|
"Bijna alles wat u doet, heeft invloed op uw ecologische voetafdruk. Dat is de verzameling van alle hulpbronnen van de aarde die nodig zijn om te voorzien in de levensstijl van uzelf, uw stad of uw land, uitgedrukt in hectare productieve grond. Het gaat om alles wat je in een jaar tijd verbruikt aan voeding en consumptieartikelen. De soja die in Brazilië wordt verbouwd om de dieren te voederen die later je steak op je bord worden. Het katoen dat verbouwd wordt in Kazachstan om je hemd te maken. De CO2-uitstoot van de fabriek die autos produceert, van de brandstof die je verbruikt om met de auto te rijden, van de verwarming in je huis.
Daar tegenover staat de biocapaciteit van de aarde: visgronden, akkerland, bebouwde oppervlakte waar huizen en kantoren op staan en wegen op liggen, weiden waar de dieren in grazen, bossen voor hout en voor de opname van broeikasgassen als CO2. Alleen het deel van de aarde dat productief is, wordt in aanmerking genomen. Dat is amper 22 procent van de planeet, of 11,5 miljard hectare al de rest is ijs, woestijn, oceaan. Waar geen rekening mee wordt gehouden is drinkbaar water. Ook met niet-afbreekbare vervuiling (onze vuilnisbelten) wordt geen rekening gehouden.
De ecologische voetafdruk is een concept dat uitgevonden is door twee onderzoekers: William Rees en Mathis Wackernagel, en dat ondertussen internationaal erkend is. In Californië werd het Global Footprint Network opgericht. Jaarlijks wordt daar van 146 landen, op basis van 3.800 gegevens en 10.000 berekeningen, de ecologische voetafdruk berekend. De resultaten worden om de twee jaar gepubliceerd in het Living Planet Report van WWF.
Overconsumptie
En het gaat niet goed met onze planeet, blijkt uit het laatste jaarrapport van 2006. Uit de resultaten blijkt duidelijk dat we ver boven onze stand leven. Tussen 1961 en 2003 is de ecologische voetafdruk van de wereldbevolking meer dan verdrievoudigd. In 1985 consumeerden we evenveel als onze planeet opbracht. Sindsdien consumeert de wereldbevolking meer dan de aarde opbrengt, in 2003 zelfs 25 procent meer, terwijl dat twee jaar eerder nog maar 21 procent was. Dat betekent dat we niet alleen van de intresten leven, maar ook een deel van ons kapitaal opsouperen, zegt Geoffroy De Schutter van het Wereldnatuurfonds (WWF).
Vooral de exponentiële toename van de uitstoot van koolstofdioxide, door het gebruik van fossiele brandstoffen, is daarvoor verantwoordelijk. De uitstoot van CO2 is tussen 1961 en 2003 negenvoudig gestegen. De bossen absorberen wel CO2, maar kunnen die toename niet meer aan. Dit is ook een oorzaak van het klimaatprobleem, zegt De Schutter.
Het gevolg van onze overconsumptie is ook het verlies aan biodiversiteit. Die wordt gemeten op basis van 3.600 populaties van 1.300 gewervelde dieren: landdieren, zoetwaterdieren, zeedieren. In 33 jaar tijd is die biodiversiteit met een derde afgenomen, diersoorten die dus uitgestorven zijn.
De gemiddelde voetafdruk van alle wereldburgers bedraagt nu 2,2 hectare per persoon, terwijl dat maar 1,8 hectare zou mogen zijn. Ook de Belg leeft ver boven zijn stand. Onze ecologische voetafdruk is gemiddeld 5,6 hectare. Tussen 1975 en 2003 is hij gestegen met 38 procent. België zit ook duidelijk hoger dan de gemiddelde voetafdruk van de Europese landen. Voor de EU van 25 landen is dat gemiddeld 4,8.
