04/11/10

DE HONGAARSE OPSTAND VAN 1956; Az 1956-os forradalom és a köztársaság 1989-es kikiáltásának napja: október 23.

Kocsola: Op 23 oktober wordt in heel Hongarije "de opstand en/of revolutie tegen het Sovjet Regime" herdacht. In ieder dorp wordt er iets klein ge-organiseerd, in de steden wordt dit uitbundiger gevierd. neem nu Kocsola, een dorp met pakweg 850 inwoners, de burgemeester had een boomplantdag voor de kinderen ge-organiseerd. Het ging uiteraard gepaard met een klein feestje, thee, gebak en voor de mannen een scheut rhum in de thee, wat verduiveld goed smaakt. In het volgende dorp, Szacks, hadden ze het monument van de oudstrijders met een enorme vlag bedekt. In 1956 tijdens de opstand op exact 23 oktober werd de 'republiek Hongarije' uitgeroepen. Dus die dag is reeds speciaal. Tijdens de wende (het losworstelen uit het communistische blok) in 1989 werd er op exact dezelfde dag opnieuw de republiek Hongarije uitgeroepen op dezelfde plaats en in dezelfd bewoordingen van 1956. Geen wonder dat die datum voor de Hongaren speciaal is. 23 oktober is bijgevolg de dag van de republiek en meteen een nationale feestdag, naast 20 augustus (naamdag van koning Istvan) en 15 maart (herdenking van de opstand tegen de Habsburgers in 1848). Ik herinner me nog, al was ik toen heel jong dat er bij ons in het dorp (Everbeek, Belgium) een vluchtelinge was, een meisje van ongeveer 10 jaar oud en genaamd, Marika. Ze was gehuisvest bij Marie De Clerq, een verpleegster en vrijgezel die hier op de Kroonstraat woonde, exact in het huis dat in de driehoek staat.Voor het huis heeft lang een groot ge-emaileerd bord van het "Rood Kruis" gestaan, en dat betekende toen ter tijde, dat dit een "Rode  Kruis hulppost was". Wat er daarna met dit meisje is gebeurd kan ik helaas niet achterhalen, we hebben er nooit meer iets over gehoord na haar vertrek. 
 
 De Aanloop

De opstand begon als een vreedzame betoging van enkele duizenden studenten van de Technische universiteit van Boedapest, die hun solidariteit wilden betonen met de inwoners van het Poolse Poznan, waar een bloedige opstand in juni was neergeslagen. Aanvankelijk werden (voorzichtige) leuzen geroepen over steun aan de Poolse betogers maar naarmate de sfeer grimmiger werd werden directe anti-Sovjetleuzen geroepen zoals "Russen naar Rusland" en "Imre Nagy aan de macht". Ondertussen hadden tienduizenden inwoners van Boedapest zich spontaan aangesloten bij de studenten, die richting het parlement liepen.

Vlaggen met het staatswapen werden neergehaald en het embleem van de volksrepubliek werd eruit geknipt. De gehate rode sterren op officiële gebouwen werden neergehaald.

Op het centrale Heldenplein in Boedapest werd het standbeeld van Stalin omvergehaald. Partijleider Ernő Gerő hield op de radio een toespraak die de vlam in de pan deed slaan, en van de betoging een revolutie maakte. Gerő noemde de betogers volksvijanden die er enkel op uit waren om de "macht van de arbeidersklasse te ondergraven" en "de banden tussen onze partij en de roemrijke Sovjet-Unie te verbreken".

Kort daarop werd er voor het eerst geschoten in Boedapest. Het leger begon aan de opstandelingen wapens uit te delen. Betogers koelden hun woede op kazernes waar leden van de gehate ÁVH (Államvédelmi Hatóság, de geheime politie) waren gelegerd. Door gevechten met de opstandelingen werden de aanwezige Sovjet-troepen gedwongen zich tot buiten Boedapest terug te trekken.

 Aftreden regering

De regering riep de Sovjet-Unie te hulp. Op 24 oktober vielen betogers echter het parlement binnen en dit dwong de regering af te treden. Ernő Gerő en András Hegedűs, op dat moment premier, vluchtten naar de Sovjet-Unie. Imre Nagy werd de nieuwe premier. De opstand leek eind oktober, begin november zelfs te slagen: de nieuwe regering trad uit het Warschaupact en kondigde een neutrale status aan om de Sovjet-Unie geen gezichtsverlies te bezorgen en niet het gevoel te geven dat ze bedreigd zou worden. Intussen werden ook de gevangenissen bestormd en gevangenen, onder wie kardinaal József Mindszenty bevrijd. Van 28 oktober tot 4 november werd er ook niet gevochten.

