|
Pécs, de Hongaarse stad in 2010 Culturele hoofdstad van Europa
Elk jaar wordt door het Europese Parlement een "culturele hoofdstad van Europa" aangeduid. Er kunnen er ook meerdere zijn. Het doel ervan is de rijkdom, de verscheidenheid en de gemeenschappelijke kenmerken van de Europese culturen te benadrukken. Daardoor hoopt men de Europese burgers dichter bij mekaar te brengen. Om dit te worden moet de betrokken lidstaat een dossier, ruim op voorhand, indienen met een soort kandidatuur. Dit dossier moet een Europees cultureel project omvatten dat aan een specifiek thema met een Europese dimensie beantwoordt. Dit moet berusten op hoofdzakelijke culturele samenwerking. Een jury beslist over de kandidaten op basis van een hele reeks criteria. De allereerste was Athene in 1985.
"Elke stad stelt een programma van culturele evenementen vast dat de cultuur, het cultureel erfgoed, alsmede de plaats van de betrokken stad in het gemeenschappelijk cultureel erfgoed voor het voetlicht brengt en waarbij personen uit de culturele sector uit andere Europese landen worden betrokken om tot duurzame samenwerking te komen" zegt een artikel uit het betreffende reglement. In 2010 zijn er drie steden weerhouden: Istanboel, Essen en Pécs. In 2011 worden dat Turku (Finland) en Tallinn (Estland). De eerstvolgende Belgische stad wordt Mons (2015). Er was tegen deze stad geen tegenkandidaat vanuit Vlaanderen. Zou dat toeval zijn? (!). Een zekere Elio is immers burgemeester van Mons..........
Voor de Hongaren is Pécs dus enorm belangrijk om zichzelf in de kijker te stellen. Er werd dan ook koortsachtig aan de stad gerenoveerd, veranderd, verbouwd en gebouwd. Het resultaat mag gezien zijn. De foto's (gemaakt door Robert tijdens zijn meerdere bezoeken) in dit artikel moet jullie overtuigen.... Er werd zelfs een gloednieuwe autostrade (de M6) voor klaargestoomd van Budapest naar Kroatië, die voorlopig stopt in Mohács. Ze werd geopend in de laatste dagen van mei.
Pécs is op vier na de grootste stad in het land van de Magyaren en heeft circa 175.000 inwoners. De stad ligt in het zuidoosten van het land in een mooie landschappelijke streek de 'Baranya', beschermd door het Meceskgebergte. De stad heeft mijnbouw (uranium), een keramische industrie - zie verder Zsolnay -, lederwaren, voedingsindustrie, een universiteit (waar men Nederlands kan studeren). De stad laat een aantal opmerkelijke Turkse bouwwerken bewonderen. De Duitse naam was ooit Fünfkirchen gezien het groot aantel kerken dat er stond. Het aangename klimaat van Pécs schept een zwoele, vrolijke sfeer. Dat uit zich in het zonnige voorjaar en de warme zomer in volle terrassen en een levendig stadsbeeld. Pécs ligt halverwege de Donau en de Drava en is de meest zuidelijke stad van Hongarije. Zijn geschiedenis, de vele festivals, het historische centrum met de gezellige cafés, de mysterieuze crypten uit de Romeinse tijd, het verfijnde Zsolnay- porselein, de bloeiende amandelbomen en de prachtige kathedraal maken van Pécs een stad van betekenis.
Pécs ligt aan de voet van de Mecsek, een laaggebergte. De Mecsek is een gevarieerd landschap met beboste hellingen en valleien en wijngaarden. De stad ligt op het punt waar heuvels en graslanden samenkomen, van oudsher een economisch gunstige geografische ligging. De 194 meter hoge televisietoren op een van de heuvels van Pécs biedt een mooi uitzicht over het landschap en de stad. Zuidelijker ligt de wijnstreek Villány.
