Pendelaars, mijnwerkers, dagjestoeristen en reizigers van alle slag kenden D'Halte als veilige fietsenstalling. Maar daarnaast kwamen er ook geregeld mensen uit de buurt over de vloer, dikwijls eenzamen, die tussen pot en pint hun verhaal kwijt wilden. Ik herinner ze mij nog zeer levendig: Torke Minnaert, klein van gestalte, die schilder was bij de Spoorwegen. Torkes vrouw, Honorientje, had een verfwinkeltje in de Vogelzang. Je moest wel een tijdje wachten op je bestelling: ze maakte zelf de verf, met olie en poeder, in jouw bijzijn. En meermaals vroeg ze: "Wat denkte van dat kaleurke? Nog een beetje bleker of iets donkerder?" Je moest het maar zeggen. En op een morgen stierf Torke geheel onverwacht. Hij voelde zich niet goed en ging naar het toilet. En daar troffen ze hem na een tijdje dood aan. Mijn pa was een van de dragers die hem naar de kerk van Mater brachten: bergop en met een singel om de schouder als hulp. Dat was corvee! Een paar huizen verder woonde Victor, bijgenaamd 'De Grijzen'. Zelf beweerde hij dat hij op zijn achttiende al grijs was. Op de meest onverwachte uren kwam hij om zijn pinten, dikwijls toen we op het veld waren en het café gesloten was. Dan stond hij daar, groot van gestalte, midden op de overweg te draaien en te keren. Hij wachtte en zou niet wijken, handen in de broekzakken en af en toe aan zijn snor draaiend. Tot we de deur kwamen opendoen. En nog van dezelfde kant kwam Boerie. Weinigen wisten dat zijn echte naam Gustaaf was. Hij was vroeg weduwnaar geworden. Hij woonde in het routehuis aan 't gat van de berg, samen met zijn zoon, Gerard, een plichtbewuste jongeman. Toen Boerie aan 't woord was, gebruikte hij nogal dikwijls: "Ten is niet van çie of là, maar..." Ondertussen kauwde hij op pruimtabak en 't was nogal een bruin sopke dat in de spikkelbak terecht kwam. Zo zie je maar dat café houden niet de leukste manier van handel drijven was....
In 1948 kwam een jong gezin wonen rechtover café d'Halte. Zo kreeg ik voor het eerst een speelkameraadje, Rosette. We waren beiden zes lentes jong en vierden zelfs onze verjaardag in dezelfde maand. Nu, een verjaardagsfeest was er wel nooit, maar ik kreeg toch altijd iets op de vooravond van mijn verjaardag. En mijn ouders voegden er telkens dezelfde woorden aan toe: "'t Is vanavond uw avond en morgen uw dag en 'k heb d' eer dat ik u besteken mag." De komst van Rosette betekende een grote verandering in mijn leventje: ik, gewoon van altijd in mijn eentje te spelen, kon me na een tijdje niet meer alleen amuseren. Rosettes moeder was bareelwachtster aan overweg 67, aan d'Halte te Welden dus. Haar vader werkte bij de 'spoorwegbrigade' aan het onderhoud van 'de ijzeren weg'. In die tijd zal er al sprake geweest zijn van overuren te recupereren, want af en toe trokken ze er met z'n allen voor een paar dagen op uit. En zo kwamen er 'remplaçanten' de bareel draaien. Ik herinner mij toch wel een paar van die types. Zo kwam Rietje af en toe en die lustte wel een pintje. Tegen de avond nam hij zijn dienst niet al te ernstig meer, zodat mijn pa af en toe zijn dienst overnam. Dit stonden de stations van Sint-Denijs-Boekel en Ename oogluikend toe. En dan zei Rietje: "Is de trein daar? Wel, hij kan door!" En dan was er Miel, een ernstig man. Op een zondagmiddag heeft die eens, samen met mijn pa, vroedvrouw gespeeld voor een buurvrouw die nog naar de materniteit van Zottegem wou sporen. Maar de kleine besliste er anders over.... Maar Ruyver was mijn favoriete vervanger: samen zongen we in het wachthuis Gregoriaanse missen en die gezangen mochten gehoord worden! Om dan nog te zwijgen van Albert, die met André samen aan de toog stond te discussiëren de zondag na de hoogmis. Ze waren beiden stotteraars- dictie volgen bestond toen nog niet- en nog vóór hun verhaal ten einde was moesten we ons meestal terugtrekken in de keuken...
