Op zoek naar fruit trokken we het eerste weekend richting Kara, de administratieve hoofdstad van Togo. Naast hoofdstad Lomé ook de enige stad met een universiteit. Het was mooi meegenomen dat we meteen ook "les luttes" konden meepikken, het Togolese brood & spelen. Dit was echter buiten onze gids gerekend... volgens Siba zou het evenement in de namiddag beginnen. Daarom bracht hij ons ‘s ochtends naar een park waar we naar "wilde" olifanten konden gaan kijken… les luttes begonnen echter al om 8u en zo misten we het evenement. Het duurde ook even voor we het park gevonden hadden. In Togo gebruikt men immers geen adressen. Bovendien was het bordje dat de ingang van het park moest aanduiden, omvergereden. De bewaker aan de ingang zocht in zijn telefoonboek (de volgeschreven afgebleekte muur van een huisje) het nummer van de gids in het park.

Na een kwartiertje rijden kwamen we aan in het midden van het park. Daar stonden toevallig ook de drie wilde olifanten ons op te wachten, volgens de gidsen tot daar meegelokt met een stuk fruit uit het 15 op 9 km grote park. Wel straf op een kwartier tijd! Ons beperkt enthousiasme om de olifanten te strelen en er mee op de foto te gaan, lokte meteen vreemde blikken uit. Ook onze kritische vragen omtrent hun afkomst en opvoeding van de olifanten vielen niet in goede aard. Toen even later een bus vol schoolkinderen het terrein opreed, besloten we rechtsomkeer te maken.

Op de terugweg waren we getuige van 2 auto-ongevallen waarbij men het hier niet nodig vindt om te stoppen. Niet verwonderlijk dat hier veel ongevallen gebeuren gezien de staat van de wegen, maar vooral de rijstijl van de Togolees. Inhalen is het veiligste in een bocht, als ge niets ziet dan komt er niets af. Waarom rechts rijden als er links ook plaats is? Als je vooraf tuut en je rijdt erna iemand omver dan is het niet jouw schuld. De putten in de weg gaan voorlopig niet opzij en zijn dan ook de enige reden om uit te wijken op de weg. De maximum toegelaten snelheid wordt hier tevens bepaald door de capaciteit van je wagen. Ondanks een bewogen autorit kwamen we zonder kleerscheuren terug aan in Sokodé.

Dit jaar vierden we voor het eerst ook echt onze eigen nationale feestdag. Voor dat extra dagje congé wilden we wel even als echte patriotten door het leven gaan. Het feit dat we 21 juli begonnen met onze was van 2 weken lokte de nodige hilariteit uit. Gekleed in onze Belgische tricolore trokken we in de namiddag met de Canadezen richting Chez Bouba, een lokale bar, voor een spelletje Fins bowlen.

Tijdens een 2^de poging om les luttes in Kara te zien, reden we om 5u ‘s ochtends de berg af, toen de chauffeur ons plots meldde dat de remmen niet meer werkten… Terwijl Siba op zoek ging naar een garage, vervolgden we onze weg in een taxi. Die taxi bleek achteraf niet veel beter dan onze oorspronkelijke auto zonder remmen. Toeteren was niet nodig, aangezien je ons van ver al rammelend kon horen aankomen. Verder waren gordels op de achterbank overbodig, aangezien je anders geen 4 personen kan vervoeren. Gelukkig vielen we met deze auto pas ‘s avonds in panne 100m voor ons hotel.

Aangekomen in Kara spurtten we door de regen naar het ondergelopen patattenveld waar les luttes zouden doorgaan. Als spelleider van deze Togolese Hunger Games zorgde god ervoor dat de hemelsluizen geopend waren. Na 3u lang wachten op de president, kon het feest eindelijk beginnen. De befaamde luttes bleken echter een paar worstelpartijen in de modder te zijn. Tegen dat we terug bij de auto waren, zagen we eruit alsof we zelf hadden deelgenomen. Voor we terug in de auto stapten, stond de chauffeur erop de modder van onze benen te wassen. In het terugkeren wilden we nog graag even snel de befaamde Bafilo Falls meepikken. Even snel iets meepikken, is buiten het Togolese toerismesysteem gerekend! Hier moet je vooraleer je iets kan bezoeken, op zoek naar de lokale chef, die je op zijn beurt een gids aanstelt.

