Ik denk dat, wanneer men zelf kunsteducatie wil begeleiden, men eerst zelf tot voldoende inzicht en reflectie wat kunsten betreft moet komen (productieve kunsteducatie). Jaren ervaring gaan hier waarschijnlijk aan vooraf. Kunsteducatie gaat niet enkel over het overbrengen van kennis maar ook over het laten beleven, het toevoegen van waarde, het laten meedoen, enz. Wanneer men tot zowel actieve en reflectieve kunsteducatie wil komen, en hierin in de mogelijkheid zijn om er kritisch over na te denken en te reflecteren, moet men volgens mij een heel proces hebben doorlopen. Mijn grootste uitdaging zou zijn dat proces zelf te doorlopen zodat ik die expertise kan opdoen om bepaalde zaken te kunnen overdragen aan mijn doelpubliek. Leren zaken vanuit een ander perspectief zien. Wat je zelf niet voelt kan je immers niet (echt) overbrengen bij anderen.

Daarnaast zou ik nog meer inzicht moeten creëren in de geschiedenis van kunst en cultuur. Enkel via deze manier kan je de lange weg die men heeft afgelegd en het paradigma der cultuur en participatie begrijpen. Met dat in je achterhoofd ga je dan ook aan de slag. Men weet vanwaar men komt en naar waar men wil streven, welke doelen men wil bereiken.

Kunst is hoe dan ook bewust of onbewust getint naar de rugzak van zijn kunstenaars. Dit is zeker oké maar mag ook niet overheersen. Een bepaalde mening of keuze mag niet worden opgedrongen aan zijn publiek. Het is namelijk de bedoeling dat mensen via vormen van kunst en cultuur tot zelfreflectie komen en worden aangezet om zelf dingen te doen. Ik zou het er moeilijk mee hebben om iets te presenteren waar ik niet in geloof of een rol te spelen van iets wat ik niet wil zijn. Mijn uitdaging ligt dus in het durven loslaten van mijn eigen rugzak en me in te leven in de leefwereld van mijn publiek!

Tot slot moet je als sociaal werker in de cultuur in staat zijn om anderen te begeleiden in de mogelijkheid om zelf te kunnen kiezen. Je moet steeds vertrekken vanuit positieve vrijheid! Daarbij mag je ook niet uit het oog verliezen wat de samenleving verwacht. Hier komt de discussie tussen de autonome burger en de ideale samenleving naar voor. Voor mij zou het een uitdaging zijn om een evenwicht te vinden tussen enerzijds diverse doelgroepen en anderzijds de samenleving in zijn geheel. 

Mijn grootste doelstelling zou zijn om het museum een welbepaalde visie te laten uitdragen en tegelijkertijd het publiek in de mogelijkheid stellen om rijke ervaringen op te doen. Dit zou ik als medewerker graag gerealiseerd zien door het experimenterend leren. Hier gaan mensen zelf op ontdekking en verzamelen ze kennis aan de hand van het materiaal dat hen wordt aangeboden en hun eigen capaciteiten. Op deze manier vertrekt het leerproces vanuit het individu en niet vanuit het object (= positieve vrijheid). Zo kan leren een actief proces worden door interactie tussen het individu en het aangeboden materiaal. Dit leerproces wordt op zijn beurt dan weer ondersteund door ruiken, zien, voelen, begrijpen, herkennen, inkaderen, categoriseren en gebruiken. Het publiek doet nieuwe kennis op door ervaring en uitvinding. Om de mensen dan ook nog actief te laten participeren zou ik een reflectie moment voorzien waar men in de mogelijkheid is om indrukken en ervaringen te kunnen uitwisselen, vragen te stellen, kritische bedenkingen te geven, enz. We gebruiken de kunstinteractie als methode.

Door het publiek zelf aan de slag te laten gaan met zijn eigen beperkingen en mogelijkheden kan je als museum een heel breed doelpubliek betrekken. Naargelang leeftijd, capaciteit en kennis kan een gids zijn manier van kennisoverdracht aanpassen. Concreet betekend dit dat, wanneer er wordt gewerkt met jonge kinderen, pubers en mensen met een mentale beperking, er extra moeten worden ingezet op reflectie momenten. Een gids kan bijvoorbeeld de kinderen rond een bepaald object laten verzamelen en vragen ‘wat zie je?’. Vandaaruit kan men dan een dialoog opzetten. Ik ben er van overtuigd dat er op deze manier een ervaring, een beleving tot stand wordt gebracht. Men gaat niet louter presenteren, men zorgt dan deze mensen kunnen meedenken en meevoelen, misschien wel meedoen.

Daarnaast vind ik visuele voorstelling heel belangrijk. Dan heb ik het niet over louter een afbeelding presenteren maar eerder over zaken waar men kan voelen, ruiken, horen, zien hoe iets is geweest, nog is of zal zijn. Op deze manier worden mensen betrokken en gaan ze actief mee participeren in een verhaal waar ze hopelijk een rijke ervaring aan hebben overgehouden en er op die manier kennisoverdracht is. Ik denk bijvoorbeeld aan de presentatie over de ‘oermens’. Als medewerker zou ik ervoor zorgen dat er beeldmateriaal voorhanden is, ingekleed in een leuke zithoek, waar men kan zien hoe de oermens vroeger leefde. Daarnaast zou het ook leuk zijn als er in het museum ook geluiden te horen zijn van die oermensen en er materiaal voorhanden is waar mensen kunnen voelen aan de kledij die men vroeger droeg. De kers op te taart is om dan effectieve doe-opdrachten te verwerken tijdens de rondleiding. Ik denk bijvoorbeeld aan een simulatie (op bijvoorbeeld een IPad) om wild te vangen. Kinderen vinden dit leuk maar ook volwassenen zullen dit zeker en vast leuk vinden. Het voegt waarde toe aan een bezoek en ondersteunt de leerprocessen van een individu.

De duur van een rondleiding zou ik ook aanpassen aan de leeftijd en daarnaast zou ik ook een rondleiding afsluiten aan de hand van een cirkelgesprek waar men ervaringen kan uitwisselen. Het zou ook leuk zijn mocht er een ruimte zijn waar mensen kunnen ontspannen (spelen of iets drinken) Op deze manier doe je als medewerker opnieuw beroep op de positieve vrijheid van mensen en op de laagdrempelige diensten die je wil aanbieden. Tot slot is de feedback van het publiek de belangrijkste feedback! Als medewerker zou ik verschillende manieren installeren om het publiek te bevragen. Tijdens een cirkelgesprek kan bevraagd worden of er opmerkingen zijn maar mensen zouden ook anoniem een formulier kunnen invullen indien men dat wenst. Ook van thuis uit zou men via de website een formulier kunnen invullen.

Kortom: als medewerker zou ik het vooral belangrijk vinden om, naast het aanbod voor volwassenen, ook een aanbod te kunnen doen voor de allerkleinsten (= investeren in de culturele habitus). Een eerste inleiding in de cultuur gebeurt het best tijdens de kindertijd. Als dit dan op een leuke en interactieve manier gebeurt en kinderen dit ervaren als een leuke ervaring, is de kans groter dat ze later nog meer participeren aan cultuur maar ook terug willen komen met hun kinderen en zo kennis kunnen overdragen. Kinderen doen op deze manier ook kennis op om zaken creatief op te lossen. Mocht ik medewerker worden de kunst-educatieve werking van een museum, dan zou ik opteren voor een museum dat luistert naar zijn publiek en het effectief ook iets te bieden heeft.