In naslagwerken over het Konikpaard kom je steevast uitdrukkingen tegen als afstammeling, voorouder, verwantschap, uitgestorven, wild paard, oerpaard,... Automatisch keer je dus terug in de tijd en start het opzoekwerk zo'n 60 miljoen jaar geleden bij Eohippus, het kleine diertje dat aan de basis stond van de ontwikkeling van het paard.
Het Dageraadspaard, zoals Eohippus weleens wordt genoemd, was slechts 35 cm hoog. Het had een kromme rug, telde 4 tenen aan de voorpoten en 3 tenen aan de achterpoten en de ogen stonden midden op de kop. De tanden hadden korte kronen. Men gaat ervan uit dat het dier leefde in tropische wouden met zachte, moerasachtige bodems waar het van de lage struiken at.
Wijzigingen in de leefomgeving (bv. hardere bodem, lagere begroeiing, vezelige grassen,..) leidden, doorheen de tijd, tot aanpassingen bij het dier. De ledematen werden langer en de rug rechter waardoor de snelheid toenam en het, als verdediging, eerder ging vluchten dan schuilen. Er ontstond een langere hals met een kop waarbij de ogen meer aan de zijkant stonden. Hierdoor werd het grazen gemakkelijker en verbeterde het zicht. Ook sterke snijtanden kwamen tot ontwikkeling. Er bleven nog maar 3 tenen over aan de voorpoten waarbij de middelste het gewicht ging dragen en de buitenste reduceerden. Hierop volgde de eerste hoef, terug te vinden bij Pliohyppus, ca. 6 miljoen jaar geleden.
Pliohyppus wordt als de directe voorouder van Equus caballus beschouwd. Equus caballus behoort tot de familie der Equidae, de orde der onevenhoevigen. Het verspreidde zich 1 miljoen jaar geleden (tijdens de IJstijd) via landbruggen vanuit Noord-Amerika. In Europa en Azië ontstonden zo 3 primitieve paardentypen die van uiterlijk verschilden omwille van de omstandigheden waarin ze leefden.
Het Steppepaard: Het leefde in de steppen van Centraal-Azië en werd gekenmerkt door zijn rechtopstaande manen en bol hoofdprofiel. Eind 19de eeuw werd een kleine kudde herontdekt door een Russisch militair, Przewalski. Het zou het enige primitieve paard zijn dat nog in zijn oorspronkelijke vorm voorkomt, zij het in gevangenschap.
De Tarpan: Dit slanker dier kwam voor in Oost-Europa en in het zuiden van Rusland. Oorspronkelijk dacht men met een verwilderd paard te maken te hebben. Pas later werd het als een primitief type beschreven. Het dier zou eind 18de eeuw vrijwel uitgestorven zijn. Er bestonden nog wel Tarpans met gemengd bloed. Recent tracht men de Tarpan terug te fokken uit verwante dieren.
Het Bospaard: Het, uitgestorven, Bospaard leefde waarschijnlijk in de moerassige wouden van Noord-Europa. Kenmerkend was zijn groot en zwaar uiterlijk en de langzame voortbeweging.
Vaak wordt nog een vierde, primitief, paardentype vernoemd: het Toendrapaard. Overblijfselen ervan werden gevonden in het noordoosten van Siberië. Aangenomen wordt dat het dier, dat zeer bestendig was tegen extreme weersomstandigheden, weinig invloed had op de verdere ontwikkeling van het paard.
Er bestaat ook een theorie die meldt dat er na deze primitieve typen 4 ondersoorten hebben bestaan. Ook zij leefden voordat er van domesticatie (ca. 5500 jaar geleden) sprake was en zouden een doorslaggevende rol hebben gespeeld voor de ontwikkeling van de huidige rassen.
Van de opgesomde, primitieve, paardentypen brengt de Tarpan ons bij het huidige Konikpaard. Eind 18de eeuw zouden in Polen de laatste Tarpans in gevangenschap zijn genomen en ondergebracht in wildparken. Begin 19de eeuw werden ze verspreid onder lokale boeren die ze kruisten met hun eigen tamme paarden. Uit één van deze kruisingen ontstond het Konikpaard. Het zou de meeste kenmerken van de Tarpan bezitten en wordt dan ook in terugfokprogramma's ingezet.