Nadat we zaterdag vanop de presidentiële tribune les luttes hadden aanschouwd, vonden we het hoog tijd om eens de koning, aka burgemeester, van Bassar te ontmoeten. Hij ontving ons aan zijn paleis en we werden uitgenodigd voor het feest dat er in de namiddag zou plaatsvinden. Toen we in de namiddag terugkeerden voor het feest, bleek het een ceremonie te zijn ter ere van de overleden broer van de koning. Ondanks het overlijden, was het geen trieste bedoening. Snoep en drank vlogen ons langs de oren. Terwijl vrouwen en kinderen mochten toekijken vanop enkele meters afstand, aanschouwden wij het spektakel vanop de eerste rij in de mannentent. Omdat voor ons werd beslist dat we voor het donker thuis moesten zijn konden we helaas niet tot het einde blijven.

Boodschap aan mama en papa: Geen zorgen, zoals men in Togo zegt “Dieu va nous aider.” 

24-07-2017 om 20:54 geschreven door MedicineInTogo  

De eerste dag in het ziekenhuis ontmoetten we 3 Canadese meisjes. Ze vielen dan ook op. Laurie, Maude en Jade zitten in hun 2^e jaar geneeskunde en spenderen deze zomer 2 maanden in Sokodé. Ook al wonen ze aan de andere kant van de wereld, toch hebben ze meer met ons gemeen dan de gemiddelde Togolees. Het is dan ook tof om met hun deze ervaring te delen en te weten dat zij dit op dezelfde manier beleven. Ook tijdens onze toeristische uitstapjes in het weekend liepen we ze al een paar keer tegen het lijf. Op het einde van onze eerste week nodigden we ze uit in het hotel voor een feestje op “le 14 juillet”. Madame Natacha, de eigenares van het hotel heeft de Franse nationaliteit en organiseerde daarom een etentje met alle Franse kennissen uit Sokodé. Onder de gasten bevonden zich verschillende medische hulpverleners. Tot onze grote vreugde bleek er echte Franse kost op de menu te staan. De coq-au-vin en de chocoladetaart waren hemels. De volgende ochtend bleek dat slaatje als voorgerecht toch niet zo’n goed idee…. Na een eerste week vol pieken en dalen was het een geruststelling dat de andere hulpverleners hier dezelfde rollercoaster aan emoties ervaren; we vreesden al even dat we zwakke takken waren. De avond werd afgesloten met een Afrikaanse party, waarbij ook onze harde schijf vol films, series en muziek voor de komende weken sneuvelde.

De Franse vrijwilligers Charles en Konogan, een arts en een verpleegkundige in het gezondheidscentrum Puits de Jacob nodigden ons en de Canadezen later uit voor een rondleiding en een etentje. Ook deze keer geen pâtes of fufu, maar bier, pastasalade en geflambeerde bananen. Hemels! Puits de Jacob is een lokale katholieke gemeenschap en gezondheidscentrum dat draaiende wordt gehouden door verschillende Europese vrijwilligers, die op de site zelf verblijven. De equipe lost elkaar om de paar jaar af. Er vinden zowel consultaties als hospitalisaties plaats. Verder beschikt Puits de Jacob over een zeer uitgebreid en performant laboratorium en een dakterras met een prachtig uitzicht over de stad. Het verschil tussen Puits de Jacob en het CHR is enorm, maar niet iedereen kan zich een privaat gezondheidscentrum met Europese invloed veroorloven. Tijdens de rondleiding mochten we een glimp opvangen van de “VIP ziekenhuiskamer” waarbij ons al lachend verteld werd dat wij er indien nodig gebruik van mogen maken. Gelukkig zijn we momenteel een wandelende reisapotheek op zich en lukt het ons voorlopig om onze kwaaltjes zelf te behandelen. Het werd een gezellige avond en het was fijn om even alle gebeurtenissen van de afgelopen dagen achter ons te laten.

