In Antwerpen, in de schaduw van de kathedraal, werden in galerie Artworks tien internationaal gerenommeerde kunstenaars samengebracht die zich, de één duidelijker dan de andere, profileren via keramische sculpturale weergaven van de menselijke figuur. De ruggengraat van deze tentoonstelling was reeds te zien bij Galerie Kunstforum in Solothurn (Zwitserland). Bij ieder van deze kunstwerken gaat het niet zozeer om de fysische gelijkenis met de realiteit, maar wel om de beleving van het mens-zijn. Zij geven hun visie op het leven en de maatschappij waarin ze functioneren.

Ieder individu ondergaat impulsen, doet ervaringen op en reageert anders. Zo wordt een individu gevormd: het is de evolutie van ontdekken en doorgronden die zorgt voor uniciteit van ieder individu.

Er zijn verschillen, gelukkig maar, verschillende thema’s worden aangehaald, maar zowel jonge als meer ervaren kunstenaars, uit welk werelddeel ook, lijken begaan met humanitaire kwesties. Hoe ervaart men elkaar en hoe leeft men samen in een wereld die steeds meer tot een dorp transformeert? Er wordt een poging ondernomen om de reële toestand bespreekbaar te maken en gelijktijdig ook kritiek te leveren op wantoestanden. Het komt er uiteindelijk op neer de toeschouwer bewust te maken van feiten die anders door de vanzelfsprekendheid der gewoonte over het hoofd worden gezien.

De Australische kunstenaar Alan Peascod (†2007) geeft met zijn porseleinfiguren een sociale commentaar op de hedendaagse maatschappij. Ook het werk van Herman Muys (B) kan hier gesitueerd worden en in zekere mate ook dat van de nog jonge Krista Grecco (USA)

Zwaar onder de indruk van een confrontatie met de armoede in derde wereld landen, en het onnoemelijke contrast met welvarende staten, besloot Peascod keramische sculpturen te maken, waarin hij de menselijke natuur probeert te doorgronden. Hij onderzocht hoe het komt dat de mens zijn waardigheid verliest, zelfgenoegzaam, hebzuchtig en egocentrisch wordt, meer nog naarmate de welvaart in de gemeenschap toeneemt. Hij toont de toeschouwer de menselijke fragiliteit en is er als geen ander in geslaagd subtiele momentopnamen te maken van gezichtsuitdrukkingen en van vluchtige houdingen, die ongedwongen het karakter vastleggen.

Ook Herman Muys (B) wil de fragiliteit van de mens en het mens -zijn bespreekbaar maken. Anders dan bij Peascod die via satire en parodie tot de toeschouwer tracht door te dringen, portretteert Muys strakke figuren, die hun waardigheid tegen elke kost trachten hoog te houden. Geen van zijn figuren is gerelateerd aan de werkelijkheid en toch voelt de toeschouwer zich verbonden met hun lot. Muys creëert getormenteerde figuren, die vaak gelaten, onderuit geschoven in een stoel of troon zetelen, maar bij wie arrogantie littekens heeft nagelaten. Er heerst dualiteit: een troeblerende tweestrijd van uitersten schept verwarring en zet de toeschouwer tot nadenken. Enerzijds wordt verval en kwetsbaarheid getoond, waardoor medelijden wordt opgewekt, maar anderzijds zijn er sporen van macht en hoogmoed, wat herinnert aan moordzuchtige tirannie. Vergankelijkheid van het leven en het aanvaarden van de fragiliteit van het leven, zijn moeilijke thema’s waar velen liever niet over nadenken en het als een vanzelfsprekendheid aan zich willen laten voorbijgaan. Muys ageert, want door bewustwording, koestert men dat wat men bezit.