Konik betekent 'klein paard'. Gezien de stokmaat (de afstand tussen het hoogste punt van de schoft en de grond) zelden groter is dan 1,35 m wordt de Konik meestal tot de pony's gerekend. Het gedijt het best in gematigd koude gebieden.
De vacht van de Konik wordt als Isabel (= zandkleurig) beschreven met zwarte manen en een zwarte staart. Vaak loopt er een donkere streep vanaf de schoft tot in de staart; de aalstreep. Dit is kenmerkend voor alle primitieve rassen (Przewalski, Tarpan,...) en aanverwanten. Ook de zebrastrepen, een primitieve vorm van camouflage, die men soms op schoft en benen terugvindt, verwijst naar het ver verleden.
De Konik heeft een brede rug, een korte, sterke hals, korte oren, relatief steile schouders en goed gespierde dijen. Het weegt ca. 400 kg.
Een merrie is 11 maanden drachtig en werpt één veulen. Na een jaar is het veulen op zichzelf aangewezen. Twee jaar later is het geslachtsrijp. Een Konik wordt gemiddeld 20 jaar.
Konikpaarden zijn zeer sociale dieren. Een populatie bestaat uit verschillende groepen met eigen kenmerken. Eén van die groepen vormt de harem en bestaat uit 1 hengst en verschillende merries. Nieuwgeborenen worden verstoten wanneer ze geslachtsrijp zijn zodat de kans op inteelt wordt beperkt. Ze vormen een eigen pubergroep. Wanneer de merries tweemaal geworpen hebben, keren ze meestal terug naar de harem. De hengsten blijven langer bij elkaar en oefenen voor het leiderschap met driftige gevechten. Later zullen ze trachten een kudde over te nemen.
De dieren staan bekend om hun hardheid, sterke gezondheid en hoge zelfredzaamheid. Toch zijn ze zeer gewillig en hebben ze een vriendelijk karakter. Hierdoor werden ze in het verleden als rijpaard en als licht trekpaard gebruikt. Recent worden ze steeds vaker ingezet in het natuurbeheer.
Door hun graasgedrag bepalen zij mee de variatie in het landschap. Konikpaarden zijn graseters maar herkauwen niet. Zij zoeken de meest voedselrijke delen op en geven de voorkeur aan korte, jonge grassprieten waarin het eiwitgehalte vrij hoog is. Ook waterplanten staan op hun menu. Vaak eten ze wat runderen half opgevreten hebben. Het resultaat is dan ook meestal een zeer kortgeschoren terrein. In de winter verorberen ze ook andere planten en komen ze aan bomen en droge rietstengels. Af en toe worden ook wortels uitgegraven.
Ook hier een waarschuwing. Ondanks hun rustig voorkomen kunnen deze paarden opdringerig en brutaal uit de hoek komen. Veel heeft te maken met posities die binnen de kudde worden aangenomen: dominantie en onderdanigheid spelen hierbij een rol. We vragen dan ook de dieren met rust te laten en afstand te houden!
Bronvermelding:
* Edwards, E.H. (1994). Paarden. Bosch en Keuning, Baarn. * Edwards, E.H. (1995). Encyclopedie van het paard. Van Reemst Uitgeverij, Houten. * Draper, J. (1998). Het paarden handboek. Zuid Boekproducties, Lisse. * http://www.wnf.nl (17/3/02). * http://www.konikpaarden.nl (17/3/02). * http://www.horses.nl (22/7/02). * http://www.arknature.nl (1/8/02).
1.Historiek (zou dit anders noemen bv. Galloway en
Konniker)
1.1Afkomst
(link met stamboek?)
