Er is geen perfecte staatsvorm. Dit lijkt logisch, maar we moeten het vraagstuk Wat is de beste staatsvorm? niet vertalen naar Bij welke staatsvorm is het grootste deel van de bevolking gelukkig? , maar naar Welke staatsvorm houdt het langste stand, voor ze verbannen wordt naar de duistere paginas van een of ander geschiedenisboek?. Want een ding staat volgens mij vast; Er is geen staatsvorm die gemaakt is voor de eeuwigheid, vroeg of laat krijgt elke vorm te maken met een ontevreden bevolking en wordt ze verworpen voor een staatsvorm die men acht beter te zijn dan de vorige.
In onderstaand stuk geef ik de samenvatting van mijn tekst met eventuele bedenkingen bij. Om het geheel wat overzichtelijk te houden heb ik mijn bedenkingen in rode letter geschreven.
Aristoteles heeft de verschillende staatsvormen onderverdeeld in twee groepen; de goede staatsvormen en de slechte. Onder de goede rekende hij monarchieën, aristocratieën en polissen. Onder de slechte kwamen de tirannieën, oligarchieën en democratieën (bestuurd door de massale menigte → bendementaliteit) Volgens hem richten de goede staten zich op het belang van alle burgers (meerderheid bevolking tevreden → staatsvorm werd behouden) en de slechte enkel op één klasse van burgers (vnl. de rijken)(meerderheid bevolking ontevreden →kwestie van tijd tot bevolking in opstand komt en staatsvorm verwerpt) . -Stel nu dat de heersende klasse deze revolutie weet te onderdrukken, wat dan? Wel dan zijn er drie mogelijkheden volgens mij: 1) de heersende klasse heeft zichzelf de das omgedaan door een te groot deel van de bevolking te elimineren, met als gevolg dat de staat ineenstort (een bevolking is nu eenmaal dé basis van een staat) 2) de bevolking legt zich neer bij de onderdrukking van de heerser(s); men verdraagt dus nog steeds de huidige staatsvorm, tot de volgende eruptie van ongenoegen, waarbij de staatsvorm dan wel kan vallen 3) de bevolking weigert zich nog in te zetten voor de staat; men sterft nog liever dan de staat en zijn heerser(s) te verrijken. Let wel: dit lijkt mij vergezocht en ook moeilijk haalbaar in realiteit.- Hij zag de beste staatsvorm als een waarbij vele burgers zouden deelnemen aan het bestuur, maar slechts enkelen daadwerkelijk aan het bewind komen, en daarop kreeg hij van vele filosofen kritiek. Zo was Plato van mening dat het beter was dat niet meer dan een handvol burgers, die voor het volk werkten, de staat bestuurden, maar zonder de mening van het volk te vragen. In praktijk zou dit uitmonden in een tirannie (Ik kan mij beter vinden in de opvatting van Plato, laat de politiek over aan de politici, zij moeten de stem van het volk vertegenwoordigen. Zoals Plato zegt moeten deze leiders in het belang van het volk werken. Om een tirannie tegen te gaan en de stem van het volk te betrekken binnen de politiek zou men kunnen werken met een soort van jury, ook gekozen door het volk, die kan worden ingeschakeld om bepaalde beslissingen te herzien als een grote meerderheid van het volk er niet mee akkoord gaat. Hun besluit zou dan het definitieve besluit zijn. Dit idee is natuurlijk slechts een hersenspinsel en moet nog beter uitgedokterd worden).
