Vijfde zondag van  Pasen                                                                                      johannes 13, 31-33, 34-35

9 mei 2004                                                     Een  nieuw  gebod

De tekst uit het Johannesevangelie die we vandaag lezen, wordt soms gekozen in een huwelijksviering: “Een nieuw gebod geef ik u: gij moet elkaar liefhebben.” We kunnen de keuze voor deze tekst gemakkelijk meevoelen en tegen elkaar zeggen: “Precies, daar gaat het om! Als dat zo maar eens gebeurde “  Maar is dit gebod  tot liefhebben wel “nieuw”?

Het is niet de eerste keer dat we dit woord horen.. Voor de meeste jonge mensen die gaan trouwen,  kan het woord “liefde” niet vaak genoeg voorkomen: in gebeden, in liederen en in lezingen. Het is alsof de liefde gratis verkregen wordt. Je hoopt dan maar dat het hun wapent en sterk maakt voor de dagen dat de liefde wel iets kost. Want zij zullen merken dat de liefde wel degelijk een “prijs” heeft, die betaald wordt met  inwisseling  van  eigen belang en eigen gelijk, met het delen van ruimte, materieel en geestelijk. Liefde is een woord dat in alle toonaarden wordt bezongen, zo vaak  zelfs dat het  soms  wel  een  beetje gaat irriteren. . Ook buiten de kerk worden wij te pas en te onpas met “liefde” bestookt ouderliefde, moederliefde, kinderliefde, kalverliefde, dierenliefde, en ga zo maar door. Maar vandaag kunnen we er toch niet omheen. Het is Jezus zelf die zegt: “Met de liefde die ik jullie heb toegedragen, moeten jullie ook elkaar liefhebben.” We moeten  dus wel even  stilstaan  bij dat evangelisch gebod van de liefde tot de naaste.

             Laten wij eerst en vooral proberen er naar te “luisteren”, want het zijn geen gemakkelijke woorden. Die oproep lijkt voor  ons  soms onhaalbaar. Het typische van Jezus’ liefde is nochtans niet zo ongewoon of uitzonderlijk. Zij is de belichaming van de bergrede en de parabels.                                                                      Volgens het verhaal van Johannes zijn deze evangeliewoorden gesproken bij het laatste avondmaal met zijn leerlingen.  Juist voordat Hij hen dit gebod voorhield, is een van zijn vrienden, Judas, de kamer uitgegaan met geen andere bedoeling dan om Jezus over te leveren aan de overheid en Hem op die manier te dwingen van tactiek te veranderen,.  Petrus daarentegen reageert helemaal anders . Direct  na de woorden over het elkaar  beminnen roept hij uit, dat Jezus in elk geval  op hem kan rekenen !. Maar  de volgende morgen al, nog voor de haan helemaal is uitgekraaid, heeft diezelfde Petrus al driemaal  gezegd, dat hij niets met Jezus te maken heeft. Judas en Petrus behoren nochtansch tot de kring van Jezus vrienden. Hier is een nieuw gebod hard nodig. Hoe zij zich ook gedragen, waarheen zij ook vluchten, zij raken niet uit Jezus aandacht want een van de kenmerken van Jezus’ liefde is het beminnen van de vijand.. Dat gaat ver. Té ver naar menselijke maatstaven. Maar  Jezus deed het. Want “liefde is een werkwoord”. Hij geneest het kind van een Romeinse vijand  Hij laat zich door Judas, zijn verrader, kussen. Op het kruis vergeeft hij zijn vijanden “zij weten niet wat  zij doen“ zegt  Hij.   Jezus’ liefde was  gratuit en onvoorwaardelijk, onbaatzuchtig,  belangeloos. Ze was niet afhankelijk van schuldbesef, van berouw of verdienste. Jezus stelt bv. aan Zacherius, de  tollenaar, geen voorwaarden  om  hem  te  ontmoeten.  Aan de  overspelige vrouw  vraagt Hij niet eerst  boete  en bekering.  Jezus  begon altijd met  zijn liefde aan te bieden. Zijn liefde ging vooraf, was voor-komend. Daarom staat niet de deugd tegenover de zonde maar wel de genade.

            Deze genadige, barmhartige, gratuite liefde is het nieuwe  gebod van Jezus. Men  had er in die tijd geen woorden voor. Toen kende men alleen “eros” en “filia”, erotiek en vriendschap. Men heeft voor de christelijke liefde een nieuw woord uitgevonden “caritas”.  Moeten  we daaruit opmaken dat het door Jezus op dat  moment werd uitgevonden?. Bestond de plicht tot naastenliefde daarvoor dan nog niet?. Natuurlijk  wel.  Ook in de boeken van het  Oude Testament wordt de naastenliefde als gebod genoemd. Zo lezen we in het boek Leviticus : “Wees niet haatdragend jegens uw broeder, neem geen wraak op een volksgenoot, u zult uw naasten liefhebben als  uzelf”. Dat gebod van naastenliefde gold niet alleen  egenover  volksgenoten, zoals door sommigen wel eens wordt gedacht. Neen, in hetzelfde boek lezen wij ook nog :“Vreemdelingen  die bij u wonen hebben dezelfde rechten als een geboren Israëliet. U moet hen beminnen als uzelf, want u bent zelf vreemdeling geweest in Egypte”. Het  gebod  van naastenliefde, ook jegens de vreemdelingen, bestond dus al heel lang.  Jezus en zijn leerlingen kenden het vanuit hun gelovige opvoeding. Toch zegt Jezus:” ik geef jullie een -nieuw– gebod”. Wat  is dan dat nieuwe?. Misschien wel dat je niet alleen je volksgenoten en de vreemdelingen moet liefhebben  maar ook je vijanden. Jezus was ervan overtuigd dat de mens fundamenteel goed is. Het kwaad is slechts één kant van de mens. De schaduwkant. Die word dan nog verduisterd door onze  blik die gefixeerd is op die ene kwade kant. We zeggen terecht dat mensen” zwart” gemaakt worden, gedoodverfd, omdat we hen geen nieuw leven gunnen. Terwijl we zelf ondervinden hoe bevrijdend het is als het goede in ons bevestigd wordt.

 Doorheen de geschiedenis van het christendom trekt een lange processie van orden, instellingen  en van bekende en onbekende grote figuren die met ”caritas” geleefd hebben. Pater Damiaan en Moeder Theresa zijn zo twee boegbeelden waar we spontaan aan denken. Maar de vraag is vooral wat ons aandeel is in die voorkeursliefde?. Kunnen wij solidair zijn met aids-patiënten, drugverslaafden, asielzoekers, thuislozen, vereenzaamden?..  Als we als christenen Jezus’ liefde gestalte willen geven, moeten we hem graag zien in al die gezichten waardoor hij ons aankijkt. Vooral de gezichten van armen, onderdrukten en lijdenden   Ieder van ons zal het moeten invullen naar de eigen mogelijkheden.  We kunnen  er niet onderuit. We zullen vol aandacht en creatief moeten blijven voor die “minste mens”

Tenslotte nog  deze  bemerking: Liefhebben  zoals Jezus is het typische van christenen.  Maar christenen  hoeven niet  te denken dat zij daarvan het monopolie hebben. De geest van  Gods liefde waait waar hij wil.  Andersgelovigen  brengen  er soms héél wat van terecht. Denk maar aan Ghandi.  Vooral als het over liefde gaat rest ons een grote bescheidenheid als we er alleen maar over praten.   Ik hoop dat het, als christenen,  wat meer zal worden dan dat.  

W.V.  

01-04-2010 om 00:00 geschreven door werner v