UIT : "TAO VAN WINNEN EN VERLIEZEN"

Omtrent het zwaard en de Tai Chi Chuan zwaardvorm

Walter Marsoul

De zwaardvorm in de Chinese elementenleer

Om een win-win-situatie te creëren oefent men in Tai Chi Chuan zowel met het houten als met het metalen zwaard. Hout? Zelfs fossiele brandstoffen waren ooit hout dat uit de aarde groeide. De zwaardvorm wakkert het vuur aan en het hout kan verbranden. Wat er rest is as. En die as wordt opnieuw aarde door er zich mee te vermengen. Dit is een simpele en natuurlijke logica. In de aarde ontstaat spontaan metaal (erts), maar uit de aarde groeit er opnieuw hout op voorwaarde dat de bomen en de planten water krijgen. Hout staat voor groei, maar toch zijn er metalen werktuigen nodig (zwaard) om aan het hout een nuttige functie en een vorm te geven. Als men nu dat hout opnieuw verbrandt dan ontstaat er opnieuw as, aarde, metaal, hout, etc. Zodoende is de natuurlijke cirkel rond (vandaar dat het zwaard cirkelvormig gehanteerd wordt). De grondidee achter de zwaardvorm draait letterlijk rond het bewaren van een harmonisch evenwicht tussen al deze elementen en het subtiele samenspel tussen al deze elkaar beïnvloedende componenten.

Wat het metaal (zwaard = metaal) zelf betreft: om het ruwe metaalerts een meerwaarde te geven (het cultiveren) heeft de smid ook hout, vuur, zuurstof en water nodig. Al deze elementen transformeren en die transformaties hebben natuurlijke, medische, energetische, martiale en spirituele implicaties op de mens. Ook hij maakt immers deel uit van de natuurlijke gang van zaken.

Algemene inleiding

Wat valt er uiteindelijk te winnen of te verliezen als wij met zekerheid weten dat wij het laatste gevecht, en dat is het leven zelf, zullen verliezen? Leven en dood zijn de twee snijkanten van het leven. Zoals leven en dood de twee snijkanten van de dood zijn. Het Jian-Chien Tai Chi zwaard heeft ook twee snijkanten en dat wil zeggen dat men er dus zichzelf, zowel als de tegenstander mee kan verwonden. Het zwaard is een bij uitstek Yang voorwerp en met een yang voorwerpen kan men best omzichtig omspringen.

Logisch is het dus om het zwaard op een yinne manier te hanteren. Ik adviseer, zelfs al klinkt het misschien gek, om een nieuw zwaard een soort inburgeringfase te gunnen. Zwaard en eigenaar moeten namelijk een tijdje op elkaar inburgeren. Zet je nieuwe zwaard in een hoek zodat jullie elkaar kunnen zien, verplaats het, neem het mee in je autokoffer, praat er tegen. Een vlijtige studente vroeg me eens of ze haar zwaard mee in bed mocht nemen. Dat mag uiteraard, maar met een goed advies moet niet overdreven worden. Het volstaat dat zwaard en zwaardbezitter elkaar in een ruimere context verstaan en dat ze complementair worden. De geest van de zwaardbezitter moet het zwaard leiden en niet omgekeerd want het zwaard mag nooit de geest van zijn bezitter leiden. Wie door het zwaard geleid wordt die zal door het zwaard misleid of vernield worden want de mens zal altijd de doorslaggevende factor blijven. Niet het materiaal. Amerika heeft dit tot eigen schade en schande in vele oorlogen ondervonden- wat nog niet wil zeggen dat Amerika in staat was de juiste conclusies te trekken-. Om het met Georger Steiner te zeggen: ” De mens is tot veel in staat, maar hij is ook in staat om absoluut niets uit zijn eigen geschiedenis te leren, absoluut niets.” Wat de hiërarchische orde tussen mens en materiaal betreft staat de mens duidelijk boven het materiaal genoteerd.

