De drie werken van cultuur

è Cultuur socialiseert: ze brengt mensen dichterbij en introduceert hen in de sociale orde. Ze leert hen gangbare betekenissen. Bv: eetcultuur, slaapcultuur, zorgcultuur, … à al deze verschillende culturen haken in op elkaar, schuren, botsen, passen. = communicatie wanneer er gedeeld wordt! Fundament van cultuur = betekenissen blootleggen, uitlokken, bespreekbaar maken. We doen permanent aan cultuur. Cultuur is waardeNvol.

è Cultuur kwalificeert: cultuur vormt mensen, kennis en vaardigheden worden opgedaan, men leert wat men leuk en lelijk vindt, men leert normen en waarden (= cultiveren). Cultuur leert mensen om keuzes te maken, om te rangschikken en te ordenen (=kwalificeren). We stellen ons ook de vraag hoe we bovenstaande moeten doen. Hoe gaan we gaan kwalificeren en cultiveren? ( =construeren)

è Cultuur subjectiveert: autonomie staat voorop, een eigen plek verwerven, kritisch zijn, hiërarchieën omverwerpen en de maat veranderen. Er is altijd een andere blik op cultuur mogelijk die worden aangereikt door andere culturen. Alles wat is, kan ook anders zijn. anders blijft altijd alles bij het oude. De regel doorbreken is de regel (=onmaat in maat).

Gemeten cultuur, een kleine inventaris (‘de kwestie van cultuur als zingever’)

Opgelet. In cultuur kan er maar weinig worden gemeten. Tegenwoordig is alles gebaseerd op evidence-based beleid maar hierdoor verdwijnt de essentie van cultuur. Waarden en normen hoe meet je dat? Het onmeetbare van cultuur mag men niet vergeten.

è Effecten op cognitief vlak: Cultuur draagt bij aan zelfreflectieve kennis. Het is een manier van kennen die je elders niet vindt.

è Effecten op de gezondheid: deelnemen aan betekenisvolle activiteiten draagt bij aan ons welzijn, althans aan het gevoel van mensen ervan.

è Welke ervaringswaarden (excentriek – intrinsiek) realiseert cultuur?: het levert ons ervaringen op die ons doen nadenken en die we gebruiken om onze sociale identiteit aan de orde te stellen.

è Effecten op de economie: multiplier-effect = gesubsidieerde cultuur zorgt voor (in)directe werkgelegenheid. Hoe groot die impact is, is niet duidelijk. Cultuur als motor voor de heropleving van steden of stadsdelen (werkt maar pas na 15-20 jaar). De culturele aantrekkelijkheid in een stad om er te wonen draagt ook bij tot economische groei. Cultuur en creativiteit hangen nauw samen. Een hoge bevolkingsdichtheid zorgt voor meer creativiteit en dus wordt de economie van de cultuursector gunstig bevordert.

è Effecten op het sociale weefsel: wie meer aan cultuur participeert, bouwt meer sociale relaties op en omgekeerd.

Cultuur, autonomie en de Vlaamse gemeenschap

Cultuur speelt een onmisbare, gemene rol in de vernieuwing en dynamisering van gemeenschappenà door dingen in discussie te stellen, een stem te geven, nieuwe gemeenschappen te creëren, …

è De gemeenschap en haar politieke dimensie: cultuur is nauwelijks in beeld bij de politiek, er wordt flink op bezuinigd. Nochtans is er een onmisbare rol tussen de gemeenschap en cultuur.

è Paradox: hoe autonome ruimtes en autonome mensen samenhangen met de gemeenschap: toenemende autonomie van cultuur onder vuur à als externe factoren (zoals politiek) haar bepalen is ze gedoemd tot mislukken. Er is ook een toenemende druk op creativiteit à door de vermanaging van de zorg ligt de autonomie van de mens onder druk (stress, armoede, …). Autonomie staat niet tegenover de relevantie van kunst à kunst is tegelijk sociaal en autonoom.

è Het gemeen van de cultuur: individuele vrijheid los van gemeenschapsstructuren bestaat niet. Gemeenschap is zekerheid, geeft je individuele vrijheid vorm. Duurzame economie = solide gemeenschap. Cultuur is, samen met onderwijs, het fundament van een gemeenschap! In een samenleving zonder cultuur is de burger een consument en niet langer een autonoom wezen.