|
Oog in oog met een leeuwendoder (9)
Vandaag bezoeken we een Masaïboma (familienederzetting). De trotse Masaï,oorspronkelijk een Nilotisch volk (omgeving van de Nijl) wensen meestal geen toeristen in hun dorpen. Wel hebben ze nephutten gebouwd waar ze flink geld verdienen door entreegeld te vragen, traditionele dansen uit te voeren (met de typische hoogopspringende bewegingen) en souvenirs te verkopen.
De Masaï leven in het zuiden van Kenia (de Masai Mara Reserve) en ten noorden van Tanzania (Ngorongoro reservation) en zijn naar schatting met zon 900 000. Juiste statistieken zijn niet voorhanden omdat geen van beide landen volkstellingen organiseren. Er bestaan vijf grote stamverbanden waaronder de Samburu (bekend van het boek en de film de Blanke Masaï, waarbij een Zwitserse vertelt over haar leven als vrouw van een Samburukrijger) en de Ikisongo die in Tanzania wonen. Omdat ze voortdurend op zoek zijn naar groene graslanden voor hun vee, zijn de Ikisongo seminomaden. Het zijn grote vleeseters (koeien, geiten, schapen) en drinken het bloed en melk, ze gebruiken de huiden voor huizen en de botten voor bijvoorbeeld kammen. Omdat ze geen wilde dieren en vis eten, mag deze stam (voorlopig) in het Ngorongorogebied blijven wonen. Bovendien bemesten ze met hun vee op natuurlijke wijze het gebied en bebouwen geen grond voor bv. groenten.
Hun rijkdom wordt bepaald op basis van het aantal runderen. Dit is ook van belang voor hun huwelijk en de bijhorende bruidschat. De Masaï kent polygamie. Elke man woont met zijn vrouwen en kinderen binnen een nederzetting. Als je zon groep hutten passeert, kun je dus bij benadering weten hoeveel vrouwtjes meneer te onderhouden heeft. Zo ontdekten we iemand met ongeveer 20 vrouwen. De eigenaar ervan moet dus goed geboerd hebben, want elke vrouw is tussen de 20 en 40 koeien waard. Het statussymbool is inderdaad de koe omdat je voor koeien vrouwen kunt kopen. Onder de vrouwen bestaat er een strikte hiërarchie.
Ook de kinderen zijn belangrijk omdat zij al vroeg de veestapel moeten hoeden.
Door onze contacten in de streek van Endulen kunnen we, na wat onderhandelen, het landbouwleven binnen een authentieke boma meebeleven. Parmitoro verwelkomt ons bij zijn familie. Hij is 28 jaar oud, heeft middelbare studies gedaan (4 jaar) en spreekt vlot Engels. Fier wijst hij ons op de nieuwe afsluiting rond de kraal. Ze bestaat uit hoge aaneensluitende stokken wat ongewoon is omdat de meeste bomas beschermd worden door een doornige acaciaomheining. Nieuwsgierig en wat aarzelend komen vrouwen en kinderen uit de manyattas (hutten gemaakt van stokken, modder, gedroogd gras, dierlijke uitwerpselen en urine) tevoorschijn. De vrouw is de bouwvakker en dient haar eigen woning te bouwen. Parmitoro nodigt ons uit om binnen te komen. Al bukkend bereiken we via een tunnel van een meter hoog het centraal gedeelte en zien niets. Stilletjes aan wennen onze ogen aan de duisternis en komen er contouren vrij van een paar vrouwen met kinderen, wat houtskool voor een vuurtje en een paar stokken met daarop een dierenvel dat het bed moet voorstellen. Naast deze ruimte is er een smal gedeelte afgeschermd met takken en stokken. In dit gangetje verblijft er jong vee om het te beschermen tegen de gevaren van de nacht. De hut is berookt en het doet pijn aan de ogen. Vanwege de enorme rook (de vrouwen koken binnen en er is geen schouw) hebben de mensen last van longaandoeningen en oogziekten. Het is bekend dat de Masaï reeds van bij hun dertigste oogschade oplopen. We kaarten dit aan bij onze jonge gids. Parmitoro Nakuta minimaliseert dit probleem: Onze medicijnman heeft een goed middeltje en wij drinken dit al vanaf jonge leeftijd.
