Druk op onderstaande knop om te e-mailen (vragen, suggesties, opmerkingen, toevoegingen,...).
Je kan ook de 'reageer'-knop gebruiken onder elk bericht.
GASTENBOEK
Dit is onder meer de plaats om je mening te geven over de blog 'Tilloenk vruger'. Of om te lezen wat anderen ervan vinden.
Druk oponderstaande knop om een berichtje achter te laten in mijn gastenboek
TILLOENK VRUGER
DEZE BLOG BEGON OP 29 NOVEMBER 2005 EN STOPTE EI ZO NA OP 16 APRIL 2011 NA HET BEREIKEN VAN 1000 ITEMS OVER HET VERLEDEN VAN TILDONK.
MAAR HET BLOED KRUIPT WAAR HET NIET GAAN KAN,
DUS AF EN TOE MAG JE JE NOG AAN WAT MOOIS VERWACHTEN...
Jan Gordts
Foto: Het Hof van Dormaal, eertijds centrum van de heerlijkheid Lauwendries, waar naast de klassieke hoevegebouwen (woonhuis, schuren, stallingen en bijgebouwen) ooit ook een 'motte omringd door wateren' gelegen was. Reeds in de 14de eeuw werd de Lauwendries vermeld in de oude leenboeken van het hertogdom Brabant. In 1440 bestond de 'dingbank' (rechtbank) van Lauwendries uit acht laten en een meier.
Tildonk, een lappendeken van heerlijkheden tijdens het Ancien Régime
In Tildonk kenden we het bestaan van niet minder dan 6 verschillende heerlijkheden:
De heerlijkheid Tildonk zelf (met als centrum s Heerenhuys, nabij de kerk)
De heerlijkheid Oudenborg (met als centrum het Hof Oudenborg; ongeveer gelegen waar nu Polle Uytterhoeven woont)
De heerlijkheid Ter Borcht of Nieuwenborg (met als centrum het huidige Kasteeltje)
De heerlijkheid Lauwendries (met als centrum de huidige Dormaalhoeve)
De heerlijkheid toebehorend tot het kapittel van de Sint-Pïeterskerk te Leuven
De heerlijkheid van het Hof ter Hadocht
Er waren met andere woorden 6 verschillende heren die het hier voor het zeggen hadden. Zij hadden hun eigen territorium (eigen grondbezit plus een aantal cijnsgronden en leengronden waarop de heer belasting inde). Aan zulke heerlijkheid was meestal een laat- of leenhof verbonden met daarin laten of schepenen en leenmannen.
De heerlijkheid Tildonk bezateen schepenbank enbeschikte over de volledige rechtspraak, wat betekende dat de heer er (in theorie) bijvoorbeeld ook de doodstraf kon gebieden. De heerlijkheden Nieuwenborg en Lauwendries bezaten de lagere rechtspraak waarbij vooral geschillen betreffende grondeigendommen en goederen beslecht werden.
Uitzonderlijk is dat slechts op een boogscheut van mekaar niet minder dan drie motten* voorkwamen: Oudenborg, Nieuwenborg en het Hof van Dormaal! De motten Oudenborg en Nieuwenborg ontstonden in de 12de eeuw, ze lagen slechts 200 m van mekaar langsheen de Lipsebeek. Hun ontstaan gaat terug tot het riddersgeslacht van Tildonk.
* Een motte was een kunstmatig aangelegde woonheuvel waarop tijdens de Middeleeuwen de landadel verbleef in een houten en later stenen woontoren of donjon. Dit was het opperhof. Daarnaast lag er een neerhof dat de bedrijfsgebouwen (boerderij) omvatte. Beide delen waren door grachten omwaterd. Het geheel ringgracht-heuvel-donjon bood een behoorlijke passieve verdediging.
Wie dieper wil doordringen in de middeleeuwse structuren van Tildonk leze: Vandesande J., Motten en heerlijkheden te Tildonk, HOGT 2 (1987) 182-194; HOGT 4 (1989) 98-107, HOGT 5 (1990) 24-35.
Foto: Autowijding 1954. Daar staan ze blinkend in een rij, de pas verworven vierwielers, helemaal gereed om gewijd te worden door pastoor Nijs...
Handelsfoor en autowijding in de jaren 50
Halverwege de jaren vijftig van vorige eeuw was er blijkbaar een erg actieve kern van middenstanders aanwezig in Tildonk. Een plaatselijke afdeling van het NCMV (Nationaal Christelijk Middenstanders Verbond) werd opgericht en als eerste activiteit werd een handelsfoor op poten gezet. Spijtig genoeg valt er uit de berichten in de Haechtenaar niet te puren wie er zo allemaal deelnam aan deze handelsbeurs.
Meer en meer mensen, en vooral handelaars, konden zich toen een auto permitteren, een autowijding bleek dus een perfect nevenevenement. Een filmvoorstelling Zo leeft Tildonk stond eveneens op het programma. Als vermoedelijke auteurs ervan denken we aan Jules Vanden Eynde* en Constant Janssens. Doch ongetwijfeld was de televisiedemonstratie dé echte publiekstrekker!
5/6/1954 NCMV - Afdelingsnieuws. TILDONK.
Verleden Vrijdag werd in bestuursvergadering de laatste hand gelegd aan de inrichting van de plaatselijke Handelsfoor, die zal doorgaan op 3, 4 en 5 Juli aanstaande in de lokalen van de Parochiezaal en de meisjesschool met de speelplaats.
Alle beschikbare ruimte is reeds ingenomen, en aan de officiële opening zal een feestelijk cachet gegeven worden. Zij zal doorgaan in het gemeentehuis. Op de foor exposeren alle mogelijke handels- en ambachten.
Vergeten wij niet te vermelden, dat deze foor samenvalt met de jaarlijkse autowijding, ter ere van St. Christoffel.
Aangezien er voorzeker véél middenstanders met hun, autos naar de wijding zullen komen, zijn wij er van verzekerd, dat zij er zullen aan houden, de door hun confraters van deze jonge, maar veel belovende afdeling, ingerichte foor te bezoeken en hun werk te gaan waarderen. Er heerst nu reeds een flinke, gezonde belangstelling en spanning in heel het dorp, daar iedereen benieuwd is naar de prestatie, die voor het flink aanpakkend bestuur, zal geleverd worden. We weten het, dat, wanneer de mannen van Tildonk iets beginnen, zij het goed doen, want zij willen eer van hun werk halen.
26/6/1954 NCMV - Gewest Demer en Dijle.
Afdelingsnieuws- Tildonk.
Hier gaat de foor definitief door op 3, 4 en 5 Juli.
Zaterdag 3 Juli: officiële ontvangst der personaliteiten op het Gemeentehuis. Om 19,30 uur, doorknippen van het lint en officiële opening der foor door een afgevaardigde van het Ministerie van Middenstand. Daarna bezoek aan de Foor.
Zondag 4 Juli: Open vanaf 10 uur. In den namiddag Autowijding van St. Christoffel. Vanaf 18,30 uur: televisie-demonstratie.
Maandag 5 Juli: Open vanaf 17 uur. Om 19,30 uur, televisie. Om 21 uur: Filmvoorstelling: "Zo leeft Tildonk", levende opnamen van Tildonkse figuren en handelaars. Daarna trekking van de kosteloze tombola.
3/7/1954 NCMV - Gewest Demer en Dijle.
Afdelingsnieuws - Tildonk.
Wij herinneren er aan dat de Foor in Tildonk geopend wordt op Zaterdag 3 Juli om 19 uur, door een officiële ontvangst in het gemeentehuis.
Op Zondag 4 Juli om 3 uur heeft er ook een wijding plaats van auto's, moto's en velo's. Na de wijding rijden de verschillende voertuigen rond in de Parochie. We raden onze leden, die zulke voertuigen bezitten, aan ze te laten wijden, tot vermijding van ongelukken, om daarna van de gelegenheid gebruik te maken, de Handelsfoor van hun Tildonkse collega's even te gaan bezoeken. Het zal hun veel genoegen doen.
2/7/1955 NCMV, Gewest Demer en Dijle.
HANDELSBEURS Tildonk.