Velen vragen zich af wat een zwaardvorm met spiritualiteit zoal van doen heeft: deze verhandeling is een poging om zulks te verklaren. China kan bogen op duizenden jaren militaire traditie met een permanente kwaliteitszorg voor het gesofisticeerde wapentuig. Oorlog voeren was er verheven tot een kunst als een andere, en… geen oorlog voeren was een nog veel grotere kunst. Wie, tenzij Chinezen, zou op het idee komen om generaals te betalen om geen oorlog te voeren en geneesheren te honoreren voor hun gezonde patiënten: wie… tenzij Chinezen.  Toch kan men China’s heersers niet verdenken van naïviteit, wel in tegendeel. Maar laten wij het nu eerst over het zwaard en de zwaardvorm hebben.

Reeds in de 5de eeuw vóór Christus gebruikten de Chinese krijgers tweezijdig snijdende zwaarden die toen meestal nog van brons waren, maar oa H. Shafer vermoedt dat er zelfs toen reeds ijzeren zwaarden gebruikt werden. Later in de middeleeuwse Tang dynastie (7de tot 10de eeuw) kregen de beste zwaarden een stalen kling bestaande uit verscheidene aan elkaar gesmede ijzeren stroken die aan het zwaard een bijzondere veerkracht en terzelfder tijd ook een taaiheid gaven. Het smeden van zulke zwaarden was een kunst en men veronderstelt dat de Chinezen die smeedkunst van de Indiërs hadden geleerd en overgenomen. De gevesten waren met goud, met zilver of met neushoorn ivoor versierd. Laten wij niet vergeten dat China reeds in de 1ste eeuw een serieuze militaire wereldmacht was. Toen telde het Han Keizerrijk zelfs meer dan 60 miljoen inwoners, wat in die tijd ontzettend veel was. De hoofdstad Tsangan kon toen wedijveren met de grootste steden rond de Middellandse zee. Duizenden kilometers daar vandaan vochten China's legers aan de grenzen van het Chinese Keizerrijk want indien nodig moest er manu militari orde op zaken gesteld worden. Militair gezien was wijs optreden in China nooit een synoniem van naïviteit: wel in tegendeel.

A History of Chinese Secret Societies vermeldt dat er naar het schijnt ooit een tweede Shaolin tempel zou bestaan hebben en wel in Fukien. Het verhaal gaat dat de monniken met hun blote handen het hout voor hun ovens moesten kappen omdat zij uit vredelievende motieven geen metalen bijl, geen metalen mes of geen metalen zwaard mochten hanteren. Toen de Chinese keizer een oproep deed om aan rondtrekkende roversbenden een halt toe te roepen gaven 128 vechtmonniken daaraan gehoor en zij versloegen het zootje ongeregeld 'eigenhandig' zonder daarbij zelf noemenswaardige verliezen te lijden. Maar de geschiedenis kan raar uitpakken, ze vermeldt dat de keizer zelf deze te weerbare tempel " te vuur en te zwaard" vernietigde. Vredelievendheid kan een mooie deugd zijn, maar blindheid en gebrek aan realiteitszin is daarentegen een gebrek en in de meeste gevallen iets fataals… vraag dat maar aan de Amerikaanse Indianen die toen ze voor het eerst met de blanke man in contact kwamen hem als een koning begroetten! Zulke grove inschattingsfouten hebben Chinezen in zesduizend jaren geschiedenis nooit gemaakt, ze zullen die ook nooit maken.

Te vuur en te zwaard

De Chinese keizer had de vreedzame Taoïstische tempel “te vuur en te zwaard” verwoest. Zoiets kan gebeuren want de wereld is nu eenmaal niet perfect.

“Te vuur en te zwaard” wil zeggen met: “vuur en met metaal”. Dit zijn nu precies de twee van de vijf elementen die wij in verband met het Chinese zwaard en de Chinese zwaardvorm hier zullen uitdiepen. Het zwaard is namelijk een metalen voorwerp en het element metaal wordt in de Chinese acupunctuur gerelateerd aan de longen.

