Het verlies van de grote verhalen
was de intrede van het alledaagse. Maar niemand vindt zijn genoegen in wat men
gewoon vind. De zoektocht naar het spannende, naar het aangename, het leuke was
ingezet. Het onvermoeibare streven naar zingeving.
Iedereen hedonist lijkt me een
zeer actuele boutade. Musea zijn niet langer de bakens van cultureel erfgoed
maar moeten interactief zijn. Wat is het
nut van mooie dingen, als schoonheid toch geen tocht uit de grot is. Ontspanning
is geen inspanning, plezier maken als de hoogste vorm van vrijetijdsbesteding.
Met het nieuwe televisiekanaal
VIER is zelfs het journaal niet langer relevant. Een talkshow met de
obligatoire grapjes is meer van deze tijd. Het Laatste Nieuws heeft een sectie
bizar met enkele van de meest gelezen nieuwsartikels. Tijdens muziekoptredens
zingt het publiek meer dan de zangers, want dat is goed voor de ambiance.
Ontwikkelingssamenwerking of vrijwilligerswerk in getroffen of globaal
gemarginaliseerde gebieden wordt gepromoot als travel unique.
Deze vorm van
spektakelmaatschappij is niets nieuws. Geen moderne vervreemding maar
eeuwenoude gewoonten. Brood en spelen, nooit eenzijdig aangeboden maar
moedwillig voortgezet door dwalende zielen. Geloof als opium VAN het volk. De
zoektocht naar zingeving is niet geminderd, het praktiseren ervan is van een
lager niveau. Of niet ? Het blijft gewoon een bezighouding, ingezet van de idee
dat de mens bedoelt is voor iets groters dan zichzelf. De mens kan boven
zichzelf uitstijgen. Dat hebben we dan toch maar opgegeven, of eerder
ingewisseld voor het besef van zinloosheid. Als het dan toch allemaal geen zin
heeft, kunnen we ons maar amuseren terwijl we hier zijn. Plezier als de meest
extreme vorm van zelfbeklag en pessimisme.
Het valt allemaal te rijmen met
de neonlichtreclames, de hyperkinetische (multi)mediatechnieken, de
teambuilding oefeningen, de massaspektakels e.d.. We zijn deserteurs van onze
hogere vermogens. De enige vlucht uit de eigen futiliteit is een toevlucht tot
amusement.
Het entertainmentgehalte
van al de dagelijkse bezigheden is tot Olympische proporties gestegen. De goden
kijken neer op hun creaties en voelen een verbondenheid, ze lachen zich te
pletter terwijl wij hun mythen tot verhaaltjes voor het slapengaan maken.
Grootsheid, dapperheid, moed en verhevenheid zijn verloren waarden. Ik zag het,
onlangs nog op VIER.
Einstein zijn
definitie van krankzinnigheid was steeds hetzelfde doen en een ander resultaat
verwachten. De hedendaagse versie hiervan is steeds iets anders willen (doen)
en toch hetzelfde resultaat krijgen.
Gadamer
meende dat de ander wel eens gelijk kan hebben. Mits we werkelijk luisteren
naar de ander. Die ander is vervangen door het andere. De fascinatie voor het
vreemde, uitheemse of bizarre is verschoven naar een statussymbool van het
alternatieve. Ver voorbij Gadamer gaat het niet meer om wie gelijk heeft of kan
hebben, maar over wie hét heeft.
Het
alternatieve wordt gepromoot als levensstijl. We zijn tegenwoordig zo
alternatief dat er zelfs jongerenculturen zijn die zich alternatief noemen. Dat
gaat van de geiten-wollen-sokken-boom-knuffelaars naar de
psychotica-experimenterende-elektronica-luisteraars tot de
passieve-huizen-yuppies. Personificaties van het alternatieve.
Niet langer
staan de daden in het teken van de verandering maar de verandering gaat aan de
daden vooraf. Het anders-zijn en anders-doen hypnotiseert tot waanbeelden. Het
creëert een wij-zij verhouding, soms ook een ik-zij verhouding. Opvallen is uit
den boze, doch mag het niet al te mainstream.
Only dead fish swim with the
current. Een geloof in het alternatieve als nieuwe ophemeling van de
mens. Want de mensheid heeft het verpest, naar de kloten geholpen, verbrod,
verbrand, vervuild en is vervreemd, individueel, antisociaal. Maar niet de
mens, neen, niet ik. Ik kan het veranderen. Think global, act local, zoals
het dragen van T-shirts met Ché zijn hoofd erop. Onthoofd zijn de principes
wel
Het
alternatief is zelfs voor de uitvinding ervan reeds het betere. We steunen
democratie maar geloven niet in de mening van de meerderheid. Kernenergie is
absoluut afkeurenswaardig, het alternatief, is momenteel onuitvoerbaar, maar
preferabel. Popmuziek is voor de massa, daar doen we niet aan mee. Underground
muziek is de enige vorm van muzikale kennis. Groepsreizen is voor
gepensioneerden, wildkamperen in ongerepte natuur is voor echte avonturiers.
Nine-to-five is voor de ingeburgerde robot, vrijwilligerswerk is wat echte
levensgenieters doen. Playstation is voor de onervaren generatie, de eerste
Nintendo is de enige echte gameconsole.
Het alternatieve
is uit zijn voegen gebarsten. De intentie is verloren en de oppervlakkige
themas waarin het opduikt is een voorbeeld van het waardeverlies ervan. De
alternatieven weigeren ondertussen alternatief genoemd te worden omdat t te
mainstream is. De alternatieve levensstijlen worden gepromoot om ons toch maar
weer te onderscheiden van elkaar. Het nieuwe is een bezighouding, het
alternatief is het onveranderlijke.
Misschien heeft de
ander, zijnde alleman, toch gelijk. Maar zijn we zo zelfingenomen te geloven
dat de ander reeds passé is, waardoor we nooit het alternatief zien, de
mainstream.
