|
DE WIJNGAARDKALENDER
Bij een recente Loire
degustatie op uitnodiging van enkele vrienden die over enthousiast waren van
hun deelname aan de pluk 2013 in de Noordelijke Loire kwam ik tot de spijtige
vaststelling dat ze buiten hun oogstervaringen van eind september weinig of
niets afwisten van de wijngaardactiviteiten binnen het wijngaardkalender.
Vandaar mijn bijdrage in dit artikel met als voorbeeld het jaar van een
wijnbouwer in Noord-Frankrijk die de Guyot simple snoeitechniek
toepast.
Het jaar van de
wijnbouwer begint onmiddellijk terug na de oogst. Wanneer de oogst plaatsvindt
verschilt aanzienlijk van plaats tot plaats. In Frankrijk bijvoorbeeld begint
men in het zuiden aan het eind van augustus en in de Elzas eindigt de oogst in november
of soms nog later. In het zuidelijk halfrond kan de oogst al beginnen in
februari. Het werkjaar ziet er voor een wijnbouwer dus, afhankelijk van de
weersomstandigheden, telkens anders uit, zelfs binnen dezelfde regio.
Oktober
Na de oogst, moeten de
wijngaarden, indien nodig, opnieuw worden beplant. De opruiming kan beginnen. De
onproductieve stokken worden gerooid en
de bodem wordt voorbereid voor aanplant van een nieuwe stok.
De bladeren van de
wijnstokken verkleuren en vallen bij de eerste vorst.
November
Ploegen om de grond
open te breken. Ook snoeien: de tak die dit jaar produceerde wordt afgesneden,
omdat er veel niet-productieve zijtakken zijn. De dode scheuten worden daarna
verbrand in draagbare komforen. De onderkant van de stokken worden onder een
laagje aarde bedolven om ze te beschermen tegen vorst in de winter (dit heet buttage).
Aarde die door regen gedurende de afgelopen maanden van de helling gespoeld
werd moet terug naar boven verplaatst worden. De sapstroom in de stok valt stil
en de wijnstok houdt een winterslaap tot in de lente. Scheuten vormen zich tot
houten takken, met zeer kleine knoppen op de plaats waar bladeren en ranken
groeiden.
December
Hetzelfde werk als in
november
Januari
Nu begint het echte
snoeien. In veel wijngebieden van Frankrijk begint men traditioneel niet voor
het feest van St. Vincent, op 22 januari. St. Vincent is de
beschermheilige van de wijnbouwers. Snoeien is het meest gespecialiseerde werk
in de wijngaard waarbij de stok op zijn eigen manier behandeld moet worden en
de wijnbouwer weet dat van elke wijnstok.
Februari
Men gaat door met
snoeien.
Maart
Einde van de snoei.
Verspreiden van kunstmest. Enten van nieuwe wijnstokken. De sapstroom komt op
gang en de eerste tekenen van groei zijn zichtbaar.
April
De aarde wordt rondom
de onderkant van de stokken weggehaald (debuttage). Schoffelen om de grond
los te krijgen rond de stokken. De tak die dit jaar vrucht zal dragen wordt aan
de onderste geleidraad vastgebonden. Planten van nieuwe wijnstokken uit de kwekerij,
die vorig jaar als stek werden verzameld. Deze worden of in een nieuwe
wijngaard geplant, of geplant als vervanging van gerooide stokken.
Spuiten met
onkruidverdelger.
De nieuwe knoppen
gaan open, om later uitlopers te worden. Deze knoppen zijn kwetsbaar voor vorst
zodat beschermende maatregelen genomen moeten worden.
Mei
Groei van de scheuten,
de eerste bladeren komen op de wijnstok, en de tak wordt ouder en vormt oud
hout.
Planten van nieuwe
enten in de kwekerij.
Spuiten tegen
insecten en schimmelziekten.
Uitlopers worden
verwijderd.