Toch zijn er filosofen die vinden dat een tirannie een goede staatsvorm is, zo vindt Hobbes dat de macht best gelocaliseerd is in één soevereine macht. Hierbij benadrukt hij de wederkerige relatie die er is tussen bescherming en gehoorzaamheid. Wie gehoorzaamt zal worden beschermd, aldus Hobbes. (volgens mij leidt gehoorzaamheid tot onderdrukking, zeker als men de pessimistische visie van de mens meetelt, wat Hobbes ook doet, en is een staatsvorm gefundeerd op gehoorzaamheid aan één persoon gedoemd om te mislukken. Dit lijkt mij wel een goede staatsvorm om een samenleving opnieuw op te bouwen vanuit het niets (vb. na een oorlog), maar stapt men daarna snel af van deze staatsvorm) Hobbes vertrekt hierbij dan ook uit een pessimistische visie op de mens. Enkel een alleenheerser is in staat de mens voor zichzelf te beschermen. Eigenlijk zegt hij dus dat men beter het kwaad van een alleenheerser kan ondergaan dan dat van anarchie, en daar springen de Griekse filosofen hem bij. Zij waren van mening dat een mens een sociaal wezen is in wiens aard het ligt te leven in een georganiseerde samenleving (volledig mee akkoord).
Allen baseren ze zich dus op het feit dat alles beter is dan chaos. Ook hier zijn er filosofen die dit standpunt tegenspreken. Zo zegt Locke dat de natuurtoestand van zichzelf een georganiseerde samenleving vormt, en er dus geen chaos zal ontstaan (volgens mij vallen wij in de natuurtoestand terug op ons instinct en zullen we dus leven in een georganiseerde samenleving met één leider, waarbij elk mens zijn rol aanvaard en men meer op fysiek dan op verstandelijk niveau de macht grijpt. De natuurtoestand is dus zeker geen waar we opnieuw naar moeten streven. Onze samenleving is van daaruit begonnen en indien we zouden terugkeren naar die toestand lijkt het me onvermijdelijk dat de samenleving opnieuw evolueert tot wat ze vandaag geworden is en men dus eigenlijk in een vicieuze cirkel terecht komt). Locke legde ook de basis voor de huidige liberale democratieën en zijn opvattingen hebben de Amerikaanse grondwet sterk beïnvloed, met hun nadruk op de rechten van iedere burger en hun nadruk op de regering als beschermer van privé-eigendom (Het lijkt me vandaag de dag vrij logisch dat de regering de rechten van de burger beschermt, iets wat zeker bijdraagt tot de tevredenheid van de bevolking, en ook het beschermen van privé-eigendom is een slimme zet, aangezien het grootste deel van de bevolking tot de relatief rijke middenklasse behoort, deze tactiek sluit nauw aan bij de laisser faire, laisser passer uitdrukking die menig econoom al gebruikt heeft. Deze wijze van handelen houdt in dat de regering de economie maar zijn ding moet laten doen, en haar simpelweg beschermt (protectionisme), iets wat ze nu met het privé-eigendom ook doen hoewel de crisis daar wel gevoelig in heeft gesnoeid, voornamelijk in de VS-). Ook hier zijn er filosofen die dit standpunt tegenspreken; zo vinden Rousseau en Marx dat de wet een bescherming is van de belangen van de rijken tegen de armen (daarom dat Rusland deze mening had overgenomen, daar behoorde het overgrote deel van de bevolking niet tot die rijke middenklasse, maar tot de klasse van arme boeren.). Marx zag privé-eigendom als een kwaad, wat uiteindelijk leidde tot het communisme. Volgens Marx zou in het communistische Utopia de regering, na afschaffen van het privé-eigendom, geen reden meer hebben om te bestaan en zou zo ook de staat wegkwijnen(dit lijkt me zo absurd als een vis met een hoedje op. Een regering moet voor heel wat meer zorgen dan privé-eigendom en de bescherming of afschaffing ervan, en zonder staat vervalt men volgens mij onvermijdelijk in anarchie, of een dictatoriële staat, iets wat in de vroegere USSR ook langzaam gebeurd is)
