] liggen

aan de basis van woordreeksen [astronaut, bout en koud].

�� Anagrammen. Dit zijn letterherschikkingen die een andere naam of woord vormen.

Daans is een anagram van Sadan, A. Hitler is een anagram voor The Liar. Drie

anagrammen duiden hetzelfde aan: ‘aalscholver – schollevaar’, ‘manegeklep –

menageklep’ en [niet feilloos] ‘maniëristisch – Marinistische’, naar de

gemaniëreerde stijl van Batista Marino [1569-1625].

2.3 Biografieën

Biografische gegevens vullen je bibliografische opzoekingen aan. Deze naslagwerken

inzake persoons- en levensbeschrijvingen hebben uiteenlopende ordeningen en de

selectiecriteria variëren volgens het gebied, het in leven zijn van de personen, hun

vakgebied enzovoort. Het is van belang dat je de criteria om een persoon op te nemen

kent. Er zijn uitgevers die zoveel mogelijk personen aanschrijven. Van iedereen die

antwoordt, leest men een biografie, terwijl soms ‘belangrijke’ figuren vergeten

worden.6

2.4 Adresgidsen

Onder de categorie van de adresgidsen vind je adresboeken, telefoongidsen en

infolijnen. Sociale kaarten zijn elektronische adresboeken waarvan Kluwer [betalend]

en de provinciale [gratis] de hoofdmoot uitmaken.7 Als de gegevens van je organisatie

niet meer recent zijn, doe je er goed aan contact op te nemen met de verantwoordelijke

uitgever. De provinciale sociale kaart bestaat uit zestien rubrieken.

01. ALGEMENE SOCIALE DIENSTVERLENING

01.01. Dringende hulpverlening

01. Algemene diensten, 02. Telefonische hulpverlening, 03. Crisisopvang

01.02. Algemeen Welzijnswerk - Centraal

01. Autonome Centra voor Algemeen Welzijnswerk, 02. Caw in het kader van

de ziekenfondsen, 03. Autonoom Centrum voor Maatschappelijk Werk, 04.

Thuislozenzorg

01.03. Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn

01.04. Algemeen Welzijnswerk - Lokaal

01.05. Budgetbegeleiding

01.06. Ondersteuning vrijwilligerswerk

01.07. Zelfzorg

01. Lokaal overleg zelfzorg, 02. Federaties en koepels zelfzorg

01.08. Informatie, overleg, federaties en koepels

01. Lokaal overleg algemene sociale dienstverlening, 02. Federaties en

koepels algemene sociale dienstverlening

02. LICHAMELIJKE GEZONDHEIDSZORG

02.01. Dringende medische hulpverlening

01. Dringende telefonische hulpverlening, 02. Dringend ziekenvervoer, 03.

Wachtdiensten

02.02. Gezondheidsbevordering

01. Gezondheidsvoorlichting en -opvoeding, 02. Lokaal overleg

gezondheidszorg

02.03. Algemene dienstverlening gezondheidszorg

01. Eerstelijnsgezondheidszorg, 02. Uitleendiensten medisch hulpmateriaal,

03. Mediotheken, 04. Medische hulpdiensten [niet-dringend], 05.

Ziekenfondsen, 06. Gezondheidsdiensten

02.04. Specifieke gezondheidszorg

01. Arbeid en gezondheid, 02. Specifieke gezondheidsthema's, 03.

Alternatieve geneeskunde, 04. Ziekenbezoek

02.05. Ziekenhuizen, poliklinieken en dispensaria

01. Ziekenhuizen, 02. Zelfstandige poliklinieken, 03. Zelfstandige dispensaria,

04. Zelfstandige hersteloorden, 05. Zelfstandige revalidatiecentra, 06.

Wijkgezondheidscentra

02.06. Palliatieve zorg

WYDOOGHE BENEDICT. Sadan-informatiesysteem. Katho-Ipsoc, Kortrijk, 2007.

01. Palliatieve ondersteuning, 02. Dagcentra palliatieve zorg, 03. Palliatieve

eenheid in een ziekenhuis

02.07. Zelfhulp

01. Fysische ziekte, 02. Operatieve ingreep

02.08. Informatie, overleg, federaties en koepels

01. Federaties, koepels gezondheidszorg

03. GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG

03.01 . Dringende hulpverlening

01. Telefonische hulpverlening, 02. Psychiatrische urgentiediensten en

crisisinterventie

03.02. Ambulante diensten voor geestelijke gezondheidszorg

01. Centra Geestelijke Gezondheidszorg, 02. Andere ambulante

begeleidingsdiensten, 03. Centra voor dagbehandeling, 04. Arbeids- en

woonrehabilitatie, 05. Beschut wonen

03.03. Residentiële diensten voor geestelijke gezondheidszorg

01. Psychiatrische afdelingen van algemene ziekenhuizen, 02. Psychiatrische

ziekenhuizen, 03. Psychiatrische verzorgingstehuizen, 04. Therapeutische

gemeenschappen

03.04. Specifieke doelgroepen

01. Diensten voor kinder- en jeugdpsychiatrie, 02. Diensten voor

psychogeriatrie

03.05. Hulpverlening aan mensen met een verslaving

01. Verslavingspreventie, 02. Spoedopname, 03. Dagcentra verslaving, 04.

Residentiële lichamelijke ontwenning, 05. Residentiële behandeling

verslaving

03.06. Zelfhulp

01. Psychosociale problemen, 02. Verwerking na verlies, 03.

Verslavingsproblemen

03.07. Informatie, overleg, federaties en koepels

01. Lokaal overleg, 02. Federaties en koepels

04. THUISZORG

04.01. Thuiszorgmeldpunten [24 u. op 24 u.]

WYDOOGHE BENEDICT. Sadan-informatiesysteem. Katho-Ipsoc, Kortrijk, 2007.

04.02. Lokale dienstencentra

04.03. Regionale dienstencentra

04.04. Diensten voor gezinszorg

04.05. Oppasdiensten

04.06. Opvang

01. Dagverzorgingscentrum, 02. Centrum voor kortverblijf

04.07. Specifieke dienstverlening

01. Diensten warme maaltijden, 02. Poetsdiensten, 03. Klusjesdiensten, 04.

Vervoerdiensten, 05. Ergotherapie aan huis, 06. Alarmcentrales, 07.

Psychiatrische thuiszorg, 08. Thuisverpleging, 09. Palliatieve thuiszorg

04.08. Zorgkassen

04.09. Informatie, overleg, federaties en koepels

01. Lokaal overleg thuiszorg, 02. Federaties en koepels thuiszorg

05. RELATIES EN SEKSUALITEIT

05.01. Dringende hulpverlening

05.02. Diensten relaties en seksualiteit

05.03. Seksualiteitbeleving

05.04. Specifieke situaties

01. Familiaal geweld, 02. Relatiebemiddeling

05.05. Zelfhulp

01. Alleenstaand en echtscheiding, 02. Relaties en seksualiteit

05.06. Informatie, overleg, federaties en koepels

01. Lokaal overleg relaties & seksualiteit, 02. Federaties, koepels relaties &

seksualiteit

06. OPLEIDING, WERKLOOSHEID EN TEWERKSTELLING

06.01. Opleiding voor volwassenen

01. Basiseducatie, 02. Tweedekansonderwijs, 03. Onderwijs voor sociale

promotie, 04. Centra voor beroepsopleiding, 05. Opleidingscentra

WYDOOGHE BENEDICT. Sadan-informatiesysteem. Katho-Ipsoc, Kortrijk, 2007.