De scheuten worden
geleid langs de horizontale geleide draden. Dit gebeurt om twee redenen: het
zonlicht kan dan de groeiende trosjes beter bereiken, en het maakt de rijen
stokken vrij, zodat tractors kunnen passeren (relevage).
Overvloedige groei
van scheuten.
Juni
Doorgaan met
relevage. De takken worden aan de geleide draden vastgemaakt (accolage).
Spuiten.
De wijnstok bloeit (floraison)
en de vruchtzetting begint. In ideale omstandigheden gaat dit vrij snel, vaak
al binnen een week, maar met slecht weer kan het wel drie weken duren, en dat
heeft zijn effect op de oogst. In het algemeen kan gesteld worden dat de oogst honderd dagen na de floraison zal plaatsvinden.
Juli
Accolage
Afknippen van de
toppen van de uitlopers zodat de maximale hoeveelheid voeding naar de trossen
gaat.
Spuiten.
Als er overtollige
vruchtzetting heeft plaatsgevonden, kan de wijnbouwer overtollige trossen
wegknippen om de productie te beperken en de kwaliteit te verhogen. Dit kan
essentieel zijn als men meer dan de maximaal wenselijke opbrengst dreigt te
gaan halen.
Snelle groei van de
vegetatie, de bessen zijn nog steeds klein.
Augustus
Bijknippen.
Voorbereiding voor de
oogst: schoonmaken van de persen en andere benodigdheden.
Dit is vaak de
rustigste maand, er wordt niet gespoten in de vier weken voor de oogst. Vaak
worden in deze maand reparatiewerkzaamheden uitgevoerd. In het begin van deze
maand gaan de druiven verkleuren-tot deze tijd waren de druiven groen. De
bessen zwellen op naarmate ze rijper worden (veraison).
September
Laatste
voorbereidingen voor de oogst.
Druiven worden nu
regelmatig getest op hun suikergehalte, dit doet men in de wijngaard met behulp
van een refractometer.
Oogsten.
De oogst
Als de druiven rijpen
neemt het suikergehalte toe terwijl het zuurgehalte afneemt. De wijnboer kan
dus vroeg plukken om in een warm jaar voldoende zuren te behouden, of juist
wachten totdat het suikergehalte optimaal is, maar met een lager zuurgehalte.
Er zal geoogst worden
als de druiven voldoende rijp zijn, maar dit hangt af van het weer. Bij goed
weer oogsten is verstandiger. De oogst kan zowel gedaan worden met de hand als
met de machine. De keuze voor één van de twee wordt bepaald door het type wijn
dat men maakt, financiële overwegingen en topografie. Voor een oogstmachine
zijn aanzienlijke investeringen nodig, en kan dit een probleem zijn voor
kleinere wijnboeren, tenzij men met een aantal anderen deze machine deelt. Het
heeft als voordeel dat het flexibel en snel is en men kan zelfs s nachts
oogsten. Oogstmachines schudden de wijnstok totdat de rijpe druiven afvallen en
vangen deze op. De steeltjes blijven achter. Selecteren kan op deze manier niet
en elke tros wordt meegenomen. De oogstmachine is ook alleen bruikbaar op vlakke
ondergrond of op een licht glooiende wijngaard. Oogsten met de hand is
langzamer, arbeidsintensiever en inflexibel. Wel kunnen druiven bij de oogst al
geselecteerd worden: onrijpe en rotte druiven kan men laten hangen. Als men een
zoete wijn met botrytis wil maken kan men alleen de druiven met de edele
rotting selecteren. Ook blijven de druiven intact omdat de trossen in zijn
geheel geoogst worden, compleet met de steeltjes. Dit is belangrijk voor wijnen
als bijvoorbeeld champagne waar bij
kleur van de schil veelal ongewenst is, omdat men een witte wijn wil maken.
Oogsten met de hand kan overal, in steile wijngaarden zoals de noordelijke
Rhône, de Moezel en de Douro vallei (Portugal) kan men alleen maar met de hand
oogsten.
Op dit moment
verplaatst het werk zich van de wijngaard naar de kelder.
Georges De Smaele, wijnresencent.
|