Ondertussen logeerden er in het hotel enkele Amerikaanse vrijwilligers voor het kamp scientifille. Een project van monsieur Mama. Het kamp is bedoeld om meisjes warm te maken voor de wetenschap aangezien ze in Togo vaak de kans niet krijgen hierin verder te studeren. De beste leerlingen uit het hele land kregen in het hotel een vorming om nadien tijdens het kamp les te geven aan leeftijdsgenoten. Op het kamp krijgen de meisjes onder andere lessen chemie, fysica en biologie. Naast de theorie krijgen ze ook de kans om zelf te experimenteren. Na de les biologie werden er bananen bovengehaald om er DNA uit te extraheren. Ook werd er toegespitst op malaria, hygiëne, zelfvertrouwen, toestemming bij seksuele betrekkingen en anticonceptie. Hopelijk is dit de basis voor een generatie vol vrouwelijke talentvolle dokters, ingenieurs en andere wetenschappers.

Boodschap aan mama en papa: we hebben al minstens 20 potentiële schoonzonen om aan jullie voor te stellen. Enkel Annelore heeft haar goesting nog niet gevonden

20-07-2017 om 20:52 geschreven door MedicineInTogo  

Tot nu toe hebben we het luchtig gehouden maar alle frustrerende zaken die we al hebben meegemaakt moeten ook een plaats krijgen in deze blog. Deze keer dus een serieuzer bericht.

De Togolese gezondheidszorg is anders opgebouwd dan deze in België. Hier moeten patiënten vooraf betalen vooraleer ze medische zorgen krijgen. Ook het medisch materiaal moet door de familie van de patiënt vooraf gehaald en betaald worden (katheter, thermometer, steriele handschoenen, baxter, medicatie, bloedtransfusie, zuurstof…). Hetzelfde geldt voor het chirurgisch materiaal gebruikt tijdens verschillende ingrepen, zo staan er onder andere kant en klare pakketten voor keizersnedes in de apotheek.

Sommige patiënten hebben niet genoeg geld voor de beste zorgen en moeten het doen met het meest hoognodige. Afgelopen week stierven nog 2 kinderen wegens een gebrek aan middelen. Bij het ene jongetje was de familie te laat om voldoende geld in te zamelen voor de meest doeltreffende medicatie, bij de andere was er niet voldoende bloed voor handen in het ziekenhuis. Een gebrek aan bloed is hier momenteel een grote zorg. Sensibiliseringscampagnes zijn opgestart om de bevolking het belang van bloeddonatie aan te tonen. Ook werden gratis vaccinatiecampagnes reeds opgestart. Zo kregen we hier al de kans kinderen mee te vaccineren.

Malaria en andere infecties zijn de meest frequente pathologieën op pediatrie. Ook is er een verhoogde kans op sepsis, omdat het hier heel moeilijk is steriel te werken. Patiënten moeten zelf hun naalden en katheters aankopen, dus bij een mislukte poging wordt steeds met dezelfde naald herprikt. Op materniteit gebruikt men steeds 1 handschoen voor het vaginaal toucher, voor het 2^de vaginaal toucher wordt de andere handschoen binnenstebuiten gedraaid om ze aan dezelfde hand te kunnen gebruiken.  Op de afdeling heelkunde vinden we veel mensen met wondes die verzorging nodig hebben en waarvan de verbanden slechts om de 3 dagen vervangen kunnen worden. In de grote open wondes wordt suiker gestrooid om de genezing te bevorderen. Momenteel ligt er een jonge vrouw met een enorme tumor die uit haar achterhoofd puilt. De oorsprong van de tumor is onduidelijk aangezien er geen middelen zijn om het weefsel te analyseren of een scan te verrichten. Behalve wondzorg kan men hier niets meer doen. Ook in het gezondheidscentrum van Kolowaré merken we dat het heel lang duurt vooraleer mensen medische hulp zoeken. Een patiënt met erysipelas waarbij de huid al volledig weg was en de spieren blootlagen, was naar eigen zeggen nog maar 3 dagen ziek.