06.02. Sociale partners en secretariaten

01. Werkloosheidsuitkeringen, 02. Middenstandsorganisaties, 03. Sociaal

verzekeringsfondsen, 04. Sociaal secretariaten, 05. Subregionale

tewerkstellingscomités

06.03. Invoegafdelingen en -bedrijven

06.04. Sociaal interim-kantoren

06.05. Bemiddeling, begeleiding, opleiding en werkervaring werkzoekenden

01. Lokale werkwinkel, 02. Arbeidsbemiddeling, 03.

Werkzoekendenwerkingen, 04. Trajectbegeleiding werkgelegenheid, 05.

Opleidings- en werkervaringsinitiatieven, 06. Plaatselijk

Werkgelegenheidsagentschap

06.06. Zelfhulp - Persoonlijke vorming

06.07. Informatie, overleg, federaties en koepels

01. Lokaal overleg opleiding, werkloosheid en tewerkstelling, 02. Koepels en

federaties opleiding, werkloosheid en tewerkstelling

07. HUISVESTING

07.01. Info en advies huisvesting

01. Woonwinkel, 02. Gemeentelijke huisvestingsdienst, 03.

Huisvestingsconsulent, 04. Huurdersverenigingen, 05. Toegankelijkheid en

advies

07.02. Huisvestingsinitiatieven

01. Sociale huisvesting, 02. Sociale verhuurkantoren, 03. Stads-,

gemeentewoningen en Ocmw - woningen

07.03. Opvangmogelijkheden voor thuislozen

01. Crisisopvang, 02. Opvangcentra jongeren, 03. Opvangcentra vrouwen en

kinderen, 04. Opvangcentra mannen, 05. Opvangcentra gemengd publiek, 06.

Woonbegeleiding jongeren, 07. Begeleid wonen, 08. Nood- en

doorgangswoningen, 09. Andere

07.04. Informatie, overleg, federaties en koepels

01. Lokaal overleg huisvesting, 02. Federaties en koepels huisvesting

08. RECHTSHULP EN JUSTITIE

08.01. Rechtshulp en juridisch advies

01. Wetswinkel, 02. Ocmw – Rechtshulp, 03. Consumentenorganisaties

08.02. Justitiële hulpverlening

01. Justitieel welzijnswerk, 02. Slachtofferbegeleiding, 03. Daderhulp, 04.

Strafbemiddeling

08.03. Federale en lokale politie

08.04. Justitie en medewerkers gerecht

01. Justitiehuizen, 02. Rechtbanken, 03. Advocaten, 04. Notarissen, 05.

Gerechtsdeurwaarders, 06. Strafinrichtingen, 07. Preventiediensten

[veiligheidscontracten], 08. Alternatieve maatregelen en straffen

08.05. Informatie, overleg, koepels en federaties

01. Lokaal overleg justitiële hulpverlening, 02. Koepels en federaties justitiële

hulpverlening

09. KINDEREN EN GEZINNEN

09.01. Telefonische diensten

09.02. Ontmoetingscentra voor ouders met kinderen

09.03. Ambulante begeleiding van kinderen en gezinnen

01. Prenatale zorgverlening, 02. Kraamzorg, 03. Consultatiebureaus, 04.

Regiohuizen Kind en Gezin, 05. Inloopteam

09.04. Kinderopvang

01. Kinderdagverblijven, 02. Initiatieven buitenschoolse opvang, 03. Diensten

voor opvanggezinnen, 04. Opvang voor kinderen met een handicap en zieke

kinderen, 05. Andere dag- en nachtopvang kinderen

09.05. Gezinsondersteuning

01. Centra voor integrale gezinszorg, 02. Centra voor kinderzorg en

gezinsondersteuning, 03. Andere residentiële gezinsondersteuning

09.06. Adoptiediensten

09.07. Specifieke gezinssituaties

01. Gezinsplaatsingsdiensten, 02. Neutrale ontmoetingsruimtes, 03. Kinderverwaarlozing

en -mishandeling

09.08. Speel-o-theken

09.09. Kinderbijslagfondsen

09.10. Informatie, overleg, federaties en koepels

01. Lokaal overleg kinderen- en gezinsbegeleiding, 02. Federaties en koepels

kinderen- en gezinsbegeleiding

10. ALGEMENE JEUGDHULPVERLENING

10.01. Informatie

01. Telefonische hulpverlening algemene jeugdhulpverlening, 02. Info,

advies en begeleiding algemene jeugdhulpverlening

10.02. Jeugdwelzijnswerk

01. Jongerenorganisaties/jeugdvoorzieningen, 02. Initiatieven voor

maatschappelijk kwetsbare jongeren

10.03. Onderwijs

01. Informatie, 02. Centra voor leerlingenbegeleiding, 03. Centra voor

deeltijds onderwijs, 04. Studentenvoorzieningen en –begeleiding, 05.

Naschoolse begeleiding, 6. Schoolopbouwwerk

10.04. Buitenschoolse begeleiding

10.05. Deeltijdse vorming

10.06. Specifieke tewerkstellingsinitiatieven voor jongeren

10.06. Woonbegeleiding jongeren

10.07. Informatie, overleg, federaties en koepels

01. Lokaal overleg jeugdzorg, 02. Federaties en koepels jeugdzorg

11. BIJZONDERE JEUGDBIJSTAND

11.01. Aanmeldingspunten Bijzondere jeugdbijstand

01. Comités bijzondere jeugdzorg

11.02 .Bemiddelingscommissies

11.03. Politionele jeugdbijstand

11.04. Sociale diensten bij de jeugdrechtbanken

11.05. Bijzondere jeugdzorg allochtonen

11.06. Ambulant

11.07. Residentiële BJB

11.08. Alternatieve begeleiding jongeren

12. OUDEREN

12.01. Dienstverlening

01. Telefonische hulpverlening, 02. Informatie- en bemiddelingsdiensten, 03.

Aanvraag en toekenning pensioen, 04. Ouderenmis[be]handeling

12.02. Ontmoeting - Vrije tijd – Vorming

12.03. Woonmogelijkheden

01. Rustoorden en rust- en verzorgingstehuizen, 02. Serviceflats en andere

residenties met serviceverlening, 03. Woonprojecten [zonder dienstverlening]

12.04. Zelfhulp - Ouderengroepen

12.05. Informatie, overleg, federaties en koepels

01. Lokaal overleg ouderen, 02. Koepels en federaties ouderen

13. PERSONEN MET EEN HANDICAP

13.01. Informatie, advies en bemiddeling

01. Telefonische informatie en hulpverlening, 02. Handicap en advies, 03.

Zorgtrajectbegeleiding, 04. Vlaams Fonds

13.02. Algemene diagnose en behandeling

01. Centrum voor ontwikkelingsstoornissen, 02. Centrum voor observatie,

oriëntering en behandeling van korte duur, 03. Centrum voor menselijke

erfelijkheid, 04. Vroegtijdige revalidatiecentra en kinderdagverblijven

13.03. Revalidatiecentrum

13.04. Thuisbegeleiding personen met een handicap

13.05. Verenigingen en vrijetijdsbesteding

01. Vrije tijd personen met een handicap, 02. Sport voor personen met een

handicap, 03. Speel-o-theken voor personen met een handicap, 04. Vorming

personen met een handicap

13.06. Buitengewoon onderwijs

WYDOOGHE BENEDICT. Sadan-informatiesysteem. Katho-Ipsoc, Kortrijk, 2007.