Alle Belgen samen verbruikten 60.480.000 hectare, terwijl de biocapaciteit van ons land maar 12.960.000 hectare is. We gebruiken dus vier keer meer dan het equivalent van de natuurlijke rijkdommen die ons land jaarlijks kan produceren. Die trend zien we in de meeste industrielanden, terwijl ontwikkelingslanden veel minder verbruiken dan ze opbrengen (zie kaart).
Als iedereen in de wereld zoals wij leefde, dan hadden we drie planeten nodig, concludeert De Schutter. Nederland en Duitsland leven op minder grote voet (4,4 en 4,5 ha) dan België, Frankrijk zit op hetzelfde niveau. Duitsland steeg in de periode dat België met 38 procent steeg, met maar 6 procent.
De ecologische voetafdruk toont niet aan waarom bepaalde landen hoger of lager scoren. Maar Duitsland kent wel een betere isolatie van gebouwen en hogere milieu-eisen, legt De Schutter uit. Zwitserland is bezig met de analyse waarom het zo hoog scoort. Wij vragen aan het Belgische Instituut voor Statistiek om dat ook te doen.
Amerika boven
Het zijn vooral de geïndustrialiseerde landen die verantwoordelijk zijn voor de te grote voetafdruk. Noord-Amerika leeft op de grootste voet (9,4 ha), daarna de EU-landen (4,8) en de niet-EU-landen (3,8). De Scandinavische landen zitten allemaal in de kopgroep. Het Midden-Oosten en Centraal-Azië zitten op 2,2 ha, Latijns-Amerika en de Cariben op 2 ha. De voet van Afrika is het kleinst, 1,1 ha. Bovendien is de voetafdruk van de geïndustrialiseerde landen tussen 1991 en 2003 nog met 8 procent gestegen, terwijl die van minder geïndustrialiseerde landen met 5 procent is gedaald en die van de ontwikkelingslanden zelfs met 11 procent.
De snelle groei van de economie in China en India gaat niet gepaard met een grote impact op de planeet (1,6 en 0,8 ha). De meeste consumptiegoederen die daar geproduceerd worden, zijn bestemd voor de export. De CO2 die fabrieken uitstoten, komt dus op rekening van de landen die de goederen importeren en verbruiken.
De Verenigde Staten, Finland en Canada staan met hun ecologische voetafdruk helemaal aan de top, Bangladesh, Somalië en Afghanistan bengelen aan de staart. België staat 13de op de wereldranglijst. Nederland en Duitsland doen het binnen Europa een stuk beter (4,4 en 4,5).
Bij de berekeningen wordt wel rekening gehouden met een eventuele toename van de biocapaciteit. Als de productiviteit van een stuk akkerland toeneemt door het gebruik van meststoffen, dan zal de ecologische voetafdruk van de tarwe die erop geteeld wordt, lager liggen. Als door technologische vernieuwingen de papierindustrie twee keer zo efficiënt wordt voor zijn papierproductie, dan wordt de voetafdruk van een ton papier gehalveerd.
De biocapaciteit van de aarde is de afgelopen dertig jaar dan ook wel toegenomen, maar niet in die mate dat de toename van de consumptie is opgevangen.
Als we ons gedrag niet veranderen en geen rekening houden met een voortdurende groei van de bevolking en de economie, dan zullen we tegen het midden van deze eeuw twee keer onze planeet nodig hebben, waarschuwt De Schutter."
Bron: Standaard van 19 mei 2007 |
De Standaard schrijft:"Als iedereen in de wereld leefde als de Belgen, dan hadden we drie planeten nodig hebben. Dat blijkt uit onze ecologische voetafdruk. Eet u aardbeien in de zomer of ook met kerst? Koopt u altijd Belgische tomaten of vooral Spaanse. Boontjes uit uw tuin, uit de diepvries of uit Kenia? Hebt u spaarlampen of gloeilampen? Gaat u elke zomervakantie met de trein naar zee of neemt u het vliegtuig naar een verre bestemming? Verwarmt u uw huis met aardgas of elektriciteit?" 