1.2fysiologische
kenmerken
1.3spijsverteringstelsels
2.Hun specifieke milieu
2.1Algemene
begrazingspatronen
2.2Grazers
als specifieke manier van natuurbeheer
2.2.1Rol in verspreiding zaden
2.2.2Geschikte vegetatie (vs. Originele habitat)
3.Verzorging
3.1huisvesting
3.2bijvoederen
3.3Wetgeving
houden beide soorten
3.4wettelijke
verplichtingen
3.4.1registratie
3.4.2vaccinaties
3.5bijkomende
verzorging
3.5.1Hoefverzorging en klauwverzorging
4.Galloway en Konniker
4.1. interactie met andere dieren
4.2 als troef voor mens en recreatie
4.3 andere dierlijke opties voor flora beheer
Hoofdstuk1 + studiewijzer + bundelen examenvragen
Katrien
Hoofdstuk2 + voorwoord
Mieke
Hoofdstuk3
Jo
Hoofdstuk4
Fio
Bedrijfsbezoek en interview
Tino
Elk werkt zijn hoofdstuk uit naar eigen aanvoelen. De
indelingen als resultaat van de brainstorm zijn louter indicatief en het staat
elk uiteraard vrij om de opbouw zodanig aan te passen dat er een logische
opbouw ontstaat in ons verhaal.
Op 18 december komen we terug samen (zie verslag 27/11 op
blog) waarna we gezamenlijk een besluit formuleren en al het materiaal bij de
eindredacteur terecht komt.
Daarna moet nog de powerpoint gemaakt worden. Is deze louter
in functie van de voorstelling op 8 januari of moet deze algemeen bruikbaar
zijn als ondersteuning van de bundel? Indien enkel voor de voorstelling wordt
deze mijn aanvoelen best gemaakt door de persoon die de voorstelling zal doen.
Sint-Pieters-Leeuw: Het natuurgebied van Natuurpunt Volsembroek in
Sint-Pieters-Leeuw wordt begraasd door 5 Galloway koeien. Het
Volsembroek is gelegen langs de Zuunbeek ter hoogte van het
water-wachtbekken van Volsem. Normaal worden afspraken met plaatselijke
boeren gemaakt om de weiden in een natuurgebied te begrazen. Dit gebied
is echter een zeer vochtig weideland .
Daarom is het niet geschikt voor gewone koeien. Galloway koeien zijn
een ras met primitieve kenmerken van Schotse oorsprong. Ze zijn beter
bestand tegen ruigere leefomstandigheden. Maar de wettelijke
verplichtingen die op gewone koeien van toepassing zijn, worden ook
toegepast op de Galloway koeien. Bovendien gaan de koeien s winters op
stal bij Natuurpunt. Hij
is uitstekend in staat om op eigen houtje te overleven in de natuur en
zelfs een kalf ter wereld te brengen zonder de hulp van een veearts.
Dit hebben we in ons gebied kunnen meemaken.Tot onze grote verrassing
hebben we afgelopen week-end vastgesteld dat onze kudde met een kalfje
uitgebreid is. Moeder en kalf stellen het goed.
Zo zijn ze met één meer om als
natuurlijke beheerders de grassen in dit gebied in toom te houden. En
dat dit gebied gewaardeerd wordt,merk je zeker in deze periode. Het
wordt immers gretig gebruikt als rust- of overwinterplaats van
trekvogels en watervogels. Dit alles kan je zelf vanaf een kijkwand aan
de rand van het natuurgebied van Natuurpunt observeren. bron: Natuurpunt Sint-Pieters-Leeuw
Een Galloway rund van de gemeente Culemborg is vorige week tijdens het
onweer getroffen door de bliksem. De gemeente heeft een kudde van zo'n 30 Galloways. De dieren
worden ingezet voor de begrazing. De runderen lopen in de Uiterwaarden
tussen Werk aan het Spoel en Culemborg.
In het natuurdomein Volsembroek zijn Galloway
koeien perfecte natuurbeheerders, zij eten onder andere ruige planten
en vragen weinig aandacht qua voeding en verzorging. Deze koeien zijn
van Schotse origine, hebben geen hoornen en zijn zachtaardig van
karakter. Het donshaar rond de oren komt mooi tot uiting in het
tegenlicht.
Galloway-runderen Om grote natuurgebieden te beheren, doen natuurverenigingen en overheden vaak een beroep op begrazing met paarden of runderen. Door de introductie van een beperkt aantal paarden of runderen in natuurgebieden wordt een situatie uit vroeger tijden hersteld, toen grote grazers door hun graasgedrag een gevarieerd landschap met halfopen karakter in stand hielden.