Wij herinneren eraan dat onze tweede, nog grotere handelsbeurs geopend wordt op Zaterdag 2 Juli te 18u, in de lokalen der Meisjesschool.
De beurs wordt gehouden in alle beschikbare zalen der gemeente, nl. Parochiezaal, Concordia, Alpia en Victoria. Er zal heel veel te zien zijn in het allermodernste materiaal. Er is kans een mooie prijs te winnen met de grote tombola, die er aan verbonden is. En de toegang is kosteloos.
Een reuze-reklaamstoet vertrekt op Zondag 3-7 om 11 uur en zal na een omloop van 65 km die 11 gemeenten aandoet, tegen 15 uur terugkomen, precies op tijd om nog mee te doen aan de jaarlijkse wijding der voertuigen.
Noteer dat er terzelfdertijd kermis is in het dorp en ook tentoonstelling van de werken der meisjesschool, en toeristen en bedevaarters zullen begrijpen dat een uitstapje naar het mooie Tildonk de moeite zal lonen.
De beurs blijft ook open op Maandag 2e kermisdag, en de grote tombola zal getrokken worden op Maandag 22 uur, bij sluiting.
* Van Jules Vanden Eynde (Wakkerzeel) beschikken we over Tildonkse filmbeelden uit 1954. Stuur een mailtje indien je geïnteresseerd bent.
Foto: Charly Chaplin in 1920, weldra één der helden van het witte doek. Ook in Tildonk stonden de mensen te trappelen om de producten der filmkunst, 'het wonder der bewegende beelden', te kunnen aanschouwen.
Grote KUNST-CINEMA vertoningen in 1920
Cinéma was nog iets nieuws op den buiten in de jaren twintig. Er kwam dan ook veel volk kijken naar de voortbrengselen van deze nieuwe uitvinding... Het was nog niet zolang geleden (1895) toen de gebroeders Lumière in Frankrijk voor het eerst bewegende beelden hadden laten zien van een trein in een station. De beelden waren in zwart-wit en geluid was er nog niet bij, maar de toeschouwers schrokken zich een bult en renden het zaaltje uit
Het grote publiek was meteen gewonnen voor de cinéma en het duurde dan ook niet lang of rondreizende operators schuimden het hele land af met hun vertoningen. De 'stomme' filmbeelden werden meestal door een pianist begeleid. Weldra verschenen overal in de steden speciale filmzalen die hun eigen huisorkestje hadden. In de kleinere dorpen werden de films vertoond in de accommodatie die er voorhanden was, zoals te Tildonk in 1920 in de nieuwe ijzergieterij van Persoons. Let op de toegangsprijzen die gehanteerd werden voor de avondvertoningen: 2 frank en 1 frank. Daar diende de modale arbeider toen menige uurtjes voor te werken!
De eerste bioscoopfilm met geluid kwam er pas in 1927 en kleurenfilms verschenen eerst in de jaren dertig. Maar ook Tildonk kreeg spoedig zijn eigen cinemazaal, de Alpia. Vooral de cowboy-films werden door de toenmalige Tildonkenaren gesmaakt.
Uit: De Haechtenaar", oktober 1920.
Gemeente Thildonck, Fanfaren "Ste. Cecilia",
met toelating der Gemeente-Overheid,
GROOTE KUNST-CINEMA VERTONINGEN
op Zondagen 27 Oktober en 3 November 1920,
in de gebouwen der nieuwe ijzergieterij der werkhuizen "Persoons".
Programma van 27 Oktober
1) De Hondenpakker, komiek in 2 bedrijven
2) De Gentlemen der Ranch, Amerikaansch Cowboy-drama in 5 bedrijven
15 minuten tusschenpoos
3) Express-Verhuizers, komiek
4) De Schat van Lys Tangett, komiek in 2 bedrijven
De opschriften der films zijn in het Vlaamsch.
Prijzen der plaatsen: Voorbehoudene: 2,00 fr. Eerste: 1,00 fr.
Samen in één klas, maar met duidelijke scheiding der geslachten: de jongens bovenaan, de meisjes onderaan
L > R Boven: Pyppe, Alfons Leroy, ?, Sam Delcon, ?
Bovenste middenrij: ?, Gust Vandenheuvel, ?, Ernest Van de Velde, Jules Sunt, Jules (van Nie van de Nest), Aimé Vandenhoudt
Onderste middenrij: Den Ruyter, Rosa Verboomen, Julia Vandenheuvel, Celine Jacobs, Mathilde De Bie, Anna Uytterhoeven, Fin Nackaerts, Vanderlinden, Gusta Sunt
Onderste rij: Josée Beckers, Yvonne Swiggers, Yvonne Van Reydt, Liske Fillet, Jeanne Sunt, Louisa Sterckx, Maria Lens, ?, Maria Vertommen
Foto: Dit typische houten gevelkapelletje bekroond met het Maria-embleem heeft ooit een kwart miljoen huisgevels in België (en buurlanden) versierd. De houten kapelletjes werden weliswaar in de schrijnwerkerij Debast in Lembeek vervaardigd, doch de afwerking greep plaats in het werkhuis in de Dreef (nu Pastoor Lambertzdreef), en ook de verspreiding en de administratie greep plaats vanuit Tildonk. 'Made in Tilloenk' dus toch...
Gevelkapelletjes Made in Tilloenk' ! Hier en daar treft men ze nog aan, de kleine gevelkapelletjes met daarin een beschilderd plaasteren lievevrouwenbeeldje met kindje Jezus op de arm. Tussen 1956 en 1978 zouden er niet minder dan 250.000 gefabriceerd zijn. Doch weten de huidige Tildonkenaren nog dat al deze kapelletjes ooit uit een Tildonks atelier rolden? Het was inderdaad E.H. Fernand Mariën (1908-1978), de directeur van het klooster, die de bewuste kapelletjes op de markt bracht. Zijn werkplaats was gelegen achter zijn woonst in de huidige Pastoor Lambertzdreef. Het bedrijfje noemde Regnum Mariae. Technische hulp ontving hij van zekere Michel de Wouters dOplinter en administratieve hulp van mevrouw Rosa Verbiest uit Wijgmaal. Hij gaf eveneens een 3-maandelijks tijdschrift uit, Corona Contact, dat de devotie tot Maria cultiveerde. Deze typische kapelletjes met gekleurd gipsen mariabeeld werden doorheen het ganse land verkocht, zelfs in het buitenland. De kapellenactie verliep in twee stadia. Eerst was er een propagandazondag in de plaatselijke kerk, waar men na de mis kon inschrijven op zijn exemplaar. Een maand later volgde dan de plechtige wijding en de overhandiging van de kapellen. Regnum Mariae bood de kapellen gratis aan maar vroeg aan iedere intekenaar een vrijwillige bijdrage in de kosten. Fernand Mariën was met de kapellenactie reeds begonnen toen hij nog onderpastoor was in Jette (1941-1955). Hij ging toen ook prediken in de vele kerken van het Vlaamse land, ondermeer in Tildonk. Hier stond de betrekking van directeur van het klooster vacant, hij was goed in talen, verkreeg de job en kwam op die manier in Tildonk terecht.
Roger De Broeck schreef een uitgebreid artikel in het juninummer 2001 van Ons Heem: 'De gevelkapelletjes van Regnum Mariae, een merkwaardige uiting van volksdevotie'.
Foto: De bronzen gedenkplaat der "Gesneuvelde soldaten en gemartelde burgers van Thildonck" uit de Eerste Wereldoorlog hangt nu 87 jaar later nog steeds links naast de kerkpoort.
Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog kon niemand vermoeden welke omvang, duur en verschrikking de oorlog zou kenmerken. De machthebbers dachten een korte oorlog te beginnen die enkel de oplossing moest brengen voor een lokaal probleem. De Eerste Wereldoorlog trof ons land vanaf de eerste dag met volle kracht, ondanks het feit dat België neutraal was en niet tot de twee elkaar bestrijdende bondgenootschappen behoorde. Gans Europa kwam totaal ontredderd uit de oorlog. Maar ook op lokaal niveau, en zeker in onze streek die zich in 1914 in het oog van de storm bevond, vielen er vele slachtoffers. Toen de eerste wereldoorlog na vier lange jaren ten einde liep was de vreugde bij de bevolking dan ook immens. We geven u hierna een verslag van de feesten die in 1919 in Tildonk plaatsgrepen.
