2. Een opsomming van angsten
Faalangst
Wie voortdurend twijfelt aan zichzelf of zich onzeker voelt,
vertoont onvermijdelijk tekenen van angst.
Iedereen twijfelt wel eens of staat eens langer stil bij de vraag Ben
ik nu wel goed bezig? Dat is niet meer
dan normaal. Het is zelfs goed om even
bij die vraag stil te staan en een beetje aan zelfkritiek te doen. We willen immers onze verantwoordelijkheid
nemen en ervoor zorgen dat er geen stommiteiten of zelfs ongelukken
gebeuren. Ik kan me niet voorstellen dat
een automechanicus de remmen van mijn auto vervangt zonder ze eerst uit te
testen.
Wanneer het echter een constant patroon geworden is om aan alles in
het leven te gaan twijfelen en zich onzeker te voelen bij alles wat men doet of
moet beslissen dan is er duidelijk sprake van angst. Men is bang geworden om iets verkeerd te
doen. Niet zozeer is men bang dat wat
men gedaan heeft iemand zou kunnen schaden (zoals de automechanicus er zich wil
van verzekeren dat de remmen die hij net verving wel goed functioneren), maar
gewoon dat men het niet goed doet. Men
zou wel eens kunnen verweten worden dat het eten niet lekker is of dat een
formulier voor een of andere instantie niet correct ingevuld is. Erger nog: Voed ik mijn kinderen wel goed
op? Ben ik wel een goede
vader/moeder?
En het wordt alsmaar erger.
Je raakt niet meer tot bij de bakker want je zou onderweg wel eens
kunnen gaan hyperventileren of flauwvallen.
De kinderen van school afhalen met de auto, een presentatie voor een
kleine groep mensen, allemaal dingen die je vroeger misschien wel kon en nu
ineens lijken die kleine molshoopjes wel Kilimanjaros.
Op de duur wordt het nog erger. Je durft
nergens nog aan te beginnen want er kan altijd iets mislopen. Wat
als
? is de typische vraag voor iemand met faalangst.
Woedeuitbarstingen
Elke vorm van woede is een uiting van machteloosheid of frustratie. We slagen er niet in de dingen te laten
verlopen zoals we dat wensen en reageren dat af in een woedebui of we laten ons
op stang jagen door een futiliteit. Of
we zijn door omstandigheden in een rotbui waardoor we voor het minste dat ons
stoort ontploffen. Alles kan ons plots
mateloos irriteren. We zijn onze
innerlijke vrede totaal verloren, geraken gefrustreerd en lopen rond als een
tikkende tijdbom.
Elkeen wordt al eens woedend, maar sommige mensen verkeren bijna in
een ononderbroken staat van woede. Het
is hen niet meer mogelijk om op een kalme manier te reageren op situaties die
daar in feite het beste mee zouden gediend zijn. In het verkeer komt het zo vaak voor dat
mensen nogal brutale lichaamstaal gebruiken, terwijl zij vaak zelf de oorzaak
zijn van de door hen aangeklaagde situatie, om nog maar te zwijgen van
verkeersagressie en gevaarlijke manoeuvres.
Frustratie alom.
Perfectie,
zekerheid
Als je de dingen zelf doet ben je zeker dat ze goed gedaan
zijn. Je kan op niemand rekenen, want
dan loopt het met zekerheid verkeerd af.
Je voelt je mateloos verantwoordelijk voor alles dat je opgedragen
is. Het moet allemaal perfect in orde
zijn, anders is het niet goed genoeg.
Voor wie? Voor jezelf
natuurlijk. Je baas, partner, ouders of
leraar zouden met veel minder inspanning van jou al meer dan tevreden
zijn. Perfectie is zeer uitputtend en
kan je naasten vaak sterk op de heupen gaan werken.
Tegenwoordig kan je voor alles en nog wat een verzekering nemen,
zelfs een uitvaartverzekering. Wel, als
ik doodga en dat ik op een dag zal sterven, is het enige dat ik met zekerheid
weet hoef ik geen grootse begrafenis in een pracht van een mahoniehouten
kist of zo. Ik zal het toch niet meer
weten en hoe minder die ganse onderneming kost, hoe meer mijn nabestaanden
overhouden om van hun leven te kunnen genieten, of niet soms?