Als bijkomend filosoof heb ik gekozen voor Niccolò Machiavelli. Niccolò Machiavelli is een van de grondleggers van de politieke wetenschappen. Zijn bekendste werk is Il Principe. Daarin was Machiavelli van mening dat Italië enkel verenigd kon worden onder een absolute monarchie, wat hij trouwens als de beste staatsvorm zag. Hij was een groot voorstander van de leuze het doel heiligt de middelen inclusief moord en verraad (En hier gaat hij volgens mij volledig in de fout; het doel heiligt de middelen, daar kan ik nog mee leven, maar er zijn grenzen aan, of men eindigt simpelweg in pure maffiapraktijken. Ik persoonlijk zie hier eigenlijk ook een doorschemering van het latere fascisme in, de absolute alleenheerser, moorden en verraden om een verenigd Italië te krijgen en aan de macht te blijven. Combineer dit met een sterk nationalistisch gevoel en het fascisme is niet ver weg Natuurlijk is dit maar mijn bescheiden mening). Volgens hem was dit politiek gestaafd als de macht werd gehandhaafd en vergroot. Hij zag een politicus of heerser als iemand die de domme en zwakke mens moest uitbuiten (Iets wat een dictator ook doet). Hij was tevens van mening dat men de politiek moest aanpassen naargelang de opgedane ervaringen. Een heerser moest gevreesd en geroemd zijn, maar mag niet gehaat worden. (Hier ga ik wel akkoord met Machiavelli, men moet de politiek aanpassen naar de ervaring, en als heerser is het inderdaad goed als men ontzag opwekt, voor positieve redenen weliswaar, zolang men niet gehaat wordt door de bevolking)
Mij lijkt dus dat de beste staatsvorm er een is waarin de bevolking een zekere graad van inspraak heeft, een staatsvorm die geleid wordt door liefst een president, gesteund door een democratisch verkozen regering. Ik kies hier voor een president (of simpelweg één persoon als hoogste leider) omdat een charismatisch en verstandig man of vrouw in staat is om ontzag op te wekken bij zijn bevolking ( kijk eens naar het verschil in presence tussen Sarkozy en Leterme). Hij/zij moet de vaderlandsliefde bij de bevolking doen aanwakkeren zodat men samen ervoor kan zorgen dat de staat beter wordt. En hij/zij heeft de bevolking ook nodig om de staat te versterken. Hoewel dit gevoel in Europa verzwakt (persoonlijk vind ik dat Europa al te democratisch en broederlijk wordt, hoewel dit langs de andere kant dan weer een zeer hoge algemene veiligheid met zich meebrengt) blijft een van de voornaamste bronnen van tevredenheid toch het zien dat jouw staat het beter doet dan de rest, het zit nu eenmaal in de aard van de mens. Wie niet leeft om te triomferen (in wat dan ook), leeft niet. Terug naar de staatsvorm; ik zou in mijn staatsvorm opteren voor een vrije markteconomie, omdat deze tot de dag van vandaag bewijst de beste te zijn (hoewel de crisis ze toch sterk heeft doen wankelen). Voor de wetgeving zou ik dan eerder de gematigde toer opgaan en bv. niet opteren voor doodstraf, noch de vrijheid van ieder mens tot in het maximum toe te laten (wapenbezit zonder enig attest zou niet kunnen in mijn staat). Ook zou ik opteren voor een lichte vorm van censuur. Ook de pers zou ik geen absolute vrijheid van meningsuiting gunnen. Deze censuur blijft dan natuurlijk beperkt tot een minimum, doch ze is er wel. Op vlak van sociale zekerheid en al wat daarbij komt kijken zou ik volledig in de trant van de West-Europese staten blijven. Eigenlijk zou ik dus voor een licht nationalistische republiek gaan die economisch en sociaal binnen de huidige West-Europese staten zou passen.
Reacties op bericht (5)
29-01-2013
Ik denk, dus ik besta.
29-01-2013 om 12:36
geschreven door Hallo
01-05-2010
weerwoord
Met veel genoegen heb ik de reacties gelezen.