De Masaï hebben een enorm vertrouwen in hun natuurmiddeltjes en houden angstvallig vast aan hun tradities. De rituelen en de feesten die de jongens en meisjesbesnijdenis voorafgaan en begeleiden, duren dagen. Na de besnijdenis heeft het meisje de status van vrouw en is ze klaar voor het huwelijk. Voor de jongens wacht hen eerst nog een hele proefperiode. Ergens in de leeftijd van vijftien tot twintig jaar worden alle jongens ingewijd. Dit gebeurt één keer in de vijf jaar op hetzelfde moment bij alle Masaï stammen in Kenia en Tanzania. Vanaf dat moment behoren de jongens tot één jaargroep, waaraan ze de rest van hun leven verbonden zijn. Tijdens het leerproces tot moran (= krijger) worden de jonge jongens op pad gestuurd om van de senior-elmoran te leren over het leven. Als de moran al zijn proeven heeft doorstaan (o.a. gedurende een aantal maanden zich alleen weten te redden in de bush) volgt de ceremonie van de besnijdenis. Dit geeft aanzien, het is iets waar je trots op bent.
In de boma die we bezoeken is een plaats vacant. Onlangs is hun leider gestorven en men wacht nu op de verkiezing van een nieuwe. Het moet iemand zijn met veel kennis, ervaring en leiderschap. Het doden van een leeuw is een goede referentie.
Er komt een leeuwendoder van een naburige boma met zijn status pronken. Hij geniet zichtbaar van onze bewonderende foto en filmsessie. Bangwan Oakerey die zich duidelijk heeft opgesmukt met allerlei kleurrijke juwelen is slechts 24 jaar oud, heeft een vrouw en twee kinderen. Hij doodde de leeuw met een speer omdat het diertje zijn kudde aanviel. Voor de rest verbiedt de overheid het doden van wilde dieren.
Waar is jullie chief begraven? wilden we nog weten.
Zoals vele natuurvolkeren, legt Parmitoro uit begraven we onze doden rondom de boma. We leggen rond de lichamen een stenen rand en bedekken het geheel met grond en koeiendrek. Dit laatste uit respect voor de man of vrouw die veel koeien had. We staren verbouwereerd naar wat gedroogde uitwerpselen. Voor de rest geen enkel herkenningspunt dat hier iemand begraven ligt.
Nochtans ontkomt deze stam niet aan de invloeden van buitenaf. Meer en meer kinderen lopen school en komen zo in contact met andere mogelijkheden en gebruiken. Ook de volwassenen frequenteren niet alleen hun eigen markten, maar kleuren de districtmarkten uit de regio; bovendien volgen de Masaï, als ze zwaar ziek zijn, niet altijd hun kruidendokters, maar durven zich al eens aanbieden bij een ziekenhuis zoals dat van Endulen.
Nu we toch een paar nachten in deze missiepost verblijven, gaan we morgen op zoek naar meer gegevens over deze van oorsprong Oostenrijkse nederzetting.
(Erik Maes)
MASAI
Fiere masaïkrijgers in hun rode doeken, met speer in de hand
schrijden over de droge masaïvlakte:
Betoverend mooi.
Zoals eeuwen geleden.
Licht opgetild door de hete wind.
Hoeden vee,
vertellen verhalen.
Vrouwen als statussymbool,
bouwvakster, keukenprinses,
hoeden kinderen.
Feesten, rituelen, tradities
(Uit Tanzania-kalender 2011)
22-12-2010 om 22:15 geschreven door kire seam 
|