Herman Muys, Troon, 2008                   Krista Grecco, White dot dress, 2007

De liefelijke vrouwenfiguurtjes van Krista Grecco (USA), voorspellen luchtigere bedenkingen dan de existentiële vraagstellingen van weleer, maar bezitten desondanks een kern van waarheid en herkenbaarheid. Men noemt het waarschijnlijk een luxeprobleem, typisch voor de hedendaagse maatschappij, toch streven veel het na : uiterlijke perfectie. Wat dat innerlijk te weeg brengt wordt vaak onderschat. Grecco creëert kleine keramische meisjesfiguren, niet groter dan 50cm, steeds in keurige pastelkleurige jurkjes met een fysische, intellectuele en technische perfectie, die de realiteit dient bij te sturen. Maar bij nader inzicht blijft weinig van die oorspronkelijke indruk overeind. Onder het suikerzoete oppervlak van gekrulde haren en zeemzoete jurkjes verschuilen een stel lelijke benen en een alles behalve delicaat figuur. De naïeve engelachtige gezichtjes tonen eigenlijk eerder schaamte, om de leugen die ze in stand trachten te houden. Er ontstaat een echo tussen het attractieve en het verwerpelijke. In de ideale lichamen verschuilen zich vaak de onperfecte geheimen van de realiteit. Haar doel is om via de heersende naïeve schoonheidsidealen aan te tonen dat de wereld niet perfect is en dat iedereen wel ergens onvolmaaktheden probeert te verbergen.

Dan zijn er ook de liggende figuren van Akio Takamori (Jap), van wie het denkproces ongetwijfeld beïnvloed wordt door de moeizame relatie tussen Oost en West, tussen zijn geboorteland (Japan) en gekozen land (USA). Uit zijn benaderingen blijkt dat niet alleen gedragspatronen een belangrijke rol spelen, maar dat ook hier weer de positie van het individu ten overstaan van de buitenwereld van doorslaggevend belang is. Verstilt, met een minimum aan gebaren en gedetailleerd beschilderd, als waren de keramische figuren zijn persoonlijke canvas, speelt hij met de idee van omkeerbare denkpatronen. Het tonen van machtsposities impliceert meteen ook de onmacht die eraan verbonden is; sterkte versus zwakte, insider versus outsider etc. Kwetsbaarheid verwoordt hij visueel door de weergave van argeloos slapende figuren. Met gesloten ogen in een onbewaakte pose denken ze volkomen beschut te zijn tegen de buitenwereld en toch worden ze zonder het te beseffen steeds opnieuw bekeken door de outsider, die inmiddels ook wel insider is geworden.

De ascetische witte figuren van Hans Fischer (D) staan in scherp contrast met de sensuele vrouwenfiguren van Dietz. In zijn beelden is slechts een vage verwijzing naar de menselijke figuur herkenbaar. Door een sterk doorgedreven abstrahering wordt enkel de essentie behouden. Het beeld is naakt, ontdaan van iedere bijkomstigheid en heeft een staat van puurheid bereikt, die een aangrijpende emotionele verbondenheid mogelijk maakt. Ook Claire Curneens’ (UK) figuren zijn wit, naakt en grenzen bijna aan een ascetisch puurheid, maar toch houdt zij het bij herkenbare mensenfiguren. Figuren, die hoewel vrouwelijk, toch steeds een eerder mannelijke uitstraling hebben en met een zachte melancholische blik de ruimte in staren. Hun houding ademt gemoedloosheid uit. Het is alsof de figuren berusten in hun lot, zoals de voorstelling van martelaren bij Italiaanse renaissanceschilders.
De gulden middenweg tussen abstractie en figuratie wordt bewandeld door Maria Hooft(NL) die met een heldere, breekbare sensibiliteit figuren creëert die ondanks hun reductie, vol uitdrukking en overgave op de bühne verschijnen. De intense pose van tangodansers straalt innige warmte uit. Zonder gezichtsuitdrukkingen, zonder de aanwezigheid van voeten of handen; figuren niets meer dan twee dunne laagjes klei die de leegte omhullen, en toch overdonderen ze door hun sensualiteit.

      
Marja Hooft                                                  Esther Shimazu, women with bal               Michael Flynn, Figure of Calot