@Pieter: dank voor het mooie gedichtje het kapitalisme heeft inderdaad bewezen het langer uit te kunnen houden dan het communisme. Ikzelf ben dan ook helemaal geen voorstander van het communisme. dit komt denk ik omdat ik communisme helemaal niet realiseerbaar vind. 'Alles is van de staat, en de staat is van allen. Eigenbezit zal niet meer bestaan, iedereen zal krijgen wat hij nodig heeft.' Ik stel de onderliggende gedachte van het communisme nu wat simplistisch voor, maar voor mij is het duidelijk dat dit een utopische gedachte is. Het ligt nu eenmaal in de mens zijn aard om te verlangen altijd maar meer te willen (dit hoeft zelfs niet per sé materieel te zijn). Ik deel je mening dat West-Europa financieel Oost-Europa moet steunen. West-Europa heeft dit nodig om zijn eigen economie draaiende te houden. Wel vind ik dat we moeten oppassen dat we niet teveel helpen. Dit zou een slechte zaak zijn voor beide partijen. Voor West-Europa omdat men zo eigenlijk zijn eigen welvaart in het gedrang brengt. Elk Oost-Europees land wil in de boot van de EU springen. Het lijkt mij zo slechts een kwestie van tijd tot deze boot zinkt. Bovendien zou er samen met de komst van sterke Oost-europese staten binnen de EU ook een nieuwe sterke politieke stem meekomen. Vergeet niet dat Oost-Europa vrij anders denkt dan West-Europa, en Rusland opeens akelig dichtbij komt te liggen. Anderzijds zou een teveel aan hulp vanuit het Westen voor Oost-Europa ook niet goed zijn. Een hond leer je ook niet apporteren door steeds maar opnieuw de stok voor hem te gaan halen. Als wij Oost- Europa teveel zouden 'bemoederen' schuilt het gevaar dat zij nooit leren zelfstandig te handelen op wereldschaal.
@Phaedra: Zolang mensen en gewoonten verder blijven evolueren zullen er ook nieuwe staatsvormen bijkomen. De democratie in al zijn vormen lijkt me inderdaad de beste. Ze gaat dan ook al een hele tijd mee. Maar vind je ook niet dat er langzamerhand scheurtjes in haar oppervlak komen? Mij lijkt het dat we de democratische maximum zo goed als bereikt hebben. Vergeet bovendien niet dat Europa door haar democratie eigenlijk niet meer de belangrijkste positie inneemt op politiek wereldvlak. Europa is ook de enige instelling die als continent politieke beslissingen neemt. De democratie dwingt Europa altijd in een gematigde houding, ik zeg nu niet dat dit nadelig is voor de Europese burgers, maar zo tellen wij eigenlijk niet meer mee op politiek gebied. Stel nu dat Europa beslist had de VS niet te steunen in hun 'war on terrorism', zouden de Amerikanen dan gezged hebben 'Oei, Europa doet niet mee, wat nu gedaan?' ik denk het niet... Het lijkt me dus tijd dat we stoppen met steeds maar democratischer te worden. Zo zou ik bijvoorbeeld al de Oost-Europese staten nietlaten toetreden tot de Europese Unie, want zo komen er nóg meer meningen bij waar men rekening mee moet houden.
@ Laurens: ik ben blij dat wij dezelfde mening delen wat betreft alleenheersers. Wel wil ik benadrukken dat in mijn visie deze persoon moet gesteund en eigenlijk ook gecontroleerd worden door een democratische regering. Mij lijkt het dan ook best deze persoon voor een welbepaalde termijn te verkiezen. Anders zou men inderdaad te maken krijgen met situaties waarin het staatshoofd, zoals jij reeds aangaf, enkel nog handelt uit eigenbelang. Men zou dit kunnen voorkomen mits het opstellen van wetten. Het staatshoofd zou dan beperkt zijn in zijn macht, wat mij een goede beschermingsmaatregel lijkt. Ik zou wel voorzichtig zijn met het gebruik van het woord dictator, dit is iemand met onbeperkte macht en heeft vaak een negatieve bijklank.
01-05-2010 om 15:40
geschreven door Gilles
30-04-2010
De beste staatsvorm
Waarde vriend Laurens heeft ook gereageerd op mijn persoonlijke verwerking. Om het iets overzichtelijker te maken plak ik zijn berichtje dan ook onder het juiste bericht.