In de Chinese acupunctuur behoren de organen tot een functioneel systeem, en niet tot een orgaan op zich zoals in de westerse geneeskunde. Dat functionele systeem maakt op zijn beurt ook nog eens deel uit van een nog groter systeem dat onderling afhankelijk is. Daarom spreken wij in de acupunctuur veeleer over orgaanfuncties dan over organen zoals wij dit doen in de westerse geneeskunde.

Met deze inleiding drukken wij op de complexiteit waarbinnen wij de Chinese martiale kunsten en dus ook het gebruik van Chinese wapens moeten situeren. Dit is een eerste groot verschil met de pragmatische westerse benadering van de competitief en op onmiddellijk resultaat gerichte vechtsporten. Plaatst men Tai Chi Chuan niet in zijn oorspronkelijk culturele kader, dan verwordt Tai Chi Chuan algauw tot een zeer flauwe martiale kunst, een zeer matige gezondheidsbeweging en ik meen persoonlijk dat het dan nuttiger is om te gaan zwemmen of te gaan wandelen.

Dit is dan ook een poging om de zwaardvorm in zijn ruime context te plaatsen en die naar best vermogen te duiden. China zou China niet zijn als een zwaard enkel een zwaard zou zijn en niet veel meer dan "slechts" een zwaard.

Geschiedenis van het zwaard

Het zwaard kent een zeer lange geschiedenis die zowat verbonden moet zijn met de geschiedenis van de mensheid. In een notendop dan: zolang de mens bestaat heeft hij naar middelen gezocht om zich tegen de andere mens te wapenen, of om hem effectiever te kunnen doden, om hem tenminste op een afstand te houden. Het zwaard speelde daarbij een doorslaggevende rol. Tijdens de Han dynastie verschenen er 38 hoofdstukken over de kunst van het zwaardvechten want het zwaard heeft ook in China altijd al een hoge status gekend. Van de befaamde dichter Li Po weten wij dat hij reeds op vijftienjarige leeftijd gebrand was op het zwaardvechten en de eveneens befaamde dichter Tu Fu schreef zelfs een merkwaardig lofdicht over ene beruchte vrouwelijke zwaardvechtser, genaamd Kong Sun:

"Haar zwaaiend zwaard flitst rond als negen vallende zonnen, neergehaald door Yi, de legendarische boogschutter. Ze beweegt zich voort met de kracht van een span draken dat bestuurd wordt door de hemelgoden. Zij steekt en valt aan als de donder. Als zij stopt dan valt alles stil, als water waarin het maanlicht weerspiegeld wordt."

Onnodig te zeggen dat in dit lofdicht zowel de I Tsing als de Chinese mythologische symboliek aan bod komt of didactisch wordt verwerkt of verklaard (zonnen, boogschutters, draken, donder, water, maan zijn in dit gedicht namelijk symbolische dragers van specifieke energieën).

Het zwaard was dan ook het voornaamste Chinese wapen en het wordt geassocieerd met de grote Chinese dynastieën. De befaamde Japanse Samurai zwaardsmeden hadden hun ongeëvenaarde vaardigheid in de smeedkunst trouwens van Chinese smeden opgestoken. Het moderne Chinese slagzwaard dat aan één kant geslepen is zou volgens Dreager en Smith afstammen van messen met lange handvatten die reeds in 200 vóór Christus in zwang waren. De twee traditionele wapens, het zwaard(metaal) en de speer(hout) moeten zowat zo oud zijn als China zelf en  beide wapens zijn met de Chinese kunst en  cultuur als het ware vergroeid. Over de lange speer weten wij, alweer volgens Dreager en Smith, dat zij reeds in 400 vóór Christus werd gebruikt door het voetvolk, Het "gewone voetvolk" gebruikte twee speren, één van 18 voet en één van 9 voet lang. Zij hadden behalve een punt ook nog een metalen lemmet en de Britten moesten in de 18de eeuw toegeven dat zulke speren heel wat effectiever waren dan hun eigen bajonetten. Tegenwoordig wordt de speer ingekort tot wat wij de staf noemen en voor die stafgebruiker zijn zelfs complete vechtmethodes en kata's ontwikkeld. Ze zijn naar verluidt niet zo moeilijk, maar ik ken ze niet. Valt ook nog te vermelden dat het gebruik van elk wapen altijd samenviel of gepaard ging met het beoefenen van ongewapende technieken want als men op het slagveld om de één of andere reden het wapen verloor of het kwijtspeelde, dan stond men immers weerloos in het aanschijn van de gewapende vijand. Vandaar dat er in elke martiale kunst technieken ontwikkeld werden om het ongewapend en met de blote hand zoals dit heet, tegen een bewapende tegenstander op te nemen. China heeft altijd zijn befaamde wapenexperts gekoesterd; het waren kleurrijke figuren zoals Li Chin- Li die ten tijde van de Republiek een ongeëvenaarde bokser en een groot zwaardvechter was, nimmer verslagen maar uiteindelijk werd de man toch nog geveld door overmatig opium, drugs -en drank- en vrouwengebruik. Zo zien we maar dat zelfs een onoverwinnelijk gewaande wapenexpert stoemelings geveld kan worden door aftakeling veroorzakende factoren.