Dankzij extensieve begrazing ontstaan immers allerhande variaties in de plantengroei, die een erg gunstige invloed hebben op de soortenrijkdom van zowel fauna als flora. De graslanden in Runkelen Op d'Hei worden begraasd door Galloway-runderen, een ras dat bestand is tegen extreme weersomstandigheden. Galloways zijn afkomstig uit het zuidwesten van Schotland. Opvallende kenmerken zijn een krullende vacht, het ontbreken van horens en hun zachtaardig karakter. Met hun brede hoeven zijn ze bijzonder geschikt om in natte gebieden te grazen. Waar wegen het begrazingsraster doorkruisen, worden veeroosters in de weg geplaatst om de runderen de doorgang te verhinderen. Voor fietsers en wandelaars vormen de roosters geen hindernis. Honden liever niet in het begrazingsraster om de runderen niet te verstoren. Meer info: Natuurpunt afdeling Aulenteer: Marc Nicolaï: 0479-39 99 92 Diederik de Leersnyder: 011-69 16 22
Sint-Truiden
- Negen Galloway-runderen worden ingezet voor het beheer van het
natuurproject Runkelen. Leden van Natuurpunt wandelden het natuurgebied
opnieuw in.
Het natuurproject Runkelen op dHei werd in
2000 officieel geopend. De herinrichting van het gebied was gericht op
natuurherstel door onder andere de heraanleg van drie veedrinkpoelen,
het omvormen van een gekapte populierenaanplanting tot een inheems
loofbos, het herstel van wei- en hooilanden, de aanleg van een
hoogstamboomgaard en het aanleggen van kleine landschapselementen.
Het gebied is gelegen tegen de visvijvers Heidemeren, zodat
makkelijk een combinatie kan gemaakt worden van verschillende vormen
van recreatie: vissen, wandelen en genieten van de natuur.
Ook voor de scholen is dit project een interessant gegeven, waar het de
leerlingen mogelijk wordt gemaakt om ervaring met de natuur op te doen.
Om het beheer van dit project te optimaliseren, heeft de stad vorig
jaar het beheer overgedragen aan Natuurpunt Beheer vzw. Voor de
begrazing worden Galloway-runderen ingezet. De Galloway stamt af van
voornamelijk zwart vee, dat sinds de Keltische tijd in Schotland
voorkwam. De Galloway is kortbenig en heeft een ruig haarkleed, dat hem
's winters in staat stelt buiten te blijven grazen en zelfs tijdens
strenge kou te overleven. Dit koeienras is geschikt jaarrond in
natuurgebieden als grote grazer te worden ingezet voor de begrazing.
Het heeft weinig zorg nodig en is niet agressief.
Dankzij extensieve begrazing zullen allerhande variaties in de
plantengroei ontstaan, die een erg gunstige invloed hebben op de
soortenrijkdom van zowel fauna als flora.
De Galloway wordt vaak beschreven als een zeer oud en oorspronkelijk ras. Het
zou afstammen van een gehoornd en zwart vee dat sinds de Keltische tijd in
Schotland leefde. Zijn naam zou het te danken hebben aan het woord Gallovid of
Gaul wat Gallisch betekent en verwijst naar de aanwezigheid van dit volk in het
uiterste zuiden van de Schotse Lowlands. In deze streek, later het Graafschap
Galloway genoemd, stonden de kuddes bekend om hun lang, donker en golvend haar.
Ze waren ook zeer bestendig tegen het ruwe klimaat van dit kustgebied.
Voor het midden van de 18e eeuw werd er weinig opgetekend over de Britse
kuddes. Over de Galloway-runderen zijn enkel wat uitspraken bekend rond de
kwaliteit van het vlees; het wordt beschreven als heerlijk, zacht, zoet en
sappig. Gedurende de 18e eeuw werden de kuddes dan ook in grote getale naar het
zuiden gedreven en verkocht aan Engelse boeren. De dieren werden vetgemest op
Engels gras en verhandeld op de Londense Smithfield markt. Door de fokkers
werden ze geselecteerd op hun hoornloosheid: de drijvers gaven daar de voorkeur
aan omwille van de gemakkelijkere omgang. Vanaf 1780 gebeurde de selectie op de
vleestypische eigenschappen.