01. Kleuter- en lager onderwijs, 02. Secundair onderwijs, 03. Centra voor

leerlingenbegeleiding voor buitengewoon onderwijs

13.07. Orthopedagogische internaten of semi-internaten

13.08. Werkgelegenheid en dagbesteding voor meerderjarigen met een handicap

01. Centra voor gespecialiseerde voorlichting bij studie & beroepskeuze, 02.

Centrum voor Beroepsopleiding, 03. Atb-diensten, 04. Beschutte

werkplaatsen, 05. Dagcentra personen met een handicap

13.09. Woonvormen voor meerderjarigen met een handicap

01. Ondersteuning van zelfstandig wonen, 02. Zelfstandig wonen, 03. Begeleid

wonen, 04. Gezinsplaatsingsdiensten, 05. Beschermd wonen, 06. Tehuizen

voor kort verblijf, 07. Tehuizen voor werkenden [gezinsvervangende

tehuizen], 08. Tehuizen voor niet-werkenden – bezigheidshomes, 09.

Tehuizen voor niet-werkenden – nursingtehuizen

13.10. Specifieke dienstverlening

01. Hulpmiddelen, 02. Assistentie

13.11. Zelfhulp - Personen met een handicap

13.12. Informatie, overleg, federaties en koepels

01. Lokaal overleg Personen met een handicap, 02. Koepels en federaties

Personen met een handicap

14. ETNISCH-CULTURELE MINDERHEDEN

14.01. Integratiecentra

01. Lokale steunpunten en lokale integratiecentra, 02. Regionale

integratiecentra, 03. Provinciale en grootstedelijke integratiecentra

14.02. Dienstverlening aan minderheden

14.03. Specifieke doelgroepen

01. Vluchtelingen, asielzoekers en mensen zonder papieren, 02. Zigeuners,

woonwagenbewoners en voyageurs

14.04. Specifieke thema's

01. Racismebestrijding, 02. Noord-Zuid-samenwerking

14.05. Zelfzorg

01. Organisaties van etnisch-culturele minderheden

14.06. Informatie, overleg, federaties en koepels

01. Lokaal overleg minderheden, 02. Koepels en federaties minderheden

15. ARMOEDE EN KANSARMOEDE

15.01. Algemene informatie en advies

15.02. Materiële en sociale dienstverlening

01. Kringloopcentra, 02. Sociale restaurants, 03. Materiële hulpverlening, 04.

Inloopcentra

15.03. Belangenverenigingen

15.04. Maatschappelijk opbouwwerk

15.05. Straathoekwerk

15.06. Zelfzorg

01. Verenigingen waar armen het woord nemen

15.07. Informatie, overleg, federaties en koepels

01. Lokaal overleg armoede en kansarmoede, 02. Federaties en koepels

armoede en kansarmoede

16. PROVINCIALE, VLAAMSE EN FEDERALE OVERHEDEN

16.01. Provinciale diensten en gemeenschapscommissies

16.02. Vlaamse gemeenschap

01. Ministeries, 02. Administratie

16.03. Federaal beleid

01. Federale overheidsdiensten, 02. Rijksdiensten

16.04. Parastatalen

2.5 Handboeken & zakboekjes

Handboeken [ook losbladige naslagwerken] presenteren stelselmatige syntheses van

een vakgebied en volgen de actualiteit volledig en gerubriceerd. Handboeken gebruik

je om een onderwerp te verkennen én uit te diepen. Visies, overzichten, inzichten,

invalshoeken en samenhangen komen aan bod. Regelmatige heruitgaven, aanvullingen

en correcties zorgen voor actualiteitswaarde. Om die reden zijn de meeste handboeken

losbladig uitgegeven. Ze vermijden de complete herdruk. Handboeken bestaan vaak

uit delen en slorpen een pak ruimte op, ze zijn omvangrijk, duur, arbeidsintensief en

WYDOOGHE BENEDICT. Sadan-informatiesysteem. Katho-Ipsoc, Kortrijk, 2007.

moeilijk hanteerbaar. De meeste werken leer je pas na ervaring kennen. Dit kan je

versnellen als je oog hebt voor:

�� de titels met betrekking tot je onderwerp, de naam en de kwaliteiten van de auteurs.

�� de inleiding en de handleiding [helpfunctie].

�� de interne ordening, de inhoudsopgave, de [soorten] registers.

�� de datum en de verschijningsfrequentie.

Bovenstaande argumenten zorgen dat de werken enkel in vakbibliotheken aanwezig

zijn. De ontwikkeling van elektronische versies enerzijds en zakboekjes anderzijds

maken de naslagwerken toegankelijker. Kleine [goedkope] zakboeken en gidsen geven

[fragmentarische] overzichten. Elektronische versies slorpen minder papier op en zijn

handig bij het zoeken. Wetenschappelijke uitgeverijen, overheidsdiensten en

universitaire instellingen verzorgen doorgaans de samenstelling, de publicatie en het

uitgeven van handboeken.8

2.6 Gisysteem

Gis is de afkorting van een Geografisch informatie systeem en valt te omschrijven als

een systeem dat locatiegebonden informatie beheert, bewerkt, analyseert en

presenteert. Dit kan in de vorm van atlassen, kaarten, routebeschrijvingen,

weerberichten, navigatiesystemen, als referentie naar een plaats [x,y, z coördinaat] of

als een adres. Voorlopig is een Gis te onderscheiden van een adresgids [die

telefoonnummers, functies en personen weergeeft]. In de toekomst kan zich een

integratie van beide systemen voordoen. Andere termen voor Gis zijn locatiegebonden

informatie, geo info, ruimtelijke informatie of geo-ict.

2.7 Periodieken

Wetenschappelijke tijdschriften ontstonden uit de behoefte zich snel te documenteren

en om ongestructureerde communicatie per brief te formaliseren.9 Boeken komen

daartoe te traag tot stand en het duurt lang eer je ze doorneemt. Kranten zijn te

ongenuanceerd en hebben geen synthese karakter. Hun thematisch karakter, hun

periodiciteit en hun resumerende aard maken tijdschriften en vaktijdschriften,

nieuwsbrieven, rapporten en congresverslagen tot het instrument om de actualiteit rond

een onderwerp te volgen. Deze gids beperkt zich tot vaktijdschriften. Veel

organisaties stellen een nieuwsbrief ter beschikking met informatie over trends, nieuws

en wijzigingen aan de site. De nieuwsbrief houdt je via mail op de hoogte en heeft het

voordeel dat je zelf het net niet dient af te surfen. Je laat de actualiteit op je af komen.

De inspanning om je te abonneren rendeert, maar doe het bedachtzaam. Wie zich op

alles abonneert zit zo met een overvolle mailbox. De digitale krant verschilt met de

‘gewone’ krant, niet alleen in kwaliteiten maar ook in gebreken.

De ‘gewone’ krant De digitale krant

Je krijgt de krant één keer per dag. Het nieuws is

actueel als de krant gemaakt wordt.