Privacy en beroepsgeheim zijn hier verder geen prioriteit. Dossiers slingeren overal rond en worden vaak gemist. De intensieve zorgen van pediatrie bestaat uit een kamer met 25 bedden, waar telkens 1 familielid bij het kind blijft. In de andere ziekenzalen liggen 4 of 6 patiënten, waar de familie naast het bed van de zieke verblijft. De familie staat in voor het wassen en voeden van de patiënt. Om het gemakkelijker te maken voor families die van ver komen, bouwde SSD les villages d’accompagnement. Daar kunnen families goedkoop gebruik maken van toiletten, douches, een was en kookruimte en lockers. Uniek in Togo.

De omstandigheden tijdens een bevalling zijn hard. Op materniteit liggen  vrouwen in arbeid naast elkaar op een ijzeren tafel omringd door tientallen studenten. Een jonge vrouw werd uitgelachen omdat ze schrik had van de pijn. Een meisje dat bleef nabloeden na de bevalling werd hardhandig tot de orde geroepen. Via interne massage probeerde men de uterus te doen contraheren en de bloedstolsels te verwijderen. Toen ze kermde van de pijn en achterop de tafel wegkroop werd ze hardhandig terug naar voor gesleurd via de hand van de assistent die zich nog in de baardmoeder bevond. Er werd al schreeuwend gevraagd of ze liever dood wou. De anesthesist daagde uiteindelijk toch nog op om het meisje in een roes te brengen. De volgende ochtend werd de vrouw uitgelachen omdat ze niet dapper genoeg was geweest om de procedure zonder anesthesie te ondergaan. In het algemeen zijn we onder de indruk over de houding van de zorgverstrekkers ten opzichte van de patiënten en hun familie. “Paternalistische geneeskunde" dekt de lading niet. 

De houding van het medisch personeel tegenover ons is vaak verwarrend. Het ene moment nemen ze ons mee op sleeptouw om ons alles te tonen, het volgende moment worden we aangeklampt met de vraag om geld, want alle blanken zijn miljonair. Als we ‘s ochtends of ‘s middags toekomen op stage worden we uitgedaagd met de vraag waarom we geen eten voor hen hebben meegebracht. Diezelfde mensen zien we dan 5 min later smakelijk hun ontbijt of middagmaal opeten. Ze zijn er ook echt op gebrand ons duidelijk te maken dat mensen hier sterven door een tekort aan middelen. In het mortuarium konden we nog net verhinderen dat de frigo’s een per een werden opengetrokken om ons de gezichten van de lijken te laten zien. Ze konden amper geloven dat in België ook mensen sterven. Europa lijkt hier volgens jong en oud het paradijs.

17-07-2017 om 22:04 geschreven door MedicineInTogo  

Maandagochtend 6u, het begin van onze eerste stagedag (voor Joke dan, Annelore en Julie waren al meer dan een uur wakker door de moskeeën in de buurt). Na ons dagelijks ontbijt bestaande uit brood, confituur en een flinke dosis pillen sprongen we achterop de moto. De moto’s met chauffeurs staan de komende 4 weken steeds voor ons klaar om ons naar onze stageplaats, het Centre Hospitalier Regional de Sokodé, te brengen. Dit ziekenhuis werkt nauw samen met SSD, een Belgische VZW die onze stage hier mogelijk maakte. 

Onze eerste rit was bibberen, we vroegen de chauffeurs wel 100 keer om très doucement te rijden. De helmen die we de dag voordien kochten zijn vooral handig voor het opwaaiend stof onderweg. Het was een grote opgave om een helm te vinden die klein genoeg was. Na 50 helmen gepast te hebben, kwamen we tot de conclusie dat er hier maar 2 verschillende maten bestaan.