Een vrolijke noot brengen de werken van Michael Flynn, Esther Shimazu en Peter Hiemstra. Impulsieve, turbulente keramische figuren,een vluchtige herinnering aan commedia dell’arte figuren, grotesk gebarend en toch steeds in perfecte balans, zo kan men het gehele oeuvre van Michael Flynn (UK/Ier)definiëren. Hij werkt impulsief, wat niet enkel af te leiden is uit zijn constructiemethode, de klei wordt met de vingers gekneed in herkenbare vormen, maar dat blijkt ook uit de ver doorgedreven vervaging van de meest essentiële details. Het is als kijken naar een schaduwspel, waar alle overtuigingskracht gebundeld zit in de vorm en in zijn gracieuze bewegingen. De intensiteit die uitgaat van deze doorgaans kleine figuren is bijzonder sterk. De menselijke figuur, zijn fysieke bewegingsmogelijkheden en de daaraan verbonden, vaak verborgen , innerlijke karakteristieken van zijn personages, lijken in een handomdraai vervaardigd, en precies daarin zit zijn kwaliteit: het nonchalant, maar trefzekere weergeven van de emotionele gemoedstoestand van personages. Esther Shimazu (USA) werd geboren in Honolulu, maakte haar studies af in Amerika en bleef er, maar de Aziatische trekjes, die in al haar figuren terug te vinden zijn, verraden haar oorspronkelijke Japanse wortels. Ze creëert kale, naakte, mollige Aziatische vrouwtjes, met een onnoemelijk precieze uitwerking van details. Zelfs een doffe glans op tong en tanden wordt niet achterwege gelaten. Haar figuren met groteske gebaren, uitgelaten en goedlachs geven de toeschouwer meteen een goed gevoel. Ook de figuren van Peter Hiemstra (NL)brengen spontaan een glimlach op het gezicht. Hij schept beeldverhalen, vaak geestig en bizar, maar soms ook triestig en integer. Zijn doel is het onvoorstelbare aanschouwelijk te maken en het ongrijpbare tastbaar.

Tentoonstelling afgelopen. Werk van verschillende bovengenoemde kunstenaars nog te zien via www.artworks.be

MM

04-06-2009 om 00:00 geschreven door MM  

02-06-2009 om 00:00 geschreven door MM  

Herman Muys behoort tot één van de meest toonaangevende kunstenaars in zijn vakgebied en is gerenommeerd omwille van zijn verrassende creaties. Bekendheid verwierf hij door de trefzekerheid en de fragiliteit waarin zijn keramische figuren uitblinken. De combinatie van eindeloze creativiteit en een meesterlijke techniek maken van ieder kunstwerk een waar huzarenstuk.

Zo ook met de containers die hij sinds enkele jaren maakt. Elke container is uniek, maar allen zijn gebaseerd op eenzelfde principe: doosjes van 10 bij 10 cm. Het strakke, de schijnbare eenvoud en de virtuositeit van de constructies spreken tot de verbeelding.

Herman Muys is beeldend kunstenaar en maakt voornamelijk keramische sculpturen. De containers zijn in wezen een spielerei en kennen een zeer aparte oorsprong.Naast het artistieke werk, doceerde Herman jaren aan de academie. Een van de studentenopdrachten hield in om op creatieve wijze kubussen van 10 bij 10 steeds vernieuwend anders te creëren. De basis bleef identiek, maar het patroon verandert door de experimenten. Via deze opdracht konden de leerlingen kennis maken met de mogelijkheden van glazuren: glazuren in hun algemeenheid, maar ook in relatie tot andere omstandigheden. Hoe reageren glazuren op metaaloxides? wat gebeurt er wanneer glazuren op verschillende temperaturen worden gebakken? Hoe gedraagt glazuur zich op een gladde dan wel op een ruwe ondergrond? Is er een verschil tussen glazuren op een vertikaal of op een horizontaal vlak? Al doende moeten de leerlingen tot het besef komen dat de mogelijkheden met klei en glazuur quasi onuitputtelijk zijn. Ligt het überhaupt wel in ons vermogen de materie dusdanig te manipuleren of blijft het uiteindelijke resultaat toch steeds een verrassend nieuwe vinding?Om zich ten volle te kunnen concentreren op al deze facetten van het werken met klei, en om op relatief eenvoudige wijze empirisch onderzoek te kunnen verrichten, werd gekozen voor een eenvoudige vorm als basis: de kubus. Er kwam protest. Het leek een saaie opdracht, met weinig uitdaging. Herman ging in de aanval en zou bewijzen dat precies hierin de creatieve geest tot nadenken genoodzaakt werd en dat precies met een zo schijnbaar eenvoudige opdracht het creatieve leerproces tot het uiterste wordt gedreven en de superioriteit van de maker wordt beproefd. Hij besloot de uitdaging aan te gaan om honderd verschillende en steeds vernieuwende containers te maken. Inmiddels zijn we al enkele jaren verder en hebben, dankzij het aanhoudend succes, reeds meer dan honderd containers het daglicht gezien. Eind 2005 werd een prachtig kijkboek uitgegeven, waarin de honderd meest recente containers worden voorgesteld.

