Knoedels, kruiden en Krakowers ? Mis ! De gastronomische scène van de koningsstad is zo uitgebreid als nergens anders in het land: van traditionele culinaire tempels tot melksalon, van Pools tot Japans, alles is aanwezig. Het aantal gebakjes dat herinnert aan het multiculturele verleden van de stad is talrijk.. Van de Joden, die ooit een derde van de bevolking uitmaakten, is de voorliefde voor zoetzuur overgebleven. Uit de tijd van de Habsburgers hebben de Krakowers Hongaarse en Oekraïense gerechten, en natuurlijk de geliefde koffiehuiscultuur, overgenomen. Meerdere uren per dag in een café doorbrengen heeft in Krakow niets aanstootgevends: bij het ontbijt verdiept men zich in de roddelrubrieken in de krant, ontmoet vrienden en denkt na over reizen in het niets.
Ook de Italianen, die zich geestesverwant voelen met de katholieke levensvreugde uitstralende, enigszins anarchistische Polen, laten zich graag inspireren. Tussen het station en de Wawelvindt men talrijke Italiaanse restaurants.
De Krakowers gaan graag uit. U ziet ze op de terrasjes op de Rynek en in de kelderbars. Ze hebben genoeg geld voor bigos en borchtsh, maar op stand uit eten gaan kunnen maar weinigen zich veroorloven. Daarom zijn in de betere restaurants de buitenlanders grotendeels onder elkaar. Ze worden door de kelners in het Engels, zelden in het Duits, aangesproken en bijna altijd is de menukaart meertalig. Als u eenmaal afziet van de culinaire tempels, gaat het er in de restaurantjes losjes en nonchalant aan toe. Slechts weinig restaurants hebben rustdagen. Ze openen bijna altijd om 12 uur en sluiten tegen middernacht.
Niet voor niets wordt Krakow een van de best bewaarde steden van de wereld genoemd. Veel van het meer dan duizend jaar oude verleden is authentiek gebleven en het gezellige drukke Rynek Glowny is het grootste middeleeuwse marktplein van Europa. Krakow, ooit de hoofdstad van Polen, telt dertien theaters, veertig musea, meer dan honderd kunstgalerijen en zon 160 katholieke kerken. Alle bouwstijlen zijn aanwezig in de stad: gotiek, renaissance, art deco. Kazimierz, de joodse wijk, kreeg wereldbekendheid via de verfilming van Schindlers List. Connections biedt nu Krakow aan als citytrip met een reeks excursies als optie. Zo kan je de spectaculaire zoutmijnen van Wielicka en het concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau bezoeken. Ook de moeite is de Communist Tour, een tocht te voet en per tram nar Nowa Huta. Daar ontstond midden in de velden rond de stad een immense fabriek die het land na de oorlog van staal moest voorzien en duizenden arbeiders en boeren lokte.
Een weekendje Krakow kan vanaf 299 euro, inclusief vluchten, drie overnachtingen en een stadswandeling.
NIEUWE TOERISTISCHE ATTRACTIE VANAF KRAKOW : DE PAUSELIJKE TREIN
Op 3 juni openden de Poolse regionale spoorwegen van de provincie Malopolska (Klein Polen) een nieuwe lijntreinverbinding, genoemd « de pauselijke lijn ». Deze lijn verbindt de stad Krakow met Wadowice, de geboorteplaats van wijlen paus Johannes Paulus II. Het traject gaat door de verschillende plaatsen verbonden met de Poolse paus, zoals : het Heiligdom van de Heilige Maagd in Lagiewniki en het Bernardijnenklooster in Kalwaria Zebrzydowska (ingeschreven op de lijst van Werelderfgoed van Unesco). Speciaal voor deze uitzonderlijke lijn werd een nieuwe, moderne en gezellige - met pauselijke kleuren - trein geconstrueerd. Er zijn 152 zitplaatsen, waarvan 8 voor personen met beperkte mobiliteit. Tijdens het traject wordt een film vertoond over het leven van Johannes Paulus II.
De « pauselijke » trein rijdt dagelijks drie maal uit. SEr zijn speciale prijzen voor groepen en men kan de trein ook afhuren.
Poolse reisflarden (van enkele jaren geleden). Deel 3
Auschwitz en Birkenau, twee namen die mij nog altijd stil doen worden. Het is voor mij de tweede maal (ondertussen heb ik hier al viermaal geweest) dat ik deze kampen bezoek, maar deze maal volg ik de gids niet. Ik wil het op mijn maner beleven, in stilte, in mijn eigen gekeerd. Het klinkt misschien vreemd maar hier zou ik uren willen rondlopen, dan pas kan je een heel klein stukje ervaren hoe mensen hier geen mensen meer waren.
De laatste avond eten we met zijn allen nog eens in Da Pietro, een sfeervol Italiaans restaurant in een middeleeuwse kelder. Ik word een beetje weemoedig, inwendig triest. De week is razendsnel voorbijgegaan. Ondanks het hele drukke programma is iedereen toch een boeiende ervaring rijker denk ik. Een groepsreis is niet altijd gemakkelijk te organiseren maar ik ben er zeker van dat enkel de positieve punten ons zullen bijblijven.
