Op 4 februari 1950 zag ik het levenslicht in Utrecht, ik werd geboren in een liefdevolle familie. Althans, dat is wat ik toen dacht. Pas later kwam ik erachter dat het allemaal niet zo simpel lag. Mijn moeder had namelijk een zus, die Tiny heette. Ze was enkele jaren jonger dan Hanny -mijn moeder- en zag mijn moeder dus eigenlijk meer als haar opvoedster dan als haar zus. Dit kwam temeer door de nalatige sfeer waarin Tiny werd opgevoed door mijn grootouders. Zij verwachtten namelijk van mijn moeder dat ze geen problemen zou hebben met het mede opvoeden van Tiny, al snel bleek dat Tiny -later Tientje Poets- een meer dan onhandelbaar kind was. Als kleuter had ze al woede-uitbarstingen, het was slechts een voorbode op wat er later allemaal nog aan zat te komen. Haar gehele leven lang had ze de gewoonte om overal een onnodig groot drama van te maken, zonder hierbij rekening te houden met haar omgeving. Dit realiseer ik me nu, hoe manipulatief en slecht mijn tante eigenlijk was, maar om tot deze realisatie te komen heb ik vele jaren bij haar in de buurt moeten slijten. Toen ik jonger was en nog geen idee had van alles waar zij toe in staat was, dacht ik zelfs een ingewikkelde maar innige liefde voor haar te voelen. Ik herinner me het nog goed, de jaren waarin ik tussen mijn zesde en tiende levensjaar verkeerde, ik was een ziekelijk kind en was vatbaar voor elk mogelijk virus. Die dagen heb ik veel te bed doorgebracht en dan was daar altijd Tiny, die toen geen werk had (en dat eigenlijk later ook nooit heeft gehad) en zij zorgde altijd voor mij. Ik dacht toen dat het voortkwam uit een tederheid en liefde die ze voor me koesterde, ik durfde zelfs te dromen dat mijn tante echt van mij hield. En dan heb ik het niet louter over familiale gevoelens, die het ene lid tegenover het andere koestert. Nee, in mijn stoutste dromen was er van veel meer sprake. In al mijn ijdelheid en jonge hoop was ik er zelfs van overtuigd dat het hart van mijn tante sneller ging slaan, bij het zien van mijn knokig tienjarig lijfje dat nog niet eens in de buurt van de puberteit verkeerde. Ik was naïef en eigenlijk ben ik dat nu nog steeds, ik was een dromer als kind. Voor mij was het deels een manier om te vluchten van alles wat overduidelijk misging terwijl ik erop stond toe te kijken, maar er was niets dat ik eraan kon doen. Jammer genoeg werd het me pas later duidelijk dat ik niet in een droom had geleefd, mijn gehele jeugd had zich voor me ontsponnen als een ware nachtmerrie En ik was er met open ogen ingelopen. Ik heb alle trauma's van familieleden herbeleefd, ik was altijd de joker die door iedereen werd ingezet. In al mijn kinderlijke onschuld fungeerde ik steeds als de contactpersoon tussen twee mensen die de Koude Oorlog over elkaar hadden afgeroepen, ik was er altijd om de vrede te bewaren. Wat was ik nog jong toen, het lijkt allemaal al zo lang geleden. En in zekere zin is het dat ook, maar toch zijn er nog steeds hoofdstukken die ik nog niet heb afgesloten. Misschien tors ik ze wel met me mee totdat het lot mijn eigen boek sluit. Maar daar kan ik nu nog geen uitsluitsel over geven. Het enige dat ik nu kan doen is het van me af schrijven en hopen dat het daarna beter gaat. Dat de druk op mijn borst wordt verlicht en de inmense leegte die mijn verleden heeft geslagen zo wordt opgelost. Dat het de pijn verzacht en het mijn leed ietsje hanteerbaarder maakt. Laat het ons hopen, dat door mijn verhaal met jullie -de lezers- te delen ik alles in een beter perspectief kan zien.
Natuurlijk
is het makkelijk mezelf te verschuilen achter de zonden van dat dooie
mens. Het is eenvoudiger om haar de dingen te verwijten die
-hoewel ze waar zijn- toch nog een verdediging van haar kant zouden
verdienen. Maar daar hou ik niet langer rekening mee, dat heb ik veel
te lang gedaan. En ik niet alleen, het is een verwijt dat mijn
gehele familie treft. Het beschermen van Tiny hebben we jarenlang
meegezeuld, alsof de mantel der liefde plotseling een ton woog. En
daar hebben we allemaal aan bijgedragen, haar hele leven lang hebben
we al haar woedende escapades geslikt al was het zoete koek. We
hebben haar laten begaan, altijd. Er kwam niet meer dan schamel
gepiep uit onze keelgaten, onze vorm van protest. Om het te doen
lijken alsof we het 'tenminste hadden geprobeerd' maar we waren er
niet ingeslaagd om een stok te steken tussen de spaken van haar
verwijtende wiel. De molen die maar bleef draaien, zonder ooit een
pauze te nemen. En ook ik heb eraan bijgedragen, ik heb meegewerkt
aan de mallemolen die zij was. Meermaals heb ik me laten verleiden om
te gokken op haar tafel, mijn geld en alle kansen op beterschap
steeds opnieuw vergooid. Omdat ik haar -net als ieder ander- liet
begaan. En zo voedden we het beest dat Tiny kon zijn, we hadden haar
kunnen stoppen. Kunnen doen sterven van de honger. Maar wij waren
niet in staat om een ander mens te zien lijden, dat was een gave die
alleen haar gegeven werd. Het enige dat wij met z'n allen deden, was
haar steeds opnieuw vergeven. Misschien was het leefbaarder geweest,
als iemand van ons was opgestaan tegen de oneer die zij ons aandeed.