'Huisarbeid' zal wel het juiste woord zijn voor het werk in de keuken van toen. Koken gebeurde op de Leuvense stoof. Ook het varkensvoer zoals kleine aardappelen en aardappelschillen. Daaraan werden zemelen, 'gruis' genaamd, toegevoegd en gestampt. En was dit nu precies door dit soort voer, ik weet het niet, maar het varkensvlees had toen een pure biologische smaak. Of kwam die smaak er doordat het haar op de huid van het varken eraf ging door het strovuur? Trouwens, het varkentje voor eigen gebruik werd altijd op de boerderij zelf geslacht en als kind hield ik daar zeker geen trauma aan over. Wekelijks werd de houten trog op twee stoelen geplaatst in de keuken en er werd brood gebakken voor een hele week. De bakoven stond, uit brandveiligheid, in een bijgebouwtje los van de andere bergplaatsen. De stenen van de oven werden gloeiend gemaakt met droog rijshout van de knotwilgen rondom de weiden. Rond de jaren vijftig kwamen de petroleumvuurtjes in de mode. Dat was een grote verbetering: in de zomer moest men de grote hitte van de Leuvense kachel niet meer ondergaan. Dat vuurtje had slechts één pit, de metalen pootjes droegen een rond reservoirtje met petroleum, iets daarboven was een schaaltje om brandalcohol in te gieten en wanneer die een mooie, blauwe vlam kreeg, moest men met een pompje de 'siester' omhoog verstuiven en men had vuur, zoals nu van een gasfornuis. 'Siesterpeet' kwam maandelijks langs met paard en kar, met daarop een roodgeverfde kleine reservetank. Je kon hem van ver horen naderen door de klank van het kleine klokje aan de kar. Hij at altijd 's middags bij ons in het café zijn boterhammen op, want hij kwam van Asper. Taerwe was zijn naam.
Toen mijn ouders op het veld gingen werken, mocht ik soms bij Emma (mémé) en Frans Boone blijven, de nieuwe bewoners van het routehuis. Het middagmaal werd er gegeten uit één diep bord en dat werd ook nog omgekeerd op tafel om het dessert, gewoonlijk pudding, te eten. Meestal mocht ik mee naar het veld. Ik kreeg daar een plaatsje in de schaduw van een hooiopper. Ik kon me daar best in mijn eentje amuseren. Hoeveel schaartjes ben ik daar niet kwijtgeraakt? En ook eens mijn fopspeen, want die had ik tot in de lagere school. Ik liet het water mijn kin beneden stromen om toch maar mijn moeder te bewegen om met een zaklamp mijn tutter te gaan zoeken. Straf, hé. Op het veld speelde ik . dikwijls schooltje. Mijn leerlingen waren twee stokjes, als een kruis aan elkaar gebonden, en met lange haren, gemaakt van de draden uit de nerven van de brede weegbree. Bij de familie Vander Schueren, rechtover een van onze akkers, mocht ik bruin brood eten. Een echte lekkernij! Het liefst van al speelde ik bij de beek die onze boomgaard in tweeën deelde Ik at mijn buikje rond met afgevallen pruimen en appels. Puur natuur!