Vaderlandsche feesten te Thildonck Niettegenstaande het ongunstig weder hebben onze Vaderlandsche Feesten verleden Zondag plaats gehad en veel bijval genoten. Het volk uit de naburige dorpen was in groot getal opgekomen om de feestelijkheden bij te wonen en om den stoet te bewonderen.
Werden in den stoet zeer opgemerkt, de groepen samengesteld uit jonge meisjes voorstellende feiten uit de geschiedenis; verschillende streken van België; feiten uit den oorlog en uit het bezette gebied. Veel bijval had de wagen van 't Rood Kruis en de wagen voorstellende het Meldeambt van het Kanton Haecht, hetgeen toeschouwers en meldeplichtigen op kluchtige wijze het "contrôle" herinnerde.
Eene kundig in brons gebeitelde gedenkplaat met de namen der gesneuvelde soldaten en vermoorde burgers is wel gelukt. Dank aan alle inwoners der gemeente die het hunne bijbrachten om dit aandenken aan onze geliefde verdwenenen op te richten.
Verscheidene passende redevoeringen werden uitgesproken op het soldatenkerkhof door de heeren August Magits en Alfons Andries, twee Oud-Strijders, die hulde brachten aan hunne gesneuvelde makkers, alhier begraven. 's Maandags had een verjaringsdienst plaats voor onze gesneuvelde soldaten en onze vermoorde burgers. Na den dienst, op het militaire kerkhof, nam de roemvolle held, de heer Jules D'Hondt, vereerd met de Engelsche oorlogsmedalie en door de Belgische regeering tot leraar in de Staatsmiddelbare school van Leuven benoemd als blijk van erkentelijkheid voor bewezen diensten aan de verbondene legers tijdens de bezetting, het woord in naam van den gemeenteraad en inwoners en bracht in treffende woorden hulde aan hen die hun leven gaven voor de overwinning.
Deze straat is zeker bekend bij de wandelaars. Het is uiteraard de Terbankstraat, meer bepaald het gedeelte tussen de Zuiddijk en de hoeve van Jean Bisschop. Ondanks hun benaming tref je niet al te veel bomen meer aan in de Bosstraat en de Hambosstraat. Ooit was dat anders... ( 7 juiste antwoorden, 1 foutief)
Opgave 5 -> zie rechterkolom. Deze keer zoeken we het in hemelse sferen!
Schoenmaker Henri Enis (°Herent) trouwde met Elisabeth Engelborghs (°Tildonk), dochter van Mieke Wit en de Wieze (Maria Verelst en Aloïs Engelborghs) uit de Mortelstraat.
Zij konden hun beider afkomst niet loochenen en doopten het café dat ze nadien uitbaatten op de Oude Markt te Leuven dan ook toepasselijk In Herents Thildonck! (foto ca. 1925)
Foto: Het sas en sashuis van Tildonk in de jaren '70. Het sas en het classicistische sashuis (1763) waren als onderdeel van 'de Vaart met aanhorigheden' tot in 1972 eigendom van de stad Leuven. Op 29 december van dat jaar werden ze overgedragen aan de Staat. Bij de regionalisering kwam alles in handen van het Vlaamse Gewest. Het beheer gebeurde tot in 1994 door de Dienst der Zeeschelde, en nadien door de NV Zeekanaal en Watergebonden Grondbeheer van Vlaanderen. In 1996 werden sluis en sluiswachterswoning wettelijk geklasseerd als dorpsgezicht. Het sashuis werd in 2000 gerestaureerd en deed vanaf dan (opnieuw) dienst als sluiscafé onder zijn vroegere benaming de Maritime.
Het onderstaande artikel kwamen we tegen op de website van de Nederlandse krant NRC-Handelsblad (www.nrc.nl). De tekst is al enige jaartjes oud (16/11/2000), de Maritime heeft ondertussen reeds een poosje een andere uitbater, van conserves de légumes maken ze in het artikel conserves de legulles (die Hollanders toch!) en het standaardwerk van Gust Vandegoor, Het kanaal Leuven-Mechelen in heden en verleden - 1750-2000, Hagok, 1998, vergat men te vermelden... Doch dit alles belet niet om het onderstaande eens na te lezen. Betere toeristische reclame voor 'onze vaart' is nauwelijks te bedenken!
De wereld een bierkanaal Per olifant door Thailand of een weekend naar de oudheden van Egypte, je regelt het tegenwoordig op het postkantoor. Maar waar kun je terecht voor een cruise over het kanaal door Zuid-Beveland? De conclusie is duidelijk: wie de grote massa wil mijden gaat naar een kanaal. Bijvoorbeeld naar het Kanaal Leuven-Dijle in Vlaams Brabant, dat 250 jaar bestaat. MICHIEL HEGENER
De piramides mogen raadselachtig zijn - steek je hoofd door een van de vele gebroken ruiten van de Usines de Stordeur aan de oever van het kanaal Leuven-Dijle in Vlaams Brabant, en al je gedachten wijken voor een baaierd van vraagtekens. Wat is een NVSE I Triller? Er hangt er een aan het plafond, blijkt uit het opschrift in viltstiftletters, maar geen reisgids ter wereld die het antwoord geeft. Geen Rough Guide die schrijft waarom er een laag vogelmest over deze machines ligt. Geen Lonely Planet-gids die uitlegt waarom deze usines überhaupt werden gebouwd. Aan de overkant heeft een oude fabriek een nieuwe bestemming gekregen: De Vaart: squash - fitness - biljart - all sports schreeuwt een tekst op de prachtige bakstenen gevel. Ernaast staat in even grote letters - maar zo afgebladderd dat je ze pas na lang kijken ziet - Conserves de Legulles. Wat zijn of wie was Legulles? Waarom vallen squash, biljart en fitness in België niet onder all sports?
Zoals elk kanaal vertelt het kanaal Leuven-Dijle een gelaagd, goed gecodeerd verhaal waar je niet zomaar bij kunt: een verademing voor wie even genoeg heeft van de grote toeristenmassa en de informatiemaatschappij. Volg het water, kraak stap voor stap de code en dan wordt er van alles duidelijk - over het kanaal zelf, over het land, en eigenlijk over de hele wereld. Onderweg wachten lawaai en lelijkheid, stilte en juwelen van sluizen, geweldige cafés en veel fabrieken - waarvan sommige het nog doen - in bijna evenveel bouwstijlen.