 Russische inval op 4 november

De leiding van de Sovjet-Unie kon echter een neutraal en een potentieel op het Westen gericht vijandig land aan de Sovjetgrens niet gebruiken. Als eerste maatregel werd op 3 november een Hongaarse delegatie onder leiding van minister van Defensie Pál Maléter, die kwam onderhandelen, gearresteerd. Een dag later, op 4 november 1956, vielen troepen van het Warschaupact het land binnen, en sloegen de opstand, die 13 dagen geduurd had, neer. De licht bewapende opstandelingen konden niet op tegen de Sovjets die maar liefst 17 zwaarbewapende divisies inzetten. Boedapest werd omsingeld en de tanks reden de straten binnen. Hongaren trachtten ze met Molotovcocktails tegen te houden, terwijl de radio steeds indringender het Westen om hulp vroeg. Bij de gevechten kwamen naar schatting vijfentwintighonderd Hongaarse burgers om het leven. Het aantal doden aan de zijde van de Sovjet-Unie wordt geschat op bijna achthonderd.

 Internationale reacties

Op internationaal niveau waren de reactie op de inval van de Sovjet-Unie heftig, maar uiteindelijk weinig doortastend. Er waren wereldwijd protesten in hoofdsteden. De Amerikaanse president Dwight Eisenhower durfde zich niet in het conflict te mengen uit angst voor een escalatie van het conflict dat zou kunnen leiden tot een oorlog tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten. Hongarije behoorde immers onbetwist tot de officieus door de Verenigde Staten erkende invloedssfeer van de Sovjet-Unie, en grensde bovendien aan dit land. Men vermoedde dat de Sovjet-Unie daarom militaire assistentie aan de opstand niet zou accepteren, en wellicht hard zou terugslaan.

Een andere belemmerende factor was de inval in Egypte en bezetting van het Suezkanaal door Israël, Groot-Brittannië en Frankrijk. Deels werd de aandacht van het Hongaarse conflict afgeleid, deels ontnam het de betrokken naties het morele gezag om de Sovjet-inval in felle bewoordingen te veroordelen, en eventueel actie te ondernemen.

Tijdens de opstand maakte Radio Free Europe (RFE) de Hongaarse bevolking op om zich te verzetten. RFE was een door het westen ondersteund radiostation die zich richtte op de bevolking van de satellietstaten van de Sovjet-Unie. Achteraf kreeg het station de kritiek dat zij de indruk hadden gegeven dat de NAVO of de Verenigde Naties Hongarije te hulp zouden komen, en dat daarom de opstandelingen door bleven vechten.

Nederland besloot in reactie op de inval de Olympische Spelen in Melbourne te boycotten. Ook Spanje en Zwitserland kozen hiervoor.

Gevolgen

De opstand kostte duizenden het leven en meer dan 150.000 Hongaren sloegen op de vlucht. Premier Nagy vluchtte naar de Joegoslavische ambassade. Toen hij deze wilde verlaten werd hij echter gevangengenomen. Na een proces werd hij in juni 1958 geëxecuteerd. Kardinaal József Mindszenty vluchtte naar de Amerikaanse ambassade. Hij zou daar vijftien jaar verblijven. In Hongarije zelf werden ruim dertienduizend mensen gevangengezet. Daarvan zijn er naar schatting 350 geëxecuteerd.

De nieuwe regering was een repressief communistisch regime onder leiding van János Kádár. Later werd dit iets verlicht ("Goulash-communisme"), maar de Hongaren zouden altijd een wrok tegen hem blijven houden. In 1989 moest hij dan ook het veld ruimen.

 Spijtbetuiging

In december 1991 bood de Sovjet-Unie officieel haar excuses aan voor de inval. Dit deed zij in de preambule van het verdrag dat leidde tot de ontmanteling van de Sovjet-Unie. De Russische president Boris Jeltsin zou de excuses herhalen in een toespraak voor het Hongaarse parlement in 1992.

De kinderen werden allen uitgenodigd om een boompje te planten, onder deskundig oog uiteraard!



Gratis thee en gebak.



Onze vrouwelijke burgemeester, hield alles in het oog.



De rhum en gebak bedeling. Geen nood er is genoeg !



Tery slaat alles gade vanuit het deurgat van de panzio, Anecka is serveerster van dienst.



Vlaggen op de lagere school. (Altalanos Iskola = lagere school of algemene school).



Vlaggen aan het gemeentehuis. Polgarmesteri Hivatal- Bureel  van de burgemeester. Kozseghaza- gemeentehuis. Hongarije kent  een dorp (falu), een gemeente (kozseg) en stad (varos)



In Sazkcs, verschoot ik mij een aap, toen achter de bocht plotseling dit mooi versierd en verlicht monument opdook.
Hongaren  deden voor wat de Roemenen zoveel jaren later overdeden. Ze knipten het symbool van "de eenheid van de Sovjet Republieken" uit hun vlag, vandaar dit gat in de vlag. Die vlag was juist het symbool van de opstand in 1956. Er staat er nog eentje op het moment van 1956 vlak voor het parlement in Budapest. In vele steden zijn intussen 1956 momumenten opgericht

foto's en tekst: Robert.
bronnen: eigen en Wikipedia.org