Naar een overlegde en globale aanpak van de mediacrisis
In de Vlaamse mediasector staan vele honderden banen op de tocht. Bij de VRT moeten 150 mensen weg. Corelio (De Standaard/Het Nieuwsblad) kondigde een collectief ontslag van 60 personeelsleden aan alsook de stopzetting van een pak tijdelijke contracten. Bij De Morgen is een collectief ontslag van 26 mensen (of 1 op 4 redactieleden) aangemeld. Die cijfers verhullen bovendien de nog veel grotere aantallen van kwetsbare freelancers die intussen worden afgeschreven.
Het Mediaplatform van VVJ en vakbonden is verbijsterd over de sociale bloedbaden die de jongste dagen in de mediasector werden aangekondigd. Stuk voor stuk gaat het om persoonlijke dramas. De saneringen verhogen bovendien nog de werkdruk van het overblijvende personeel, dat volgens eensluidende onderzoeken nu al gebukt gaat onder een veel te grote werklast. De inkrimpingen zijn overigens nefast voor de kwaliteit van het nieuws wat sommige mediaverantwoordelijken daarover ook mogen beweren. Op de koop toe dreigt de huidige saneringsgolf een serieuze hypotheek te leggen op het pluralisme in de Vlaamse pers, nu met name de toekomst van De Morgen als autonome krantentitel danig wordt gehypothekeerd.
Deze voorgenomen loodzware ingrepen in de personeelsbestanden, redactiekaders en nieuwskwaliteit vinden louter preventief plaats op een moment dat niemand enige zekerheid heeft over de toekomst. Overigens hebben alle mediabedrijven door de riante winsten die ze voorgaande jaren boekten meer dan voldoende buffers kunnen opbouwen om een eventuele conjunctuurterugval op te vangen.
Het Mediaplatform van VVJ en vakbonden eist daarom:
1. Volledige transparantie van de actuele toestand op financieel-economisch vlak van de diverse mediabedrijven en van de mediasector in het algemeen. Quid reclamecijfers, quid energiekosten, quid dividenden en oorlogskas, prognoses op welke basis....? Nattevingerwerk en paniekvoetbal zijn absoluut uit den boze. Dezelfde oefening moet gemaakt voor de sociale stand van zaken. Hoeveel contractuelen met welke statuten (voltijds-deeltijds-tijdelijk-interim-stagiairs...), hoeveel freelancers, al dan niet valse zelfstandigen, loonkost management, cijfers over reëel gepresteerde arbeidstijd, saldo overuren...?
2. Behoud van de werkgelegenheid op hetzelfde niveau in de hele mediasector. Intrekking van de aangekondigde herstructureringen (collectieve ontslagen en andere afvloeiingsoperaties). Verlenging van de lopende tijdelijke contracten die met name aan jongeren zijn gegeven.
3. Bijzondere aandacht voor enkele specifiek bedreigde groepen:
Vandaag pleegt minister van Media Kris Peeters overleg met de Vlaamse pers. De redacties van De Standaard, Het Nieuwsblad en De Morgen staken hun concurrentiestrijd voor de duur van een gezamenlijk artikel. De recente ontslagengolf dreigt gevolgen te hebben voor de kwaliteit van de Vlaamse pers.
