Voor vet kan je eigenlijk ieder soort vet nemen. Het makkelijkst is waarschijnlijk om olijfolie te nemen. Zeer makkelijk verkrijgbaar bij de supermarkt. Wel een beetje duur. Wat moeilijker aan te komen, maar zeker de moeite waard: runder- of varkensvet (reuzel). Deze vetten zijn bij een goede slager te krijgen en maken erg goede zeep. Er zijn een groot aantal recepten die precies aangeven welke vet(ten) je moet gebruiken. Helaas is het wel eens moeilijk om aan de ingrediënten te komen.
Moe'luk woord. Beter bekend als gootsteenontstopper of caustische soda, je weet wel die kleine witte pareltje die je in de gootsteen stopt, beetje warm water er bij en je goorsteen wordt weer gootsteen. Gootsteenontstopper is te verkrijgen bij de drogist. Kijk wat er op de verpakking staat. Staat daar 99% NaOH(Natriumhydroxide) dan heb je de juiste te pakken. Natronloog is een oplossing van natriumhydroxide in water.
Woord van waarschuwing. Caustische Soda is heavy stuff. Het is sterk bijtend en kan ernstige brandwonden veroorzaken. Laat staan als je het spul in je ogen krijgt. Doe daarom uiterst voorzichtig met het spul. Als je natronloog maakt doe dat dan met koud water. Gooi je er warm of heet water op dan maak je kans op een spectaculaire vulkaanuitbarsting en een reisje naar Beverwijk. Niet doen dus. Uiteraard geldt dus ook hier:buiten bereik van kinderen houden!
Krijg je nou natronloog op je huid: geen paniek, niets aan de hand. Afspoelen met veeeel water of desnoods een beetje azijn. Onze huid is taai genoeg om er eventjes tegen te kunnen. Krijg je het in je ogen of slik je (of iemand) het in ga dan als de wiedeweer naar een dokter en neem het etiket mee.
Water heb je nodig om de caustische soda in op te lossen zodat je natronloog krijgt.
Is dat alles? Inderdaad. Dat is alles. Met deze ingrediënten maak je basis zeep. Daarnaast kan je net zoals een recept voor voedsel er naar smaak dingen aan toe voegen. Met name een geurtje is wel lekker bij zeep. Zonder extra geur ruikt zeep, afhankelijk van het soort vet een beetje weeïg.
antibacteriële zepen doen wat ze beloven, ze doden bacteriën. Het gebruik van antibacteriële zeep kan zinvol zijn bij personen met een verstoord of verzwaktimmuunsysteem of bij personen met grote open (operatie)wonden. Tot in de jaren negentig werd antibacteriële zeep vrijwel uitsluitend in ziekenhuizen gebruikt, maar de laatste jaren is deze zeep ook populairder aan het worden bij de 'gewone' consument (bijv. Dettol).
Synthetische en plantaardige zepen
Synthetische zepen bevatten geen zeep maar andere reinigende stoffen, meestal ook op plantaardige basis. Plantaardige zepen bevatten geen dierlijke vetten. Veelgebruikt zijn olijfolie, palmolie en kokosolie.
Glycerinezeep
Glycerinezeep bevat meer glycerine dan gewone zeep. Glycerinezeep is zacht en kan transparant zijn als ook nog andere stoffen worden toegevoegd. Ze worden dan ook gebruikt als babyzeep.
Antieke soorten zeep
Alepzeep of Aleppozeep is een traditionele zeep uit Syrië die een hoge concentratie plantaardige olijf- en laurierolie bevat. Sabon beldi is een dikvloeibare zeep, gemaakt van olijfolie. In hamams wordt deze gebruikt om voor het scrubben hier het lichaam mee in te smeren.
Zeep wordt gemaakt door plantaardig of dierlijk vet te laten reageren met een sterke base, tegenwoordig meestal natriumhydroxide of kaliumhydroxide, vroeger ook potas, as van verbrande planten, een mengsel van stoffen met een hoog gehalte aan met name kaliumcarbonaat. Dit proces werkt overigens beter als het kalium- (of natrium-) carbonaat eerst met gebluste kalk (calciumhydroxide) tot KOH wordt omgezet. Het mengsel werd in de juiste verhoudingen als een waterige oplossing gekookt (het zeepzieden) tot er geen vrije base en geen onverzeepte vetten meer aanwezig waren, waarna door toevoeging van zout aan het mengsel de zeep onoplosbaar werd gemaakt en deze uitvlokte.
Bij de koude methode worden de ingrediënten in de juiste verhoudingen gemengd (met een kleine overmaat vet om te voorkomen dat er sterk bijtende loog in de zeep blijft zitten) en intensief geroerd met bijvoorbeeld een keukenmixer (of beter nog, staafmixer) bij 55-60 graden gedurende 10-20 minuten tot het mengsel juist begint in te dikken, waarna het in een zeepvorm wordt gegoten en dan nog enkele weken bij kamertemperatuur moet narijpen om de reactie tot het eind te laten verlopen (meestal na een dag of drie voltooid) teneinde veilige zeep te krijgen, en het overtollige water te laten verdampen.
Bij de warme methode wordt het mengsel gedurende één tot enkele uren tot tegen het kookpunt van het mengsel verwarmd, aanvankelijk onder goed roeren, om de reactie in die tijd te voltooien, waarna de zeep in principe direct kan worden gebruikt. Een periode van narijpen kan zinvol zijn, met name om eventueel nog aanwezig overtollig water de kans te geven om te verdampen. Eventueel kunnen bij beide bereidingswijzen nog kleur- en geurstoffen worden toegevoegd. Voor de verhouding tussen de diverse vetten en logen zijn op het web zeepcalculators te raadplegen.
Het eerste bewijs voor het gebruik van zeep is bijna vijfduizend jaar oud en stamt uit Babylon. Een cilinder van klei uit 2800 v.Chr. bleek een zeepachtige substantie te bevatten, en ook werd een Babylonisch kleitablet van 2200 v.Chr. gevonden waar een samenstelling op staat beschreven die mogelijk een zeepachtige substantie op zou leveren als er lang genoeg wordt gekookt. Ook de Oude Egyptenaren gebruikten regelmatig zeep, waarbij de oliën van zowel dierlijke als plantaardige afkomst waren. Romeinseplattelandsvrouwen zouden de reinigende werking van zeep bij toeval ontdekt hebben.
Romeinen en Grieken kenden van oorsprong de zeep namelijk helemaal niet; zij gebruikten oliën om hun huid te reinigen
Zeep werd tot de Tweede Wereldoorlog veel als schoonmaakmiddel gebruikt, maar gedurende de tweede helft van de twintigste eeuw is zeep bijna geheel verdrongen door andere detergenten zoals natriumdodecylsulfaat (ook wel natriumlaurylsulfaat genoemd).