De digitale krant wordt continu bijgewerkt. Het

nieuws is actueel als je de krant leest

Nieuwsselectie gebeurt door redactie: je krijgt

‘relevant’ en ‘irrelevant’ materiaal, maar

belangrijk nieuws mis je niet.

Je kan de onderwerpen kiezen. De krant kan op

maat, samengesteld op basis van je voorkeur,

belangrijk nieuws kan worden buitengesloten.

Het nieuws en de artikels ‘staan op zich’, of, met

andere woorden: de krant is een momentopname.

Dat ene bericht verwijst naar aanverwante info.

Dit maakt het makkelijk berichten in hun context

te plaatsen.

Beperkt tot tekst en foto’s Video en geluid mogelijk

Een stapel vergeelde kranten of een map

persknipsels zijn ofwel ontoegankelijk of vragen

tijd om die toegankelijk te maken.

Veel kranten beschikken over een digitaal

archief. Een zoekfunctie geeft je toegang tot het

nieuws uit het verleden.

Eenrichtingscommunicatie van auteur naar lezer,

maar basis voor conversatie met anderen.

Lezers kunnen reageren op artikels [dialoog met

auteur], maar je weet niet wat anderen lezen en

andersom.

Flexibel formaat [groot en klein] Vast formaat

De krant op papier is overal te lezen.

Besmeuren, beschadigen en nota’s nemen mag.

De krant op je beeldscherm kan enkel in de

nabijheid van een stopcontact en een

internetaansluiting. Voorzichtig zijn met digitaal

apparaat is een must.

Schema 17. Overzicht van voor en nadelen van digitale en gewone kranten. Een digitale krant biedt

voordelen. Evenwel is het onwaarschijnlijk dat de digitale krant de gewone krant zal vervangen.

Omwille van de nadelen van de digitale krant zullen beide media elkaar ondersteunen [cfr. HUIZINGH

E. Wat doe je met internet en wat doet internet met jou? Nieuwezijds, Amsterdam, 2001, p. 42.].

2.8 Beeldbanken

Ben je bezig met scheepvaart en wil je weten wat een astrolabium is? Woordenboeken

kunnen een voorwerp gedetailleerd omschrijven, soms ben je makkelijker af met een

figuur. Visuele elementen komen voor bij het zoeken van informatie: grafieken,

zwartwit- en kleurenfoto’s, tekeningen, symbolen, logo’s, verkeersborden... Ze maken

WYDOOGHE BENEDICT. Sadan-informatiesysteem. Katho-Ipsoc, Kortrijk, 2007.

in een oogopslag duidelijk wat je bedoeld. Afbeeldingen zoeken is lastig vermits een

afbeelding diverse namen kan dragen: de naam van de maker, de naam van het object

of een titel zoals bij een kunstwerk. Google afbeeldingen zet je op weg maar volstaat

niet omdat het niet in de beeldbanken zoekt.10 Beeldwoordenboeken zijn papieren

voorlopers de beeldbanken, tonen afbeeldingen en richten zich op jargon.11

Beeld[woorden]boeken en beeldbanken zijn alfabetisch en thematisch geordend via

een inhoudstafel en een register. Als je de beelden hebt, kun je ze als bestand opslaan

[via het icoontje in de linkerbovenhoek van de afbeelding] of je kan een screenshot

maken [via PrintScreen]. Achteraf werk je het beeld bij. Dit is echter tijdrovend.

Gadwin PrintScreen [www.gadwin.com] versnelt dit door met één toets een screenshot

te maken en het op te slaan in een extensie die je voorkeur geniet.

WYDOOGHE BENEDICT. Sadan-informatiesysteem. Katho-Ipsoc, Kortrijk, 2007.

HOOFDSTUK 2. Primaire informatie

1. Internet… [voor wie?]

Ben Tiggelaar beschrijft internet vanuit vijf perspectieven: 1. als technische

infrastructuur [kabels, servers, pc’s…]; 2. als organisatieprincipe [protocollen als http,

wap…]; 3. als gebruiksactiviteit [sociaal, economisch, politiek, cultureel…] 4. als

toepassing [e-mail, nieuwsgroepen, www…] en 5. als dienstverlening [informatie,

formulieren,…]. Hier bekijk je toepassingen en dienstverlening dat internet biedt op

het vlak van de informatieverzameling. Internet is ongetwijfeld het omvangrijkste

informatiekanaal, maar niet het meest overzichtelijke noch het meest toegankelijke

zoals men soms laat uitschijnen. Hoe sociaal is internet? ‘Wereldomspannend’ neem

je het best met een korrel zout. Internet is vooral Westers. Aansluitingen bevinden

zich vooral in Noord-Amerika, Japan, Australië en Noord-Europa. De in 1992

opgerichte Internet Society [Isoc, Vinton G. Cerf] heeft als slogan “The internet is for

everyone”, verwijzend naar idealen van internetpioniers. Dat internet gelijkheid ten

aanzien van kennis en informatie realiseert, is natuurlijk een illusie. Een beperkte

groep benut de mogelijkheden en behoudt op diverse manieren zijn voorsprong. In

2001 gebruikt geen zeven procent van de wereldbevolking internet en meer dan

negentig procent van de wereldbevolking geen toegang, kan het medium niet

gebruiken of toont geen interesse [aan te nemen is dat de laatste twee categorieën een

minderheid vormen]. In dit opzicht wordt gesproken van digitale kloven. Het gaat

niet alleen om de kloof tussen rijk en arm [welvaart] maar evenzeer om een kloof

tussen stad en platteland [urbanisatiegraad], tussen mannen en vrouwen [geslacht],

tussen gediplomeerden en niet gediplomeerden [scholingsgraad] en tussen jong en oud

[leeftijd]. Het aandeel 60-plussers in Vlaanderen stijgt volgens prognoses van 22

procent in 2000 tot 34 in 2050. Hoewel toekomstige senioren hoger geschoold zijn

dan de huidige, verwacht men bij de ouder wordende bevolking terughoudendheid ten

aanzien van toekomstige Ict. In Vlaanderen zijn er initiatieven die zich richten naar

niet-bezitters. Scholen en bedrijven stellen pc’s, computerklassen en vrije software

ter beschikking.1 In openbare bibliotheken kan iedereen het net op. Soms draag je bij

in de kosten, soms is de service gratis. Een andere oplossing kan een cybercafé zijn

[lijst cybercafés op http://cybers.bel21.com]. Soms kan je pc’s huren. De huurprijs

ligt al eens aan de hoge kant, maar het voordeel is dat je met een snel, krachtig en

onderhouden apparaat werkt. Eind 2004 surfte ongeveer 40 procent van de Belgen

nooit op internet en telt het land iets meer dan vier miljoen regelmatige gebruikers.

Hiervan is 45% vrouwen, 55% mannen. Een op drie Belgische gezinnen beschikken

niet over een pc. Van de gezinnen die wel een pc hebben, beschikt 84% over internet.