Geachte minister-president, Beste Kris Peeters,
Uitzonderlijke ingrepen vragen om uitzonderlijke reacties. Het gebeurt niet elke dag dat de redacties van De Standaard, Het Nieuwsblad en De Morgen de handen in elkaar slaan en samen een oproep de wereld insturen. Er is dan ook iets mis in onze media, iets waarvan het belang de anders zo vruchtbare concurrentie tussen beide redacties overstijgt. Hoewel de situatie bij Corelio, het concern dat zowel De Standaard als Het Nieuwsblad uitgeeft, verschilt van die bij de krant De Morgen is er in beide gevallen sprake van collectieve ontslagen. Ook bij de openbare omroep staan banen op de tocht. Geachte heer minister-president, zowel in het Vlaams parlement als vorige week in het VRT-programma Phara gaf u te kennen dat u de ernst van de situatie begrijpt, niet alleen vanuit puur economisch oogpunt, maar ook vanuit uw bezorgdheid over de rol van de huidige pers in een gezonde democratie. De opeenstapeling van alarmerende berichten laat er geen twijfel over bestaan: dit is een kantelpunt. En het lijkt er sterk op dat de pers in de verkeerde richting aan het kantelen is. U ontvangt vandaag als Vlaams minister van Media de directies van een aantal mediagroepen. Wij vragen u met klem in deze discussie te wijzen op het belang van een kwalitatieve pers voor de democratie en op de rol van de personeelsleden en de redacties hierbij. Het is ondertussen een mantra geworden: de kredietcrisis, die is omgeslagen in een economische crisis, verplicht iedereen ertoe om wat zuiniger te gaan leven. Als journalisten die dag in dag uit over de veelsoortige gevolgen van die crisis schrijven, zijn wij daar niet blind voor. Maar het heeft er alle schijn van dat de recessie minstens voor een deel een voorwendsel is om op ondoordachte manier aan cost-cutting en winstmaximalisatie te doen. Zoals u weet staat de kwaliteit van de geschreven pers al veel langer onder druk. Begin oktober riep de Franse president Sarkozy nog een Staten-Generaal samen om het dreigende kwaliteitsverlies in te dammen: Het grootste gevaar voor de pers, zei hij toen, is de verpaupering: de verpaupering van de inhoud, (...), de verpaupering van de redacties, (...) de verpaupering van de netwerken, met de verdwijning van te veel buitenlandse correspondenten (...) en de verpaupering van het beroep, met slecht betaalde, slecht uitgeruste journalisten met een onzekere toekomst. Een jaar terug gaf de toenmalige Britse premier Tony Blair een al even opmerkelijke toespraak: Het vertrouwen in journalisten is niet veel groter dan het vertrouwen in de politiek. Maar er is een markt voor ernstig, evenwichtig nieuws, een verlangen naar onpartijdigheid. Anders dan sommige mediamagnaten geloven ook wij dat die markt er is, zelfs in het kleine Vlaanderen. Ernstig, evenwichtig en betrouwbaar nieuws kost echter mankracht en dus geld. Een krant heeft niet alleen gespecialiseerde journalisten nodig. Maar de vraag is of de multi-inzetbare journalist, met camera en lay-outtools in de aanslag, nog genoeg dossierkennis kan opbouwen, nog tijd krijgt om een tweede of liefst zelfs een derde bron te checken, nog op zoek kan gaan naar eigen verhalen. Minister-president, kranten zijn producten - zeker - en producten moeten rendabel zijn. Maar kranten zijn ook veel meer dan producten: ze maken onlosmakelijk deel uit van de goede werking van een democratie. De vrije meningsuiting en de vrije informatiegaring zullen niet verdwijnen omdat de kwaliteit van de pers klappen krijgt. Toch is de geplande afbouw van de redacties alarmerend omdat daarmee de beschikbaarheid van goede, relevante en belangrijke informatie wordt ingeperkt. We roepen u op daarmee rekening te houden in uw gesprekken vandaag en in uw mediabeleid.
Dit opiniestuk verscheen vandaag, 8 december, in De Standaard en De Morgen. De auteurs: Bert Bultinck is voorzitter van de redactieraad van De Morgen. Steven Samyn en Wouter Verschelden zijn vertegenwoordigers van de Vlaamse Vereniging voor Journalisten bij De Standaard. Patrick
Symons, Johan Soetemans en Henk Hillewaere vormen de syndicale
delegatie van Het Nieuwsblad.
Bert Bultinck, voorzitter van de redactieraad bij De Morgen, en Steven Samyn, vertegenwoordiger van de Vlaamse Vereniging voor Journalisten bij De Standaard, geven toelichting bij de huidige problemen in het actualiteitenprogramma Vandaag op Radio 1. De link inladen in een browser en u bent vertrokken.