Gilles, nog voor ik aan het eind van jouw tekst gekomen was had ik hetzelfde idee over de beste staatsvorm. Eerst en vooral: een sterk begin, ook naar mijn mening bestaat er geen beste staatsvorm. Nergens is er een bewijs dat een president, een dictator of een monarchie dé beste oplossing is voor een staat. Overal is er wel eens crisis en geen enkel land heeft ooit al hét perfecte staatshoofd kunnen leveren: niemand is perfect en iedereen maakt fouten. ( kijk maar naar een dictator als Hitler of onze eigen democratie, waar ook nu weer de regering gevallen is)
Eigenlijk vind ik een dictator niet slecht, die een land kan redden in tijden van crisis, chaos of geweld.( ik moet denken aan Kongo) Ik maak wel een eigen versie van een dictator.
Een dictator die:
- sterk is qua intelligentie, waarvan je weet dat hij geen onnozelheden vertelt, en die een staat iets kan bijdragen met zijn ideeën.
- luistert naar zijn volk! Hij mag het volk niet onderdrukken. Hierbij moet hij ondersteuning krijgen door een comité of iets dergelijks afgevaardigd van en door het volk. Deze moeten hem helpen en hij moet hen helpen, ze kunnen een soort controle zijn. Belangrijke zaken moeten in overeenstemming komen met de opinies van dat comité.
-zijn land graag ziet(vaderlandsliefde) en van dat land afkomstig is.
Maar het probleem is dat iemand, die zon belangrijke functie krijgt, altijd maar meer en meer wil en na een tijd gaat hij niet meer functioneren voor het volk maar enkel uit eigenbelang. Zelf macht en aanzien verwerven. En dat is volgens mij het probleem bij mensen die aan het hoofd staan van een natie, ze kunnen niet bescheiden blijven en maken zichzelf en ook hun staat kapot.
Hierdoor bestaat er dus ook geen beste staatsvorm. Wat economie, wetgeving, meningsuiting en dergelijke betreft ben ik volledig akkoord met jou.
Laurens
30-04-2010 om 18:34
geschreven door laurens
25-04-2010
Mijn ideale staatsvorm
Vanuit ons 21e-eeuwse gevoel (het gevoel moderne en ruimdenkende mensen te zijn), zal, vermoed ik, vrijwel iedereen de indirecte democratie als meest geschikte staatsvorm aanduiden. Mezelf incluis. Maar wanneer ik dan naar ons eigen politieke landschap kijk (toch een voorbeeld van zon indirecte democratie), met de kans op een nieuwe val van de regering, rijzen wel wat vragen bij me op. Hoe kan zon eeuwigdurend over en weer geruzie het volk ten bate zijn? Kwesties als B-H-V blijven maar aanslepen, en terwijl de gemoederen steeds onrustiger worden, beslist de regering nog steeds niets.<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
Hierbij moest ik vrijwel meteen denken aan de situatie van het oude Rome. Toen werden er steeds 2 consuls aangesteld om op die manier een dictatuur te voorkomen. In tijden van nood of moeilijkheden echter, konden alleen de daadkracht en snelle beslissingen van een alleenheerser de staat en het volk vooruithelpen; voor discussie was op zulke momenten geen plaats, en dus kwam dan de macht slechts bij 1 persoon te liggen.
Achteraf gezien niet zon schitterend idee voor een België anno 2010. Allemaal mooi in theorie, maar eerst en vooral al moeilijk te verwezenlijken binnen onze moderne maatschappij: de mensen zouden een alleenheerser niet aanvaarden. Op de tweede plaats lijkt misbruik van deze functie me zeer reëel.
Net als Pieter hebben communistische theorieën me altijd al erg interessant en goed geleken, de uitvoering ervan al heel wat minder.