Herman Muys is een creatieve duizendpoot, die zich niet enkel toelegt op de creatie van keramische figuren, maar die even graag een interieur of tuin creëert, die meubels ontwerpt, passende in kleine ruimtes, die zijn hersens pijnigt over de perfecte inpakmethode van zijn kunstwerken. Jaren geleden doceerde Herman o.a. vorm en kleurenleer aan de Antwerpse academie en ook dat heeft zijn invloed laten gelden doorheen zijn creatieve loopbaan. Hij heeft oog voor geometrische vormgeving, denkt perfect in drie dimensionaliteit en is verbazend goed in het opwekken van sfeer. Hij bezit de gave om gemoedstoestanden te creëren. Bij de keramische sculpturen is dat meteen herkenbaar dankzij ons referentiekader van uitdrukkingen en poses. Bij de containers is dit op een andere wijze gerealiseerd: via een abstracte, geometrische vormentaal wordt sfeer gecreëerd. Onbewust wordt de toeschouwer gefascineerd door de architecturale expressie. Het strakke, de schijnbare eenvoud en de virtuositeit van de constructies spreken tot de verbeelding.

Herman werkt gevoelsmatig. Doorheen de jaren is een emotionele verbondenheid ontstaan met de materie. Al bij een eerste behandeling van de kleiplaat wordt een nieuwe identiteit vastgelegd. Met één vloeiende beweging manipuleert hij het oppervlak. Hij rolt de klei tot gewenste dikte; de kleurschakeringen in de klei worden schijnbaar willekeurig gevormd, net als de fijne nivelleringen in het kleioppervlak. Niets is echter willekeurig. Alles, iedere afdruk van het mes, ieder scheurtje in de klei , iedere kleibraam op het oppervlak, is daar aanwezig omdat Herman het goed vond.
Vertrekkend van een zuivere vorm creëert hij een nieuw universum van vlakken en bewegingen. Vormen worden in elkaar gepast en uit elkaar getrokken. Strikt noodzakelijk bestaat de container uit zes vlakke zijden, zij aan zij in kubusvorm, maar de virtuositeit bestaat erin steeds weer opnieuw, soms met slechts kleine alternaties iets geheel nieuw te creëren. Daarenboven wordt met ruimte geëxperimenteerd. Schaduw en lichtinval krijgen een substantiële rol toebedeeld. Externe factoren worden in het geheel betrokken. De ruimte maakt deel uit van het kunstobject. Lichtinval legt accenten. Schaduwen brengen meer diepte. Zijden worden weggelaten: openheid wordt gecreëerd. Zijden worden open geplooid: een nieuwe dimensie wordt toegevoegd.

Honderd containers, speciaal gecreëerd voor de realisatie van het boek, allen gemaakt in een relatief korte tijdspanne, en toch is er evolutie merkbaar.

Bij de eerste containers wordt nog vastgehouden aan het oorspronkelijke plan: de vier zijden van de kubusvorm worden gerespecteerd en er wordt vooral aandacht geschonken aan de variaties in het deksel. Het doosje kan in deze eerste fase, ook nog werkelijk dienst doen als opbergobject.

Van een solide vormgeving gaat het geleidelijk over naar lucide creaties. Het gesloten karakter maakt plaats voor openheid en wordt in zijn uiterste vorm tot transparantie gedreven.

Vlakken worden weggesneden, doorkijkjes worden gerealiseerd. Geometrische patronen worden uitgewerkt, om luciditeit tot het uiterste te drijven. Het is tijdrovend om op minutieuze wijze het ene gaatje naast het andere uit te snijden in het kleioppervlak, en bijzonder enerverend te weten dat iedere stukje klei dat te veel wordt weggesneden, kan leiden tot kromtrekking van het oppervlak tijdens het latere bakproces.