China kent veel dergelijke verhalen die dan ten gepaste tijde voor didactische doeleinden opgedist worden.  Het oude Chinese stichtende gezegde "Scherp eerst de wil en staal eerst het verstand" herinnert eraan dat er in de martiale kunsten meer nodig is dan techniek alleen.

Tijdens de jongste tweehonderd jaar ging de roemrijke militaire Chinese wapentraditie grotendeels verloren want het traditionele wapengebruik dat eertijds zo hoog in aanzien stond verloor zijn zin omdat vuurwapens de klassieke Chinese handwapens verdrongen. Er werd een beetje op neergezien: "Van een goed meisje kan je geen hoer maken, van goed ijzer geen spijker, van een eerbaar man geen soldaat", heette het. De Chinese traditie van het gewapend vechten dreigde zo stilaan verloren te gaan. In 1965 tijdens volle Vietnam oorlog benadrukte de Chinese pers voor eigen propagandadoeleinden het belang van de strijd van man tegen man. De mens zou voortaan de doorslaggevende factor zijn in het gevecht, niet “het materieel" wat de toenmalige communistische partij van Mao Tse Dong benutte om het heroïsche ideologische gevecht van man tegen man als "de hoogste politieke vorm van militair engagement" te beschouwen. Voortaan moesten de vijanden van het communisme en vooral hun ideeën bestreden worden, en liefst nog in een ongewapende ideologische strijd van man tot man. Verder valt er nog te vertellen dat volgens Dreager en Smith tot in de jaren twintig van de vorige eeuw uitdagingen met wapens en dus ook met zwaarden 'dood normale' zaak waren. De uitdager mocht zelfs het wapen kiezen en dat impliceert dat wapentraining door meesters toch wel ernstig diende genomen te worden. Rest nog te zeggen dat, anders dan in het Kung Fu, men in Tai Chi Chuan pas in een min of meer gevorderde staat met wapentraining kan beginnen. Elk wapen is immers in principe de verlenging van de Qi en dat impliceert dat als er nog geen Qi ontwikkeld is, het ook zinloos is om reeds met wapentraining te beginnen. Als de Qi de handen nog niet heeft bereikt dan is het uiteraard zinloos om hem op het wapen over te brengen.

Zoals in Tai Chi Chuan wordt de rug rechtop gehouden en de Jian- chien zwaard technieken zijn te herleiden tot doorboren, opwaarts steken, hakken, splijten, het zwaard links en rechts bewegen en het zwaard als een soort bescherming parallel voor het lichaam houden. De zwaardvorm kent ook nog het vooruit springen en het verticaal en horizontaal afweren. (Voor de Tai Chi staf heeft het Tai Chi Chuan ook een complete vorm en een eigen vechtmethode ontwikkeld).

Waarom de zwaardvorm in Tai Chi in onbruik raakte

Wong Kit meent (alhoewel daar de jongste tijd toch enige verandering in schijnt te komen) dat, in tegenstelling tot het Kung Fu, er vier redenen zijn waarom wapentraining in Tai Chi Chuan momenteel niet zo erg geliefd of gebruikelijk zou zijn.

