Het najaar belooft druk te worden voor de politici, sociale partners en pers. Niet alleen wordt er gewerkt aan een ‘grote’ staatshervorming, de regering Leterme I moet dringend  verder uitvoering geven aan haar sociaal economisch programma. Tegelijkertijd wordt ook het interprofessionneel akkoord (IPA) voor de komende periode onderhandeld door de sociale partners. Welzijnszorg pleit voor een sociaal najaar. Zowel politici als sociale partners moeten hun verantwoordelijkheid nemen. En het opnemen van die sociale verantwoordelijkheid gaat vèèl dieper dan het discour over de “hardwerkende Vlaming” of communautaire scherpslijperij. Welzijnszorg roept alle onderhandelaars op hun verantwoordelijkheid te nemen voor de zwakkeren en armsten in onze samenleving.

Tijdens de jaren van hoogconjunctuur, toen er geld en middelen waren is de positie van mensen in armoede niet verbeterd, integendeel. Nu de inflatie een hoge vlucht neemt en de basisproducten steeds duurder worden zijn zij het die het eerst in de problemen komen. De onderhandelingsruimte is voor politici en de sociale partners beperkt. De federale overheid heeft weinig middelen om als smeerolie in te zetten tijden de IPA onderhandelingen of om zelf cadeaus uit te delen. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden.

Een verhoging van de laagste uitkeringen en ze welvaartsvast maken is op korte termijn nodig. Het percentage van hun inkomen dat deze mensen moeten spenderen om te voorzien in hun basisbehoeftes is zo ongeveer de optelsom van alle onheilsberichten over prijzen die de laatste maanden om de oren vliegen. Stookolie, brandstof, elektriciteit, basisvoeding, huur… allemaal pijlsnel de hoogte in. Mensen in armoede kunnen dit niet compenseren door de gedaalde prijs van de gps-toestellen en digitale fototoestellen. Voor hen is de gedaalde koopkracht geen hype of een subjectief gevoel. Voor hen, meer dan anderhalf miljoen Belgen gaat het over een concrete nood.

Politici en sociale partners hebben heel wat mogelijkheden. De enveloppe die verdeeld wordt om de welvaartsvastheid van de uitkeringen te garanderen ligt op tafel bij de IPA onderhandelingen. De regering heeft een armoedeplan goedgekeurd waarin expliciet staat dat mensen recht hebben op een inkomen dat het mogelijk maakt om projecten te realiseren. Als een pak van onze uitkeringen onder de internationaal aanvaarde armoederisicodrempel liggen kan dit vanzelfsprekend niet. De sociale uitkeringen opwaarderen en op een aanvaardbaar niveau brengen is een eerste dringende noodzaak.

Welzijnszorg onderschrijft de doelstelling om zo veel mogelijk mensen aan het werk te helpen. Niet enkel voor het inkomen, maar ook omdat werk voldoening geeft, zorgt voor netwerken en sociale contacten. Werk is een hefboom uit de armoede.

Activeren heeft echter voorwaarden. Een waardig loon, waardig werk, goede opleiding en vorming, betaalbare kinderopvang, voldoende aan werkuren aangepast en betaalbaar openvaar vervoer … zorgen voor productiviteit en tevredenheid bij werknemers en werkgevers. Het is echter een illusie te denken dat zelfs met deze voorwaarden iedereen in het reguliere circuit zal terechtkunnen. De oorzaken zijn zeer divers. Meer en betere inspanningen in de aangepaste tewerkstelling zijn nodig. De sociale economie moet mensen kansen bieden. Om hun loopbaan uit te bouwen binnen deze sector of om ervaring op te doen voor een nieuwe carrièrestap. Het mag niet verworden tot een vergaarbak voor minimumloners. Sociale economie is een volwaardige sector met volwaardige werknemers. Dit moet door politici en sociale partners niet alleen gezegd maar nog meer in daden omgezet worden. Investeringen in deze sector zullen dan ook meer mensen activeren dan een blind repressiebeleid.

Kiezen onze sociale partners  voor de grootste gemene deler of durven zij, ook wanneer de te besteden middelen schaars zijn, kiezen voor hen bij wie de nood het grootst is , zelfs als die minder luid roepen, misschien minder gesyndiceerd zijn en al zeker niet in de raad van bestuur van een bedrijf of organisatie zitten? Wij hopen het tweede.

Welzijnszorg wil ook waarschuwen voor ondoordachte maatregelen om de koopkracht hier en nu te verhogen. Geen van deze maatregelen mag verder druk zetten op de eerste pensioenpijler. Recent onderzoek van het CSB (Centrum sociaal beleid, UA) toonde duidelijk aan dat de eerste pensioenpijler onvoldoende is.  Een nieuw pensioenplan van de overheid moet een menswaardig, d.w.z. voldoende hoog en ruim hoger dan nu pensioen garanderen voor werknemers én zelfstandigen. Voor de inkomensgarantie ouderen (IGO) geldt hetzelfde als voor andere uitkeringen, een niveau onder de armoederisicodrempel is schandalig voor een welvaartsstaat. De eerste pensioenpijler versterken is de enige garantie voor werknemers in alle sectoren, ook deze zonder groepsverzekeringen (tweede pijler) of die te weinig middelen hebben om zelf bij te sparen (derde pijler). De overheid moet dan ook voluit de keuze maken voor een algemeen solidair systeem.

De overheid heeft nog meer keuzes. Het is tijd dat bijvoorbeeld het energiebeleid gericht wordt op mensen in armoede. Zij hebben niet enkel het laagste inkomen om de stijgende kost te betalen. Gezien de toestand van hun woningen en toestellen  hebben ze daarbij nog eens het hoogste verbruik. Maatregelen zoals een fiscale aftrek of het kluwen van premies op alle mogelijke niveaus hebben voor deze mensen geen nut. Als ze al eigenaar zijn van hun woning kunnen ze onmogelijk de verbouwingswerken nodig voor betere isolatie of alternatieve energie betalen. Zelfs een nieuwe koelkast met AA label is onhaalbaar. Lokale projecten met een derdebetalersregeling voor energiezuinige investeringen bewijzen dat zo’n systeem werkt. Het voorgeschoten bedrag wordt door de automatische besparing gewoon terugbetaald, en in tegenstelling tot een belastingsaftrek moet je er geen 2 jaar op wachten.

Ook voor gezondheidszorgen zijn de maatregelen dringend. De mogelijkheden zijn aanwezig, zowel wettelijk als technisch om mensen te geven waar ze recht op hebben zonder dat ze een administratieve molen moeten doorlopen. Wetende dat nu al 10% van de gezinnen zorgen uitstelt om financiële redenen, moeten we niet wachten tot de 30% die de zorgen nu moeilijk kan betalen ook uit de boot valt?

Welzijnszorg hoopt dat deze voorzet bijdraagt tot een ‘sociaal’ overleg én een nuttige staatshervorming. Centraal bij beiden staan de mensen over wie het gaat, niet de instellingen die het moeten uitvoeren. Wetend dat een euro maar één keer kan uitgegeven worden, vraagt Welzijnszorg zich af wie de Vips zullen zijn die hem krijgen: zij met het meeste macht of  zij met het meeste nood? Een populaire keuze of een juiste keuze?

21-08-2008 om 15:51 geschreven door De Redactie