Vlaamse gezinnen bezitten vaker een pc dan Brusselse en Waalse. De "digitale kloof"

volgt de taalgrens niet in Waals-Brabant, een provincie die wél hoog scoort qua pc- en

internetbezit. Socio-economische factoren liggen aan de basis van de verschillen

tussen het noorden en het zuiden van België.2

Verder tref je bij de niet gebruikers blinden, personen met een verminderd

gezichtsvermogen of slechtzienden aan. Initiatieven pogen internet toegankelijk te

maken. Een organisatie die internet op toegankelijkheid test is www.w3.org. De

meeste toegankelijkheidsrichtlijnen zijn hiervan afgeleid [www.sonneheerdt.nl]. Wil

je een website testen op toegankelijkheid kan dit op www.blindsupport.be.

Vermeldswaard is www.gent.be/braillenet dat personen met een visuele handicap

informeert via Braillenet [persmededelingen in audio en mp3, aangepaste lettertypes]

en dat de vereniging Blindenzorg licht en liefde toegankelijke websites bekroont met

het label “Blindsurfer” [oranje surfplank met blindenstok als mast].

1.1 De browser bedienen

Het geheel van publicaties dat oorspronkelijke, originele gegevens en bevindingen

weergeeft, primaire literatuur genoemd [verslagen, kranten, tijdschriften, boeken] is op

internet te definiëren als het ongeordende geheel van websites en hun inhoud. De

logische opbouw van een url [www.naamorganisatie.landcode] laat toe om personen of

organisaties te vinden. Websites bieden allerhande documenten aan.

Computers communiceren via de “tcp / ip” taal [transmission control protocol /

internet protocol] die gegevens opdeelt en transporteert. Opdat de info zou

terechtkomen, heeft elke pc een [moeilijk] adres. Deze adressen zijn te vervangen

door een domeinnaam, zoals bijvoorbeeld www.katho.be.

Wie op internet wil, heeft software nodig: een browser of een navigatieprogramma.

Net zoals Word een hulpmiddel is bij het maken van teksten, helpt een browser je bij

internetacties. Met de browser ‘navigeer’ je, bekijk je en blader je door webpagina’s.

Courante browsers zijn Netscape en Internet explorer. Beide zijn gratis en verschillen

nauwelijks. De werkbalk bevat besturingselementen.

�� Adresbalk: ................... Noteer hier het adres. Het pijltje toont bezochte sites

�� Vorige: ........................ Blader naar eerdere locaties

�� Volgende: .................... Blader naar volgende locaties

�� Start: ........................... [Home] bevat een gekozen site als vertrekpunt

�� Favorieten: .................. [Bookmarks] koppelt favoriete sites

�� Stop:............................ Breekt laden af [gebruik bij verkeerd adres];

�� Vernieuwen: ................ Helpt opnieuw inladen

2 De cijfers zijn bekend: www.tijd.be/ondernemen/t-zine/artikel.asp?Id=1727838 & http://statbel.fgov.be/press/fl060_nl.asp.

WYDOOGHE BENEDICT. Sadan-informatiesysteem. Katho-Ipsoc, Kortrijk, 2007.

�� Geschiedenis: .............. Waar was je gisteren, vorige week…

�� Zoeken: ....................... Een zoekrobot

�� Koppelingen: ............... Productinformatie en koppelingen

Een website is de verzameling pagina’s van één persoon of organisatie en bestaat

doorgaans uit een hoofdpagina [home], een inhoud, pagina’s en hyperlinks. Door een

hyperlink [andere kleur, de onderlijning en je muisaanwijzer verandert in een hand]

aan te klikken, word je doorgestuurd naar een andere plaats op internet. Hypertext

duidt op de mogelijkheid om te klikken op een woord en zo te navigeren naar een

andere positie in het document of naar een andere positie op internet. Hyper staat

tegenover het begrip lineair. Met andere woorden: in cyberspace hoef je de dingen

niet te beginnen bij het voorziene startpunt en te eindigen bij het geplande einde, in

tegenstelling tot een boek, een theatervoorstelling of een film.

1.2 Websites zoeken

Als je een site van een organisatie zoekt, gis dan de url. Een adres ziet er doorgaans

zo uit http://www.organisatie.topdomein [topdomein of landcode]. Het voorzetsel

http:// tik je niet. Dit hyper text transfer protocol duidt op de mogelijkheid naar een

andere locatie te navigeren. Andere codes die gebruikt worden zijn www [world wide

web]; de organisatie [de organisatie of een afkorting] en het topdomein of de landcode.

Er zijn organisaties die alle logische namen gebruiken, anderen houden het bij één.

Wil je weten of er plaatselijke versies van de site bestaan, vervang dan .com door .be.

De pagina past zich soms aan. Probeer maar: Rode kruis: www.red-cross.org of

www.redcross.org of www.red-cross.int of www.rodekruis.be of www.redcross.be?

Internationale Belgische bedrijven: www.belgacom.com of www.belgacom.be?

Landcodes bestaan uit twee karakers, topdomeinen uit drie karakters. Voorbeelden

zijn: .be voor België, .nl voor Nederland, .de voor Duitsland, .fr voor Frankrijk, .ie

voor Ierland, .it voor Italië, .lu voor Luxemburg, .pl voor Polen, .ru voor Rusland, .es

voor Spanje, .gb voor het Verenigd Koninkrijk. Bij de universiteiten plaats je voor de

landcode ac.: www.kuleuven.ac.be, www.kulak.ac.be, www.vub.ac.be,

www.ucl.ac.be... Topdomeinen bestaan uit drie letters:

�� .Com voor bedrijven Bv. www.autismecentraal.com

�� .Edu educatieve instellingen Bv. www.stanford.edu

�� .Gov Amerikaanse overheid Bv. www.whitehouse.gov

�� .Int Internationale organisaties Bv. www.europa.eu.int

�� .Mil Amerikaanse defensie Bv. www.army.mil

�� .Net Internetproviders en netwerken Bv. www.dyslexie.net,

www.kanker.net, www.pesten.net, www.tegenkanker.net, www.vorming.net,

www.welzijn.net...

�� .Org Non-profit: Bv. www.adoption.org,

www.aids.org, www.aidskids.org, www.cancer.org, www.diabetes.org,

www.downsyndroom.org, www.greenpeace.org, www.logopedie.org...

Nieuw zijn de domeinen .job en .travel. Let op voor informatie op Nederlandse sites!

.nl is – zeker wat het sociaal-agogisch werk betreft - niet relevant voor Vlaanderen!

Het startscherm van Google.be laat je de keuze tussen uitsluitend zoeken in Belgische

pagina’s en uitsluitend zoeken in het Nederlands. Uiteraard krijg je bij de eerste

categorie Franstalige en Duitstalige teksten, bij de tweede categorie blijf je niet

uitsluitend in Vlaanderen, maar kom je in Nederland en de Antillen terecht. In beide

gevallen dien je dus kritisch te zijn.

Na de eerste schuine streep [slash] komen de namen van de folders, mappen of

directory’s. Als een link zoals www.cass.be/wet/wetco.htm niet [meer] werkt, probeer

dan www.cass.be. Verder kan je de naam van een deelsite raden: wat heeft de

overheid te vertellen over holebi? Probeer www.vlaanderen.be/holebi of

www.vlaanderen.be/infolijn… Als je de gewenste informatie niet kan raden, surf je.

Surfen is ongestructureerd doorklikken via hyperlinken.

1.3 Sites lezen

Het mentaal model van een website ziet er op het eerste zicht anders uit dan dat van

een papieren uitgave. De website lijkt onbegrensd, onafgerond door de vele

beginpunten, middens en eindes. Overzicht krijgen is frustrerend. Je komt er niet

achter of je de site volledig hebt doorgenomen [laat staan de interessante sites rond je

onderwerp]. Elektronisch zoeken is onzekerder en krachtiger dan zoeken in folio.

