Op een woensdag in juli vertrok ik thuis voor een lange trainingsrit. Ik had geen speciale bestemming. In dat geval is het meestal de richting van de wind die de keuze bepaalt. Het is gemakkelijker om te vertrekken met wind op kop en aan te komen met wind in de rug dan andersom. Er hing een licht wolkendek en de temperatuur was aangenaam. Ik had ervoor gekozen om ‘op souplesse’ te gaan rijden en was vertrokken naar het zuidwesten.

Na een uurtje peddelen stond ik op het grondgebied van de gemeente Vorselaar. Het leek alsof mijn fiets me naar deze bestemming had gebracht, heel vanzelfsprekend. Bijna zonder erbij na te denken had ik bij elke splitsing van de weg een keuze gemaakt: ga ik naar links of ga ik naar rechts? En dit was het resultaat.

Maar waarom was ik juist daar? Hoe bewust of onbewust zijn de keuzes geweest die ik onderweg heb gemaakt? Ben ik eigenlijk zo vrij om te kiezen? Ik test dit soms wel eens uit door tijdens het rijden pas op het laatste nippertje te beslissen. Wat zal het worden, links of rechts? Kan ik de keuze, eens ze gemaakt is, nog veranderen, of ligt ze eigenlijk al vast nog voor ik kies? Is de vrijheid misschien alleen maar een illusie?

Als een tocht geen concrete bestemming of doel heeft, lijken de beslissingen af te hangen van ‘willekeur’… de ‘keur’ van de wil. En wat is daarbij dan de rol van het toeval?  Ach ja, op de fiets heb je veel tijd om te na te denken……

Maar of het nu toeval was of niet, na een uurtje fietsen bevond ik me in Vorselaar. En telkens als ik hier voorbij kom, gaan mijn gedachten naar vroeger. Want als kleine jongen was ik hier ooit op kamp geweest met de jeugdbeweging. We kampeerden toen op een boerderij in het gehucht Vispluk.

Ik zie aan de kant van de weg een informatiebord staan van de gemeente en stap van de fiets. Op het stratenplan begin ik te zoeken naar het gehucht. Een oude man die een paar meter verder is, draait zich om en keert op zijn stappen terug . “Daag, zoekt ge iets?”  Ik vertel hem wat ik wil vinden op het bord.

De man praat over de straat waarin we ons bevinden en waar hij woont: het is de Vispluk. Vroeger woonde hij in de boerderij aan de overkant, en tegenwoordig een eindje verderop. Het kartonnen doosje met de zes eieren dat hij in zijn handen heeft, is bestemd voor zijn zoon, die ook in dezelfde straat woont. Ik vertel hem van mijn kamp als kleine jongen en vraag of hij de zandweg kent die naar het kasteel leidt. In het hart van de gemeente Vorselaar ligt namelijk een prachtig kasteel omringd door een groot beukenbos dat reikt tot vlak bij de kerk. Tussen de kerk en het kasteel is er een magistrale dreef, als een levensader. Het schone kasteelvolk heeft indertijd een weg aangelegd recht naar de hemel. De man is vertrouwd met het domein en kent er de paadjes en dreven. Hij vertelt van de bewoners en hun geschiedenis. Met de vorige eigenaar en baron had hij een goede relatie. De baron kende zijn buren en bracht elke maand een bezoek aan de omliggende boerderijen.  Die contacten en hun relaties leidden tot het leveren van kleine diensten en zo was het toezicht en onderhoud van het domein verzekerd.

Mijn verblijf op het kamp in Vorselaar was tijdens een Paasvakantie. Het is nu al bijna vijftig jaar geleden. We sliepen in de stal van een boerderij op strozakken die we zelf hadden gevuld. Ik weet nog dat er op een nacht sneeuw was gevallen, maar ik kan me niet herinneren dat ik  kou heb geleden. Op het kamp waren er twee of drie koks, oudere gasten waar wij naar opkeken. Op een morgen gebeurde er iets bijzonders, ik zal het beeld nooit vergeten. Een van de koks heette George. Hij stond te plassen tegen de muur van de oude schuur. Het gebouw was erg vervallen, de muren waren verzakt en stonden bol. Het lage pannendak was bedekt met een dun laagje sneeuw. George stopte met plassen, knoopte zijn broek dicht en de muur die hij pas had bewaterd, stortte in. De reputatie van George was vanaf toen een feit.

Op de boerderij waar de man heeft gewoond, kwamen er ook vaak jongeren kamperen. Ze sliepen in het hooi op de zolder.  Maar van de boerderij waar wij verbleven, kan de man weinig zeggen, tenzij dat er nu waarschijnlijk een andere gebouw staat. 

Ik vertel hem dat wij van thuis naar onze kampplaats zijn gefietst. Op een dag hebben we ook een ‘koers’ gereden rond het kasteel. Ik herinner me nog precies dat het traject een groot vierkant was. En ik vraag of hij de paden en dreven rond het kasteel kent.

Met onze kleine fietsen staan we te drummen aan de startlijn voor de boerderij. Ik ben zenuwachtig, ga ik ze wel kunnen volgen? Na de start stuiven we weg over de betonbaan, dan draaien we links een brede zandweg op. Van krachten sparen is er geen sprake, volle gas vooruit door het mulle, stoffige zand. Als we het bos hebben bereikt, wordt de ondergrond harder en minder uitgedroogd, maar de snelheid gaat omhoog. De dreef is eindeloos lang. Ik zie mijn tegenstrevers van me weg rijden en mijn benen kunnen niet meer harder…

De oude man vertelt me over de paadjes en dreven rond het kasteel. Tijdens de vele nachten dat hij slecht kon slapen, koos hij er dikwijls voor om een fietstocht te maken. De paden van het kasteeldomein waren verhard en je kon er goed over rijden. Achter de boerderij was er een pad dat tot aan het bos liep. En aan de achterkant van het kasteel kon je met een ander pad terug naar de bewoonde wereld.

Mijn gedachten dwalen weer naar het kamp. Het is alsof ik in de dreef sta, tijdens het grote nachtspel.

De lichtbundels van onze zaklampen dartelen als schimmige figuren tussen de zwarte boomstammen. Ik houd angstvallig een oog op de gestalte van onze leider en waag me niet te ver uit zijn buurt. Het spel zal ongetwijfeld goed zijn afgelopen, ik herinner me niets van een nachtmerrie…

De man vertelt verder over de nakomelingen van de baron. Ze waren niet al te snugger, één zat er bij hem in de klas. In zijn latere leven had hij twaalf stielen en niet veel succes….  “Als je verwacht dat de gebraden kiekens in je mond komen gevlogen…” Ik neem afscheid van de man en zet mijn tocht verder. Ook hij zet zijn tocht verder, met een doos vol eieren voor zijn zoon.