Tegen het midden van de 19e eeuw komt er een einde aan de drijftochten. Het
vleesvee wordt terug de heuvels ingestuurd en men stapt in Engeland over op
melkvee. In 1851 brandt het Highland Agricultural Museum in Edinburgh af met een
vernietiging van stambomen en oude documenten, van o.a. de Galloways, als
gevolg. Een nieuwe registratie gebeurt in het Polled Herdbook; er zouden echter
maar weinig Galloway-fokkers aan deelnemen. In 1877 start de Galloway Cattle
Society of Great-Britain met een eigen registratie. In Groot-Brittannië stonden
in 1991 300 stieren en 8000 koeien geregistreerd. Oorspronkelijk werden enkel de
zwarte dieren geregistreerd. In 1951 wordt ook de Dun Galloway (een vaalgrijze
variant) opgenomen. De andere kleurvarianten worden nog later erkend en
geregistreerd.
Als meest visuele eigenschap komt het lang en golvend haar naar voor. De ruwe
buitenvacht en zachtere binnenvacht vormen een ideale bescherming tegen wind en
regen. Omwille van deze isolerende vacht is de vetlaag van het dier minder dik.
Opvallend is dat ook de oorschelpen voorzien zijn van lange haren.
De zwarte Galloway is waarschijnlijk het meest bekend. De andere kleurvarianten,
vaalgrijs, rood, wit (vaak met donkere pigmenten rond de ogen, neus, oren,
tepels) en gestreept (zwart, vaalgrijs of rood met een witte band rond het
midden), zouden er echter ook altijd geweest zijn.
De hoornloosheid wordt beschreven als een erfelijke, dominante eigenschap die
spontaan kan optreden bij vrijwel alle gehoornde runderrassen. Zoals reeds
vermeld, werd er in de 18e eeuw door fokkers geselecteerd op hoornloosheid.
Het gewicht van een koe varieert tussen 450 en 590 kg. De schofthoogte bedraagt
gemiddeld 120 cm. Bij een stier kan dit oplopen van 600 tot 900 kg. bij een
gemiddelde schofthoogte van 135 cm.
Een Galloway is vanaf 1,5 jaar geslachtsrijp. Een koe krijgt haar eerste kalf
meestal vanaf 2,5 jaar. De dracht duurt 9 maanden en het kalveren (meestal van 1
kalf) gebeurt vrij gemakkelijk. De kalfjes zijn gehard, sterk en vitaal en wegen
25 à 30 kg. Een Gallowaykoe geeft niet zo veel melk als de huiskoe maar de melk
zou zeer voedzaam zijn. Het kalf drinkt het eerste half jaar bij de moeder en
eet na een jaar enkel nog gras. Een koe baart zo'n 10 tot 12 kalveren.
Het graasgedrag van Galloways is zeer verscheiden. Ze eten zowel (groffe)
grassen als bramen, takken, twijgen,...Het is ook opvallend dat ze vaak eten wat
door andere kuddes werd vermeden. Bijvoederen is niet nodig.
Hun gedwee karakter wordt als zeer waardevol ervaren. Zelden wordt een razende
of lastige stier aangetroffen. Toch worden ze als zeer moedig omschreven. Het is
bekend dat zij in groep krachtig kunnen reageren wanneer hun rust wordt
verstoord door bijv. wilde dieren of honden. Ook hun zelfredzaamheid en
acclimatisatievermogen wordt erg op prijs gesteld.
Meer en meer worden Galloways ingezet in het natuurbeheer.
In vroegere tijden vormden grote en kleine grazers het landschap. Vele van deze
wilde grazers zijn in onze streken echter uitgestorven. Ter vervanging worden nu
runderrassen uitgezet die nauw verwant zijn aan hun wilde voorouders. De
Galloway is een rund met veel primitieve kenmerken. Het is een sociaal dier dat
in kuddeverband leeft en in kleine groepjes kan losgelaten worden in
natuurgebieden. Het is zeer goed aangepast aan het leven buiten en vraagt weinig
zorg. Zo heeft het geen hulp nodig bij het kalveren, dient het niet gemolken te
worden en vindt het voldoende voedsel waardoor bijvoederen niet noodzakelijk is.
Doordat het niet enkel grassen eet en sommige delen meer of minder begraast
neemt de diversiteit van het landschap toe. Zijn vriendelijk, en rustig karakter
is ideaal in natuurgebieden met een hoog bezoekersaantal.