Voor velen biedt geld de zekerheid op een gelukkig leven. Is dat zo?
Word je gelukkig omdat je veel geld hebt? Dat weet ik niet. Geld maakt het leven gemakkelijker, dat is
waar, want alles kost geld, maar wat moet je er allemaal niet voor opofferen om
véél geld te verdienen? Dure jobs vergen
het onderste uit de kan en eisen dat je voor je werk leeft. En je gezin dan? En jij zelf dan? Nou ja, je verwent je dan maar met een
peperdure auto, een mooie villa en een super-de-luxe vakantie om dat allemaal
te compenseren. In plaats van s avonds
gezellig wat te koken, haal je er nog maar eens een babysit bij en ga je uit
eten. Geen tijd meer voor de kinderen,
geen tijd meer voor elkaar, geen tijd meer voor een diepgaand gesprek. Alles voor het werk en het luxeleventje dat
het meebrengt. Dat heet dan gelukkig
zijn, zeker.
En dan pech: herstructurering, faillissement, loonsinlevering,noem maar
op. Job kwijt, dure afbetalingen met
alle gevolgen van dien. Zekerheid
bestaat nu eenmaal niet. Het is pure
menselijke illusie. Sorry als ik jou
hierdoor nog meer angst bezorg, maar het zal verder nog wel duidelijk worden
waarom dat niet zo hoeft te zijn.
Controle,
macht
Een andere vorm van zekerheid is de uitoefening van controle en in
ergere mate, macht. Als je alles onder
controle houdt dan heb je macht. Dat kan
zijn macht over anderen, macht over een situatie, macht over jezelf (jezelf
onder controle hebben). Jezelf, je
gedachten en handelingen onder controle krijgen is ten zeerste aan te bevelen
ter bevordering van zelfontplooiing en bewustwording. Anderen kan je nooit echt onder controle
houden. Je kan daar misschien vanuit
gaan, maar vroeg of laat verlies je die controle en dan ruimt het gevoel van
veiligheid en zekerheid het veld voor onzekerheid, angst.
De meeste mensen beseffen niet eens dat die hunker naar controle en
macht gevoed wordt door hun angst om de grond onder hun voeten te
verliezen. Als zij enkele keren de controle
verloren hebben, worden ze onzekerder en bij de minste tegenkanting gaan ze er
tienvoudig op achteruit, waardoor zij aan zichzelf gaan twijfelen, de verkeerde
besluiten trekken en de verkeerde beslissingen nemen met als gevolg
dat zij de moed verliezen en wegzinken naar een bodem van machteloosheid,
futloosheid en angst om dit nooit te boven te kunnen komen. Het komt niet zelden voor dat succesvolle
managers en hooggeplaatsten in de psychiatrie belanden. Burn-out is ook een typische aandoening van
managers.
Verdriet
Als we verdriet hebben om een dierbaar iemand die ons verlaten
heeft, is dat niet voor die persoon, maar om onszelf. We zullen het vanaf nu moeten stellen zonder
die persoon. Van nature staan wij
wantrouwig en onrustig voor het onbekende en dat is waar we angst voor hebben
en wat ons verdriet veroorzaakt. We
komen in een nieuwe situatie waarbij we al het oude vertrouwde kwijt zijn. We kunnen er niet meer op rekenen dat die
persoon ons zal koesteren, steunen, zijn of haar gebruikelijke klusjes
doen. Kortom we hebben het gevoel er nu
alleen voor te staan. Dit gevoel maakt
ons verdrietig en is in wezen angst voor het onbekende.
Een nieuwe situatie kan ons ook verdrietig maken. Er is iets veranderd, maar niet ten
goede. We missen de dingen zoals ze
vroeger waren, maar zijn niet in staat om ze terug te halen. We kunnen de nieuwe situatie misschien wel
aanvaarden met ons verstand, maar niet met ons hart. We voelen er ons rot en verdrietig bij en
worden op de duur neerslachtig. Tenslotte
komt de vrees dat we niet meer uit die neerslachtigheid zullen geraken en
zakken mogelijk weg in een depressie.
