Midden de jaren '80 pleegde de Bende van Nijvel een reeks bloedige diefstallen, inbraken en overvallen die 28 dodelijke slachtoffers eisten. De daders werden nooit gevat. Tijdens mijn studies aan het Gentse Hoger Instituut voor Vertalers en Tolken kreeg ik les van een professor dialectologie die perfect kon duiden uit welke streek, stad, of zelfs dorp zijn studenten afkomstig waren aan de hand van hun typisch accent en woordgebruik. Ik contacteerde toen de onderzoekscel naar de Bende of het specifieke taalgebruik van de daders onderzocht was, ik kreeg toen als antwoord dat een analyse helaas niets concreets had opgeleverd. 

Intussen bestaan er verschillende DNA-profielen van de vermoedelijke daders, oa. op basis van een bloedvlek die werd aangetroffen op een kogelvrije vest die gedumpt werd in het water van het kanaal Brussel-Charleroi in 1986. Tot op heden is nog geen enkele match gevonden via de nationale DNA-databank van veroordeelde misdadigers en het DNA van mogelijke verdachten. 

Enkele jaren terug deed ik de suggestie aan de onderzoekscel om dat DNA-profiel te proberen linken aan de databank van het genealogisch Benelux DNA-onderzoek van Familiekunde Vlaanderen ( DNA-Beneluxproject), maar dat bleek niet mogelijk door de toenmalige wetgeving. 

 

In Zweden werd in juni 2020 een cold case uit 2004 opgelost met de medewerking van beroepsgenealoog Peter Sjölund. Hij mailde me zijn aanpak: "We uploaded the DNA profile from the crime scene to the databases at Family Tree DNA and Gedmatch. There we got matches with people who have given their consent to be visible in searches by Law Enforcement. And from those matches I was able to build a network of family trees to track down the perpetrator." 

In de praktijk was er slechts een gedeeltelijke match tussen het DNA van de vermoedelijke dader en dat van individuen op die internationale genealogische databases. Aan de hand daarvan werd berekend wanneer de gemeenschappelijke voorvader ongeveer zou geleefd hebben. Sjölund dook dan in de plaatselijke bevolkings- en kerkregisters om ALLE mannelijke nakomelingen van die ene (gekende) voorvader te traceren, wat na eliminatie uiteindelijk leidde tot de arrestatie van één verdachte, wiens DNA 100% overeenkwam met dat van de crime scene. Intussen heeft hij deze en nog een andere moord bekend (lees het artikel over deze geruchtmakende zaak op: www.thelocal.se/20200916/dna-hit-brings-swedish-double-murder-suspect-to-trial-after-16-years).

DE STANDAARD (01/03/2024)

Speurders mogen voortaan in het DNA van een onbekende moordenaar kijken, om bijvoorbeeld zijn haarkleur en leeftijd te achterhalen. Het parlement keurde een baanbrekende DNA-wet goed, in de aanwezigheid van familieleden van slachtoffers. “Concreet veranderen nu vier ­zaken. Er komt vooreerst een wettelijk kader voor familiale zoekingen. Tot nu konden de speurders DNA alleen vergelijken met het erfelijk materiaal van verdachten of van veroordeelden die al in de databank zitten. Speurders mogen nu ook kijken of er een familielid van de dader in die databanken zit. Het gaat dan om mensen in de eerste graad, die voor minstens 50 procent het DNA van de dader delen: een vader, moeder, zoon, dochter, broer of zus.”

Zoeken op Y-chromosoom

In het buitenland zijn tal van voorbeelden bekend van moordenaars die zo ontmaskerd werden. In Frankrijk werd de moordenaar van Élodie Kulik (24) zo ontmaskerd. De jonge vrouw werd op 10 januari 2002 verkracht en vermoord toen ze naar haar auto wandelde. De ­dader liet DNA achter, maar werd niet geklist. Grégory Wiart werd pas ontmaskerd toen zijn vader tien jaar later DNA moest afstaan, en daarmee onbewust aantoonde dat zijn zoon de moord pleegde. “Ook onderzoek op basis van het Y-chromosoom wordt mogelijk”, zegt minister van Justitie Van Tigchelt. “Alle mannen die veroordeeld worden in een zedenzaak, zullen niet alleen hun DNA maar ook een staal van het Y-chromosoom afgeven. Die worden in een nieuwe Y-STR databank opgeslagen.” Het Y-chromosoom is een stuk van het DNA dat bij mannen overgaat van vader op zoon. Door het Y-chromosoom te vergelijken, kun je verder kijken dan een vader of een broer. Ook een verre achterneef is dan herkenbaar als een ­familielid. Sofie Claerhout, doctor in de forensische genetica aan de KU Leuven, zei in 2019 al dat het Y-chromosoom de ontbrekende schakel kon zijn om cold cases op te helderen.