Hoe lees je een website? Lees van links naar rechts en van boven naar onder zonder

overdonderd te raken door de kleuren, afbeeldingen, klikvakjes... Beginners ervaren

dat de perceptie alle richtingen uitgaat waardoor het overzicht en de structuur

vertroebelt, hoofd- en bijzaken verdwijnen en het lezen van links naar rechts wordt uit

het oog verloren. Doe het dus systematisch: begin bovenaan, van links naar rechts en

vervolgens van boven naar onder. Probeer structuur te zien in een site en scheid hoofden

bijzaken. En bedenk, sommige documenten in folio zijn ook onleesbaar.

Beginners dienen te weten dat de pagina niet ophoudt onderaan het computerscherm.

Pin je niet vast op de inhoud, maar kijk naar de structuur. Websites bevatten

doorgaans zoekinstrumenten zoals een inhoud [tabbladen boven en in de marge], een

index, een sitemap [opbouw van de site], een e-archief, een e-bibliotheek of een ecatalogus

en een fulltext zoeker. Indien die niet specifiek aanwezig is, zoek je dit met

de knop bewerken, zoeken op deze pagina.

2. Tekstdocumenten

2.1 Fulltext en pdf

Primaire publicaties worden vaak fulltext op het net aangeboden.3 Als je over een

uitgekiende set trefwoorden beschikt, is het mogelijk specifieke passages te vinden

met een kleine tijdsinvestering. Hoe specifieker, hoe recenter, hoe localer je

zoektermen, hoe meer de zoekwijze aangewezen is. Fulltext zoeken houdt geen

rekening met de inhoud van het gezochte woord of document. Fulltext zoeken levert

geen afkortingen op [Clb levert geen Centrum voor leerlingenbegeleiding], geen

bredere termen of smallere termen [zoeken naar sociaal werk levert geen

personeelswerk], houdt geen rekening met homofonen [gelijkklinkend maar

verschillend in betekenis: kan levert het werkwoord maar ook het vaatwerk], houdt

geen rekening met spellingsvarianten, spellingsfouten, synoniemen [suikerziekte of

diabetes], verbuigings- en vervoegingsvarianten. Kortom, bij fulltext zoeken is de

precisie is laag en de ruis hoog. Om te functioneren bevat een degelijk profiel termen

die de or-operator verbindt en is truncatie of maskering wenselijk.

De meest verspreide standaard voor de elektronische documentendistributie is Acrobat

reader [pdf-bestanden].4 De voordelen zijn divers: Pdf is platform- [Windows-, Linuxen

Mac-omgevingen] en printeronafhankelijk [de afdruk is bij alle printers gelijk],

ideaal om documenten door te geven aan drukkerijen [prepress] en het formaat is

kleiner dan het origineel. Pdf’s zijn te beveiligen om het auteursrecht te beschermen.

In een niet-beveiligde Pdf selecteer je tekst en afbeeldingen. Daarna plak je ze in een

andere toepassing. Verder kan je tekstaanpassingen doen [Touchup text tool] als de

Pdf niet beveiligd is. Wil je een Pdf lezen, dien je enkel over Acrobat reader te

beschikken en niet over de toepassing die de Pdf creëerde. Nadelen zijn dat je traag

zoekt en er is geen garantie dat de volgende versie zal aansluiten bij de vorige.5 Om

Pdf-documenten te maken heb je Acrobat nodig. De betaalsoftware installeert een

virtuele printer en als je een afdruk naar deze printer stuurt, wordt een Pdf-document

gemaakt. Dit bestand kun je in Acrobat bewerken en aanpassen. Maak een

onderscheid tussen de Writer en de Distiller. De Writer bestaat voor Pc en voor Mac:

een snelle afdruk met een lage kwaliteit van afbeeldingen. De Distiller bestaat enkel

voor Windows en is ideaal bij grafische toepassingen.

2.2 Tekst in folio

Tekstdocumenten in folio gebruiken strategieën om zichzelf toegankelijk te maken.

Als lezer heb je verschillende mogelijkheden om literatuur snel door te nemen. Je kan

zoeken via het voorwerk, de kern of het nawerk van een publicatie. Wie de kern van

het boek zoekt doet dit door te bladeren en diagonaal te lezen. Lees de hoofdstukken

en paragraaftitels na, bekijk de schema’s en organogrammen én vergeet de noten niet.

2.2.1 VOORWERK

Het voorwerk bestaat uit de Franse pagina [met alleen de titel], de titelpagina [met

titel, auteur, uit

De Informatiepiramide
1. De piramide structureert informatie in niveaus waarbij

het ene niveau het andere ontsluit. Op het primaire niveau vinden we websites, nieuwsbrieven,

periodieke publicaties, monografieën, thesissen, wetteksten… al dan niet digitaal. Op het secundaire

niveau situeren zich de naslagwerken die verwijzen naar het primaire niveau of er een synthese van

maken. 2. Hoe hoger je op de informatiepiramide klimt hoe minder details je ziet en hoe groter het

panorama over het informatielandschap. 3. Op het tertiaire niveau bevinden zich de overzichten van

naslagwerken en metazoekers. Op het quartaire niveau wordt geen onderscheid meer gemaakt tussen

digitale en analoge informatie. Of het nu gaat om digitale informatie of informatie op papier, centraal

staat de gedachte van informatiebemiddeling.

4.1 EEN DESKUNDIGE OPSPOREN

Internet kan de belangrijkste informatiebron lijken, maar zou doen vergeten dat er

andere en even efficiënte kanalen bestaan zoals een mail, een telefoongesprek of een

interview… Uiteindelijk hebben alle elementen te maken met het ontwikkelen van een

netwerk. Wie een netwerk uitbouwt [en daar assertief en communicatief mee omgaat]

zal zijn professie ontwikkelen. Informatie sprokkelen heeft dus een affectieve of

sociale component: wees assertief, communicatief en sta open voor opmerkingen.

Vaak ben je tijdens een onderzoek gefocust op een infodeel dat je de waarde van

reacties uit je omgeving niet opvangt of niet verwerkt. Communiceer met collega’s,

studenten, docenten, bibliothecarissen... Je weet immers nooit op voorhand welke

informatie zij kennen of leren kennen. Ga meer dan eens een bieb binnen. De eerste

keer vertel je de bibliothecaris waar je mee bezig bent en voor je het weet heb je

interessante insteken.16 Ben je verder gevorderd in je onderzoek, volstaan collega’s of

vrienden niet. In deze fase is het goed om een deskundige aan te spreken. Je spreekt

dus geen deskundige aan bij het begin van je onderzoek, tenzij het je promotor betreft.

Maak je eerst de terminologie eigen en verken het onderwerp. Dan zal de deskundige

je in een paar uur tijd meer vooruit helpen dan dagenlang boeken zoeken.

Deskundigen kennen een onderwerp ten gronde, weten wat haalbare kaarten zijn,

wegen voor- en nadelen af enzovoort. Een deskundige opsporen is niet makkelijk.