Een voorbeeld:
Els heeft een baantje als
secretaresse waarbij ze zich tamelijk goed voelt. Ze verdient wel niet zoveel, maar vindt er
toch haar draai. Haar man, krijgt op
zijn kantoor een aanbod om in Azië te gaan werken, waardoor hij niet alleen een
flinke promotie maakt, maar meer dan het dubbele kan verdienen dan wat zij nu
samen verdienen. Hij bespreekt het met
Els en ze besluiten het erop te wagen.
Eens ter bestemming aangekomen verloopt alles prima, maar na een tijdje
is Els er nog steeds niet in geslaagd om vrienden te maken. Ze leert de lokale taal, maar die is voor
haar zo moeilijk dat ze er niet veel van bakt.
Op die manier is het moeilijk om vrienden te maken, maar zelfs al kende
ze de taal heel goed, dan nog zou ze het moeilijk hebben om door de lokale bevolking
echt aanvaard te worden. Ze mist haar
familie en vrienden uit haar vaderland.
Het is niet wat ze zich ingebeeld had.
Haar man heeft het druk en ze zit vele avonden alleen. Ze wil ook niet bij hem klagen, want hij
lijkt er geen problemen mee te hebben en ze wil hem daar niet mee lastig
vallen, want hij heeft het al druk genoeg.
Dus slikt Els het maar in haar eentje door
Dit lijkt misschien een extreem geval, maar mensen die bijvoorbeeld bij
de ambassades werken en om de drie, vier jaar naar een ander land verhuizen hebben
het niet zo gemakkelijk als ze het allemaal laten uitschijnen. Tal van hen zijn in psychotherapeutische
behandeling, net zoals hun partners.
Achter een opwelling van verdriet kan ook een ander verdriet
schuilen, een verdriet dat nog onverwerkt is en sluimerend onder de oppervlakte
leefde. Dat oude verdriet zat te wachten
om weer naar boven te komen en heeft gretig gebruik gemaakt van de huidige
verdrietig makende situatie om mee uit te breken en aldus het huidig verdriet
veel heviger te maken dan men normaal zou kunnen verwachten. Het verdriet staat buiten proportie voor de
actuele situatie die eerder fungeert als een soort dekmantel voor het oude
verdriet. Zonder het te beseffen schuift
men de totaliteit van het verdriet op de nieuwe situatie en is men er zich niet
van bewust dat er nog iets anders kan zijn dat dit verdriet veroorzaakt. Zo een oud verdriet kan ook losbarsten zonder
enige directe aanleiding. Als extraatje
komt er dan nog onbegrip bovenop. Wat gebeurt er toch met mij? of Wat heb jij toch zeg?
Een bijkomende moeilijkheid is dat elkeen zijn eigen tijd nodig
heeft om dingen te verwerken, dus ook verdriet.
Hoe lang moet je verdriet hebben?
Hoe lang mag je verdriet tonen?
Schuldgevoelens
Telkens wanneer we het gevoel hebben niet te voldoen aan wat onze
naaste omgeving van ons verwacht krijgen we te maken met schuldgevoelens. We voelen ons schuldig omdat we faalden,
omdat we zonder rede boos werden, omdat we iemand verwijten naar het hoofd
geslingerd hebben die we niet echt meenden, omdat we iemand tot last zijn,
omdat we tekort geschoten zijn, omdat we anderen in moeilijke situaties
brengen. Zijn er nog redenen om
schuldgevoelens te krijgen? Heel zeker,
ik ken er nog geen honderdste van.
Schuldgevoelens creëren angst want we zijn bang dat de anderen ons
zullen in de steek laten, ons niet meer zullen accepteren, ons als een blok aan
hun been zullen zien. We zijn ook bang
dat we telkens opnieuw diezelfde fouten zullen maken, dat we het nooit zullen
leren en dat we alleen maar een last zijn voor onze naasten en de
omgeving. We zijn lang niet zoveel waard
als de anderen want wij doen niets dan stommiteiten, we kunnen niets doen dat
goed is. Hoe zou er in Gods naam toch iemand van mij kunnen houden? Hoe zou ik van mezelf kunnen houden? Klinkt dat bekend?
Zorgen,
zorgen en nog eens zorgen
Ons zorgen maken is een soort bedekte vorm van angst. Wie zorgen heeft beseft vaak niet dat het
stuk voor stuk angstgedachten zijn. Als dat maar goed afloopt! en En wat als
? en Waarom
? zijn de zorgverwekkers.