Op 9 februari 1750 zette prins Karel van Lotharingen nabij Leuven een zilveren spade in de grond en deponeerde het resultaat in een koffertje dat vervolgens werd afgevoerd op een speciaal vervaardigde kruiwagen. Vijfhonderd arbeiders voltooien het dertig kilometer lange kanaal in de twee jaar daarna. Ter viering van het jubileum verscheen een vriendelijk boekje dat onder meer vertelt dat de Usines de Stordeur in 1910 verrezen als maïsmeelfabriek die in 1972 nog 5.000 ton per maand vermaalde. Gelukkig blijft er veel onduidelijk, zelfs bij navragen. Wat is Luc Schepmans eigenlijk, vraagt hij zichzelf ook af. Hij wacht al 23 jaar bij de sluis van Boortmeerbeek tot er een schip aankomt, zoals nu, in de verte. Sluiswachter is hij echter niet. Een sluis heet in Vlaanderen vaak sas. Sasmeester zou kunnen. Of sluismeester. Onder zijn naam schrijft hij 'technisch beambte', maar een collega in hetzelfde wachtlokaal corrigeert: 'Scheepvaartbegeleiders, dat zijn we'. De verwarring kenmerkt de gemoedelijkheid van de mensen langs het kanaal. En erop. Inmiddels is de Tania de 52 meter lange sas ingevaren en begint Schepmans aan een kwartier zwengelen en berichten uitwisselen. Vanaf de voorplecht meldt Tania zelf dat zij en haar man Frank onderweg zijn naar Rotterdam om gebroken rijst te halen voor de Remy lijmfabriek in Wijgmaal. Rijst is nu even een kortstondige hausse. "De Sylvie, de Mustang en de Waa zijn ook met rijst onderweg hierheen", meldt Tania als de Tania een paar meter gezakt is, zodat ze niet meer vanuit de hoogte haar stem hoeft te verheffen zoals een paar minuten eerder. De scheepvaartbegeleider heeft inmiddels de westelijke sluisdeuren opengedraaid. Tania: "Wil je 'm losgooien? " Schepmans: "Voor jou doe ik alles." Rijst is uitzondering. Van de acht schepen die hier gemiddeld per dag passeren, pendelt ruim negentig procent met Franse gerst naar de brouwerijen en malterijen langs dit bierkanaal. De huidige panden van Stella Artois in Leuven zijn te nieuw om mooi te zijn, al denken ze daar over een eeuw vast anders over; de oudste van de talrijke Stellapanden, uit 1923, zijn sinds twee jaar monument. Nabij Schepmans' sas zijn de Malteries de Boortmeerbeek uit 1931 volgens een ingewijde aan het uitbollen, Vlaams voor inkrimpen; de niet-ingewijde passant ziet hoe ontluikend verval prachtige, zachte overgangen heeft gemaakt tussen mouterij, landschap en elementen. Veel vitaler en dreigender, zeker bij inzettende duisternis, oogt de Cargill Malt Division tussen Wijgmaal en Tildonk. In de wijde omgeving is verder geen gebouw te bekennen, dat versterkt het beeld. Een gerstzuiger leegt het ruim van de afgemeerde Brenda in een decor van enorme, gladde betonnen constructies en grote, witte, tegen het wolkenloze zwerk oplichtende stoomwolken, terwijl de lampen van boot, zuiginstallatie en fabriek weerkaatsen in het oude kanaal. Hier kiemt gezelligheid, maar dat zie je er niet aan af. Even verder is de gezelligheid juist heel goed te zien bij de sublieme sluismeesterswoning van Tildonk, beter bekend als Café Maritime, aan de overkant van het kanaal. Een bord Verboden de sluis te betreden - uitgezonderd fietsers en voetgangers laten we voor wat het is. Aan het eind van de smalle ijzeren loopbrug waar piloten en automobilisten eigenlijk niet overheen mogen, ben je al bijna binnen. Een monumentale houten trap en een prachtige plavuizen vloer zijn de eerste blikvangers, spoedig gevolgd door de voorsteven van wijlen de Balboa die als bar dienstdoet. De kaart rept van 'zalmfilet op kervelspiegel', 'hesp' en 'boerenpensen met appelsaus'. Café Maritime (sinds 1763) wordt uitgebaat door Jan van Langendonck (sinds augustus). Hij is directeur van een evenementenbureau waar een paar jaar geleden een plan ontstond voor evenementen op trekschuiten. Als startpunt voor het onthaasten van snelle Belgen lag Café Maritime op ideale afstand van Leuven, maar helaas lag het ook bijna in puin. Van Langendonck: "Het werd oorspronkelijk gebouwd als sluismeesterswoning, café en hotel. Daarom is het zo groot. Een hotel is het al honderd jaar niet meer, de sasmeester van vijftig jaar geleden stopte ook met het café, en zijn opvolger vond het te groot om in te wonen en liet het twaalf jaar leeg staan."
De redding kwam uiteindelijk van brouwerij Palm, die volgens Van Langendonck streeft 'naar herstel van de cultuur van het oude bierdrinken' en die een paard als logo voert. Dat sloot mooi aan bij een nostalgisch sluiscafé waar paarden schuiten trekken. Vroeger was het niet bedienen van de sluis - 'morgen weer!' - een probaat middel om de horeca-omzet op te voeren, maar zo nostalgisch is dit project net niet.
Waar de Zenne en de Dijle samenvloeien, eindigt het kanaal. Het Zennegat heet deze schitterende plaats, waar monumentale loofbomen hun laatste bladeren laten vallen over een handvol schotse en scheve huizen uit de begindagen van de vaart, over de belangrijkste van de vijf sluizen, over een muskusrattenvanger die verse stukken winterwortel vastprikt in een vierratsval, over de Sunny en de Star die na zorgvuldig manoeuvreren samen de hele sluis vullen, en over sasmeester Jos Langers die zijn dienstwoning verlaat om te gaan zwengelen. Zware regenwolken en een eerste zweem van de komende nacht dempen haast alle tinten tot pastel, alleen de auto en de motorfiets op het dek van de Star glimmen in de schemering, terwijl de sas volstroomt met wit, wildbruisend kanaalwater. De zee is zo dichtbij dat de waterstand in het Zennegat tweemaal daags zes meter stijgt en daalt, waardoor er van drie uur voor tot drie uur na eb niets valt te schutten. Om kort te gaan: haast alle panden die hier staan waren ooit café, veertien bij elkaar, plus een kruidenier, een scheepswinkel en een kolenboer. Als het Gat leegliep hadden de schippers een goed excuus om zich te laten vollopen. De sasmeester woonde in de kelder; op de parterre waar Langers en zijn collega Sabina Govaert nu kantoor houden, verkocht hij bier. Water was schaars en mede daarom geen optie. Grondwater oppompen kon niet omdat de Zenne het riool van Brussel was (en nog is) en tot voor vijf jaar werden de ongeveer twintig omwonenden van het Zennegat per brandweerauto van water voorzien.
De tijden zijn veranderd. Er is een leiding gekomen en dertien cafés zijn verdwenen. Dat het laatste dinsdag gesloten is, lijkt een afdoende verklaring voor de dichte deur. Maar na het schutten van zijn klanten lacht Langers: "Ha! Hij is niet alle dagen behalve dinsdag open - hij is open als hij goesting heeft!" Volgens Govaert heeft de teloorgang van wat ooit 's werelds grootste tappuntenconcentratie geweest moet zijn, te maken met de opkomst van satelliettelevisie en computerspelletjes aan boord van de schepen. De getijden bleven en het wachten dus ook, maar het scheepsvolk zit nu binnenboord achter beeldschermen. Bedankt Astra en Eutelsat! Bedankt Bill Gates!
INFORMATIE
Literatuur
De Leuvense Vaart als cultureel erfgoed - Het kanaal Leuven- Dijle (2000), 64. p. Beschrijft 37 monumenten langs het kanaal. Met grote kaart. Verkrijgbaar bij Toerisme Vlaams-Brabant, Diestsesteenweg 52, 3010 Leuven, Inl 0032-16-267620, fax 267676; toerisme@vl-brabant.be; www.vl-brabant.be/toerisme
Vaart in de geschiedenis - 250 jaar kanaal Leuven-Dijle (2000), 62 p., door M. Meertens, uitg. Museum Vander Kelen-Mertens, Leuven
Horeca Café Maritime, Sas 3, 3150 Tildonk. Open: di t/m zo, 11- 23u. (is dat nog zo?) Café Zennegat is op onregelmatige tijden open: doorgaans in het weekend en 's zomers ook door de week, behalve op dinsdag.
Fietsroute Er ligt een fietsroute langs het hele kanaal, grote delen zijn ook per auto te volgen. Per auto naar het Zennegat: in Battel (zuid van Mechelen) de Baron Empainlaan uitrijden en dan links.
Foto: Een jeugdige volleybalploeg uit de jaren 70. We herkennen: (L > R) boven: Albert Ruttens, Peter Gilis, Dré Mertens, Ivo De Cat, Tuur Troch, Swoij Lens; onder: Jos Gordts, Rudy Bossaerts, Loe Meeus, Hugo Vanden Eynde, Guido Janssens
Volleybal, een nieuwe sport te Tildonk in de 70er jaren
Albert Ruttens was indertijd de grote voortrekker van de volleybalsport in Tildonk. Ontstaan onder de vleugels van de plaatselijke KWBafdeling werd na enkele jaren een eigen koers gevaren. Naast de herenploegen was mettertijd ook de damesploeg erg actief. Het prille begin werd als volgt beschreven in de Haachtenaar (22/11/1971):
Meer sportbeoefening te Tildonk
In de rangen van de K.W.B. afdeling Tildonk groeit wat! Enkele weken geleden brachten we reeds verslag over de werking van de reisgroep. Thans treedt een nieuwe aktiegroep in het openbaar, namelijk de Sportgroep: volleybal, pingpong, fietstochten, biljarten
Dat het allemaal geen toekomstdromen zijn bewijst de groep volleybal. Sinds een vijftal maanden wordt deze sport intens beoefend door jongeren en ouderen op het gemeentelijk speelplein jongensschool
Albert deinsde er niet voor terug om ook de grotere ploegen naar Tildonk te halen. Lees mee in een aankondiging van enkele jaren later (16/8/1974):
Liefhebbers Volleybaltornooi Tildonk
De tweede uitgave van de wisselbeker « KWB Tildonk » voor liefhebbersploegen, zal plaats vinden op zondag 18 augustus, in het park der Zusters Ursulinen. Voor het tornooi zijn 28 ploegen ingeschreven : liefhebbers-, kompetitie- en damesploegen. Als blikvanger van de ganse dag, wist de bezieler van deze inrichting, dhr. Ruttens Albert, een treffen in te leggen tussen twee ploegen van 2de nationaal : Mavoc Maaseik Lagos Gent.
