Sporen van kustbewoners

woensdag 20 oktober 2010 De Standaard

ARCHEOLOGEN STOTEN INLEFFINGE OP VROEGMIDDELEEUWSENEDERZETTING

BRUSSEL - Een nederzetting van mogelijk 1.300 jaar oud. Daar zijn VUB-archeologen op gestoten op een akker in Leffinge. De schapenboerderij is een van de eerste sporen van kustbewoning na de Romeinen.

Van onze redacteur

Nabij Leffinge (Middelkerke) hebben archeologen van de Vrije Universiteit Brussel sporen van oude bewoning aan de Belgische kust gevonden. In september was een ploeg van de VUB onder leiding van professor Dries Tys en Pieterjan Deckers er aan de slag op een akker.

Ze trokken vier sleuven, bij wijze van prospectie, om na te gaan of er iets waardevols in de bodem zat. En dat bleek het geval. De zoektocht leverde aardewerk, schapenbotten en enkele metalen voorwerpen op zoals een riemtong, een speld en een stukje beslag.

De gevonden voorwerpen moeten nog nader onderzocht worden, maar de archeologen zijn er nu al zeker van op iets bijzonders gestoten te zijn. Het aardewerk is Merovingisch. Een indicatie dat de bewoning er ten laatste in de vroege achtste eeuw al aanwezig was.

Het is niet echt een dorp, maar een nederzetting, zeg maar een grote boerderij', zegt Tys. Het gaat om een schapenboerderij van Saksische boeren.

De site zou tussen 700 en 1100 bewoond geweest zijn. Het kan gaan om de eerste middeleeuwse kustbewoning, nadat de Romeinen er weggetrokken waren. De nieuwe bewoners kwamen naar de kuststreek na een periode van verlanding omstreeks 500 na Christus.

De boerderij ligt op een ophoging die eveneens door mensenhanden aangelegd is, een zogeheten terp'. Ook de huidige dorpen Leffinge en Bredene zouden op zo'n terp aangelegd zijn.

In de tiende eeuw stond er een kerk in Leffinge en het dorp gold toen als de hoofdplaats van de streek.

De kust was in die periode geen regio die onherbergzaam was door overstromingsgevaar. Er waren slikken, schorren en geulen die getij kenden, maar net zo goed drogere stukken waar bewoning best mogelijk was.

Op de gevonden boerderij leefden waarschijnlijk tien tot vijftien mensen. Maar menselijke resten hebben de VUB'ers niet gevonden. Die treffen we doorgaans in de duinen of aan de rand van de kuststreek aan, niet in het instabiele landschap van de polders, waar nog nooit een begraafplaats uit die tijd opgegraven werd', legt Deckers uit.

Wolnijverheid

Het waren geen arme luizen, die prille kustbewoners. Via de havens aan de Noordzeekust zaten ze in een handelsnetwerk. Ze deden aan zoutwinning en hielden schapen waar ze wol van produceerden. Die had een grote faam.

Karel de Grote zou een mantel gemaakt van wol van onze kust als diplomatiek geschenk aan de kalief van Bagdad geschonken hebben', aldus Tys.

Wol was de basis van de Vlaamse textielnijverheid die eeuwenlang floreerde.

Op die plek in Leffinge hadden ploegende landbouwers al vaker archeologisch materiaal aan de oppervlakte gewerkt. Ook de plaatsnaam Oude Werf' was voor de experts een aanwijzing dat er hier potentieel was. Het duidt op een ophoging. We wisten dat hier iets te vinden was,' zegt Deckers.

De VUB-ploeg zou de plek volgende zomer graag volledig blootleggen in een vak van pakweg twintig bij dertig meter. Daarvoor moeten de eigenaar en de pachter van de grond hun toestemming geven en moet het agentschap Ruimte en Erfgoed van de Vlaamse overheid een vergunning verlenen. Maar wij denken dat het de moeite loont', meent Deckers. Inmiddels werden de prospectiesleuven weer toegedekt.

Leffinge is een wat atypische archeologische site. Er doet zich een boom van opgravingen voor in Vlaanderen. Maar de meeste bevinden zich op plaatsen waar er bouwwerkzaamheden plaatsgrijpen. Deze plek is een akker en dus niet als dusdanig bedreigd. Toch eist de erosie haar tol en kan intensief ploegen schade toebrengen aan wat er in de grond zit. Sinds 2002 zijn er door ploegen al 1.500 scherven omhoog gewoeld.'