Ik zie een oud vrouwtje naar mij toe komen, een bloemenverkoopster. Een verfrommelt vrouwtje, denk ik bij mezelf, versleten kleren en een hoofddoek op. Ze houdt enkele roosjes in haar oude hand en glimlacht. Ze lijkt me verlegen, vindt het misschien erg dat ze ons moet lastig vallen. Twee roosjes verkopen op een avond, dat lijkt me al een uitdaging voor haar.
Op de terugweg naar ons hotel kijken we voor de laatste maal om naar de Sukiennice, de lakenhal op het grote marktplein. Een rilling loopt langs mijn rug, is het van het koude briesje of is het omdat ik afscheid moet nemen van mijn geliefde. Ik word een sentimentele dwaas denk ik bij mezelf en draai mij vlug om.
Poolse reisflarden (van enkele jaren geleden). Deel 2
We hadden een prachtige gids, Sofie, vriendelijk en verstandig. Ze sprak perfect Frans en gidste ons doorheen de prachtige kathedraal en het renaissancekasteel met zijn prachtige zalen vol Brusselse wandtapijten op de Wawelberg.
Het liedje van Gilbert Becaud Nathalie klinkt doorheen mijn hoofd als we achter haar aanlopen. Zachtjes neurie ik het: La Plage Rouge était vide, devant moi marchait Nathalie, elle a un jolie nom, mon guide Sofie.
De lakenhal is s avonds prachtig verlicht en de straatmuzikanten doen hun best om ons nog in betere stemming te krijgen. De avondlijke koelte doet ons wel een beetje dichter bijeen kruipen, de kaarsjes op tafel geven ons een warme schijn. Een romantische plaats voor romantische zielen dan komt er plots een havenloos geklede man naar ons toe, een bedelaar die, niet onder de indruk van de dienster die hem steeds wegjaagt, ons blijft aanstaren met uitgestoken hand. Is dit de reden dat er zoveel privé-veiligheidsagenten rondlopen ? We hadden ze al gezien bij de wandeling langs de Planty, de talrijke bedelaars, zwervers, die dronken op de banken of het gras zitten met limonadeflessen tussen de benen, gevuld met een of andere goedkope sterke drank.
Het schitterende nazomerweer heeft ook zijn donkere schaduwkanten in Krakow. De kloof tussen rijk en arm wordt groter !
We slenterden doorheen Kazimierz, de Joodse wijk. Het is zaterdag. Sabbat voor de Joden en dus kunnen we spijtig genoeg de Joodse synagoge en het kerkhof niet bezoeken. We snuiven dus maar de sfeer op en volgen Sofie, onze gids, doorheen de straatjes en pleinen.
Doorheen een openstaand venster hoor ik het tikken van een ouderwetse schrijfmachine. In mijn verbeelding zie ik een arme schrijver die hoopt dat hij de roman van zijn leven schrijft die hem roem en rijkdom zal brengen.( De werkelijkheid was minder idyllisch. Bij een volgend bezoek kwam ik er achter dat dit een deel van een politiebureau was.)
Aan de houten schuttingen en tegen de verweerde muren hangen steeds dezelfde zwartwit affiches over de vervolgingen van de Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een jongetje met een veel te grote pet staart mij aan, het papier is reeds gescheurd. Maar toch, het is een beetje symbolisch, de verscheurdheid van de Pools-Joodse families. Veel Joden zijn er niet meer in Kazimierz. In Auschwitz en Birkenau begrijp je waarom. Je kan er nog steeds hun lijden aanvoelen.
Poolse reisflarden (van enkele jaren geleden). Deel 1
Een week van mijn leven zwerft nog ergens rond als ik dit neerschrijf. Een chronologisch, toeristisch verslag moet je van mij dan ook niet verwachten, eerder een impressie, gevoelsflarden van een reis naar Krakow.
Het is zondag 26 september, heel vroeg in de ochtend als we met zijn zessen richting Duitsland reden waar we aan de Duits-Poolse grens in Gällinchen (Cottbus) de eerste nacht zouden doorbrengen. De volgende ochtend reden we dan Polen binnen.
Het is duidelijk dat de wegen in Polen aan verbetering toe zijn. De werken zijn volop bezig maar dank zij onze ervaren chauffeur komen we zonder problemen aan ons hotel in Krakow.
Dan volgt onze eerste cultuurschok Ons hotel (wat later een studentenhome zou blijken !): een receptie met een cola-automaat als bar, een oude lift, uitgesleten trappen en lange gangen zoals in een pensionaat. Overal deuren en achter die deuren nog eens deuren. Onze kamers, twee naast elkaar gelegen ruimten met gemeenschappelijke wc en douche + lavabo (zonder stopje !). Mijn eerste indruk is dat ik terug in t leger zit. Een Spartaans ingerichte kamer: een bed, een kast, een tafel met twee stoelen, een nachtkastje met lampje en oude radio, en één laken en één handdoek. Dat was het. We konden toch slapen.