Haarkleur en ogen

Daarnaast moet de nieuwe wet ook de zoektocht naar vermiste personen ondersteunen. “Onze databank met het DNA van vermisten en hun familieleden wordt gekoppeld aan de I-Familia databank van Interpol”, zegt Van Tigchelt. Daarin zit het DNA van alle overleden personen die nooit geïdentificeerd zijn en het DNA van vermiste per­sonen uit andere landen. Mensen die al jaren als vermist staan opgegeven in ons land, zouden vlak over de grens dood teruggevonden kunnen zijn zonder dat iemand een verband heeft gelegd. “Ten slotte zullen speurders veel meer informatie uit het DNA van een onbekende verdachte mogen halen, de zogenoemde genotypering”, zegt Van Tigchelt. Nu mogen ze alleen kijken of het om een man of een vrouw gaat. “Ze zullen zo een inschatting kunnen maken over de haarkleur, de oogkleur, de biogeografische afkomst en zelfs de leeftijd.” . Van Tighelt omschrijft de nieuwe DNA-wet als “het juiste evenwicht tussen veiligheid en privacy”. “We hopen dat deze wet ertoe zal leiden dat we cold cases kunnen oplossen.”

En de Bende van Nijvel?

Ook in dat dossier zit DNA dat gevonden is op een sigarettenpeuk en op een kogelwerend vest. “Een zwarte bladzijde uit de Belgische geschiedenis”, zegt Van Tigchelt. “Het is uiteraard mogelijk dat de techniek gebruikt wordt. Of dat zal gebeuren, hangt van de onderzoekers af.” De wet verschijnt volgende week in het Staatsblad. Dan is het aan de onderzoeksrechters om dossiers vanonder het stof te halen en te ­bekijken of ze met de nieuwe wet opgehelderd kunnen worden.

- 'Stamboomonderzoek naar de familie Haeghens', Castellum, nr. 3, 2010, pp. 37-50.

 

- 'Genealogie Familie Haeghens', Vlaamse Stam, Tijdschrift voor Familiegeschiedenis, nr. 3, 2012, pp. 247-262 (cf. PDF).

 

- 'Gentse Begijntjes', Gentse Cadenas, VVF-Gent, nr. 2, 2013, pp. 13-14.

 

 

- 'Een erfelijke renteverkoop voor de schepenen van Kalken uit 1466, opgenomen in de "slaepere" van de abdij van Roosenberg', Castellum, nr. 2, 2013, pp. 07-16.

 

- 'Eigenaars en baljuws van de heerlijkheid Raveschoot te Kalken', Castellum, nr. 1, 2014, pp. 27-36.

 

- 'Aanvulling op de leenboeken van het Leenhof van Dendermonde', Nieuwsbrief van Familiekunde in het Land van Dendermonde, nr. 4, september-oktober 2018, p. 21.

 

- 'Stamreeks Maria Haeghens', Vruchten van het Platteland (red. A. VAN DE SOMPEL), nr. 46, pp. 44-52, uitgave naar aanleiding van haar honderdste verjaardag op 26 januari 2021 ( Generaties XV-VI en Tak 1 uit Kalken/Laarne).

 

- 'Crim van tooverie: heksenwaan in Kalken anno 1607', Castellum, nr. 4, 2021, pp. 05-19 (cf. PDF).

 

- 'Juridisch geschil over 'het beste hoofd' te Kalken in 1612', Castellum, nr. 4, 2021, pp. 20-29 (cf. PDF).

 

- 'Het Heerlijk archief van Kalken (Familiefonds de Merode Westerloo - ARA Brussel) (cf. PDF). 

 

- 'Appendix: het geval Kalken (Oost-Vlaanderen)' bij het themanummer ivm het notariaat, Vlaamse Stam, nr. 4, 2023, p. 422.

 

- 'De baljuws van Kalken tijdens het Ancien Régime (laatste kwart veertiende eeuw tot en met 1795)', Castellum, nr. 1, 2024, pp. 07-65 (cf. PDF).

 

- 'De baljuwsrekeningen van Kalken voor de periode 1453-1599', Castellum, nr. 3, 2024, pp. 5-46 (cf. PDF).

 

- ''De (baljuws)rekeningen van Kalken voor de periode 1600-1697', Castellum, nr. 1, 2025, pp. 9-42.