Bij ieder doosje wordt gestreefd naar nog grotere transparantie. Herman Muys bereikt zijn doel door het inschakelen van andere materialen. Glas wordt gebruikt als drager van de inmiddels zeer fragiele keramische constructies. Soms wordt een vierkante metalen raster toegevoegd om het doosje het effect van zweven mee te geven. Hoewel het bij deze serie doosjes vaak moeilijk wordt een verwijzing te vinden naar het oorspronkelijke concept, is bij iedere container een oppervlakte van 10X10 in acht genomen

De realisatie van deze recente containers toont de virtuositeit van Herman Muys. Dit is een perfect voorbeeld van constante herbronning: Romaanse vesting, verlichte kathedraal, volkse rituelen, fabelachtige constructies, warme kleuren, gouden toetsen, minutieuze vormgeving, meestal abstract, met hier en daar herkenbare symboliek. Het is als wandelen door de geschiedenis, van fabel naar realiteit en weer terug.

02-06-2009 om 00:00 geschreven door MM  

Monique Muylaert maakt keramische reliëfs die doorheen de jaren tot het uiterste verfijnd werden. Hoewel ze aanvankelijk eerder interesse had in het grafisch tekenen, hebben de vele toepassingsmogelijkheden van klei uiteindelijke de doorslag gegeven. In de jaren zeventig, kort na haar afstuderen oogstte zij veel succes met grote keramische reliëfs. Samen met haar echtgenoot Herman Muys realiseerde zij verschillende monumentale werken voor o.a. de feestzaal en de raadszaal van het Antwerps Provinciehuis, electrabel etc. De grote opdrachten waren fysiek uitputtend en daarom besloot ze kleiner te gaan werken.

Op dunne keramische kleiplaten, doorgaans niet groter dan 1 meter in het vierkant, brengt ze een hele wereld aan nieuwe vormen en kleuren tot leven. Vroeger zorgden de golvende kleilagen en de toegevoegde driedimensionale figuurtjes voor een gezellige barokke sfeer, maar door de jaren werd alles strakker, fijner en vooral fragieler. Fijne strookjes porselein worden met elkaar verweven in abstracte motieven, die in golvende bewegingen hoogtes en dieptes aangeven. Door het strategisch plaatsen van fijne kleifragmenten worden bewegingen geïnsinueerd. Soms worden razende kolkende bewegingen van verwoestende natuurfenomenen gerealiseerd, een andere keer is het de volkomen rust, een broze stilte die voelbaar wordt door de fragiliteit van de porseleinen constructies. Haar kunstwerken zijn niet enkel creaties van vlak versus ruimtelijk of ruw versus breekbaar, maar zijn evenzeer meesterlijk in de weergave van een sterke emotionele gevoeligheid.


Monique Muylaert, Opus1, 2009, fotograaf:Melissa Muys


Monique Muylaert, Gouden tempel, 2008, fotograaf:Melissa Muys

30-05-2009 om 00:00 geschreven door MM  

Met slechts een beperkt aantal geometrische vormen slaagt Michael Cleff er  in compacte, krachtige objecten te creëren,  die hoewel minimalistische van uitvoering toch bijzonder veelzijdig zijn.  Eenvoudige vormen worden op verschillende manieren gecombineerd. En hoewel  de sculpturen duidelijk refereren aan architecturale vormgeving, is het voornamelijk de daaraan gekoppelde gevoelswereld die de meerwaarde van deze sculpturen bepaald. Het zijn net watertorens, kathedralen, auditoria, ruimtes met sociale, culturele of meditatieve doeleinden. Het gaat over bouwvormen die refereren aan onze relatie met anderen, met de gemeenschap, die een  link leggen met  geborgenheid, maar die evenzeer status en grootmoedigheid in zich meedragen.  

Soms open, soms gesloten, futuristisch maar gelijktijdig ook archaïsch; de plaatsing van ieder element , van iedere structuur, ieder kleursegment is bepalend. Uitsnijdingen in zwart op een wit vlak is mysterieus als daar waar het licht niet binnendringt; dat wat voor het oog verborgen blijft. de plaatsing van die uitsnijdingen, hoog en onbereikbaar is bijna contemplatief.