Ik was amper drieëneenhalf, maar toch staan sterke oorlogsgebeurtenissen in mijn geheugen gegrift. Ik stond in het portaal van onze voordeur toen gekleurde pijlen door de lucht schoten als verwittiging op een bombardement dat zou volgen. Het station van Merelbeke was het mikpunt. Een goede legerkameraad van mijn vader, Kamiel Van Den Broecke, woonde daar en we gingen achteraf zien naar die enorme verwoesting. Ik herinner mij hopen puin, zover ik kon zien. Later hoorde ik nog dikwijls vertellen dat Kamiel tijdens de beschietingen op handen en voeten terug naar zijn huis gekropen was, omdat ze in de schuilkelder slechts drie van hun vier kinderen telden. En dat het een wonder was dat hij hun kind in veiligheid had kunnen brengen. Ik weet ook nog hoe Madame Jâcques en Jeanneke bij ons thuis boter en eieren kwamen halen om die per trein naar Brussel te smokkelen. Toen hoorde ik voor het eerst een taal spreken die ik niet verstond: ze telden de eieren in het Frans. Maar de sterkste herinnering die ik meedraag dateert van augustus 1945. De geallieerden bombardeerden toen een trein ter hoogte van d'Halte te Welden. Ze wilden de spoorwegbrug over de Schelde aan steenbakkerij Vande Moortel treffen, maar ze mikten fout. Gekwetste mensen werden uit de trein gehaald en bij ons thuis in het café en in de keuken op de vloer gelegd. Dokter De Baets kwam eraan en met een schaar knipte hij hun klederen los. Dat vergeet ik nooit.
Er kwam nieuw leven in café d'Halte: een dochter. In maart 1942 niet zonder problemen ter wereld gekomen in het hospitaal van de zusters Bernardinnen in Oudenaarde. Bevallen in een kraamkliniek was nog niet algemeen toen: de meeste kinderen kwamen thuis ter wereld met behulp van een vroedvrouw. Te Welden was dat Sylvietje en daarna Georgine Van Den Bulcke. In Brakel woonde een goede kinderarts, Dr. Van Wijmeersch. Maar het was een hele organisatie om tot daar te geraken: Fredje Petit van op Oosse bracht moeder en kind met paard en ressortkar tot aan de brouwerij Roman in Mater. Daar kon men de tram Leupegem-Brakel nemen. De terugkeer verliep dan in omgekeerde volgorde. Dokter De Baets van Nederename, pikuure genaamd, was onze huisarts. Als men hem in oorlogstijd op huisbezoek wou, moest men hem eerst met een jerrykan brandstof bezorgen voor zijn motor of zijn autootje.
In het routehuis woonde een familie die nogal sympatiseerde met de bezetter. Mijn vader, pas terug uit krijgsgevangenschap, kon er moeilijk mee leven dat de bewoners 's avonds Duitse liederen zongen met de nodige voetbewegingen erbij. Toen werd mijn moeder zwanger. En weet je wie als eersten het zagen? De spoorwegmannen natuurlijk! Toen de bezetter in de stal kwam, koos die er een stuk vee uit en zonder pardon moest mijn vader het op een afgesproken tijdstip 'leveren' op de markt te Oudenaarde.
Toen de ergste beschietingen voorbij waren, keerden de Weldenaren terug naar hun dorp. Mijn moeder hield het café weer open en runde het boerderijtje verder met wat hulp. Die helpers betaalden zichzelf wel eens in natura: zo verdwenen er geregeld stukken gezouten vlees of een achterhesp uit de pekelkuip in de kelder. Mijn moeder kreeg bijna geen nieuws van mijn vader. Tot op een keer ze een kaartje ontving dat ze als krijgsgevangenen zouden gedeporteerd worden naar Duitsland. De tocht zou per boot gaan via het Hollands Diep. En juist dan hoorde ze via de radio dat er in die vaarweg een boot gezonken was. Ze heeft daarna dikwijls verteld dat ze een hele nacht rechtop gezeten had in bed met de gedachte dat ze haar man nooit meer zou terug zien. En dat ze de volgende dag met Paula Libert per fiets naar Holland gereden was om er de lijsten van het Rode Kruis te raadplegen. Gelukkig waren mijn vader en Adiel, Paula's broer, op een andere boot ingescheept. Na achttien maanden krijgsgevangenschap kwam mijn vader terug thuis, totaal uitgeput en graatmager. In het ovenmuur ging hij zich wassen in een kuip warm water, maar eerst moest hij de pakken ongedierte van onder zijn oksels wegdoen. Een gebakken eitje kon hij nog met moeite opeten. Hoe dikwijls vertelde hij niet dat ze hun honger gestild hadden door rauwe mussenjongen te eten die ze uit het nest geroofd hadden. En dat hun dagrantsoen bestond uit één homp brood, gesmeerd met stroop, en met daarop veel vliegen.. Nog maar enkele jaren geleden vertelde Gilbert Pappens, ook een van de Weldense ex-krijgsgevangenen, aan mij het volgende: " Hector zag me en zei dat ik, die veel jonger was dan hij,er toch zo uitgeput en mager uitzag. Hij had nog wat zaadjes van veldgewassen bij en wou met mij delen. Maar toen hij rechtstond om er wat uit zijn broekzak te nemen viel hijzelf flauw." Ik heb het hem nooit meer kunnen zeggen, maar in mijn ogen is mijn vader een held.