 
De situering van Pécs in Hongarije. Het wapenschild van de stad
Pécs wordt terecht de stad van de vijf godsdiensten genoemd. Er zijn dan ook een reeks bouwwerken die hiernaar verwijzen te bewonderen. De stad bestond reeds in de Romeinse tijd (gekend als Sopianae - zie stuk verder). De streek was echter vroeger door Kelten bewoond. Na de komst van de Hongaren (die hier een bloeiende stad vonden) stichtte koning Stefaan de heilige ( Szent István - zie over hem vorige bijdragen) hier een bisdom in 1009. De stad stond destijds in het Latijn bekend als Quinque Ecclesiae, naar de vroegchristelijke kerken die hier al stonden. De opvolger van Pécs eerste bisschop legde de basis van de nog steeds bestaande kathedraal.
Een stukje geschiedenis.
De zuidelijke hellingen van de Mecsek zijn al eeuwenlang bewoond. De vroegste overblijfselen van menselijk leven in deze regio dateren van 6000 jaar geleden. Voordat de Romeinen in het gebied rondom Pécs arriveerden, waren er enkele Keltische nederzettingen. In de eerste eeuw na Christus werden deze door de Romeinen veroverd. De Romeinen richtten er in de tweede eeuw verschillende wijnproducerende kolonies in, die ze Sopianae noemden. In de nieuwe tijd is Sopianæ de naam van een sigarettenmerk, maar de Romeinse naam voor Pécs waarschijnlijk afgeleid van de meervoudsvorm van het Keltische woord sop, dat moeras betekent. Sopianæ werd het centrum van het gebied begrensd door de rivieren Donau en Drava en lag in het hart van de Romeinse provincie Pannonia (eigenlijk ook een naam voor Hongarije). Het centrum van Sopianæ ten tijde van de regeerperiode van keizer Hadrianus (117138) was waarschijnlijk de plek waar nu het postkantoor staat. Hier en daar is nog iets te zien van de Romeinse tijd: er zijn bij opgravingen resten aangetroffen van Romeinse waterleidingen. In de vierde eeuw, de bloeitijd van Sopianæ, was de stad uitgegroeid tot een belangrijk Romeins bolwerk en de hoofdstad van de provincie Pannonia. Sopianæ was van strategisch belang door de militaire route van Trier naar Constantinopel die door Pécs liep. Er ontstond daardoor ook een bloeiende handel met Aquincum (een Romeinse bewoning in het huidige Óbuda) en met Italië, Slovenië en Dalmatië. Dit was de tijd van de Romeinse keizer Constantijn de Grote, die bekend is geworden om zijn Edict van Milaan uit 313 betreffende de vrijheid van godsdienst. Sopianæ werd een belangrijke christelijke stad. Recentelijk zijn christelijke graven uit de vierde eeuw blootgelegd, ze staan nu op de werelderfgoedlijst van de Unesco. Het zijn de oudste historische monumenten van Pécs. De grafkamers liggen onder een bovengrondse herdenkingskapel en bevatten vele fraaie frescos met Bijbelse taferelen en oude christelijke symbolen. Ze getuigen van de kracht en het geloof van de christelijke gemeenschap aan het eind van de heerschappij van het Romeinse Rijk. Aan het eind van de vierde eeuw was het Romeinse Rijk verzwakt geaakt door interne conflicten en door aanvallen van allerlei barbaarse stammen. De Hunnen verdwenen na de dood van hun grote leider Attila al even plotseling als ze gekomen waren, maar daarna werd de rust in het gebied nog regelmatig verstoord door stammen en volken als de Ostrogoten, Gepiden, Lombarden, Avaren en Slaven. In de negende eeuw behoorde de regio tot het Slavische Groot-Moravië, waarvan het machtscentrum lag in Moravië, in het huidige Tsjechië. Daarna kwam Pécs in de invloedssfeer van Karel de Grote.