Toch nog dit. Ondanks het zeer zachtaardig karakter zijn deze dieren niet tam en
kunnen ze niet vergeleken worden met de koeien die we kennen van op de
boerderij. Het is ook belangrijk dat de dieren hun zelfredzaamheid behouden en
niet afhankelijk worden van de mens. Er wordt dan ook gevraagd de dieren met
rust te laten, er niet naar toe te lopen en ze niet te voederen. Ook de hond
blijft het best aan de leiband.
Konik paarden mogelijk naar Veluwe om vogelkers te weren10-08-2009
Er
is een grote kans dat op de Veluwe het konikpaard wordt uitgezet. Het
uit Oost-Europa afkomstige konikpaard, dat niet mensenschuw is, zal de
strijd aan moeten binden met de vergrassing van de heidevelden en de
Amerikaanse vogelkers (ook wel de 'bospest' genoemd), een woekerende
boomsoort die al het andere verdringt.
De Veluwe kent al, van oudsher, schaapskuddes om de vergrassende heide
te begrazen. En sinds een jaar of twintig Schotse hooglanders. Dat zijn
wilde koeien die zijn losgelaten in het natuurgebied Veluwezoom van de
Vereniging Natuurmonumenten, gelegen ten noordoosten van Arnhem.
Beide diersoorten hebben behalve voor- ook nadelen. Schaapskuddes
behoeven een herder en dat kost geld. Schotse hooglanders grazen wel
maar niet zodanig dat de heide er op grote schaal door terugkeert.
Staatsbosbeheer heeft nu echter grote verwachtingen van het
grijs-zwarte konikpaard. Die dieren begrazen nu al onder meer de
vlaktes van de natuurgebieden Meinerswijk (aan de zuidkant van de Rijn
bij Arnhem) en de Oostvaardersplassen.
Land van herkomst:
De Konik is een bijzonder paardenras. Zijn oorsprong ligt in Polen
alwaar men probeerde de 'uitgestorven' Tarpan weer terug te fokken.
De Konik is van alle paardenrassen het meest verwant aan de
Tarpan. De laatste wilde paarden in Polen werden in 1780 gevangen en
ondergebracht in wildparken. Echter in het begin van de 19e eeuw werden
deze paarden verspreid onder boeren die de paardjes kruisten met hun
eigen paarden. Ruim een eeuw later begon men met het terugkruisen. In
feite is de Konik het resultaat van een succesvol Pools fokprogramma
dat erop gericht was een op de Tarpan gelijkend paardenras te
verkrijgen.
De Konik heeft veel invloed gehad op de meeste Poolse en Russische
paarden en pony's. In tegenstelling tot de Tarpan is de Konik juist
bijzonder vriendelijk en werkwillig. (De Tarpan is meer hardnekkig en
onhandelbaar.) De Konik bezit daarentegen wel de taaiheid en soberheid
van de Tarpan. Konik betekent eenvoudig 'klein paard'. De pony is
bijzonder robuust en kan met weinig voedsel toe. Een hoge leeftijd is
geen uitzondering en de vruchtbaarheid is groot. Het karakter is
vriendelijk en gewillig en daardoor makkelijk af te richten en een
harde werker.
Stokmaat:
De schofthoogte bedraagt ca. 1.32 m. Exterieur: Het lichaam is sterk en
goed gebouwd. Het hoofd lijkt op die van een Tarpan (lang, breed, licht
concaaf profiel, breder bij de neusgaten). De benen zijn hard en droog.
Koehakkigheid komt voor bij dit ras. De kleur: varieert van geelvaal
tot blauwvaal, vaak voorzien van een aalstreep maar ook schimmel komt
voor.
Gebruik:
De eerste Koniks deden hun intrede in Nederland in 1982. In Groningen
op de Ennemaborg werd destijds een kudde Koniks uitgezet.
De
Konik-populatie bedraagt momenteel zo'n 2500 stuks, over de hele wereld
gezien. Van dat aantal lopen er ca. 1200 in Nederland en aangrenzende
Belgische gebieden! De grootste kudde (ruim 500) loopt in de
Oostvaardersplassen. De Konikpaarden in Nederland behoren toe aan
Stichting Ark, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en een aantal andere
natuurbeherende organisaties en zijn hier in Nederland puur voor de
begrazing. Behalve in de Oostvaardersplassen lopen er ook kuddes in het
Lauwersmeergebied en het Rivierengebied.