Het was mobilisatie. De champetter bracht een oproepingsbrief aan mijn vader. Hij moest zich aanmelden bij zijn legereenheid. Mijn moeder gaf mijn pa een pakje mee met zijn burgerkleren met de wijze raad te vluchten als hij de kans zag. Net toen hij op het punt stond te vertrekken met de trein, viel er een bom op de sporen: een diepe put en de rails stonden recht. Mijn grootmoeder van moeders zijde, Leonie De Marre, die bij mijn moeder gekomen was om een handje toe te steken, stond net voor het raam. Ze was bedekt met glasscherven, maar wonder boven wonder: ze had nog niet één schrammetje. Mijn moeder trachtte, zo goed als ze kon en met een beetje hulp, het werk voort te zetten. Maar lang duurde dat niet: op een morgen stonden de Duitsers daar en ze moest haar huis verlaten. Protesteren hielp niet, want ze plaatsten een kanon op de hoogste zolder. Zoals vele Weldenaren vluchtte ze naar de Bruul te Mater naar 't kasteeltje van juffrouw Crévits. Het vee liep op de weiden daarrond. Heel veel familie en kennissen vonden bij de goede juffrouw onderdak, ook de zusters van het klooster van Welden. Ze sliepen allen in de kelder, de zusters al zittend op een stoel. Zuster Seferina kon dat toch niet meer uithouden en nonkel Médard stond zijn plaats af om haar eens te laten liggen. Na de oorlog werd de zuster overgeplaatst naar een ander klooster, maar niet voor lang: ze konden haar niet missen omdat zij alles afwist van schapen fokken. In de kelder werd veel gebeden: eerst opdat de Duitsers niet over de Schelde zouden geraken en daarna, onder de felle beschietingen, opdat ze er vlug zouden over geraken. Toen iedereen terug naar huis kon, vond mijn moeder onze Duitse herdershond doodgeschoten onder de kast. Het eetservies lag aan diggelen gegooid op de vloer. Mijn ouders waren nog niet zo lang getrouwd.