Gaat het niet over onszelf, dan gaat het wel over onze partner, de
kinderen, de kleinkinderen, ouders, enz...
Er is wel altijd iets of iemand waarover we ons zorgen kunnen maken. We zijn vaak niet in staat om het leven van
anderen los te laten. Ook al willen we
er ons niet eens mee bemoeien, het baart ons toch zorgen. En bemoeien we er ons wel mee en uiten we
onze zorgen (die toch op jarenlange ervaring berusten!!!), ze willen verdorie
niet luisteren en ze zullen met open ogen hun hoofd tegen de muur stoten
We kunnen ons suf piekeren over de zorgen die we ons baren. Steeds opnieuw draaien ze als een molentje
rond in onze hersenen. We geraken er
niet doorheen. We vinden geen sluitende
oplossing. Alvast niet voor de zorgen
over onszelf. Voor de problemen van
anderen vinden we wel pasklare oplossingen, maar ja, die willen niet
luisteren. In beide gevallen geraken we
gefrustreerd. Zo lang we die zorgen niet
kunnen loslaten zakken we alsmaar dieper, worden we ziek of krijgen
psychosomatische klachten en zakken langzaam weg in een depressie.
Depressie
Depressie is geen angst op zich, maar is vaak een gevolg van angst,
zorgen of verdriet. De opstapeling en
lange duur hiervan kan gemakkelijk leiden tot neerslachtigheid of wanhoop die
op hun beurt een depressie in de hand werken.
Anderzijds kan depressie ook een gevolg van levensmoeheid zijn, geen
doel meer hebben of door zoveel tegenslagen de kern van het leven verloren
zijn. Depressie kan veel aanleidingen
hebben die niets met angst te maken hebben, maar toch kan er een parallel
getrokken worden in het ontstijgen van een depressie met het overwinnen van
angst op het gebied van de methoden die hiertoe zullen omschreven worden.
Paniekaanvallen
zonder schijnbare oorzaak
Op onverklaarbare wijze worden sommige mensen overvallen door een
paniekaanval die uit het niets opduikt.
Meestal kan men wel ergens een aanleiding vinden, maar de intensiteit
van de paniekaanval staat dan wel geheel buiten proportie met die mogelijke
aanleiding. Het kan gaan om een lichte
mentale verzwakking door bijvoorbeeld stress ofwel is de aanleiding een
bepaalde gebeurtenis of een uitspraak door iemand.
In vele gevallen gaat het om een eenmalige aanval of vermindert de
frequentie en intensiteit van de aanvallen door er niet te veel aandacht aan te
besteden en het zoveel mogelijk los te laten.
Blijft het probleem echter aanhouden dan is er gevaar dat deze aanvallen
uitmonden in een angstpsychose.
Voorzichtigheid is hier dus zeker geboden.
Meer dan waarschijnlijk ontstaat de eerste paniekaanval tengevolge
van iets dat een verband legt met een oud trauma dat op zich niet meer in het
geheugen aanwezig is, maar wel nog ergens in een schuifje van het geheugen zit. De herinnering zelf zit te diep in de schuif
opgeborgen om eruit te geraken, maar de emotionele reactie op het trauma ontsnapt
wel zoals de stoom met grote kracht uit een snelkookpan vliegt terwijl de
inhoud ervan niet onmiddellijk bereikbaar is.
Het betreft dan een niet of slecht verwerkt trauma dat via
regressietherapie een goede kans maakt om nog op een degelijke manier verwerkt
te worden.
Andere
vormen van angst
Er zijn uiteraard nog een heleboel andere vormen van angst, zoals
hoogtevrees, claustrofobie, agorafobie, smetvrees, angst voor bepaalde
diersoorten, om er slechts enkele te noemen.
Op zich genomen zijn die niet altijd zo erg, maar je zal er maar mee
zitten. Je moet er dag in dag uit mee
leven en het maakt het moeilijk om op een normale manier die dingen te doen
waar anderen geen probleem mee (lijken te) hebben. Het is op zijn minst hinderlijk en je zal je
zeker beter af voelen zonder.
Ontdek de onwaarschijnlijke mogelijkheden van hypnotherapie
|