Foto: Pastoor Joannes Cornelius Lambertz vereeuwigd op een kleurrijk glas-in-lood-raam van de St.-Jan-de-Doperkerk, was de stichter van de congregatie der Ursulinen van Tildonk. 'Dit convent is het moederhuis van 35 kloosters verspreid in Engeland, Holland, Limburg en Belgenland', schreef Vanden Bruel in 1861.
In 1861 zag bij drukkerij C.-J. Fonteyn te Leuven een bescheiden werkje het licht van de hand vande Haachtse pastoor J. B. Vanden Bruel. Het droeg de titel: Beschryf der dorpen van het kanton Haecht (Over hunne Oudheden, Kerken, Kapellen, Kasteelen, Geestelyke en Wereldlyke Besturen, getrokken uit de historieschryvers Van Dieven, Grammay, Van Gestel, Le Roi. Alsook uit de archieven der kerken en gemeentens). Het boekje bleek na een tijd onvindbaar en de drukkerij Gebrs. Artoos, uitgever van het weekblad De Haechtenaar had het schitterende idee om het werkje in 1957 terug op de markt te brengen. Leest u mee wat pastoor Vanden Bruel zoal over Tildonk schreef? THILDONCK
Een dorp der provincie Braband, arrondissement Leuven, kanton Haecht, in afstand van Brussel vier uren en half, eene uer en half van Leuven, dry kwartiers uers van Haecht, tusschen den yzeren weg en den steenweg van Leuven op Mechelen, bezit in bevolking 1289 inwooners, 731 hectaren in landen en bosschen, doorsneden door de vaert van Leuven tot aen den Rupel (Rumpst). Deze vaert werd gemaekt ten jare 1750. De eerste schup aerde werd uitgesteken te Leuven door prins Karel van Lorreinen en Braband. Er bestaet over dezelve eene sterke brug, alsook een sas. Volgens Grammay was Thildonck eertyds eene heerlykheid toebehoorende aen de familie Tuydekem. Door huwelyk ging het over, ten jare 1432, tot het huis van Lieminge. Guillielmus van Grimbergen, ten jare 1449, heeft het verkocht aen eenen van Hutvelt, die het aen zyne nakomelingen heeft overgezet. Zy waren van een edelen stam van Brussel, en hebben eenen burgemeester dezer stad gehad met name Segerus. Thildonck was eertyds voor het geestelyk bestuer een afhangsel van Herent. Men had er eenen verblyvenden onderpastoor. Het maekte deel van het bisdom van Kameryk. Maer om de schaerschheid van priesters werd het gegeven aen den bisschop van Luik. Volgens Sanderus is Thildonck, in het jaer 1626, onder den aertsbisschop Mattheüs Hovius, tot parochiekerk opgerigt. De kerk is een latynsch kruis, de hooge autaer en koor hebben een goed voorkomen. De byzondere patroon is de H. Joannes Baptista. De kerk is versierd met eenen fraeijen spiltoren. De eerste pastoor was Joannes de la Salli, gestorven in het jaer 1633. Op hem zyn gevolgd: Van den Plas, gestorven in 1636; Joannes Egrix, gestorven in 1651; Joannes Addons, gestorven in 1669; Henricus Menten, gestorven in 1669; Leonardus Coelmont, gestorven in 1728; Ludovicus van Rillaert, gestorven in 1759; Petrus Dominicus van Elder, genoemd in het jaer 1759 en gestorven in het jaer 1815; Joannes Lambertz, genoemd in het jaer 1815, tegenwoordige pastoor. Zeldzame zaek! De twee laetste pastoors tellen zamen meer dan eene volle eeuw bediening. Er bestaet te Thildonck een vermaerd nonnenklooster onder den naem van de H. Ursula. Het is een schone bouw met dry stagiën in het vierkant en met vele vensters verlicht. Men vindt er eene fraeije gothische kapel. Dit convent is het moederhuis van 35 kloosters verspreid in Engeland, Holland, Limburg en Belgenland. Het byleggen van den yzeren weg van Mechelen op Leuven, op twintig minuten afstands van de statie van Wespelaer, maekt de vereeniging met alle steden zeer voordeelig. Dit gesticht is begonnen in het jaer 1832, door den eerw. Heer Joannes Lambertz, pastoor der gemeente. Men telt er omtrent 300 pensionnairen die daer hare opvoeding ontvangen. Het zyn Belgen, Duitsche, Engelsche en uit andere natiën.
Tot hier het relaas van pastoor Vanden Bruel over Tildonk. Het valt op dat hij met geen woord rept over de latere heren van Tildonk (na 1644), en dan meer bepaald over de Lalaings, graven van Tildonk sedert 1707. Een vergetelheid?
Er werd ons recent een wanmolen Massant aangeboden
maar zelf hebben we niet de ruimte om hem te plaatsen,
dus doen we langs deze weg een oproep:
Is er iemand die er wél plaats voor heeft, de molen misschien zelfs wil restaureren? En dit stukje authentiek Tildonks patrimonium wil bewaren voor het nageslacht? Je kan hem als decoratie in je living zetten,
of ergens op een droge plaats in een berging,
maakt niet uit. Doch niet buiten in de tuin met bloemekes erin,
want dan is hij er in de kortste keren 'geweest'
meer info over de wanmolens Massant, zie bijdrage nr. 7 (21/12/2005)
Foto: Een rustig tafereel op de Leuvense vaart op het einde der twintiger jaren. Sleper Doris trekt een klein konvooi schepen richting Leuven. De kanaalboorden waren toen vrij kaal. Niet lang voordien werden de boten immers nog met trekpaarden voortgetrokken en moest het jaagpad vrij gehouden worden van struiken en dergelijke. Ook de hoogspanningsleiding kwam er later pas. We kunnen ons voorstellen wat een kruising van twee kanalen én een bijkomend sas hier zouden teweeggebracht hebben!
(de foto werd indertijd getrokken door Maurice Mommaers vanop de brug van Tildonk in de richting van Kampenhout)
1925, grootse plannen voor een nieuw kanaal...