De Fokkerij
Stichting Ark bezit bijna alle bestaande bloedlijnen van de Konik
ter wereld. Oorspronkelijk waren er 35 bloedlijnen, doch door de 2e
Wereldoorlog zijn er nog slechts 22 bloedlijnen over. Stichting Ark
bezit 17 bloedlijnen, de overige 5 lijnen bevinden zich in Polen. Een
unieke situatie voor Nederland waar de grote en kleinere kuddes veel
informatie opleveren over het gedrag van wilde paarden en hun
levenswijze in de natuur. De Stichting werkt vanaf 1991 samen met
Poolse dierentuinen om het genetisch materiaal te behouden. In
Nederland zijn van alle dieren DNA haarmonsters genomen zodat hun
afstamming bekend is.
Een konik is van oorsprong een in Polen en Wit-Rusland gehouden paardenras, dat klein van stuk en heel resistent is. Koń is Pools voor paard, konik (konjiek) voor paardje.
Kenmerken
Het konikpaard heeft geen verzorging nodig en kan het hele jaar vrij
rondlopen. Om deze reden wordt het dier vaak ingezet voor begrazing in
natuurgebieden in Nederland. Hoewel alle paarden nazaten zijn van hun
wilde voorouders wordt voor begrazing vaak gekozen voor de konik, omdat
er geen storende factor is van "liefhebbende fokkers" en omdat de konik
nauw verwant is aan de tarpan, een oorspronkelijk wild paard. De konikpaarden bleken bovendien nagenoeg vrij van gebreken die onze huispaarden hebben
Begrazing door paarden
Paarden hebben een differentiërend effect. Ze eten graag kort gras, waardoor ze vaak hetzelfde terrein begrazen. Zo ontstaat een paardenwei. Een latrine daarentegen verruigt omdat daar door paarden niet gegeten wordt. Hierdoor ontstaan omstandigheden waardoor een meer diverse flora en fauna zich kan ontwikkelen.
Geschiedenis
De bioloog / econoomGerben Poortinga introduceerde voor het eerst in 1981 de konik in het natuurbeheer. De introductie was niet bedoeld als beheermiddel zoals voorheen de inzet van boerenvee, maar als integraal onderdeel van de natuur. Ook grazers
en de natuur om hen heen moeten zich in onderlinge afhankelijkheid
ontwikkelen. Poortinga eiste van de beheerders dat strikt natuurlijke
kuddevorming, zonder "dierverzorgende" maatregelen, zou plaatsvinden en
dat overbevolking uitsluitend aselect en op basis van ecologische
ontwikkelingen van het gebied zouden plaatsvinden. Door jarenlang
onderhandelen vervierf Poortinga toestemming tot een vrije selectie van
uitgangsmateriaal. Aan de kwaliteit van de konikspaarden op de
Ennemaborg is dat volgens Margriet Markerink, auteur van het boek "Koniks, wilde paarden in Nederland", nog steeds te zien. Naar aanleiding van het succes van de natuurontwikkeling op landgoed de Ennemaborg wordt het ras nu gebruikt in Europese natuurreservaten als de Oostvaardersplassen voor begrazingsdoeleinden. Hiermee functioneert de konik als een van de grote grazers van Europa. Ook in alle omringende landen is de beheersvisie nu op grote schaal overgenomen en toegepast.
Predatie
In de Nederlandse natuurgebieden ontbreken predatoren van de Konik. Hierdoor is het gedrag anders dan het is in een gebied met wolven of lynxen. In Frankrijk in de Jura zijn koniks uitgezet omdat zij minder last van predatie hebben dan de schapen die zij vervangen. In Letland is de konik uitgezet om de vergrassing tegen te gaan in een milieu waar de wolf thuis is. De ervaring tot nu toe leert, dat een gezonde kudde paarden weinig te duchten heeft van de wolf. De wolf is niet direct gewend om op het paard te jagen; ook de wolf moet zich hieraan aanpassen.
Een galloway is een hoornloos, meestal zwart behaard runderras dat oorspronkelijk uit Schotland komt.
