Candide, ou l'optimisme is een literair-filosofisch en humoristisch verhaal van Voltaire, geschreven in 1759.
Candide (het Franse woord Candide betekent: oprecht, rein, onbevangen) is een jonge, zachtaardige en onnozele hals die woont op het kasteel van Baron Thunder-Ten-Thronck. Hier krijgt hij samen met Cunégonde (de dochter van de baron en Candide's geliefde) en haar broer les van professor Pangloss, de leraar op het kasteel. Als Candide na het zoenen van Cunégonde van het kasteel getrapt wordt, gaat hij ronddwalen en beleeft hij allerlei avonturen die hem en zijn maten naar diverse landen brengen. Candide en zijn leraar ontmoeten op hun reis telkens weer mensen die de vreselijkste dingen hebben meegemaakt. Maar ook hunzelf blijft maar weinig bespaard. Ze ontdekken toevallig het El Dorado (goudland), waar Candide steenrijk wordt, maar die rijkdommen is hij ook zo weer kwijt. Telkens weer herhaalt Pangloss dat het toch de beste van alle mogelijke werelden is.

In dit verhaal bekritiseert Voltaire het optimisme en de religie. Het optimisme wordt verpersoonlijkt door de figuur Pangloss (die model staat voor de filosofie van Leibniz of zelfs voor Leibniz zelf) en het pessimisme door Martin. Voltaire drijft de spot met de leer van de filosoof Leibniz, deze houdt vast aan het principe dat deze wereld de beste van alle mogelijke werelden is en dat het kwaad uiteindelijk het goede dient. Voltaire weet wel beter: er is namelijk overal in de wereld ellende, oorlog en armoede. Door het verhaal heen wordt Candide ook steeds wijzer en ziet steeds meer in dat zijn leermeester Pangloss het niet bij het juiste eind had. Pangloss is namelijk het personage dat Leibniz representeert. Voltaire verwijst vaak naar de Bijbel en dit deed hij niet in de laatste plaats om het geloof op de proef te stellen. Voltaire was het namelijk niet bepaald eens met de Katholieke Kerk.

Aan het eind besluit Candide tot de praktische levensinstelling: doe zo goed mogelijk je werk: ‘we moeten onze tuin verzorgen’ ('il faut cultiver son jardin').
Candide’s ontwikkeling in het verhaal weerspiegelt zich in die van Voltaire zelf: hij geeft aan zijn held zijn eigen naïviteit als jongeman mee. Voltaire houdt de mens een spiegel voor waarin hij hem laat zien tot welke gruwelen hij in staat is. Het rijpingsproces dat Candide doormaakt naar aanleiding van zijn reizen en belevenissen komt overeen met het rijpen van zijn eigen geest.. Het einde van het verhaal doet ook denken aan het einde van Voltaire’s leven zelf: hij trekt zich terug uit de grote wereld, niet om voor zichzelf te leven, maar om een meer sociale, menselijke betekenis aan zijn werk te geven. ‘De tuin’ die hij voorstelt om met zorg te behandelen, staat dan ook als beeld voor de wereld waarin we leven.

Bronnen: wikipedia, wenk.be

02-01-2010 om 18:38 geschreven door Deedee