Over ontstoffing of herstoffing van leerinhouden, eindtermen : visie van VLOR-advies, COC en onze visie

Moeten de nieuwe eindtermen/leerplannen in sterke mate ontstoft/gereduceerd worden. COC- kritiek op VLOR-advies over reductie van de eindtermen. Ons pleidooi voor herstoffing van een aantal leerplannen/eindtermen

1.Probleemstelling

1.In de beleidsverklaring van minister,  in het VLOR-advies, in verklaringen van kopstukken van de onderwijskoepels,  in leerplanconcepten … lazen we het voorbije jaar geregeld dat de eindtermen/leerplannen  in sterke mate ontstoft/gereduceerd moeten worden. Is dit wel zo (zie punt 2) en waarop baseert b.v. de VLOR zich om dit te staven? (zie punt 3).  Zelf vinden we dat b.v. de  uitgeholde taalleerplannen van 1998  her-stoft i.p.v. ont-stoft moeten worden.  

2. Reduceren van eindtermen en leerinhouden?  Kritiek van COC op VLOR-advies

 Reductie eindtermen en helderheid : JA! Verlaging van het beheersingsniveau:NEEN!

“Het oriënterend Vlor-advies beklemtoont de nood aan geactualiseerde en gereduceerde einddoelen die voldoende blijk geven van ambitie. Hiermee is COC het volledig eens. Het is inderdaad zo dat het doelenpallet dat scholen met hun leerlingen moeten bereiken op bepaalde plaatsen te omvattend en te complex is geworden. Het zou dus een goede zaak zijn om dit doelenpallet te evalueren met het oog op soberheid, coherentie en helderheid. “  Commentaar: in punt 3 formuleren we onze eigen visie op  ontstoffen of herstoffen.  

COC schrijft verder : “Het oriënterend Vlor-advies gaat echter een stap verder: het ziet in de spanning tussen voorgeschreven competentieniveaus en reële competenties “belangrijke redenen om het bestaande kader voor einddoelen te evalueren en te herdenken”. (p. 8) Ter ‘onderbouwing’ hiervoor verwijst het advies onder meer naar de Vlaamse peilingen over het behalen van eindtermen. Daaruit blijkt dat tussen de 10% en 15% van de leerlingenpopulatie de huidige eindtermen niet haalt.

Uiteraard betwist COC deze resultaten niet. Wat we echter niet kunnen onderschrijven is de conclusie die het oriënterend Vlor-advies op basis van wetenschappelijk onderzoek suggereert. De resultaten van PISA / PIAAC / Vlaamse peilingen zouden aantonen dat het voorgeschreven beheersingsniveau van de huidige eindtermen te hoog is. “De einddoelen”, zo lezen we, “gaan te veel uit van een ideaalbeeld van de lerende”. Dit gaat volgens COC erg kort door de bocht en getuigt van een onzorgvuldig gebruik van onderzoeksresultaten. Er zijn immers ook andere oorzaken denkbaar die aan de basis liggen van de beperkte competentieniveaus van bepaalde leerlingen. Een voorbeeld: de zwakke prestaties van leerlingen voor de peilingstoetsen Frans in de derde graad van het basisonderwijs hebben er niet toe geleid om het beheersingsniveau van de eindtermen Frans zelf ter discussie te stellen. (Noot: De Vlor spreekt consequent over kerndoelen om deze perspectiefwissel  te beklemtonen. COC neemt deze term hier niet over.)

Commentaar: We zijn het eens met deze kritiek van de COC-vakbond. De zwakkere prestaties voor de eindtermenevaluatie wiskunde-eerste graad is vooral een gevolg van de niveauverlagende eindtermen en leerplannen.   Uit de PISA-resultaten blijkt overigens dat ook de zwakkere leerlingen voor b.v. wiskunde gemiddeld beter scoren dan in andere landen.

 3.Onze visie:  herstoffing van  leerplannen/eindtermen vaak dringender dan ontstoffing

We gaan niet akkoord met de gangbare  stelling dat  de eindtermen/leerplannen in sterke mate ontstoft moeten worden.  Vaak is het tegendeel het geval.  Enkele voorbeelden.  

*De taalleerplannen werden door de eindtermen- en leerplannenoperatie van de jaren 1990 inhoudelijk uitgehold.  De leerplannen Nederlands en Frans (voor 10- à 15-jarigen) moeten ‘herstoft’ worden: meer aandacht nodig voor woordenschat, spelling, grammatica … Een paar concrete voorbeelden: opnieuw lijdend – en meewerkend voorwerp in 3de graad lager onderwijs.  Niet enkel  Franse woordjes kunnen kopiëren in 3de graad lager onderwijs, maar  echt dictee! Enzovoort. 

* Ik zie  niet in dat de eindtermen wiskunde lager onderwijs gereduceerd moeten worden.  In tegendeel! Als mede-opsteller heb ik me destijds blauw geërgerd aan b.v. het feit dat - vooral door het verzet van 2 professoren- de leerlingen geen enkele formule voor de oppervlakteberekening moeten kennen, de regel van 3 niet meer moeten kennen en kunnen toepassen … 

*Ik zie ook niet in  dat het leerplan wiskunde (kath.ond.) voor het  lager onderwijs – waarvan ik van de 4 opstellers ben - ontstoft moet worden. Die leerinhouden zijn  absoluut niet verouderd. Aan het leerplan moeten wel nog een paar zaken toevoegen zoals de regel van 3. Ik slaagde er jammer genoeg niet in om dit in het leerplan opgenomen te krijgen door het verzet  van prof. Lieven Verschaffel en van de voorzitter van de leerplancommissie secundair onderwijs, André Vandespiegel.

*De eindtermen en leerplannen wiskunde sec. onderwijs eerste graad zijn ook uitgehold en tonen te weinig respect voor de wiskunde als cultuurvak. Ze zijn te sterk geïnspireerd door de constructivistische en contextgebonden visie van het Nederlandse Freudenthal-Instituut. 

*De traditionele zaakvakken  natuurkennis, geschiedenis en aardrijkskunde in het lager onderwijs werden door de eindtermen/leerplannen van de jaren 1990 uitgehold. Er moet in de hogere klassen lager onderwijs terug meer aandacht komen voor die leerinhouden en voor hun cursorische opbouw.