Plannen maken is van alle tijden. Doch hoe dikwijls hebben de dorpelingen hun hart niet vastgehouden toen er zich weer eens landmeters aandienden, gewapend met theodoliet en andere meetinstrumenten? Gelukkiglijk werden de meeste van dergelijke plannen nadien snel in de koelkast opgeborgen, niet zelden wegens een gebrek aan de nodige fondsen... In de jaren 20 van vorige eeuw was het nochtans menens. Men wou en zou een nieuw kanaal graven ten einde de steenkolen vanuit het Kempisch mijnbekken op een snelle wijze naar Brussel te transporteren. De mijnen van het Kempisch steenkoolbekken (Beringen, Eisden, Waterschei, Zwartberg) kwamen in de periode 1922-1925 namelijk volop in productie en groot en klein stookte toen met steenkool. Het tracé van het verbindingskanaal was al goedgekeurd, gronden waren reeds aangekocht. Op Tildonks grondgebied zou een kruispunt komen van het nieuwe kanaal met de bestaande Leuvense vaart, mét een nieuwe sluis er bovenop! Wat er de oorzaak van was om de plannen uiteindelijk af te voeren? We zullen het wellicht nooit weten, doch dat de mensen van Tildonk nadien opgelucht adem haalden, zoveel is zeker! Het volgende bericht stond te lezen in De Gazet van Haecht (14/8/1927) en haalde nadien ook de nationale kranten Het Laatste Nieuws (24/8/1927) en Het Nieuws van den Dag (26/8/1927): Groote werken in t verschiet De kwestie is aan de orde om de Kempische mijnen te verbinden met Brussel-Zeehaven. Reeds zijn 230 Ha. gekocht, langs de Zenne-oevers te Verbrande Brug (Vilvoorde). In 1925 is er een ontwerp goedgekeurd om een kanaal van 62 km. te graven van Verbrande Brug uit, over Kampenhout, Tildonk, Werchter, Aarschot en Diest, naar het zijkanaal op Hasselt, bij Beeringen, waar ook een kanaal, de Kempische mijnen bedienende, zou uitmonden. Ook werd de verbreeding aangenomen van het Kanaal Tildonk-Leuven, boven den spoorweg Brussel-Leuven, op een afstand van 1000 meters. Te Verbrande Brug zou een kanaalstation worden ingericht, en een groote draaibrug worden gebouwd; verderop zou dan een haven worden aangelegd. Die zou bestaan uit de vergrooting van de monding van het kanaal Verbrande Brug-Beeringen tot het kanaaldok, mede uit drie zijdokken, elk met 6 m. 50 diepte zooals de Vergote-dok. Op het voornoemd kanaal zouden drie sluizen zijn; een nieuw zou gebouwd worden te Tildonk. Het kanaal Verbrande Brug-Kampenhout-Leuven zou als een verlenging zijn van het zeekanaal tot de Dijlestad en zou de betrekkingen met Antwerpen en Nederland begunstigen. Tusschen Verbrande Brug en Brussel zijn er reeds 27 fabrieken. Het kanaalvlak Tildonk-Beeringen zou de verbinding zijn met de Kempische mijnen en zou die tusschen Antwerpen, Hasselt en Luik verzekeren. Er zouden dokken gegraven worden te Werchter, Aarschot en Diest. Het gedeelte Tildonk-Beeringen zou uitgevoerd worden terwijl de verbindingswerken Antwerpen-Luik aan den gang zijn.
Deze foto werd genomen in januari 1945. De oorlog was ten einde, doch het klooster en de lagere meisjesschool werden enkele weken later omgevormd tot legerhospitaal voor de Engelse soldaten (het 32nd General Hospital).* En zo is er een tijdje her en der lesgegeven in burgershuizen in het dorp, zoals in de zaal bij Pië van Laa (Petrus Vanhorenbeek) en in de bovenzaal bij Fonje Bekkes (Alfons Beckers). Andere klassen kregen onderdak in Janssens-pachthof in het dorp, in het tuinhuis van Bisschoppenhof nabij het kerkhof en bij Fiene Goris.
Klasfoto, 1945
Rij links (L > R): 1, 2: twee nichtjes van juffrouw Pauline 3, 4: Paul Decoster (de latere apotheker), Emiel Van Meerbeeck 5, 6: ?, Willy Perdieus 7, 8: ?, Remy Vandevenne 9: ? 10, 11: ... Laurens, ... Cleynhens
De opgave werd deze keer aangekondigd als gemakkelijk en dat bleek ook uit de antwoorden. Het jaartal 1642 vind je terug op de gevel van het Kasteeltje (Kasteeldreef), dat recent prachtig gerestaureerd werd. De ankerijzers op de pastorie dragen het jaartal 1761. Op de Bertrodehoeve staat geen jaartal vermeld. ( 14 juiste antwoorden, 1 foutief) Opgave 4 -> zie rechterkolom. Ook niet echt moeilijk, aarzel dus niet om je antwoord in te sturen!
Foto: De werklieden-hoveniers van het klooster tijdens de 'soeppauze'. We aanschouwen een prachtig impressionistisch tableau dat echter de schamelheid van de gewone man in het begin van de 20ste eeuw niet kan verhullen. Het was blijkbaar een warme zomerdag toen de fotograaf voorbijkwam: blootsvoets en met de broekspijpen opgerold tot aan de knieën werd er geposeerd...
De hoveniers van het klooster(bis)
Recent bezorgde Jefke Buelens ons twee zeer oude foto's, afkomstig uit het fotoalbum van zijn moeder Gusta Vandenhoudt (°Tildonk 14 mei 1906, dochter van Gust), waarop verschillende werklieden van het klooster voorkomen. Op beide foto's komen we ook de hovenier tegen (hier de persoon in het midden) waarvan we in een vorige bijdrage (nr. 36) niet wisten wie het juist was. Geredelijk mogen we dus aannemen dat het hier wel degelijk Gust Vandenhoudt betrof! Kent iemand soms de anderen?
Foto: Isidoor Valckenaers (tweede van rechts) met zijn vrouw (midden), net voor de oorlog (Ons Land, 17 augustus 1919, p. 431, Het toppunt van barbaarscheid: de Valckenaers te Thildonck: zeven gedooden).
Gruwel in de Tildonkse Hambos in 1914 Eén jaar na het einde van de eerste wereldoorlog verscheen in Het Laatste Nieuws een dagelijkse vervolgroman van Abraham Hans onder de titel Het beleg van Antwerpen.* De roman was gebaseerd op waar gebeurde feiten, de hoofdpersoon, Wilhelm Kühlmann, was fictief. Abraham Hans (1882-1939), lid van de protestantse gemeente Sint-Maria-Horebeke, was een zeer gekende figuur in zijn tijd. Hij schreef talloze volksromans en was erg populair bij de jeugd met de A. Hans kinderbibliotheek, 'de Hanskens in de volksmond.
7 familieleden vermoord! In augustus 1914 werd er in Tildonk en omgeving dagenlang slag geleverd tussen het Duitse en het Belgische leger. Reeds vanaf het begin van de veldtocht verliep de opmars van het Duitse leger door ons land met veel vertraging, tot groot ongenoegen van de Duitse Generale Staf. Hieruit ontstond een groeiende ontevredenheid en toenemende wraaklust tegenover de Belgische militairen, maar vooral tegenover de onschuldige burgers. Bovenop werd een ware angstspychose aangewakkerd in de Duitse rangen met het gerucht: 'die Zivielen haben geschossen' (de burgers hebben (op ons) geschoten). Verschrikkelijke moordpartijen onder de burgers waren het gevolg ervan. In de morgen van 20 augustus werden 5 burgers op Tildonks grondgebied door de Duitse soldaten doodgeschoten: Alfons Geerts, Eduard Lens, Lodewijk Lens, Alfons Stroobants en Petrus Verbinnen en op 26 augustus Lambertus Vercaeren. Deze mensen hadden volstrekt niets aan de soldaten misdaan of miszegd. Het waren allen zeer deftige en deugdzame personen.