Misschien hadden we haar kunnen stoppen, kunnen doen inzien dat
ook zij schuldig was.
Dat
niet de hele wereld draaide om haar het leven zuur te maken, maar dat
ze er wel voor zorgde dat ons voortbestaan werd bemoeilijkt door haar
constante gebakkelei. Doch zullen we daar nooit meer achterkomen,
we zullen het nooit weten. Want nu is het voorbij, dit was het
laatste hoofdstuk over Tiny. Vanaf nu heeft zij geen aandeel meer
in het leven dat ik van nu af aan van plan ben om te lijden. Het is
goed geweest, c'est fini. Echt.
Hoe
vaak heeft u al geen breipriem gezien? Misschien bent u er zelf al
persoonlijk mee aan het breien geslagen. Of u heeft uren doorgebracht
bij uw grootmoeder die met wol en liefde een zoveelste trui voor u
aan het breien was. Stelt u zich eens voor, dat zon priem de
protagonist was in de hel die mijn tante Tiny jaren met zich heeft
meegetorst. Haar ongeboren kind werd met behulp van n priem en
ongeknipte nagels uit haar binnenste verwijderd. Op de meest brutale
manier die je voor mogelijk kunt werd de ongeborene uit haar
baarmoeder verwijderd. Toegegeven, het is niet de meest prettige
methode om een kind te verliezen. Maar de manier waarop het kind
verwekt was geweest was dat evenmin. Pas enkele jaren geleden ben ik
erachter gekomen dat dit de catalysator was van de haat die mijn
tante tegen iedereen in onze familie koesterde. Ik snapte ook
ineens veel beter hoe het kwam dat ze onvruchtbaar was en waarom ze
daarover niet wilde praten. Het was omdat haar binnenste
voortplantingsorgaan aan flarden was geprikt door een breinaald,
kapot gescheurd door onvoorzichtige vingernagels. Eigenlijk heb ik
enkel zekerheid over dat eerste, dat lijkt me een nogal courante
manier van doen. Althans in die tijd, een andere optie dan het
illegale circuit bestond ook vaak niet. En daar is zij het
slachtoffer van geworden. Wat haar niet vrijspreekt van alles,
eigenlijk van helemaal niets. Tiny heeft er altijd zelf voor gekozen
om haar verleden met zich mee te torsen. Om gif rond te spuien
wanneer ze daar de kans voor kreeg. Ze heeft zich altijd verstopt
achter de mantel van haar pijnlijke verleden. Haar hele bestaan
was hierop gebaseerd, dat was waarom ze leefde. Tiny genoot er
namelijk van, om mensen te provoceren, kapot te maken en te
breken. Maar ze genoot er nog meer van om haar onwillige
slachtoffers het idee te geven dat ze dit alles hadden kunnen
vermijden als ze ervoor hadden gezorgd dat haar niet zoveel oneer was
aangedaan. Het had allemaal vermijden kunnen worden, zo dacht Tiny
dan.
De helgele stofdoek.
Dat is lang het enige geweest dat Tiny typeerde toen ik jonger
was. Als ik aan mijn tante dacht, dan was dat het eerste dat in
mijn hoofd naar opkwam. Destijds hoopte ik altijd dat ze hem op
een keertje zou vergeten, want voor mijn jonge kinderbrein was hij
onvermijdelijk verbonden met woede-uitbarstingen die ook zo typisch
voor haar waren. De logica die ik er dus onlosmakelijk aan verbond
was dat ze niet kwaad zou worden op niemand niet- als ze haar
felle attribuut niet bij de hand zou hebben. Maar natuurlijk werd
haar woede gedreven door iets dat veel dieper zat, iets dat zo diep
zat dat ik er met mijn jonge ogen nog niet bij mocht. Mijn kleine
handjes mochten nog niet diep genoeg in haar denkwereld graven om er
een grip op te krijgen. Eigenlijk, mocht ik er helemaal niets van
weten. Ik werd ervan afgeschermd alsof ik mijn hele jeugd heb
doorgebracht achter een schutscherm. Slechts af en toe mocht ik ervan
achter vandaan komen, wanneer er niets schunnig te gebeuren stond.
Wanneer mijn moeder zeker wist dat er niet met grove woorden
geschermd zou worden, als waren het Tinys degens die bij ieder die
haar ooit onrecht had aangedaan de genadeslag zou geven. Dat begreep
ik toen nog niet, pas toen ik zestien was en ik Tiny volgde naar het
perron, scheen alles op zijn plaats te vallen. Toen er een
politie-agent te berde kwam gaf ze met een uitgestreken gezicht aan
dat ik haar jongere neefje was en dat ze me mee wilde nemen naar
Breda. Om me daar in de private sfeer van haar appartement te
misbruiken, al was ik haar seksslaaf. Ze zei dit niet als een
mislukte grap, ze deed het niet om mij in verlegenheid te brengen.
Bij mijn tante ging het altijd alleen maar om provocatie van de
ergste soort. Haar hele leven was op dat begrip gestoeld, ze leefde
ervoor. Het was alsof ze zich voedde met de ongelovige blikken die
elke keer opnieuw haar richting werden uitgestuurd wanneer ze iets
vertelde dat te ongeloofwaardig leek voor woorden. En dat bleek later
het grote probleem bij Tiny, ik kon me haar niet anders herinneren
dan de leugenachtige tante wiens gehele bestaan draaide om het tergen
van een ander.