Een naam kom je te weten via:

�� catalogi [zoek auteurs van boeken over je onderwerp]

�� bibliografieën in standaardwerken [tel de publicaties van potentiële deskundigen]

�� docenten en bibliothecarissen [vraag of ze deskundigen in de omgeving kennen,

voor zover zij dat niet zelf zijn natuurlijk]

Aan hogescholen en universiteiten hebben docenten en professoren doorgaans een

specialisatie of een thema dat zij koesteren. Eerstejaars weten dit vaak niet. Een

willekeurige docent of professor zal je op het spoor zetten. Als je de deskundigen ken

bij naam is de volgende stap het vinden van zijn of haar mailadres. Het simpelste is de

naam in Google te tikken. Levert dit niets op ga je na bij welke organisatie de

deskundige werkt. Instellingen organiseren het mailadres van hun personeelsleden

uniform en bieden adreslijsten aan. Een mailadres van een medewerker aan Katho

bestaat uit de voornaam en de volledige achternaam van de docent, van elkaar

gescheiden door een punt [dot]. Vervolgens komt er @katho.be. Het mailadres van

een docent ziet dan er uit als voornaam.naam@katho.be. Voor de studenten is de

formule voornaam.naam@student.katho.be. Je kan ook de organisatie opbellen. Lukt

het niet met de bovenstaande methoden, dan kun je het adres zoeken in

www.four11.com, www.skynet.be, www.infobel.be, www.goudengids.be,

www.scoot.be en www.directo.be. Je zal het adres enkel aantreffen als de persoon zijn

referentie doorgaf. Verder kan je toetreden tot een mailinglijst, een nieuwsgroep of

een discussieforum of zoeken naar betalende diensten waar je vragen kan stellen. Als

je de deskundige contacteert is het niet zeker of die je wil helpen. E-mail verlaagt de

drempel om deskundigen aan te spreken, soms tot groot ongenoegen van de

deskundige. Wees niet opdringerig. Deskundigen zijn druk bezet, hebben geen zin of

kennen je onderwerp bij nader toezien niet. Hoe je e-mail gebruikt, lees je hieronder,

hoe je een e-mail schrijft lees je in het schrijfboek.

Een E-mail [Electronic mail] is een tekst aan een correspondent. Er bestaat veel

mailsoftware. Welk pakket je ook gebruikt [outlook, outlook-express…], doorgaans

zie je dezelfde onderdelen. Een “postvak in” voor de inkomende post, een vak “uit”

voor de te versturen berichten. Verder vind je in de map “verzonden items” verstuurde

boodschappen en in de map “verwijderde items” [recent] verwijderde berichten. Elk

bericht wordt voorgesteld door één regel. Selecteer die om de inhoud te zien. Je kan

de boodschap lezen, kopiëren, versturen, beantwoorden, opslaan of verwijderen. Er

zijn sites met gratis mail zoals www.mail.be, www.yahoo.com, www.advalvas.be,

www.hotmail.com. Organisaties en scholen geven hun personeel of studenten een

gratis mailadres.

Dat adres bestaat uit twee delen, gescheiden door een @ [apenstaartje]: enerzijds is er

het userid, anderzijds de servernaam. Een boodschap aan

benedict.wydooghe@katho.be wordt verstuurd naar de server Katho.be [het punt wordt

dot uitgesproken]. benedict.wydooghe is het userid. De boodschap komt in

Wydooghes bus. Versturen en ontvangen duurt van seconden tot uren. Als de server

de gebruiker niet kent, kan het dat het mailadres niet bestaat of dat je de naam

verkeerd spelde. Verzendingen die niet aankomen melden een foutboodschap. Als je

geen foutmelding krijgt, ga je er van uit dat de boodschap aankwam. De boodschap

bestaat uit twee of drie delen: een hoofd, een corpus en soms een attachment. Het

hoofd bevat administratieve data:

�� Aan: het mailadres van de correspondent [adressen sla je op in je adresboek];

�� Cc: adressen van wie een kopie krijgt;

�� Bcc: adressen van wie een kopie krijgt zonder dat de eersten dit weten;

WYDOOGHE BENEDICT. Sadan-informatiesysteem. Katho-Ipsoc, Kortrijk, 2007.

21

�� Onderwerp: samenvatting van de boodschap;

�� Attachment: toe te voegen via paperclip-knop en bladeren;

Het corpus bevat de boodschap en het attachment is een bijlage. Attachments zijn

documenten die je aan je mail hangt als bijlage. Een mailbox kan meestal slechts

enkele megabytes aan. Zware bestanden doorsturen kan via Ftp [vereist software en is

niet zonder risico] of via www.dropload.com [gratis alternatief voor bestanden tot 50

megabyte]. Via een mail verwittig je de ontvanger die het binnen twee dagen ophaalt

op een geheim adres. Een betalende mogelijkheid: www.send2store.com. De

boodschappen die je stuurt beperken zich niet tot het klassieke witte blad dat je vol

pent. E-cards zijn postkaarten die je verstuurt bij een verjaardag of een huwelijk. Je

verstuurt een leuke kaart via www.apple.com [klik .Mac en kies I-card].

4.2 TELEFOONLIJNEN

Ook telefoonlijnen helpen je op weg. www.1299.be toont via een telefoonnummer het

netwerk waartoe het behoort.

�� Aidstelefoon 078/15.15.15

�� Alzheimertelefoon 078/15.29.11

�� Antigifcentrum 070/245.245

�� Antiroddelactie 015/51.18.49

�� Autisme infotel 078/152.252

�� Blauwe kruis 03/353.94.53

�� Childfocus 110

�� Diabetes infolijn 0800/96.333

�� Druglijn 078/15.10.20

�� Gecofoon 0800/141.87

�� Gezondheidslijn kanker 070/34.41.44

�� Infolijn onderwijs 0800/30.20.3

�� Jolijn, bijzondere jeugdbijstand 0800/900.33

�� Kankerinfolijn 0800/15.800

�� Kinderen en jongeren telefoon 078/15.14.13

�� Luizenfoon 0800/40515

WYDOOGHE BENEDICT. Sadan-informatiesysteem. Katho-Ipsoc, Kortrijk, 2007.