Toen mijn grootvader, Eugeen Baudelet, verhuisde van de ouderlijke hoeve in de Gaverstraat te Mater naar d'Halte te Welden, was het, om naast het café, ook nog een boerderijtje van een vijftal hectaren te runnen. Met natuurlijk wat vee erbij: een os, een viertal koeien en enkele kalfjes. In die tijd kon je met die inkomsten wel rondkomen om een gezin van acht kinderen en een schoonvader te onderhouden. De vijf opeenvolgende zonen mochten na hun plechtige communie naar het college in Oudenaarde gaan. De drie meisjes mochten elk, beurtelings, twee jaar naar het pensionaat gaan naar Roborst. Dat was in de eerste plaats om Frans te leren. In die tijd kon je het al ver schoppen als je lager middelbaar had gedaan. Zo raakten de jongens aan een baan waarin je carrière kon maken. De jongste werd onderwijzer, een eerbiedwaardig beroep in die tijd. Maar mijn pa verkoos na het college thuis op de boerderij te werken. Doch na zijn legerdienst echter was hij het al beu: hij wou bij de rijkswacht gaan. Dat kon niet volgens vader Eugeen: hij moest toch een opvolger hebben en die zou ook wel zijn kinderen kweken met de verdiensten van café en boerderij. En vaders wil was wet! Het was hard werken: aardappelen rooien met de 'benoor', koren pikken, het binden, de schoven 'stuiken', de oogst binnenhalen en op een mijt zetten in afwachting dat Nantie kwam met zijn dorsmachine. Dat was een hele belevenis! De stoommachine, verbonden met een lange brede riem aan de dorsmachine, maakte enorm veel lawaai. En de mannen die meehielpen bleven eten: gestampte patatten met groenten en vers 'geregeld', zware kost dus. Het koren werd in zakken van vijftig kilo tot op de hoogste zolder gedragen. Daar moest het elke dag minstens één keer gekeerd worden met behulp van een schepbak. Dat moest om goed te drogen en om geen kalanders te krijgen in het graan. En dan was er nog boer Jules van de grote hoeve op Oosse die te pas of te onpas kwam vragen: "Thorke, jongen, wat zoude gij er van peinzen als wij onze oogst vanmiddag zouden binnenhalen?" En mijn pa liet zijn werk staan om daar te gaan helpen, want soms mocht hij een stuk alaam gebruiken van de grote boer...
Rechtover het routehuis stond het café dat mijn ouders overgenomen hadden van mijn grootouders van vaderszijde, Eugeen Baudelet en Céline Van Volsem. Dit cafeetje was niet zomaar een gewone herberg, maar eigenlijk een trefpunt voor de inwoners van Welden en Mater. Het was ook gelegen op de grens tussen beide gemeenten. En iedereen die per trein naar zijn werk moest, of eens wat ver op familiebezoek ging, kwam bij ons zijn fiets zetten. 's Morgens vroeg waren ze er al en dan dronken ze gewoonlijk een 'druppel' om de wormen te doden, zoals ze zegden . Maar de wet Van De Velde over de beteugeling van dronkenschap verbood de verkoop van sterke alcohol. Dus moest de jeneverfles zorgvuldig verborgen worden voor als de controleurs zouden komen. En zo gebeurde het dat mij pa haastig en in alle vroegte aan Leopold De Zutter een druppel bleekwater inschonk in plaats van een klare. Die flessen stonden namelijk allebei op de keldertrap. In de late namiddag kwamen dan de koolputters hun fiets plaatsen. Een mijnwerkerstrein bracht hen naar de steenkoolmijnen in de Borinage en de streek van Charleroi. Die waren er dan in de voormiddag terug en dan dronken ze vlug een export om het stof weg te spoelen. Tegen avond kwamen de arbeiders en bedienden van Brussel terug. De meesten dronken dan weer een pint, die al gereed getapt stond: een Roman of een Pêtre Devos of een Liefmans. En in weer en wind reden ze naar huis, die van Mater de kasseien van Kerkgate omhoog, zowel meisjes als mannen. Zouden ze het nu nog kunnen? En overdag kwamen dan de mannen van den ijzeren weg een pint drinken. Op maandag kregen de spoorwegarbeiders hunne maandag: een gratis glas bier. Maar dan waren er nog de gekende dorpstypen en die zal ik dan wel eens uitgebreid beschrijven.
