Nagy Imre                                                                Kádár János

De revolutie voor democratie en onafhankelijkheid ofte de volksopstand (23/10/1956)- A forradalom a demokrácia, függetlenség.

De communistische partijleiding was in paniek en als reactie tegen de volksopstand haalden ze de Sovjettroepen die in het land verbleven naar Budapest. De opstandelingen werden door de officiële radiozender als “contrarevolutionairen en nationalisten” afgeschilderd. Doch probeerden ze toch nog de gemoederen te bedaren door Imre Nagy aan te stellen tot eerste minister. Doch die aarzelde zelf ook om radicale hervormingen door te voeren. Integendeel hij riep de noodtoestand uit en beloofde aan de opstandelingen als ze hun wapens inleverden dat ze niet zouden vervolgd worden. Hij riep tevens op tot kalmte en beloofde een terugkeer naar het hervormingsprogramma 1953-55. Intussen rolden de eerste tanks de stad binnen om de orde te herstellen. Doch de gehele regering was zowat verlamd, er verschenen geen kranten en alles bleef dicht. Opstandelingen bestormden legerkazernes, politiekantoren en wapenfabrieken op zoek naar wapens. De tanks werden aangevallen door jongeren uit de arbeiderswijken met molotovcocktails (ironisch genoeg werd dit aangeleerd in de scholen om te strijden tegen eventuele Westerse invasies) en velen vlogen in brand. Er braken hevige gevechten uit her en der. Intussen geraakte de opstand verspreid over het land doch er was geen centrale leiding , geen algemene coördinatie en geen concrete plannen. Op 25 oktober verzamelden ongewapende demonstranten op het Kossuthplein voor het parlementsgebouw en probeerden gesprekken aan te knopen met de soldaten. Doch de Sovjettroepen en de staatsveiligheid begonnen op deze menigte te schieten. Er vielen doden en gewonden en daardoor werd de haat heviger dan ooit. Er brak een algemene staking uit en de vuurgevechten gingen gewoon verder ook op andere plaatsen in het land met vele doden als gevolg. Intussen werden alle gehate symbolen naar beneden gehaald en/of vernietigd. En wonder boven wonder de partij verdween zowat van de radar. Het leger onder leiding van kolonel Pál Maléter koos de kant van de opstandelingen.

Een voorlopige zege?-Az előzetes győzelem.

Na lang aarzelen besloot de partijleiding iets te ondernemen en op 27 oktober reorganiseerde Nagy de regering. Alle stalinisten werden vervangen door oude niet-communisten zelfs door leden van voormalige partij van de Kleine Landbouwers. Vele partijen werden opnieuw opgericht. Zelfs János Kádár (nu partijleider) drong aan op onderhandelingen vanaf 28 oktober. Er kwam een soort wapenstilstand en alle Sovjettroepen verlieten Budapest. Blijkbaar was er een soort overwinning. Zelfs de staatsveiligheid werd ontbonden en de gedwongen collectivisatie van de landbouw werd stopgezet en 15 maart werd opnieuw een nationale feestdag. Er werd een Revolutionair Militair Comité opgericht met vertegenwoordigers van alle betrokken vechtende partijen. Politieke gevangenen werden vrijgelaten met als bekendste Kardinaal Mindszenty. Op 29 oktober verhuisde de regering Nagy naar het parlement en op 30 oktober proclameerde Nagy het einde van het éénheidspartijsysteem en in de regering zouden alle partijen, die bestonden voor 1948, vertegenwoordigers krijgen in het bestuur. Nagy kondigde onderhandelingen aan met de Sovjet-Unie over de terugtrekking van alle betrokken troepen uit Hongarije. Hij beloofde zelfs vrije parlementaire verkiezingen. Dit belette niet dat voormalige communisten en leden van de geheime politie gelyncht werden.

In het Westen waren de reacties eerder lauw want op 29 oktober brak de zgn. Suezcrisis uit. Frankrijk, Israël en Frankrijk wilden militair optreden tegen Egypte dat openlijk werd gesteund door de Sovjet-Unie. Dus Egypte en Hongarije werden een soort pasmunt in de diplomatieke wereld van de Koude Oorlog. Het westen liet Egypte met rust en als compensatie bood het Westen geen inmenging aan in het Hongaarse conflict. Het land van de Magyaren stond voor de zoveelste keer in zijn geschiedenis alweer alleen voor. Op 1 november kwam het land weer op gang, de mensen gingen weer werken, de winkels gingen open en de maatschappelijke orde leek hersteld. En in Rusland dachten ze zelfs aan een soort normalisering van de toestand. Doch uiteindelijk waren Chroesjtsov en zijn trawanten in Moskou niet bereid, het strategisch gelegen Hongarije, zo maar op te geven want dit zou wel eens tot andere ‘besmettingen’ kunnen leiden. Militair geweld was op komst.

Het monument van de opstand aan het parlement  Het symbool van deze revolutie de Hongaarse vlag met het communistische logo eruitgeknipt.

De nakende nederlaag-A közelgő vereség.

Op 1 november stelden de Sovjets tanks op rond de luchthaven van Budapest en meer troepen werden richting Hongarije gestuurd. Nagy kondigde dan de neutraliteit van Hongarije aan en vertrek uit het Warschaupact.  Hij riep de Westerse machten op het neutrale Hongarije te beschermen. Intussen bleven vrije Westerse radio’s hulp beloven. Intussen beslisten o.a. Kádár de Partij van de Werkers op te doeken en te vervangen door de “Hongaarse Socialistische Arbeiderspartij” en roemde hij de “roemrijke opstand van het volk tegen despotisme en verklaarde dat zonder volksvrijheid en onafhankelijkheid van het land het socialisme niet kon bestaan” via en radiotoespraak.