22

�� Meldpunt gezondheid & milieu 078/15.55.70

�� Milieutelefoon 0800/160.80

�� Opvoedingstelefoon 070/222.330

�� Ouders verongelukte kinderen 03/8874797

�� Rode kruis 105

�� Rusthuisinfofoon 078/15.25.25

�� Similes 016/23.23.82

�� Teleblok 0800/13.144

�� Urineverlies infolijn 016/23.80.73

�� Vereniging verlegen mensen 03/239.96.38

�� Vlaamse kankertelefoon 070/22.21.11

�� Vlaamse infolijn 0800.302.01

�� Wegentelefoon 0800/122.66

WAT IS CONCREET DE BEDOELING??
De bedoeling is dat u op regelmatige basis een bericht toevoegt op uw blog. U kan hierin zetten wat u zelf wenst.
- Bijvoorbeeld: u heeft een blog gemaakt voor gedichten. Dan kan u bvb. elke dag een gedicht toevoegen op uw blog. U geeft de titel in van het gedicht en daaronder in het bericht het gedicht zelf. Zo kunnen uw bezoekers dagelijks terugkomen om uw laatste nieuw gedicht te lezen. Indien u meerdere gedichten wenst toe te voegen op eenzelfde dag, voegt u deze toe als afzonderlijke berichten, dus niet in één bericht.
- Bijvoorbeeld: u wil een blog maken over de actualiteit. Dan kan u bvb. dagelijks een bericht plaatsen met uw mening over iets uit de actualiteit. Bvb. over een bepaalde ramp, ongeval, uitspraak, voorval,... U geeft bvb. in de titel het onderwerp waarover u het gaat hebben en in het bericht plaatst u uw mening over dat onderwerp. Zo kan u bvb. meedelen dat de media voor de zoveelste keer het fout heeft, of waarom ze nu dat weer in de actualiteit brengen,... Of u kan ook meer diepgaande artikels plaatsen en meer informatie over een bepaald onderwerp opzoeken en dit op uw blog plaatsen. Indien u over meerdere zaken iets wil zeggen op die dag, plaatst u deze als afzonderlijke berichten, zo is dit het meest duidelijk voor uw bezoekers.
- Bijvoorbeeld: u wil een blog maken als dagboek. Dagelijks maakt u een bericht aan met wat u er wenst in te plaatsen, zoals u anders in een dagboek zou plaatsen. Dit kan zijn over wat u vandaag hebt gedaan, wat u vandaag heeft gehoord, wat u van plan bent, enz. Maak een titel en typ het bericht. Zo kunnen bezoekers dagelijks naar uw blog komen om uw laatste nieuwe bericht te lezen en mee uw dagboek te lezen.
- Bijvoorbeeld: u wil een blog maken met plaatselijk nieuws. Met uw eigen blog kan u zo zelfs journalist zijn. U kan op uw blog het plaatselijk nieuws vertellen. Telkens u iets nieuw hebt, plaats u een bericht: u geeft een titel op en typt wat u weet over het nieuws. Dit kan zijn over een feest in de buurt, een verkeersongeval in de streek, een nieuwe baan die men gaat aanleggen, een nieuwe regeling, verkiezingen, een staking, een nieuwe winkel, enz. Afhankelijk van het nieuws plaatst u iedere keer een nieuw bericht. Indien u veel nieuws heeft, kan u zo dagelijks vele berichten plaatsen met wat u te weten bent gekomen over uw regio. Zorg ervoor dat u telkens een nieuw bericht ingeeft per onderwerp, en niet zaken samen plaatst. Indien u wat minder nieuws kan bijeen sprokkelen is uiteraard 1 bericht per dag of 2 berichten per week ook goed. Probeer op een regelmatige basis een berichtje te plaatsen, zo komen uw bezoekers telkens terug.
- Bijvoorbeeld: u wil een blog maken met een reisverslag. U kan een bericht aanmaken per dag van uw reis. Zo kan u in de titel opgeven over welke dag u het gaat hebben, en in het bericht plaatst u dan het verslag van die dag. Zo komen alle berichten onder elkaar te staan, netjes gescheiden per dag. U kan dus op éénzelfde dag meerdere berichten ingeven van uw reisverslag.
- Bijvoorbeeld: u wil een blog maken met tips op. Dan maakt u telkens u een tip heeft een nieuw bericht aan. In de titel zet u waarover uw tip zal gaan. In het bericht geeft u dan de hele tip in. Probeer zo op regelmatige basis nieuwe tips toe te voegen, zodat bezoekers telkens terug komen naar uw blog. Probeer bvb. 1 keer per dag, of 2 keer per week een nieuwe tip zo toe te voegen. Indien u heel enthousiast bent, kan u natuurlijk ook meerdere tips op een dag ingeven. Let er dan op dat het meest duidelijk is indien u pér tip een nieuw bericht aanmaakt. Zo kan u dus bvb. wel 20 berichten aanmaken op een dag indien u 20 tips heeft voor uw bezoekers.
- Bijvoorbeeld: u wil een blog maken dat uw activiteiten weerspiegelt. U bent bvb. actief in een bedrijf, vereniging of organisatie en maakt elke dag wel eens iets mee. Dan kan je al deze belevenissen op uw blog plaatsen. Het komt dan neer op een soort van dagboek. Dan kan u dagelijks, of eventueel meerdere keren per dag, een bericht plaatsen op uw blog om uw belevenissen te vertellen. Geef een titel op dat zeer kort uw belevenis beschrijft en typ daarna alles in wat u maar wenst in het bericht. Zo kunnen bezoekers dagelijks of meermaals per dag terugkomen naar uw blog om uw laatste belevenissen te lezen.
- Bijvoorbeeld: u wil een blog maken uw hobby. U kan dan op regelmatige basis, bvb. dagelijks, een bericht toevoegen op uw blog over uw hobby. Dit kan gaan dat u vandaag een nieuwe postzegel bij uw verzameling heeft, een nieuwe bierkaart, een grote vis heeft gevangen, enz. Vertel erover en misschien kan je er zelfs een foto bij plaatsen. Zo kunnen anderen die ook dezelfde hobby hebben dagelijks mee lezen. Als u bvb. zeer actief bent in uw hobby, kan u dagelijks uiteraard meerdere berichtjes plaatsen, met bvb. de laatste nieuwtjes. Zo trek je veel bezoekers aan.

WAT ZIJN DIE "REACTIES"?
Een bezoeker kan op een bericht van u een reactie plaatsen. Een bezoeker kan dus zelf géén bericht plaatsen op uw blog zelf, wel een reactie. Het verschil is dat de reactie niet komt op de beginpagina, maar enkel bij een bericht hoort. Het is dus zo dat een reactie enkel gaat over een reactie bij een bericht. Indien u bvb. een gedicht heeft geschreven, kan een reactie van een bezoeker zijn dat deze het heel mooi vond. Of bvb. indien u plaatselijk nieuws brengt, kan een reactie van een bezoeker zijn dat deze nog iets meer over de feiten weet (bvb. exacte uur van het ongeval, het juiste locatie van het evenement,...). Of bvb. indien uw blog een dagboek is, kan men reageren op het bericht van die dag, zo kan men meeleven met u, u een vraag stellen, enz. Deze functie kan u uitschakelen via "Instellingen" indien u dit niet graag heeft.

WAT IS DE "WAARDERING"?
Een bezoeker kan een bepaald bericht een waardering geven. Dit is om aan te geven of men dit bericht goed vindt of niet. Het kan bvb. gaan over een bericht, hoe goed men dat vond. Het kan ook gaan over een ander bericht, bvb. een tip, die men wel of niet bruikbaar vond. Deze functie kan u uitschakelen via "Instellingen" indien u dit niet graag heeft.


Het Bloggen.be-team wenst u veel succes met uw gloednieuwe blog!

Met vriendelijke groeten,
Bloggen.be-team

Het maken van een blog en het onderhouden is eenvoudig.  Hier wordt uitgelegd hoe u dit dient te doen.

Als eerste dient u een blog aan te maken- dit kan sinds 2023 niet meer.

Op die pagina dient u enkele gegevens in te geven. Dit duurt nog geen minuut om dit in te geven. Druk vervolgens op "Volgende pagina".

Nu is uw blog bijna aangemaakt. Ga nu naar uw e-mail en wacht totdat u van Bloggen.be een e-mailtje heeft ontvangen.  In dat e-mailtje dient u op het unieke internetadres te klikken.

Nu is uw blog aangemaakt.  Maar wat nu???!

Lees dit in het volgende bericht hieronder!