Een document geschreven in Salzburg in 871 citeert voor het eerst de naam Quinque basilicae, ofwel Vijf kerken. De Duitse variant Fünfkirchen is de bekendste middeleeuwse naam voor Pécs. Deze naam is nog altijd in zwang bij Duitsers en bij de Schwaben, de etnische Duitsers in zuidelijk Hongarije. Pécs wordt voor het eerst vermeld in een document uit het jaar 1235. De naam is waarschijnlijk een afleiding van het Slavische woord voor vijf. Of de naam zou samenhangen met vijf oude christelijke kapellen waarvan de resten zijn gebruikt bij de bouw van de kerken van de stad, of dat de naam Vijf kerken verwijst naar de vijf geloven die vanaf de middeleeuwen in de stad werden beleden, daar is men het nog niet over eens
De Hongaren staken in 896 de Tisza over en de 7 stamhoofden verklaarden met de landname in Ópusztaszer het grondgebied als Hongaars. Hiervandaan trokken ze verder het land in richting Pécs. De Hongaren vestigden in de 10e eeuw het comitaat Baranya. Tegenwoordig is Pécs de hoofdstad van Baranya (een taalgemengd gebied - Duits-Hongaars -), maar in de begintijd was Baranyavár de hoofdstad omdat dit aan een belangrijke militaire route langs de Donau lag. Baranyavár is het huidige Branjin Vrh en ligt 24 kilometer ten zuiden van Mohács net over de grens in Kroatië.
Pécs beleefde zijn bloeitijd in de veertiende en vijftiende eeuw. In 1367 kreeg Pécs als vijfde stad in Europa een universiteit, gesticht door koning Lodewijk de Grote (Lájos Nagy). De stad werd een centrum van het humanisme en kreeg in 1440 als eerste stad in Hongarije een openbare bibliotheek. Van 1543 tot 1686 maakten de Turken in Pécs de dienst uit. In 1526 werd in de Slag bij Mohács het leger van koning Lodewijk verpletterend verslagen door het invasieleger van de Turkse Suleiman. De Turken maakten van Pécs een Ottomaanse stad. Christelijke kerken werden moskeeën, er kwamen Turkse baden, er verrees een minaret, er kwamen Turkse scholen en de markt was voortaan een bazaar. De moskee is ook nu nog in gebruik als gebedshuis en in het bijbehorende museum kunt u Turkse historische objecten bewonderen. De betere Turken lieten hier enkele fraaie paleizen bouwen.
In 1686 veroverden de Habsburgers de burcht van Buda op de Turken en trokken verder naar Pécs. De Ottomanen, die inzagen dat hun positie onhoudbaar was, staken de stad in brand. Het Weense Hof wilde de stad aanvankelijk vernietigen maar besloot toch haar te behouden als bastion tegen Szigetvár, dat nog steeds in Turkse handen was. Het grotendeels ontvolkte en verwoeste Pécs werd opnieuw bewoond door vooral Serviërs en Duitsers. Op de rokende puinhopen na het vertrek van de Turken ontstond een Barokstad. Wat nog herinnerde aan middeleeuws Pécs waren de de middeleeuwse kathedraal, het bisschoppelijke paleis, een paar stadswallen, een bastion (Barbakán) en het stelsel van tunnels en catacomben onder de stad.
Pas vanaf 1710 komt het leven in Pécs weer echt op gang. Er wordt wijn gemaakt en er ontstonden handelsbedrijven en productiebedrijven. Pécs werd hergebouwd binnen de stadswallen, waarbij de middeleeuwse en Turkse patronen gevolgd werden. Groot inspiraror voor de cultuur van Pécs was bisschop György Klimó. Ook werden er herbergen gevestigd, o.a. de voorloper van het huidige beroemde hotel en café Nádor aan het Széchenyiplein. Keizerin Maria-Theresia gaf Pécs in 1780 de rang van Vrije Koninklijke Stad. Door de kolenmijnen en de Ausgleich - een soort grote staatshervorming - (waar hebben dat nog gehoord!) het Akkoord tussen Oostenrijk en Hongarije, in 1867 ontwikkelde Pécs zich in de 19e eeuw snel. Er werd een spoorlijn aangelegd naar Boedapest en uit deze tijd stammen internatonaal hoog aangeschreven fabrieken als Zsolnay (keramiek), Hamerli (handschoenen) en Littke (champagne).