Bijlagen:
Artikel Vlaamse Stam.pdf (3.5 MB)   
BR Kalken 17de eeuw.pdf (1.8 MB)   
Crim van tooverie - Heksenwaan in Kalken anno 1607.pdf (925.8 KB)   
DE BALJUWS VAN KALKEN TIJDENS HET ANCIEN REGIME.pdf (1.7 MB)   
Juridisch geschil over het beste hoofd te Kalken in 1612.pdf (530.6 KB)   
PDF - Het heerlijk archief van Kalken (Familiefonds de Merode Westerloo - ARA Brussel) - Blad1.pdf (167.5 KB)   

Algemeen Rijksarchief Brussel, Ruisbroekstraat 2, 1000 Brussel
http://arch.arch.be/component/option,com_rab_instellingen/task,view/id,1/Itemid,176/lang,nl_BE/
Rijksarchief Gent, Bagattenstraat 43, 9000 Gent
http://arch.arch.be/nl/component/option,com_rab_instellingen/task,view/id,18/Itemid,177/

Rijksarchief Beveren, Kruibekesteenweg 39/1, 9120 Beveren-Waas

http://arch.arch.be/nl/component/option,com_rab_instellingen/task,view/id,16/Itemid,177/

Felixarchief, Oudeleeuwenrui 29, 2000 Antwerpen
www.felixarchief.be/
Stadsarchief Gent (De Zwarte Doos), Dulle-Grietlaan 12, 9050 Gentbrugge

www.gent.be/eCache/THE/2/119.cmVjPTEyMDk5OQ.html

Stadsarchief Lokeren, Torenstraat 1a, 9160 Lokeren

www.lokeren.be/xe111cwn246umg0hlf111916b125.aspx

Stadsarchief Wetteren, Markt 1, 9230 Wetteren
www.wetteren.be/product/512/default.aspx?_vs=0_n&id=697
Liberas, Centrum voor de Geschiedenis van het Vrije Denken en Handelen, Kramersplein 28, 9000 Gent
www.liberaalarchief.be/ 

BIBLIOTHEKEN & DOCUMENTATIECENTRA

Documentatiecentrum voor Streekgeschiedenis Dr. M. Gysseling
Convent Engelbertus, Groot-Begijnhof nr. 46, 9040 Sint-Amandsberg (open zondag 10-12 u.)

http://users.skynet.be/oost-oudburg/Oudburg/homepage.html

Stadsbibliotheek De Krook, Miriam Makebaplein 1, 9000 Gent

www.gent.be/bibliotheek

Bibliotheek Universtiteit Gent (Boekentoren) Rozier 9, 9000 Gent

http://lib.ugent.be/

Erfgoedbibliotheek van de Vereniging voor Lokale Geschiedenis van Kalken en Laarne, Keistraat 5, 9270 Laarne

https://laarne.bibliotheek.be/erfgoedbib 

Familiekunde Vlaanderen Afdeling Antwerpen, Van Heybeeckstraat 3, 2170 Merksem

www.vvfnationaalcentrum.be/06b_paroc.htm

Familiekunde Vlaanderen Afdeling Gent, Brusselsesteenweg 393, 9090 Melle

www.vvfgent.be/centrum.htm

CD-ROMs

FV Gent Digitaal Archief 

M. PLATTEEUW & P. WILLIAME, Beervelde (Sint-Daniel): parochieregisters dopen-trouwen-begrafenissen (1809-1910), 2010

L. DE RUYVER & F. EECKHOUT, Kalken (Sint-Denijs): parochieregisters Dopen (1604-1796)/Trouwen & Begrafenissen (1604-1631 en 1663-1796), 2007

L. DE RUYVER, Kalken (Sint-Denijs): parochieregisters (1797-1900), 1998

F. EECKHOUT, Laarne (Sint-Macharius): parochieregisters (1594-1812), 2006

L. DE RUYVER, Laarne (Sint-Macharius): dopen, trouwen, begraven (1812-1910), 2010
F. DE POTTER & J. BROECKAERT, Geschiedenis van Laarne en Kalken (1889) via www.heruitgeverij.be 

Vlaamse Stam, tijdschrift voor familiegeschiedenis 1965-2001 (deel 1 & 2)
 

FERRARIS-kaart

http://belgica.kbr.be/nl/coll/cp/cpFerraris_nl.html

KADASTRALE POPP-KAARTEN

www.kbr.be/collections/cart_plan/collections/collections_nl.html#cadastre

PUBLICATIES (met vindplaats/herkomst) 

(RA Gent, kerkarchief Kalken, 458, perkamenten renterol ca. 1400,