Eenmaal aangekomen in het CHR, bleek dat het nog even zou duren vooraleer onze eerste stagedag zou beginnen. We werden door Monsieur Mama voorgesteld aan onze stagemeester en gynaecoloog Dr. Wangala. Hij viel met ons de staffvergadering binnen. In de al overvolle ruimte sprongen alle studenten verpleegkunde meteen recht om plaats te maken voor Dr. Wangala en zijn gevolg. Annelore kreeg meteen een stoel in het midden van de ruimte wegens plaatsgebrek. Toen Monsieur Mama ons voorstelde kregen we de oprechte vraag waarom we geen jongens meegebracht hadden. Toen toch even duidelijk gemaakt dat in België meer en meer meisjes geneeskunde studeren en dat jongens vaker technologische richtingen uitkiezen. Dat was volgens de assistent gynaecologie ook voor ons een betere keuze geweest, aangezien je een machine kan repareren, maar van een mens geen nieuwe kan maken (Ai, domme keuze gemaakt...). Na de staffvergadering nam Monsieur Mama ons mee naar de andere diensten waar we de komende weken stage lopen: pediatrie, interne en heelkunde. Na het binnenstormen van minstens 10 consultaties hadden we alle diensthoofden ontmoet. In het CHR beschikt elke dienst over slechts 1 arts die wordt bijgestaan door verschillende assistenten (in Togo een aparte opleiding van 3 jaar, los van de studies geneeskunde). Na het CHR bracht Monsieur Mama ons naar het gezondheidscentrum van Kolowaré, waar iemand van ons 1x per week verwacht wordt. Daar kregen we ook een uitgebreide rondleiding. Bij het buitenrijden van het gezondheidscentrum, toonde Monsieur Mama ons nog het huisje waar we ‘s middags ons lunchpakket kunnen opeten, als we tenminste ongezien kunnen wegglippen bij Dr. Niman die middageten immers niet echt op prijs stelt. De voorstelling in Kolowaré was meteen ook de afsluiter van onze eerste stagedag.

Tijdens onze tweede stagedag werd ons snel duidelijk dat niet iedereen in het CHR de komst van 3 Belgische studenten evenveel kon appreciëren. Geneeskunde in België is natuurlijk veel gemakkelijker, aangezien je daar gewoon symptomen in een computer invoert waarna de diagnose tevoorschijn komt; in Afrika moet men tenminste nadenken! Toch even schrikken, die eerste stagedag. We zouden ons best moeten doen om hun vertrouwen te winnen. Annelore deed er meteen een schepje bovenop door eerlijk te antwoorden op de vraag of ze gelovig is… Het resultaat: een verhitte discussie over het Darwinisme. Gelukkig zorgde de onuitspreekbare naam ‘Joke’ voor de nodige hilariteit. Naarmate de dag vorderde, viel alles wat meer in zijn plooi.

Boodschap aan mama en papa: onze stage-uren lopen van 7u-12u en van 14u30-17u30. ’s Middags zijn we bereikbaar maar dit is geen garantie dat we de telefoon opnemen.

13-07-2017 om 20:35 geschreven door MedicineInTogo  

We logeren de komende 4 weken in een Togolees hotel, gelegen op een heuvel in Sokodé met een prachtig uitzicht over de stad. Deze wordt uitgebaat door Monsieur mama en Madame Natascha. Een wekker is hier alvast overbodig, de tientallen moskeeën rondom wekken je met veel plezier vanaf 4u30.

Juju en Juju, 2 lieve dames die werken voor Monsieur mama zorgen ervoor dat we hier niets tekortkomen. Zo mogen we zelf onze menu samenstellen. Aangezien we sinds ons vertrek uit België nog geen groenten gezien hadden, hebben we gesmeekt om deze in het menu te verwerken. Het resultaat: 1 kg groene boontjes met brood als middagmaal. Annelore was voorzien op een claustrofobische muskietentent, voor onze muskietennetten werden er bij aankomst meteen gaten in het plafond geboord. Er wordt goed voor ons gezorgd!

Gelukkig zijn we 3 gedoopte girls zonder veel gêne die het niet erg vinden om te douchen en naar de WC te gaan in een badkamer zonder deur. Douchen doen we immers toch niet langer dan nodig gezien het ijskoude water. Dat water komt wel van pas om met een emmer onze WC door te spoelen.

Met onze girlpower gaat het nog steeds niet beter: als je niet snel genoeg bent, lukt het zelfs niet om je eigen fles water open te doen. Ook de vuilnisbak weten we hier nog steeds niet staan.

Boodschap aan mama en papa: al veel muggenbeten maar nog geen malaria.

XOXO Team Togo

10-07-2017 om 19:40 geschreven door MedicineInTogo  

09-07-2017 om 00:00 geschreven door MedicineInTogo