Algemeen
Dit koeienras is geschikt jaarrond in natuurgebieden als grote grazer te worden ingezet voor de begrazing. Het heeft weinig zorg nodig en is niet agressief.
Rasbeschrijving - oorsprong van de Galloways
De Galloway stamt af van voornamelijk zwart vee, dat sinds de Keltische tijd in Schotland
voorkwam. Dit Keltische vee moet de basis hebben gevormd voor o.a. de
Galloway van Zuidwest Schotland. De Galloway is kortbenig en heeft een
ruig haarkleed, dat hem 's winters in staat stelt buiten te blijven
grazen en zelfs tijdens strenge kou te overleven. Het haar van de
Galloway is lang en golvend: de oorschelpen zijn karakteristiek voor
het ras, voorzien van lange haren. Galloway - koeien, hebben een
gemiddelde schofthoogte
van 120 cm en wegen 450-590 kg: stieren zijn gemiddeld 130 cm en wegen
600-900 kg. De dieren zijn robuust en vruchtbaar. Vaarzen zijn dekrijp
op een leeftijd van 20-27 maanden, de tussenkalftijd bedraagt 365
dagen. De koeien die over een sterk beschermend moederinstinct
beschikken, kunnen aan 10-12 kalveren het leven schenken. De kalveren
wegen bij de geboorte 25-30 kg en zijn vitaal. Het ras is sober en dus
erg geschikt voor extensieve vleesproductie. Intensiveren en voeren van
brokken zal zelfs alleen maar leiden tot een financieel fiasco. Op 3
jarige leeftijd is de Galloway gereed voor de slacht en sinds het begin
van de 19e eeuw is de "Galloway-rib" bekend en gewaardeerd bij de
Londense slagers. Het Gallowayvlees bevat bijzondere vetten namelijk
alleen de gezonde amino 3 vetten die voor lichaam 100 % verwerkbaar
zijn.
Voortplanting
De Galloway is na anderhalf jaar geslachtsrijp. Na negen maanden
wordt meestal één kalf geboren, dat ongeveer een jaar bij de moeder
blijft. Een koe baart zo'n 10 tot 12 kalveren in haar leven.
Faunabeheer: Galloway en Koniker
Het Dageraadspaard, zoals Eohippus weleens wordt genoemd, was slechts 35 cm hoog. Het had een kromme rug, telde 4 tenen aan de voorpoten en 3 tenen aan de achterpoten en de ogen stonden midden op de kop. De tanden hadden korte kronen. Men gaat ervan uit dat het dier leefde in tropische wouden met zachte, moerasachtige bodems waar het van de lage struiken at.
Het Steppepaard:
Sint-Truiden
- Negen Galloway-runderen worden ingezet voor het beheer van het
natuurproject Runkelen. Leden van Natuurpunt wandelden het natuurgebied
opnieuw in.
Tegen het midden van de 19e eeuw komt er een einde aan de drijftochten. Het
vleesvee wordt terug de heuvels ingestuurd en men stapt in Engeland over op
melkvee. In 1851 brandt het Highland Agricultural Museum in Edinburgh af met een
vernietiging van stambomen en oude documenten, van o.a. de Galloways, als
gevolg. Een nieuwe registratie gebeurt in het Polled Herdbook; er zouden echter
maar weinig Galloway-fokkers aan deelnemen. In 1877 start de Galloway Cattle
Society of Great-Britain met een eigen registratie. In Groot-Brittannië stonden
in 1991 300 stieren en 8000 koeien geregistreerd. Oorspronkelijk werden enkel de
zwarte dieren geregistreerd. In 1951 wordt ook de Dun Galloway (een vaalgrijze
variant) opgenomen. De andere kleurvarianten worden nog later erkend en
geregistreerd.
De
Konik-populatie bedraagt momenteel zo'n 2500 stuks, over de hele wereld
gezien. Van dat aantal lopen er ca. 1200 in Nederland en aangrenzende
Belgische gebieden! De grootste kudde (ruim 500) loopt in de
Oostvaardersplassen. De Konikpaarden in Nederland behoren toe aan
Stichting Ark, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en een aantal andere
natuurbeherende organisaties en zijn hier in Nederland puur voor de
begrazing. Behalve in de Oostvaardersplassen lopen er ook kuddes in het
Lauwersmeergebied en het Rivierengebied. 