Op de spoorlijn Brussel-Kortrijk was Welden niet zomaar een stopplaats: er werden ook spoorkaartjes uitgereikt.Toen mijn vader nog een jongetje was, woonde zijn tante Sofie in het 'routehuis' en ze gaf de treinkaartjes. Ze moest ook manueel de bareel draaien. Een bel of lichten bij de spoorovergang waren er nog niet. Ze moest ook 's avonds eigenhandig de gaslantaars, of carburelichten, aansteken en ze doven wanneer het weer klare dag werd. Dat werd meestal gedaan door mijn vader of een van zijn vier broers: ze reden een eindje mee met de trein, die zich moeizaam op gang trok op de helling van de 'berg' te Welden en wanneer ze aan de laatste lantaarn kwamen, sprongen ze eruit en begonnen licht te maken of te doven. Van kinderarbeid gesproken, maar dan een leuke. Later werd er een wachtzaaltje aangebouwd aan het huis. Een telefoontje uit Sint-Denijs-Boekel of Ename, de buurtstations, verwittigde de bareelwachter als er een trein vertrokken was. Dat moest zorgvuldig in een boek genoteerd worden en de bareel moest gedraaid worden. De bewoners van het routehuis waren onze overburen en verder moesten we langs beide richtingen honderden meters gaan om in de bewoonde wereld te komen.
Maar vóór ik voor 't eerst afgeleverd werd aan de schoolpoort mocht ik nog even binnen bij Meetje Céline die een kruidenierswinkel had in de Kouterlos. Daar werd ook nog vanalles verkocht: lingerie, schorten, manshemden, handdoeken en zowat alles wat er in een huishouden nodig was. Ik kreeg er een snoepje en ik weet niet of dat nu de oorzaak ervan was, maar ik ging luidkeels wenend verder. Pastoor Van Yperzeele stond juist aan zijn hek en vroeg: "Maar Rolandeke, wat doede gij nu toch?" Of je mij nu gelooft of niet: ik heb herinneringen aan dingen uit mijn eerste levensjaren. In de eerste kleuterklas zat ik bij Zuster Eufrosine. Zuster Seferina deed de andere kleuterklas. We zaten met drie op één houten bank. We speelden met 'tuitjes', lege bobijntjes waarop twijn geweest was. We moesten ook weefmatjes maken: gekleurde reepjes papier volgens patroon in een papieren kadertje steken. Dat kon ik niet goed, maar Christiane Petrens hielp mij. Na de middag moesten we ons hoofd op onze lessenaar leggen en een dutje doen, maar ik kon niet slapen en dat duurde toch altijd zo lang. De grond van de speelplaats was enkel verhard met grind. Elke eerste schooldag na de vakantie moesten we 'varkensgras' uittrekken. We konden niet op school eten 's middags. Wie te ver woonde bleef soms eten bij familie of kennissen dichter bij de school. Er waren vijf volle schooldagen in een week en op zaterdagvoormiddag was er ook nog school. Dan werd er vooral veel gezongen.
Toen ik ongeveer drie jaar oud was, mocht ik voor 't eerst naar school. Dat was in de kloosterschool van de Zusters van Maria van Brakel, in de Kouterstraat. Het was ongeveer twee kilometer rijden van d'Halte naar de school. Enig vervoermiddel was de fiets van mijn ouders, Hector Baudelet en Irma De Bock. Ik herinner mij dat er een 'wissen' stoeltje stond op de bagagedrager, met daarin een geitenvelletje. Zo zat ik zacht en stil tijdens de lange rit door de Streekt, de Mode over, de Pontstraat in. Juist voorbij de kerk rechts kwamen we aan de school.
Hallo, iedereen die een beetje interesse heeft voor heemkunde,
Ik ben Rolande Baudelet, geboren en getogen Weldense. Ik had me allang voorgenomen iets te schrijven over ons dorp, Welden, en vooral over hoe het vroeger bij ons aan toeging. Mijn eerste herinneringen situeren zich in de jaren '40-'50 , zeg maar de oorlogsjaren en de jaren onmiddellijk daarna. Die gaan vooral over mijn kinderleven in en rond 'd Halte te Welden, toen nog een stopplaats op de spoorlijn Kortrijk-Brussel.
Toen mijn ouders op het veld gingen werken, mocht ik soms bij Emma (mémé) en Frans Boone blijven, de nieuwe bewoners van het routehuis.
In het routehuis woonde een familie die nogal sympatiseerde met de bezetter. Mijn vader, pas terug uit krijgsgevangenschap, kon er moeilijk mee leven dat de bewoners 's avonds Duitse liederen zongen met de nodige voetbewegingen erbij.
