Ondertussen heb ik al een groot deel van Uzbekistan gezien. Veel meer eigenlijk dan de gemiddelde Uzbeek. Reizen gaat eigenlijk nog relatief gemakkelijk hier. Het enige probleem zijn de afstanden en het klimaat. Uzbekistan is eigenlijk een verzameling van oases. Daar waar er een beetje water is (of was) zijn nederzettingen.
De nachttrein van Samarkand naar Khiva heeft er 14u over gedaan. De afstand is in vogelvlucht ongeveer 700km maar de trein maakt een omweg langs de mijnstad Uchkuduk. Een stad in het midden van de woestijn, hier is niet water de bron van leven maar wel uranium en goud. Uzbekistan heeft zelf geen kerncentrales en exporteert dus alles. In de soviet tijd was dit een bron voor het russische arsenaal. Ook nu nog zijn de russen een grote en misschien de enige afnemer. Naar het schijnt zijn de mensen in Uchkuduk wat groter dan in de rest van het land en dat zal wel niet de enige afwijking zijn. 
Khiva is een echte museum stad. Het oude omwalde centrum is klein en praktisch alle gebouwen zijn er musea. De huizen hebben hier platte daken en zijn net zoals de stadsmuur volledig van zongedroogde leem gemaakt. De stad bevindt zich, zoals alle steden hier, in een oase. Het concentrisch patroon is altijd hetzelfde: stad, velden (voornamelijk katoen) en (half)woestijn. Hoe verder men van de stad verwijdert geraakt hoe meer velden braak komen te liggen tot er enkel woestijn overblijft. In de streek rond Khiva plant men zelfs rijst. Vroeger kreeg men hier zelfs een oogst van 5 ton/ha maar nu staan de meeste rijstvelden droog. Water is hier echt een probleem. De jaarlijkse neerslag in deze streek is amper 90mm. De Amu darya, die het Aral meer zou moeten voeden, droogt langzaam op. Met de rivier zal ook het leven verdwijnen in deze streek. 
De autorit tot Bukhara neemt ongeveer 5 uur in beslag en gaat dwars door de halfwoestijn. De weg is in redelijke staat zodat de chauffeur rustig 120 km/u rijdt. Ik heb geen idee hoe snel men eigenlijk mag rijden op zo'n weg maar ik had het nooit gedacht dat de politie radar controle zou doen in het midden van de woestijn.
Bukhara is een erg mooie stad met grootse monumenten maar het Registan plein van Samarkand blijft het mooiste. Omdat Bukhara veel kleiner is dan Samarkand en de bezienswaardigheden geconcentreerd zijn in het oude centrum lijkt de stad veel toeristischer. In Samarkand vallen de toeristen niet zo op omdat ze in het niets verdwijnen in de grote stad. Een ander verschil is dat in Samarkand ook plaatselijke toeristen zijn. In Samarkand moet, in tegenstelling tot Khiva en Bukhara, de plaatselijke bevolking ook inkom betalen. Bukhara is er ecologisch gezien wat beter aan toe dan Khiva. Het waterprobleem is er minder erg, de katoen is er groter en de kanalen staan minder vaak droog. Soms zijn er zelfs nog betonnen soviet irrigatiekanalen in gebruik. Maar dat is eerder een uitzondering. Meestal zijn ze, zoals zoveel dingen uit die tijd, door een gebrek aan onderhoud in onbruik geraakt.
Ten Oosten van Samarkand beginnen de bergen. Deze vormen de grens met Tadzjikistan. De natuurlijke vegetatie is een open naaldwoud. Door overbegrazing zijn de bomen praktisch overal verdwenen en zijn de bergen bruin en kaal geworden. Enkel in het natuurpark van Zaamin zijn er op de steilste hellingen nog bossen te vinden. In de jaren 80 hebben de soviets er een sanatorium gebouwd. Dit is nu nog steeds in gebruik en zorgt voor een aanzienlijke hoeveelheid plaatselijke toeristen. Maar zoals in alle ontwikkelingslanden trekt men zich niets aan van afval.
In de streek rond de bergen wordt er in de lente graan geteeld zonder irrigatie. De rest van het jaar worden de velden begraasd door kuddes schapen en geiten. De bodem in deze streek is kleirijk maar door de droogte is deze volledig tot stof herleidt. Dit geeft in combinatie met overbegrazing aanleiding tot windhozen van kleistof.
Het weer is tegenwoordig vrij aangenaam. De temperatuur in Samarkand is begin 30. Na al die tijd is dit een aangename temperatuur geworden. De gewenning is zelfs zo groot dat ik het snachts in de bergen echt koud had ook al zakte de temperatuur maar net onder 20 graden.
De steden worden klaar gemaakt voor de nationale feestdag. Alhoewel deze slechts op 1 september plaats vindt hangen er al een week overal vlaggen uit en elke dag zijn er in het stadium repetities voor de plechtigheid. Door de nationale feestdag begint de ramadan zelfs een dag later.
Ik heb geen idee hoe ver dit nieuws al geraakt is maar enkele dagen geleden zijn er hier een aantal containers met aardgas ontploft. Naar het schijnt waren het een stuk of 10 treincontainers van elk zo'n 60 ton.

Het blijft een zeer speciaal land.

28-08-2008, 08:42 geschreven door cedric