Drie factoren voor een kritische invulling van participatie:

1.       -  De hedendaagse toename van sociale ongelijkheid.

2.       -  Economische ongelijkheid

3.      - Culturele stagnatie à geen of onvoldoende antwoord op sociale ongelijkheid als verklarende factor voor het gebrek aan cultuurparticipatie. Wordt vaak aanzien als ‘dit aanbod staat ons niet aan’. Kunst is weggelegd voor welgestelden want de leefwerelden die er worden aangereikt zijn niet hun leefwerelden.

Ongelijke cultuurparticipatie heeft 2 participatie dilemma's

-          In hoeverre kan/mag een persoon worden ingewijd in een cultuur zonder dat zijn vrijheid wordt aangetast à bv: vrijheid in afwijken van ‘de goede smaak’.

-          In welke mate het gerechtvaardigd is om de voorkeuren van mensen te verwerpen. Kunnen we verandering brengen in deze voorkeursstructuur bij de betrokkenen indien ze zelf zouden mogen kiezen wanneer de alternatieven bekend waren?

è Gedwongen tussen de autonome burger en ideale samenleving die gedragen wordt door een gedeelde cultuur à debat tussen cultuuridealisme en cultuurrelativisme.

Positieve vrijheid

Cultuur gaat niet langer over het overdragen van voorkeur, maar wel om het scheppen van sociale condities waarin eenieder de mogelijkheid krijgt om zelf een voorkeur te ontwikkelen of zelf te bepalen of men al dan niet deelneemt aan bepaalde culturele activiteiten = positieve vrijheid. Mensen moeten beschikken over de capaciteiten om keuzes te maken. Als sociaal werker moeten we de mogelijkheden van deze mensen vergroten zodat ze een divers cultuurpalet leren kennen en op die manier keuzes leren maken.

Oordelende openbaarheid

Oordelend vermogen wordt gevormd door oordelende openbaarheid maar dit is verdwenen. Communicatief handelen kan dit opnieuw installeren. ‘Het handelen van een gemeenschap met redelijke argumenten om tot een consensus te komen. Manier om het systeem te verbinden met de leefwereld. Dit handelen is gericht op wederzijds begrip, een machtsvrije dialoog (bewust zijn voor verandering). Middel om kritisch te gaan reflecteren over grenssituaties en over te gaan tot verandering. Is mijn situatie nu noodlot of niet? De vraag blijft of dit wel kan want macht is immers een onderdeel van de samenleving en kan die discussie van ongelijke cultuurparticipatie hier dan los van gezien worden? Herverdeling van macht à democratie, empowerment en macht zijn het proces tot zeggenschap en macht. Maar er is weerstand voor een verandering in structuren.

Discussie ongelijke cultuurparticipatie

Waarom wordt de discussie voor ongelijkheid in cultuurparticipatie enkel voor kansengroepen gevoerd? Het cultuuraanbod is te eenzijdig. Het vertrekt en het eindigt bij de middengroep. De cultuurproductie is altijd deels getekend door de culturele achtergrond en leefwereld van het personeel. Brede lagen van de bevolking komen niet in beeld.

Voorwaarden participatiestrategieën

Ten 1^ste moet het de positieve vrijheid bevorderen. Ten 2^de is het een breder plaatje en nooit volkomen. Ten 3^de gebeurt het altijd in een context en ten 4^de moet worden geïnvesteerd in de culturele habitus met klemtoon op kinder- en jeugdjaren (thuis en op school)

è Het beleid voorziet het voorwaardenscheppend kader

è De participant ontwikkelt zijn vermogens en verlegt diens grenzen

Participatiemethoden

Ø  Kunstinteractie als methode: kansengroepen gaan actief participeren aan het creëren van artistieke symbolen. Ze zijn voornamelijk de producenten en niet enkel de consumenten.

Ø  Lokale trajecten als afstemming: ontwikkelen van een gedeelde visie en aansluitende praktijken op lokaal niveau. Verschillende lokale initiatieven gaan samenwerken aan een gedeeld beleid. Op deze manier wordt integraal en transversaal werken mogelijk. De erkenning van culturele gelijkwaardigheid staat hierbij centraal.

Ø  Transversaal handelen als vernieuwing: datgene als thema nemen wat net tussen de mazen het net valt en op die manier een wijk en zijn burgers betrekken.

è Gemeenschappelijke noemer: vitale coalities