Ik denk dat we, zoals Gilles al zei, bij deze discussie er ons steeds van bewust moeten zijn dat elke staatsvorm wel zijn gebreken kent. De staatsvorm van de West-Europese landen, de indirecte democratie (met die belangrijke sociale zekerheid, zoals Pieter reeds goed aanhaalde), lijkt me dan toch nog de minste gebreken te vertonen. En wat betreft B-H-V zullen we nog wat geduld moeten tonen denk ik.
25-04-2010 om 17:07
geschreven door Phaedra
reactie op persoonlijke verwerking
Wat is de beste staatsvorm?
Als ik deze vraag zou beantwoorden door de verschillende staatsvormen louter theoretisch te bekijken, dan zou ik resoluut gaan voor een communistische staatsvorm.
Echter dit geldt alleen op papier, in de praktijk loopt het volgens mij altijd mis omdat de alleenheerser steeds misbruik maakt van zijn macht, wat uiteindelijk gepaard gaat met chaos en geweld.
In de praktijk lijkt mij een kapitalistische staatsvorm het dan ook veel langer uit te houden.
Bovendien geldt daar persvrijheid en kan door de vrije markteconomie een degelijke economie worden uitgebouwd. Bovendien vind ik dat het volk voldoende inspraak moet hebben in het bestuur van het land. Om die reden zou ik dan ook kiezen voor een kapitalistische democratie als staatsvorm.
Let wel: ik heb het over het sociaal kapitalisme. Dat is het kapitalisme mét sociaal vangnet (pensioenen, ziekteverzekering,...). Op die manier kunnen mensen die het minder goed hebben, ook helpen met de sociale zekerheid.
Er zit echter één groot adertje onder het gras. Sinds de val van 'De Muur van Berlijn' is voor de communistische oostblok-landen een nieuwe wereld open gegaan. In het communistische regime was hun leven mooi uitgestippeld door de heersers van de DDR. In hun ogen was hun leven inderdaad zo slecht nog niet. Onderwijs en Gezondheidszorg waren goed geregeld en er was werk voor iedereen.
Na de val echter raakten zij totaal het noorden kwijt , ze verloren hun werk, wisten niet wat ze moesten aanvangen met hun leven - de DDR stippelde het immers niet meer mooi voor hen uit- en zij raakten gefrustreerd omdat ze niet gestudeerd hadden zoals de Westerlingen maar wel levenslang in die éne fabriek hadden gewerkt die hen door de DDR was opgegeven.
Vandaar dat deze mensen vaak werkloos zijn en financieel aan de grond zitten.
Om die reden dat zij dan ook vaak overgaan tot het plegen van diefstallen in Westerse landen om toch de eindjes aan elkaar te kunnen knopen. (cfr. de roofovervallen op diamantwinkels in Brussel en Antwerpen)
Daarom denk ik dat het nodig is dat landen die al een sociaal kapitalistische democratie als staatsvorm hebben, ook hun financiële steun bieden aan landen die nog moeten omschakelen naar deze staatsvorm. Dit is een win-win-situatie voor beide landen, want het kapitalistische land is verlost van de vele criminaliteit en het communistische land heeft het nodige geld om een goeie economisch welvarende staat te worden.
Op die manier onstaat een goeie verstandshouding tussen de landen en kunnen de landen op termijn goeie handelspartners worden.
Als toemaatje nog dit gedichtje over mijn favoriete staatsvorm: de sociaal democratische democratie
het kapitalisme heeft inderdaad bewezen het langer uit te kunnen houden dan het communisme. Ikzelf ben dan ook helemaal geen voorstander van het communisme. dit komt denk ik omdat ik communisme helemaal niet realiseerbaar vind. 'Alles is van de staat, en de staat is van allen. Eigenbezit zal niet meer bestaan, iedereen zal krijgen wat hij nodig heeft.' Ik stel de onderliggende gedachte van het communisme nu wat simplistisch voor, maar voor mij is het duidelijk dat dit een utopische gedachte is. Het ligt nu eenmaal in de mens zijn aard om te verlangen altijd maar meer te willen (dit hoeft zelfs niet per sé materieel te zijn).