In de Eerste Wereldoorlog bracht Pécs grote offers bij het beschermen van de Oostenrijk-Hongaarse monarchie. Na de oorlog werd Baranya bezet door de Serviërs. Pas in 1921 werd duidelijk dat het noordelijk deel van Baranya en de stad Pécs bij Hongarije zouden blijven. De universiteit van Pressburg (Hongaars: Pozsony, het huidige Bratislava) werd na het verdrag van Trianon van 1920 naar Pécs overgebracht. Hongarije had door Trianon immers de stad Bratislava aan Slowakije moeten afstaan. De komst van de universiteit had een positieve invloed op het literaire en culturele leven in Pécs.
De Tweede Wereldoorlog verliep evenwel minder dramatisch voor Pécs. 25 kilometer ten zuiden van Pécs werd een grote tankslag uitgevochten tussen de Duitsers en de Russen, waarna de Russen in november 1944 Pécs 'bevrijdden'. In de periode na de oorlog vormden de winning van kolen en uranium de belangrijkste activiteiten rond Pécs. Hieraan kwam na de omwenteling eind jaren 80 een einde. Tegenwoordig moet Pécs het hebben van de universiteit met zijn bijna 25.000 studenten, die een belangrijke functie heeft als cultureel centrum. (Bron:Most Magarul!Tweetalig Hongarije Magazine)
via http://www.mostmagyarul.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=189&Itemid=186
In de stad zijn nu een aantal prachtige dingen te bewonderen waaronder het:
Széchenyi tér. (plein) - middelpunt van de stad waarop 12 straten samenkomen
Detail van de Zsolnay fontein in eosine glazuur. Op het Széchenyi tér staat op de plaats van een vroegere Turkse bron een fontein uit de Zsolnay porseleinfabriek. Het glazuur heeft de typische metaalglans waar de fabriek zo bekend om stond. De Zsolnay fabriek werd in de 19e eeuw opgericht door Miklós Zsolnay. Zijn zoon Vilmos werd in 1863 directeur van de fabriek en maakte de producten wereldberoemd door ze te laten zien op internationale beurzen, zoals de wereldtentoonstelling van 1873 in Wenen en die van 1878 in Parijs (waar men een prijs won). In 1893 introduceerde de fabriek hun porselein gemaakt met een eosineglans. Deze vorstbestendige porseleinen tegels en dakpannen werden in veel gebouwen gebruikt, zoals op het dak van de Mátyáskerk in Boedapest, het gemeentehuis in Kecskemét en enkele gebouwen van architect Ödön Lechner in Szeged. De fabriek Zsolnay werd in 1948 genationaliseerd en mocht alleen nog maar standaard-aardewerk voor gebruik in het huishouden en industrie produceren. Na 1982, bij de start van de meer op de markt gerichte economie, kreeg Zsolnay zijn naam terug. Tegenwoordig houdt men zich maar ternauwernood staande in een krappe markt, maar nieuwe ontwikkelingen lijken uitkomst te bieden. Het eosine-proces dat in 1893 werd geïntroduceerd, resulteert in een lichtrode regenboogglans op het aardewerk, vandaar de naam eosine, die afgeleid is van de Griekse godin van de dageraad, Eos. Eosineporselein lijkt metaalachtig van kleur te veranderen als je er onder wisselende hoeken naar kijkt. Typische eosinekleuren zijn groen, rood, blauw en paars. U kunt de producten en kleuren bewonderen in het Zsolnay museum in Pécs.
 
Werk van de Zsolnay fabriek in Budapest: De Matthiaskerk en het Museum voor toegepaste kunst
Een toren uit de toenmalige vestigingsmuur gebouwd na de inval van de Mongolen.Tegen het einde van de 15de eeuw werden de muren vernieuwd. De Turken versterkte de vestiging.