De volgende morgen, een tweede verrassing. Het ontbijt. Een grote refter vol met hangende witte bollen (de verlichting). Een bordje met eierpap en spek, sneetjes oud brood en straffe koffie. Een poes die miauwt in de keuken. Het is dinsdag 28 september, een stukje authentiek Polen uit het Communistisch tijdperk.
Het is nog schitterend nazomerweer, zeker 25 ° graden in de zon. Er heerst een gezellige drukte in de straatjes van de binnenstad en zoals wriemelende mieren trekken ze allemaal naar de Rynek, het enorme marktplein met de lakenhal. Ook wij worden aangetrokken naar die ene verzamelplaats die nu vol staat met tientallen terrasjes. Zomers druk en gezellig. De zonnekant van Krakow hebben we leren kennen.
Als je op zoek bent naar een gids om Krakow te leren ontdekken, in groep of individueel, neem dan eens een kijkje bij cooltourcompany, uitgebaat door jonge mensen. Je hoeft niet op voorhand te reserveren, een telefoontje of mail volstaat en je treft elkaar op een vaste plek op de Rynek. Je kan hier eveneens een privégids huren. De gidsen spreken verschillende talen. Een gidsbeurt kost 10,00 , studenten 8,00 . Volgende mogelijkheden worden aangeboden: verkenning van de Oude Stad, de Joodse wijk Kazimierz + in de voetstappen van Oscar Schindler, Auschwitz-Birkenau, zoutmijn Wieliczka, Zakopane en het Tatragebergte.
Wie houdt van wodka of eens de verschillende soorten wilt proeven moet zeker eens de Bar Wodka bezoeken. Deze pub is gelegen in de ul. Mikolajska 5, dicht tegen de Rynek Glowny.
Voor wie (nog) niet zo vertrouwd is met Poolse wodka volgt hier een opsomming van enkele soorten:
Pure wodka:
Wyborowa: zeer populair, is bij ons eveneens te koop o.a. in Delhaize.
Debowa
Luksusowa
Chopin en Belvedère: dit zijn de exclusieve, luxe soorten in een heel mooie fles. Ideaal als geschenk maar anders veel te duur.
Aromatische wodka:
Zubrowka: Zeer bekende Poolse wodka met de bizon op het etiket. Zeer speciale smaak, je houdt ervan of niet. Er zit een grassprietje in waarvan men zegt dat er een bizon op geplast heeft en dat dit de speciale smaak geeft. Poolse humor !
Men kan het ook drinken met appelsap en dan noemt men het Tatonka of Szarbotka.
Krupnik: Honingwodka, in de winter heerlijk. Kan ook gedronken worden aangelengd met citroensap en heet water. Men noemt het dan: Krupnik z wrzatkiem.
Wisniowka: Kersenwodka, eveneens een favoriete wodka bij de Polen. Velen maken hem thuis zelf.
Zurawinowka: Veenbessenwodka.
Imbirowa: Gemberwodka.
Orzechowka: Notenwodka, zeer zoet van smaak.
Zoladkowa: Kruidenwodka. Wil je de barman verrassen drink het dan eens met melk !
Pinolunowka: Men noemt deze wodka de Poolse absinth.
Balsam Pomorski: Zachte, niet zo straffe wodka.
Er zijn er natuurlijk nog meer maar met deze basis wodkas heb je al veel geproefd. Probeer het liefs niet in een keer natuurlijk !
Op de Rynek Glowny staat een oude waterpomp. De plek waar deze pomp staat is voor veel mensen een heilige plek. Men zet er vaak kaarsen en legt er bloemen neer. Op 21 maart 1980 ketende de zeventig jarige Walenty Badylak zich vast aan deze pomp, overgoot zich zelf met benzine en stak zichzelf in brand. Niemand van de omstanders kon hem redden. Het communistische regime van toen reageerde eerst niet op deze zelfdoding, om daarna het bericht te verspreiden dat Walenty Badylak gek geworden was. De ware reden voor zijn daad was echter een protestactie tegen het verborgen houden van informatie over de genocide van de Sovjet troepen in Katyn in het toenmalige Sovjetunie. Stalin gaf in 1940 de opdracht om 25.700 Polen, meestal intellectuelen en legerofficieren, dood te schieten. 4200 Polen werden gedood in de bossen van Katyn. Onder het communistische regime was het strikt verboden om hier over iets te zeggen. De officiële verklaring was dat de Nazis in 1942 voor deze slachting verantwoordelijk waren. Na de val van het communisme kwam de waarheid aan het licht. Alhoewel de meeste mensen de waarheid altijd al geweten hadden. En aldus is Walenty Badylak een martelaar geworden door zijn protestactie.
Krakow
Bij de bakker
In de wijk Kazimierz ligt het nieuw Joods kerkhof.