** Op 26 augustus werden in de Tildonkse Hambos niet minder dan 7 leden van de familie Valckenaers op vreselijke wijze afgemaakt. Van Edward Valckenaers werden drie zonen gedood: Frans (20 jaar), Juul (17 jaar), Jozef (14 jaar). Van Isidoor Valckenaers werden vier dochters gedood: Louise (19 jaar), Hortense (17 jaar), Jeanne (6 jaar), Victorine (2 jaar). Isidoor zelf werd verminkt en zijn vrouw, Josephine Cuveliers, verloor een oog. Hun huizen werden in brand gestoken. Deze feiten werden uitgebreid beschreven in het boek van Roger Casteels en Gust Vandegoor: 1914 in de regio Haacht. Kleine dorpen in de Grote Oorlog, HAGOK, 1993, p. 340-346. Lees hieronder, uit de roman Het beleg van Antwerpen, de beklemmende passage die betrekking heeft op de gruwelijke uitmoording van de families Valckenaers in Hambos: In den ochtend van Dinsdag 25 Augustus 1914 deden de Belgen een uitval van de zijde van Haacht en Rotselaar. Zij wierpen de Duitsche troepen terug op een uitgestrektheid van verscheidene kilometers tot Campenhout en Thildonck. Op denzelfden dag staken de Duitschers uit spijt, de plaatsen in brand waarop zij hadden moeten terugvallen: Bueken begon te branden om 16 uur, Herent om 18 of 19 uur en Leuven om 20 uur. Den volgenden morgen, Woensdag 26 Augustus, zeer vroeg in den ochtend, kwam een Belgische afdeeling de boerderij bezetten van den heer Isidore Valckenaers, een bekenden en rijken pachter, die een oppervlakte bebouwde van zeven hektaren op de grenzen van de gemeente Thildonck, Werchter en Rotselaar, op een kilometer afstand van den rechteroever van de vaart, evenals de aangelegen boerderij behoorend aan zijn broeder François-Eduard Valckenaers. De Belgische officieren werden zeer gastvrij ontvangen. Van den graanzolder der woningen en der andere gebouwen openden de troepen het vuur op de Duitschers, die zich verscholen hielden in een boschje langs den spoorweg. Een bevel tot terugtrekken werd ontvangen en de Belgen gingen heen. Minstens een honderd manschappen hadden op de Duitschers gevuurd. Deze konden dus niet redelijker wijze denken dat het burgers waren die geschoten hadden. Maar de rosse officier die te laf geweest was om de dappere soldaten aan te vallen zou nu op de weerloozen wraak nemen. Toen hij overtuigd scheen dat er werkelijk geen gevaar meer dreigde, leidde hij zijn mannen naar de hoeve. De soldaten stormden nu op de hoeve van Isidore Valckenaers. Dadelijk werden drie mannen naar buiten gesleurd. t Waren de boer zelf en zijn twee neven, zonen van zijn broer en gebuur François-Eduard. Een meisje klemde zich aan den landbouwer vast. Louise, de oudste dochter, zag die haatgloeiende wezens, begreep wat er zou gebeuren en pleitte voor haar vader. -O, dood hem niet! smeekte ze. Hij is onschuldig! Dood hem toch niet! - Gij zijt allen een bende zwijnhonden! huilde een soldaat! Geen genade! -Ter dood! schreeuwden anderen en Kühlman riep mee in dat helsch koor. Men trok het gillende meisje van haar vader af en dadelijk knalden schoten De drie mannen vielen neer. De andere bewoners vluchtten in den hof. Weenend, rillend geheel weerloos stonden ze en daar met elven, allen vrouwen en kinderen. De echtgenoote van Isidore droeg haar klein meisje Victorine op den arm; het angstige wicht sloeg haar handjes om moeders hals en verborg haar gezichtje tegen haar wang; om de moeder schuilden bevend nog zeven kinderen. Naast haar stond haar schoonzuster, die aan haar hand heur dertien jarigen Jozef hield. Een der ellendelingen greep van een haag een stuk linnen en bond het aan een stok. -Hier, zei hij tot Louise, dat is de neutrale vlag, ga daar mee bij uw familie ten teeken dat gij geen kwaad in den zin hebt. -Wij hebben niets misdaan, riep het meisje! -Ga er dan heen! Ze snelde naar haar huisgenooten. De soldaten lachten spottend. En eensklaps begonnen ze op de groep te vuren. t Werd een allerschandelijkst, walgelijk moordtooneel. Het gegil en gekerm der weerlozen, werd beantwoord met schoten, scheldwoorden, spotgelach. Vijf der ongelukkigen waren doodelijk getroffen, allen kinderen. Louise lag kreunend in haar bloed naast haar zestienjarige, en zesjarige zusters. Haar tante, boog zich luid weenend over haar zoontje François, uit wiens verbrijzelden schedel de hersenen op haar waren gespat. En de boerin der hoeve lag ten gronde met de kleine Victorine tegen zich gedrukt. Het linkeroog van het wichtje was uitgerukt. Het arm martelaresje bezweek en zijn jong bloed verfde het gelaat der wanhopige moeder, die in haar vertwijfeling, en in eigen lijden, want zij was ook getroffen, allerlei zoete namen toeriep. En Jeanne Valckenaers dan! Twee jaar oud! In de dij gaapte een afzichtelijke wonde. Kühlmann had deze moorderij niet afgewacht, maar met eenige anderen was hij naar de woning geloopen en joeg er den brand in De vlammen liepen knetterend voort. Terugkeerend zag Wilhelm eensklaps die vrouwen en kinderen. Hij werd geheel koud en wendde zich af, en liep een eind heen. -Mijn God, mijn God! riep hij ontsteld uit. Zij waren toch geen franc-tireurs! -Hebt gij hen gezien? vroeg een soldaat die bij hem stond. -Die kinderen? -Ja, die kinderen, God vervloeke ons! Hebt gij ze gezien die kinderen, goed gezien? -Ja -Kinderen! herhaalde de ander opgewonden. Een van twee jaar Zoo heb ik er ook een En dan een knaapje, juist als mijn Herman! t Was me een oogenblik of ik hem zag liggen in al dat bloed! God in den hoogen Hemel, zijn wij Duitschers of wilden? Moeten wij oorlog voereen of moorden? Dien rosse schiet ik neer zoo gauw we in den slag zijn. -De officier -Officier! Is dat een officier? Een vrouwen- en kinderbeul! God, ik zal nooit meer rustig slapen Een officier! -Voorzichtig -Neen, dat moogt ge niet zeggen! Mijn kamaraad werd om veel minder gefusileerd en ik weet door wien, en die gaat er ook aan! Ha, neen, dat moogt ge niet zeggen, maar kunt gij zwijgen? Hoor ze roepen en lachen, dat is t Duitsche leger! Kühlmann verwijderde zich. Die kerel werd hem te gevaarlijk. Op t juiste oogenblik nog had hij hem aan den zoo vreselijk gestraften soldaat herinnerd. t Waren kinderen, die daar stierven in geweldig lijden, terwijl de beide moeders jammerden Maar een officier had hen geboden. Hij was het gezag, de machtige in wien de soldaat vertrouwen moest stellen. Niet twijfelen, niets vragen, gehoorzamen IJzeren tucht En toch Plots was het of een hevige koorts Kühlmann rillen deed -Vloek over U! Die doode vrouw in de gracht ginds kon het niet meer uitroepen en toch was het of hij haar stem nog hoorde. -t Was uit zelfverdediging, mompelde Kühlmann als beschuldigde iemand hem. En drie mannen daar hij keek naar de getroffenen waren franc-tireurs Maar kinderen De ouders zijn de schuld, dat weerloozen met plichtigen worden gestraft En zoo verdoofde hij de betere stem -Vooruit nu! riep de rosse. De soldaten trokken af. Geweeklaag klonk hen na . en t gekletter van vlammen. En overal in t land van Leuven dwarrelde de rook, overal woedde het vuur of smeulde de asch van vernielde huizen * Hans A., Het beleg van Antwerpen, Roman uit den Oorlog 1914-18. Het Laatste Nieuws, 10/7/1919 21/10/1919. ** Relaas van pastoor Koninckx en van E. H. Holemans, bestuurder van het klooster (Zie: Aartsbisschoppelijk Archief Mechelen, Bundel nr. 736, pastoorsverslagen van het kanton Haacht).
Ben je benieuwd of je familienaam voorkomt in de blog? Of zoek je info over bvb. het klooster, 'varkens en beren', de vaart, ... Breng je zoekterm hierboven in en je krijgt onmiddellijk ALLE artikels waarin deze term voorkomt!
ZEKER EENS PROBEREN!
DE FOTO'S IN DE BLOG
Gebeurlijke miniatuurfoto's in het middengedeelte kan je doorgaans vergroten door erop te klikken.
De foto's in de linker- en rechterkolom echter niet, ze zijn dan ook veeleer bedoeld als opsmuk. Het gros kwam je wel al eerder tegen in een artikel in het middengedeelte.
.
WARM AANBEVOLEN
Voor slechts 34 € word je lid van HAGOK, de Haachtse Geschied- en Oudheidkundige Kring.
Als lid kan je de meeste activiteiten van HAGOK gratis meemaken. Ontvang je HOGT, een glossy magazine met tientallen kleuren- en andere foto's; elk jaar goed voor meer dan 300 blz. streekgeschiedenis, heemkunde, genealogie, archeologie, alsook wetenschappelijke bijdragen over de dorpen van de driehoek Aarschot-Leuven-Mechelen.