De domkerk met vier opvallende torens. De oudste elementen dateren uit de elfde eeuw en waarvan de vier even hoge hoektorens het meest in het oog springen. De Dom is 70 meter lang en 27 meter breed met vier precies gelijke, 60 meter hoge klokkentorens. Het is een van de twee voornaamste kerken in romaanse stijl in Hongarije. De kerk werd vele keren verbouwd. In de tweede helft van de 19de eeuw toen men bang was dat het dak zou instortten, werd tussen 1882 en 1892 (de architect was Friedrich von Schmidt) een volledige verbouwing uitgevoerd waardoor de huidige, in Romaanse stijl gebouwde kerk ontstond. Ze ziet er echter te mooi uit om als Romaans over te komen, me zou kunnen stellen stijlloos. Het ziet eruit als een copie van een Toscaans-romaanse kerk doch of de oude glorie hiermee hersteld is, is wel dé vraag. Eigenlijk is dit de enige grote kerk die ontsnapte aan de plundering door de Turken.
De ingang van de domkerk
Op het balkon van het in neo-renaissance stijl gebouwde bisschopspaleis (Dóm tér) kijkt een standbeeld van Franz Liszt uit over het plein. Hij bespeelde destijds het orgel van de dom. In Pécs werden beroemde orgels gebouwd o.a. dit van de kathedraal van Kalocsa
De krypte onder de domkerk.
Gebouwen rondom het plein
Nog een gebouw op het plein. Dankzij het verkeersvrije komen die gebouwen beter tot hun recht
Zicht op het Szécheny plein. Dit plein is in de laatste renovatie volledig verkeersvrij gemaakt. Onder de staart van het paard van Janos Hunyadi spreken de Hongaren met elkaar af. Dit beeld herinnert de overwinning op de Turken bij Belgrado in 1456. In de achtergrond de moskee van Gazi Kaszim Pasa . De zuil is een H Drievuldigheidszuil, opgericht in 1710 om het einde van een pestepidemie te herdenken.
Een detailfoto van de zuil en de moskee nu de parochiekerk van de binnenstad. De zeer opvallende moskee, één van de weinige in Hongarije die nog duidelijk als moskee te herkennen zijn. Dit is de Gázi Kászim Pasa zsámija moskee opgericht ter ere van pasja Kassim Gásim (1579). Dat ook deze moskee niet werd afgebroken nadat de Turken verdreven waren, is te danken aan het feit dat ze vrij snel in gebruik werd genomen als christelijke kerk. Later bouwden men er een gedeelte bij, de achterwand van de moskee werd uitgebroken en het altaar kwam op deze plaats te staan. Naast de hoofdingang is nog een gebednis (Mihrab) uit de islamitische tijd te zien. Stalactietenversieringen zijn te zien onder de koepel, geometrische versieringen boven de vensters en gedrukte spitsbogen zijn eveneens te bewonderen. Het oudste deel van de kerk, gelegen aan de kant van het plein, is nog als moskee herkenbaar, met de daarbij behorende eigen sfeer. De karakteristieke grote koepel domineert het plein
.
Zijaanzicht van het stadhuis met de karakteristieke gele kleur, overal in Hongarije te bewonderen
 Liefhebbers van het beroemde Hongaarse fagylalt.(ijsje)
Twee Brakelaars Eric & Robert met banden met het land van de Magyaren poseren op het plein. Ze zijn verantwoordelijk voor deze blog. In de achtergrond het stadhuis en het reeds genoemde ruiterstandbeel.
Király utca, Cooltour café. "Kultuur café", nostalgie op zijn best, hier vindt alles wat met het na- oorlogse Oost Europa te maken had.
Platen, radio's, boeken, zetels, iedere stoel of zetel is anders maar uit die periode. Het interieur, maar dan ook alles ademt die periode uit. Het bezoeken waard, wordt gerund door jongeren, een zeer gezellige plaats.
 Király utca, Cooltour café.
 Király utca,detail van een gevel.
 Király utca, detail van een winkelgevel.
 Király utca, het nationaal theater.
 Király utca, fontein.
 Király utca, prachtige Hotel Palatinus.
 Király utca, straat zicht.
Sloten van verliefdheid bij een van de kerken in Pécs (detail)
Globaal beeld van de sloten der verliefdheid. Hierboven staat een detailfoto
Nog een detail uit de Zsolnay fontein. De bijzondere glans van eosine porselein is ongeëvenaard in de wereld
Bronnen teksten: Wikipedia, Most Magarul Magazine, Hangarije ANWB gids, hugariahuizen.nl - . Foto's: Robert
|
