De analyse van de culturele functie bij 2 organisaties of projecten.

Voorbeeld 1: Koninklijk Belgisch Instituut voor natuurwetenschappen (museum)

--> Bezocht op 13/03/2016

Het Koninklijk Belgisch Instituut voor natuurwetenschappen of anders gezegd, het natuurmuseum, heeft mijn nieuwsgierigheid op verschillende vlakken weten te raken . Niet alleen maakt het museum gebruik van visuele middelen die zo levendig zijn zodat de bezoeker in de mogelijk wordt gesteld mee te stappen in het verhaal, het maakt ook gebruik van DOE-opdrachten die zijn publiek interactief laat meedenken en meedoen. Omdat men deze vorm van participatie aan cultuur zo uitnodigend en laagdrempelig maakt zorgt men voor een kans op verhoogde deelname ervan. Ik zou ook wel stellen dat men tracht cultuur kwaliteitsvol in te vullen. Voor een toegangsticket betaal je als volwassene €9,50 (extra voorstelling inbegrepen). Kinderen betalen €7 en iedere eerste woensdag van de maand is de inkom gratis voor iedereen. Op deze manier kunnen ook de meest kwetsbare groepen genieten van een beetje kunst en cultuur.

Het museum bestaat uit 4 verdiepingen met telkens een ander thema. Daarnaast is er telkens een extra voorstelling voorzien die de bezoeker telkens weet te verassen. Dit keer was het de WOW-voorstelling die het voornamelijk heeft over het leven van dieren in het wild. Het natuurmuseum is een museum dat heel vaak door scholen wordt bezocht en dus speelt het extra in op de interesses van jonge kinderen. Maar ook volwassenen worden geboeid door het schouwspel van levensechte visuele middelen in combinatie met geluid en gevoel. Het museum probeert duidelijk zoveel mogelijk in te spelen op de zintuigen van zijn bezoeker. Daarnaast heb ik ook opgemerkt dat men professionelen inzet die op een speelse manier de toer in het museum gaan doen met groepen van kinderen. Men gaat dus al van kinds af aan cultuur gaan inleiden op een leuke en interactieve manier. Men leert iets bij, men is geboeid. En dit is juist de sleutel tot verdere participatie aan cultuur. We hebben het hier over de excentrieke, en nog belangrijker, de intrinsieke waarden en effecten van cultuur.

Het natuurmuseum benadert cultuur vooral met een enge (smalle) focus. Dit vooral omdat het zich richt tot het bereiken van individuele effecten. Men wil zoveel mogelijk bezoekers inleiden in de cultuur en/of iets bijbrengen (kennis, ervaring) en laten ervaren op individueel niveau. Iedere bezoeker ervaart zijn of haar bezoek aan het museum dan ook op zijn eigen manier. Dit museum benadert dus cultuur met een enge focus en met instrumentele effecten als gevolg. Wat de intrinsieke effecten betreft gaat het hier meer over het kunnen meestappen in een verhaal wat men nu niet meer voor mogelijk acht. Het kunnen denken over een onderwerp die de dag van vandaag geen realiteit meer is (cfr dinotijdperk, oermens), fantasie aanspreken, mensen een ervaring laten opdoen die iets bijbrengt en teweegbrengt. Ik heb alvast zin in meer cultuur!

Cultuur wordt in dit museum vooral gebruikt als product. In het museum zien we vooral erfgoed en dit zowel materieel als immaterieel. Wat materieel erfgoed betreft gaat het hier vooral over goed bewaarde zaken uit het verleden, vondsten, … Wat immaterieel erfgoed betreft gaat het vooral over de daar aangebonden kennis, verhalen en gewoontes.

Het is wel duidelijk dat hier vooral aan cultuurbewaring wordt gedaan. Oude kennis wordt gepresenteerd en overgedragen aan volgende generaties. Voor mezelf kan ik wel zeggen dat ik dit op een dynamische manier heb beleefd. Dit komt omdat men leuke, interactieve opdrachten in bepaalde thema’s heeft gebruikt. Via deze opdrachten herinner ik me ook veel sneller welke boodschap erachter zat. We kunnen ook spreken over cultuurbeleving. Het natuurmuseum zet echt in op cultuurinleiding vanaf een jonge leeftijd. Op die manier krijgen kinderen de kans op een eerste kennismaking in cultuur. Die eerste cultuurbeleving blijft hopelijk wel hangen dankzij de leuke, spontane manier waarop het aangeboden wordt. Kinderen worden begeleidt en ondersteunt in hun (meestal eerste) tocht door het museum waardoor ze echt de kans krijgen om op eigen tempo cultuur te leren kennen. Ik zag bijvoorbeeld dat elke groep begeleide kinderen om de zoveel tijd een kring vormden rond een voorwerp en daar vragen mochten over stellen. Het was leuk om te zien hoe nieuwsgierig deze kinderen waren en hoe elk van hen een eigen visie heeft op wat ze voor hen zien. Op deze manier brengt het museum echt iets bij denk ik! Volwassenen waren iets meer op zichzelf gewezen en een gids bij volwassenen zag ik niet aan het werk. Ik weet wel dat dit eveneens mogelijk is. Of er aan cultuurspreiding wordt gedaan, vind ik een moeilijke vraag. Een museum vergelijk ik graag met een openbare bibliotheek. Kennis wordt er dagelijks uitgewisseld maar in de plaats van het te lezen, ervaart men het op een volledig andere manier. In die zin wordt er dan wel aan cultuurspreiding gedaan volgens mij. Zaken uit het verleden en het heden worden verspreid en zo ook doorgegeven.

We kunnen hieruit besluiten dat de sociale interventie strategie van het natuurmuseum vooral die van de cultuurconsumptie is. Dit omdat de beleving en overdracht van cultuur vooral gebeurd op individueel niveau. Het doel van het museum is dat hun publiek deelnemers worden die op hun beurt een inleiding krijgen in de cultuur (vooral kinderen) of mee participeren aan cultuur. Men tracht hun deelnemers zo goed mogelijk te betrekken in hetgeen ze willen brengen door gebruik te maken van leuke opdrachten (luisteren, voelen, educatieve spelen, …). Men gaat hun deelnemers begeleiden en ondersteunen in het bijbrengen en begrijpen van deze vorm in cultuur met al zijn gewoontes en materiële en immateriële in zowel het verleden als in het heden.