Als lid kan je de artikels over Tildonk, naast alle andere reeds verschenen artikels, en dat zijn er ondertussen meer dan 1000 (!), ten allen tijde gratis online raadplegen. Over Tildonk zelf verschenen doorheen de tijd heel wat uitgebreide bijdragen:
Jan Gordts, Jacobus Evers (°1828), een 'filius septimus' of zevende zoon
Arnold Bonne, Jan Gordts & Freddy Vens, De grauwzusters van Roeselare en andere vluchtelingen tijdens de Eerste Wereldoorlog in Tildonk
Jan Gordts, 1848, de jonge Tildonkenaar Gaspar Gielielmus Engelborgs overlijdt in den vreemde
Kristien Suenens, Een man, duizend vrouwen. De ursulinen van Tildonk
Jan Gordts, 'Ge moet niet alles geloven wat in de gazetten staat...'
Jan Gordts, Vondelingen te Tildonk op het einde van de 18de eeuw
Jan Gordts, De memoires van Tildonks brugdraaier Jozef Mommaers, alias 'Jef van de brug' (1873-1968)
Jan Gordts, Lucienne De Keuster (1923-2015) dochter van de sassenier van Tildonk. Een vergeten partizane
Jan Gordts, Lokalisatie van enkele 18de-eeuwse gronden te Tildonk. Een oefening
Peter Dejaegher, Het gevecht aan de Lips (1266)
Jan Gordts e.a., Begin september 1944: de bevrijding van Haacht en omgeving
Jan Gordts, Betwisting rond een in 1820 te Tildonk gevonden geldpot
Ward Caes, Een zilvermunt van keizerin Maria Theresia of een pot bier in 1750?
Jan Gordts,
'Life in a Belgian Convent: A Sydney Girl Abroad'. Een relaas uit 1913 door
Maie Mason, Australische oud-leerlinge van de Tildonkse ursulinenkostschool
Jan Gordts,
Liedeken op de groote moordery geschied tot Tildonck in den nagt op Gulde Mis
(1837)
Jan Gordts,
Marie Antoinette Caroline van der Gracht de Fretin en het kasteel ter Elst te
Tildonk
Jan Gordts,
Voorjaar 1814. Het veldleger van "de Zwarte Hertog" Frederik Willem
van Brunswijk strijkt neer in onze dorpen
Roger Casteels, Uittreksels uit het frontblad
'Het Kanton Haacht onder de wapens' - (Thildonck)
Jan Gordts, Wat
mispeuterden de Tildonkenaren zoal een goede honderd jaar geleden? Een verhaal
van onder meer ‘varkens’ en ‘beren’
François van der Jeught, Een nieuwe Van den
Gheinklok voor de kerk van Tildonk in 1601
Jan Gordts, Het Tildonkse ursulinenklooster,
litho op postkaart 1903-04
Jan Gordts en Guido Abts, De preekstoel met de
verkeerde parochieheilige
Germaine Verheyt, 'Maurice Neefs, een
oorlogsslachtoffer uit Tildonk
Jan Gordts, Openbare boedelverkoop in 1771 van
de Tildonkse hoeve van 'de Tafel van de Grote Heilige Geest van Leuven' (Hof
Ter Leeps)
Jan Gordts, Leerlingenwerving voor de internationale
kostschool van de Tildonkse ursulinen in de 19de en 20ste eeuw
Jan Gordts, Bijna vier eeuwen Tildonkse
pastoors (1626-1999)
Willy Van Langendonck, De waternaam Lips
Hubert Simonart, Tildonk-Banneux 1933-2008.
Een uitzonderlijke band
Jan Gordts, Het testament van kanunnik
Philippus Van ’t Sestich (+ Tildonk 15 oktober 1764)
Jan Gordts, De Tildonkse processie van weleer
Willy Van Langendonck, Het toponiem Tildonk
Jan Gordts, Een Tildonks politiereglement uit
1837
Jozef Hamels, Renners uit onze regio: Maurice
Croon
Jan Gordts, De Tildonkse galg
Roger Casteels, Dagboek van de ursulinen van
Caen over hun belevenissen te Wespelaar en Tildonk tijdens de Eerste
wereldoorlog
Jan Gordts, Tildonk ten tijde van de
Oostenrijkse Successieoorlog (1741-1748)
Louis Swiggers, Over Tildonkse dorpsfiguren:
Jakke Vanden Acker, alias Sinterklaas; de smed; Jef van Woil; Lewie Van
Krieken; Plien Borreman
Jan Gordts, De geschiedenisles van
schoolmeester Paulus Goossens over Tildonk (1856)
Roger Casteels, Het Tildonkse ursulinenklooster
en de Eerste Wereldoorlog
Jan Gordts,Tildonk beschreven rond 1830 in de
'dossiers d'expertise' van het kadaster
Jozef Hamels, Renners uit onze regio: met
Tildonkse connectie
Henri Vannoppen, De familie de Behault du Carmois tegen de achtergrond van de samenleving van Tildonk
Jan Gordts, De Tildonkse notarissen in de periode 1758-1920
Jan Gordts, De bewogen carrière van Leon Vincart, gevolmachtigde minister van België in Venezuela (°Huy, 22 april 1848 - +Tildonk, 6 juli 1914)
Maurice Vandenheuvel, In 1945 was het klooster van Tildonk een Brits legerhospitaal
Jan Gordts, Knechten op de vuist in het 18de eeuwse Tildonk
Jan Gordts, De Tildonkse reuzen Jan en Babs in de kijker
Jan Gordts, Over oude Tildonkse pachthoven. Het hof ter Elst, van pachthof van de abdij van Affligem tot kasteelhoeve van de families Van 't Sestich en Snoy
Jan Gordts, Over oude Tildonkse pachthoven. Het hof te Bettenrode, win- of pachthof van vele heren
Jan Gordts, Gaf Sus Artoos zijn naam aan de Tildonkse wijk Sussenhoek?
Maurice Vandenheuvel, Het Janssenskapelletje (1852) en de familie Janssens te Tildonk
Jan Gordts, Het Tildonks Sticht in de periode 1818-1832, voorloper van het latere ursulinenklooster
Jan Gordts, De Tildonkse handbooggilde van St.-Sebastiaan in het begin van de 18de eeuw
Jan Gordts, Tildonkse notarissen in de periode 1758-1920
Henri Vannoppen, Schilderijen en kunstwerken rond de notarisfamilie Verzyl te Tildonk
Jan Gordts, De grote kloosterbrand te Tildonk in 1928
Henri Vannoppen, De familie de Behault du Carmois tegen de achtergrond van de samenleving in Tildonk
Jan Gordts, Indische bedevaarders op bezoek te Tildonk in 1935
Maurice Vandenheuvel, Met Tildonkenaars op de vlucht in mei 1940
Jan Gordts, Het ploeg-handmerk van Louis Van Bolle, schepen van Tildonk (1664)
Marleen Rosier, Het Ursulinenklooster te Tildonk. De Art Nouveauzaal
Roger Casteels, Op 26 mei 1940 verloor Tildonk 2/3 van zijn onderwijzerskorps
Marleen Rosier, Het Ursulinenklooster te Tildonk:een bouwhistorisch en iconografisch overzicht
Jan Gordts, 12/8/1942: een Engels gevechtsvliegtuig stort te pletter in Tildonk
Jo Vandesande, Een 18de-eeuwse kaart van Tildonk en Wespelaar
Jos Cools, Tildonk
Jan Gordts, Een drievoudige moord te Tildonk in 1837
Henri Vannoppen, Een beeld van de gemeenten Haacht, Tildonk en Wespelaar rond 1830
Jo Vandesande, Motten en heerlijkheden te Tildonk. Deel II: De heerlijkheid Lauwendries
Jo Vandesande, Motten en heerlijkheden te Tildonk. Deel I: De heerlijkheden Tildonk, Ter Borcht (Nieuwenborg) en Oudenborg, vanaf hun ontstaan tot omstreeks 1650
Bart Minnen, Getuigenissen uit 1390 over de verdeling van de tienden te Tildonk
65) DE BEWAARSCHOOL IN 1921/22
de straat...
het jaartal...