Astrid Wittebolle kent u misschien als de auteur van de betreurde rubriek 'Site van de dag', tot voor twee jaar dagelijks in de Bis-pagina's. Op de site van het Vlaams-Nederlands huis deBuren (www.deburen.eu) schreef ze deze column:
Zalm
Astrid Wittebolle 05.12.2008
Onkies. Dat is ze op zijn minst, de aankondiging van uitgever Mediafin. Haar zakenkranten De Tijd en L' Echo krijgen in mei 2009 zalmkleurige pagina's.
Prijskaartje onbekend. U leest het goed. Hun sterke resultaten zijn van
dien aard dat ze deze esthetische chirurgie dubbel en dik verdiend
hebben. Wie in vredesnaam op dit soort nieuws zit te wachten? Dat soort
vraag stelt u zich beter niet. Zeker niet in de week dat, bijna
griezelig gelijktijdig en met hetzelfde uitgestreken gezicht, te kennen
wordt gegeven dat er bij de kwaliteitskranten De Morgen - Mediafin is voor de helft eigendom van De Persgroep, die De Morgen uitgeeft - en De Standaard
dringend gesnoeid moet worden. Meteen wordt de - zalmkleurige? -
paraplu van de financiële crisis als een heus rakettenschild
opengetrokken. En als we dat degelijke argument niet geloven dan zijn
de 'multimediale investeringen voor de toekomst', lees: het internet,
er altijd nog om de schuld in de schoenen te schuiven. Hallo! Noem
katten nu toch eens eindelijk katten. (En zalmen zalmen.) Hier zijn
hogere machten aan het werk. Die van de centen, van de aandeelhouders,
van het spelletje van winst en verlies. Niet meer of niet minder. Dit
gezegd zijnde. Laat deze wetenschap u vooral niet ontmoedigen. Zwem
tegen de stroom in.
Wij hebben met verontwaardiging vernomen dat de direktie van "De
Morgen" de beslissing genomen heeft 16 joernalisten te ontslagen en dit
ondanks het feit dat het verkoop van "De Morgen" naar omhoog gaat.
In
naam van de SJPS (journalistenmaatschappij van "Le Soir") wensen wij
jullie veel moed en betuigen wij onze voltallige solidariteit.
Philippe De Boeck
Voorzitter van de SJPS
(en ex-stagiair gedurende 2 maanden op De Morgen in 2002)
Het personeel van De Morgen reageert verbijsterd op de omvang en de inhoud van de besparingsplannen die woensdag door de directie en de hoofdredactie werden voorgesteld. De leescijfers van de krant stegen dit jaar met 15 procent en de krant haalde zijn grootste bereikcijfers ooit. Zelfs met de economische crisis in het vooruitzicht is het ontslag van 26 werknemers onverteerbaar.
De groei en de concurrentiepositie van de krant op de kwaliteitsmarkt wordt met deze afvloeiingen ernstig in gevaar gebracht.
Het heeft er volgens de personeelsleden alle schijn van dat de directie en de hoofdredactie een structurele ingreep voorstellen voor een conjunctureel en dus tijdelijk probleem. De redactie stelt vast dat de petitie tegen de verhuis van de redactie naar de site van De Persgroep Publishing (DPP) in Kobbegem, die onlangs door de overgrote meerderheid van de redactie werd ondertekend, door de hoofdredactie en de directie wordt genegeerd. Maar nog meer dan de verhuis uit Brussel zal het wegsaneren van meer dan één vierde van het personeelsbestand de redactionele autonomie onherstelbaar aantasten.
De kritische opmerkingen die de redactie formuleerde bij een ambitieus investeringsplan van de hoofdredactie, dat amper een half jaar geleden werd gepresenteerd, werden in de wind geslagen. De redactie lijkt met het collectief ontslag de prijs te betalen voor ernstige fouten van het management van de krant. Zij vragen zich af waarom er in het plan zeer ingrijpend wordt gesnoeid in het personeelsbestand, terwijl er geen ingrepen worden voorgesteld om de redactietop af te slanken.
De redactie van De Morgen vraagt opheldering over de cijfers van het plan. Zij sluiten acties in de komende weken niet uit.
Deze blog wil een dialoog opstarten met iedereen die over dit collectief ontslag, en, bij uitbreiding, de onafhankelijkheid van de krant, wil reageren.