In werkelijkheid was hij reeds bezig met geheime besprekingen op de Sovjet ambassade om het een en het ander aan te pakken. Enkele uren later verdween hij richting Moskou. Intussen probeerde Chroesjtsov op 2 en 3 november  Maarschalk Tito (Opm:op dat moment aan de macht in Joegoslavië als een soort niet-gebonden land - een aparte organisatie waar hij een rol speelde met andere wereldleiders-) te overtuigen dat hij iets moest doen tegen een “contrarevolutie”. De Hongaren wisten van noppes want Nagy herschikte op 2 november nogmaals zijn regering. Op 3 november luisterden de Hongaren naar een toespraak van Mindszenty die opriep tot nationale eenheid en verzoening.  Een Hongaarse militaire delegatie onder leiding van Pál Maléter (op dat moment generaal en minister van landsverdediging) met de Sovjets over de terugtrekking van hun troepen. Dit was echter een afleidingsmanoever om het leger stuurloos te maken. De generaal werd zelfs gewoon aangehouden door de Russen (zijn vrouw had hiervoor gewaarschuwd).

Op 4 november werden de Budapesters gewekt door kanongebulder, er was een aanval op hun stad geopend. Nagy verklaarde in een radiotoespraak dat de Sovjettroepen de legitieme democratische regering kwamen omverwerpen. Doch op hetzelfde moment werd vanuit Szolnok een andere verklaring uitgezonden waarin de vorming van een ‘Revolutionaire Arbeiders- en Boerenregering’ werd aangekondigd (onder leiding van de weer opgedoken Kádár) en dat zij om militaire hulp van de Sovjet-Unie had gevraagd om militair in te grijpen tegen de "contrarevolutie".  Van overal rolden tankcolonnes van het Warschaupact Hongarije binnen. De weerstand was hopeloos doch hardnekkig.  De regering vluchtte naar de ambassade van Joegoslavië  waar zij verzocht werden af te treden. Nagy weigerde bovendien de erkenning van de regering Kádár. Intussen rolden de tanks Budapest binnen en werden velen aangehouden. Kardinaal Mindszenty vluchtte naar de Amerikaanse ambassade (hij zou er blijven tot 1971).

Het verzet was hard op diverse plaatsen maar tevergeefs en zowat 2500 Hongaren (alleen reeds in Budapest) verloren het leven. Op 7 november kwam de nieuwe regering aan in een zwaar verwoest Budapest. Stakingen gingen nog een tijdje door en er vielen nog doden tijdens betogingen. Na massale arrestaties en het ontbinden van heel wat organisaties was pas in januari 1957 alle politieke weerstand gebroken. De revolutie werd zeer bloedig neergeslagen en wat deed het Westen? Besluiteloos toekijken!

De repressie-az elnyomás.

Toen Nagy op 22 november de Joegoslavische ambassade verliet werd hij onmiddellijk aangehouden en gedeporteerd (naar Roemenië) om pas maanden later weer op te duiken. In juni 1958 werden Nagy, P Maléter en nog een reeks anderen in een geheim proces ter dood veroordeeld wagens “hoogverraad en samenzwering”. Nagy weigerde een genadeverzoek in te dienen en op 16 juni werd hij, samen met de anderen, opgehangen. De lijken verdwenen in naamloze graven.

Zijn herbegrafenis in 16 juni 1989 (met 250.000 Hongaren erbij) was zowat het definitieve einde van het Hongaarse gulash-socialisme (Opm: Kádár.- oud en ziek - verdween in mei 1989 roemloos van het toneel). Vele anderen vlogen voor jaren achter de tralies. De repressie ging hard door en er werden zowat 229 vrijheidsstrijders gefusilleerd. 22.000 anderen werden veroordeeld en 13.000 werden naar interneringskampen gestuurd. Onder die gevangenen (1957-63) was  de intellectueel en ingenieur Árpád Göncz later schrijver en nog later de eerste president van het postcommunistische Hongarije (1990). In oktober van dit jaar is hij overleden en onder grote belangstelling begraven. Merkwaardig is wel dat op 23 oktober 1989 (dus niet toevallig) de Derde Republiek-harmadik Köztársaság werd uitgeroepen.

Circa 200.000 Hongaren vluchtten in 1956-57 uit hun land weg naar het Westen waaronder heel wat naar Belgenland en Nederland. De internationale verontwaardiging was groot maar daar bleef het ook bij. Alleen hadden communistische partijen in het Westen het een tijdje nogal moeilijk.

Bron: Geschiedenis van Hongarije – van Árpád tot Árpád Göncz – Vladimir Ronin – Garant – pag. 315-327. Diverse Wikipedia websites en fotobestanden.

Summary. From the village Akasztó (Hungary - Bács Kiskun province-Southern Great Plain) - we  stayed in the village because of the event of the commemoration of the revolution of 1956 of the Hungarian people against the Soviet power acclaiming more freedom, democracy. This day is a national holiday for the Hugarians. At the first the revolution was a success but early November a massive tank army of the Warsau pact crushed this revolution and many people were killed. The West stayed behind the scene occupied by the Suez crisis. I give a lot of background information about this revolution. We bring a lot of pictures of the celebration in the village at the monument commemorating the first World war. Enjoy the images of this event. The article is in Dutch but I use some Hungarian words for potential Hungarian readers.