Er heerst ook steeds een dualiteit in zijn werk:  glad versus ruw; afgerond versus hoekig, lijnen versus ruimtes, licht versus donker en toch zorgt het contrast voor eenheid. Het zijn en blijven strikte vormen, maar  ze zullen nooit dogmatisch zijn.
MM

29-05-2009 om 00:00 geschreven door MM  

Vier vrouwen, vier visies

Keramiek en Porselein

Monique Muylaert; Mieke Everaet; Gundi Dietz & Doris Kaiser

In het verleden werd klei/keramiek vooral gegeerd omwille van zijn degelijkheid; duurzaamheid; waterresistentie, manipuleerbaarheid,... kortom eigenschappen die massaproductie tegemoet komen. Als gebruikskeramiek is klei al eeuwen bijzonder populair!

Sinds een aantal decennia wint klei ook terrein op artistiek niveau. Men heeft een heel gamma aan nieuwe eigenschappen ontdekt, voor de kunstenaar kwaliteiten, voor de ambachtsman misschien eerder futiliteiten. Maar de broosheid, de veranderbare structuur, de warme uitstraling, het bijzondere kleurenbereik alsook de doorzichtigheid en lichtdoorlatendheid van een flinterdunne keramiekhuid zijn onweerlegbare kwaliteiten die een intrinsieke meerwaarde kunnen bieden.

Vier kunstenaars, hier in deze tentoonstelling samengebracht, beseffen dit en vullen een hiaat binnen de keramiekgeschiedenis.

Via innovatieve technieken slagen ze er elk op hun manier in om die eigenschappen in hun werk te integreren, meer zelf deze deelgenoot te maken van de inhoud. Dankzij hun technische meesterschap en de aandacht voor vormelijke aspecten, heeft elk van hen een eigen herkenbare stijl gecreëerd : van komsculptuur tot figuratieve vormgeving, van driedimensionale bas-reliëfs tot strakke, uiterst minimalistische benaderingen.

Vanuit de traditionele vormgeving, de oervorm, creëert Mieke Everaet (B), komsculpturen. Hoewel ze haar vorm uitpuurt tot de essentie, spreekt men hier al lang niet meer van gebruiksvoorwerp. Vol van kleur of net in overwegend grijzen, haar porseleinsculpturen zijn uiting van een broze, maar toch sterke, evenwichtige gevoelswereld.


Mieke Everaet, Porselein object, 32x8x10cm, 2009,fotograaf Michèle Francken

Gundi Dietz (A) creëert schaars geklede volslanke porseleinen vrouwenfiguren, die wars van ieder gangbaar schoonheidsideaal erotiek uitstralen. Ze spiegelt een herkenbare realiteit, die men misschien liever niet meteen als de zijne wenst te beschouwen. Haar oeuvre is een zoektocht naar de impact van de gevoelswereld.

Gundi Dietz, Hoofd voor aan wand, 2007, fotograaf:Melissa Muys

Bij Monique Muylaert (B) daarentegen refereren emoties zelden naar een intermenselijke gevoelswereld. In haar reliëfs, een mix van abstract en figuratief, deels in de klei gekrast, deels ruimtelijk, gaat alle aandacht naar het ondoorgrondelijke, bevreemdende, vaak ook chaotische en onvoorspelbare van een grotere samenhangend geheel, dat continu evolueert.
 

Monique Muylaert, Baldakijn van warme schaduw, 66x66cm, 2007, fotograaf Melissa Muys

Doris Kaiser(D) creëert minimalistische reliëfs, waar eenvoudige vormen, scherpe hoeken, schakeringen in wit en hier en daar een gevoelige kromming de weg naar perfectie voorbereiden. Door de klei te combineren met de hardheid en rechtlijnigheid van het spierwitte gips, worden de zachte, warme, gevoelige eigenschappen van de klei nog sterker benadrukt.

Doris Kaiser, wandobject 07-10-20, 2007, fotograaf Klaus Hoefges
Een tentoonstelling waar de typische vrouwelijke intuïtie de bovenhand neemt, waar kennis, materie, vormgeving en inhoud als vanzelfsprekend in elkaar vloeien. Een parel van een tentoonstelling, het bezoeken meer dan waard!

M.M.

Tentoonstelling “Vier vrouwen, vier visies” 23 April 2009 tot 24 mei 2009

Galerie Van Campen & Rochtus, Antwerpen
Organisator tentoonstelling: Melissa Muys

28-05-2009 om 00:00 geschreven door MM