Ten eerste verbieden bijna alle landen het openlijk dragen van wapens. Tai Chi kende de traditie van openlijke wapendracht niet, want tegen de tijd dat Tai Chi werkelijk populair werd (tijdens de Qing-dynastie) was het in China reeds vier eeuwen verboden om openlijk wapens te dragen. Tai Chi heeft voor wat betreft wapentraining haar eigen traditie tegen.

Ten tweede, met uitzondering van de tijd dat Tai Chi Chuan door Taoïstische priesters op de berg Wudang werd beoefend voor spirituele zelfontwikkeling zowel als voor martiale doeleinden is het Tai Chi stilaan door de jaren heen geëvolueerd naar een eerder softe "gezondheidsoefening".

Toen Yang Lu Chan (die slimme jongen), zijn martiale Tai Chi voor het eerst aan de buitenwereld presenteerde en wel aan een keizerlijke familie die absoluut geen behoefte had om de veeleisende trainingen te ondergaan, toen Yang Lu Chan zijn kunst onderwees aan academici, aan rijke kooplui die wapengebruik barbaars en ver beneden hun keizerlijke of andere waardigheden achtten, degradeerde de "gewapende martiale kunst" tot de zogenaamde gezondheidswandeling die het Tai Chi Chuan momenteel meestal geworden is. Behalve hier en daar wat "push hands" hebben weinig lesgevers nog iets martiaals van importantie in huis. Meer nog: behalve in folders weten ze zelfs niet waarover martiale toepassingen of wapentraining zouden kunnen gaan. Sommigen vervallen dan weer in het andere uiterste: ze maken van een martiale kunst als Tai Chi Chuan een competitiesport als een ander. Dit is dwaas en het is uiteraard tot mislukken gedoemd. (Ik weet ook wel uit eigen ervaring hoe moeilijk het in Tai Chi Chuan is om op alle terreinen "evenwichtig" uit de hoek te komen, en alhoewel Tao enorme vrijheden biedt, zou men van Tai Chi Chuan ook geen karikatuur van Tai Chi in 10 lessen moeten maken. Onafgezien de al dan niet commerciële weg die het Tai Chi Chuan hier in het westen of in China opgaat.

Ten derde is er een praktische reden waarom er zo weinig met wapens wordt geoefend. De idee om de geest te beheersen met als einddoel de vrije stroming van energie te bevorderen en de innerlijke kracht te vergroten contrasteert schijnbaar met het hanteren van wapens die eerder als een last dan als een hulpmiddel worden ervaren.

Maar toch, als men een gewapende serie oefeningen ordentelijk kan uitvoeren, dan kan men over het algemeen een ongewapende serie nog beter uitvoeren omdat men dan niet gehinderd wordt door het gewicht van het wapen. Komt daarbij dat het echt in de praktijk uittesten van wapens voor de partner en voor zichzelf ook gevaarlijk kan zijn. In wapentraining zijn kwetsuren nooit ver weg.

Ten vierde:  Zoals wij reeds eerder vermeldden  kan in het Shaolin Kunf Fu iedereen met wapentraining beginnen nadat er een aanvaardbaar en redelijk basisniveau is bereikt en dat is in relatief korte tijd.

Maar in Tai Chi Chuan is dit niet zo en daarom begint men in Tai Chi Chuan met wapentraining nadat men de energiestroom via de handen naar het wapen kan sturen.  In Tai Chi Chuan kan niet genoeg benadrukt worden dat een wapen in de eerste plaats de verlenging van de hand is en het komt erop aan om zowel de hand als het wapen "met Qi te vullen". Dit uitzonderlijke vermogen stelde oa Wudang meesters in staat om een gewone houten stok als zwaard te gebruiken. Tegenwoordig zijn er slechts weinig studenten die in staat zijn om de Qi naar het zwaard over te brengen, laat staan om die naar om het even welk lichaamspunt te leiden, want voor de meesten is het al moeilijk genoeg om de Qi naar de handen te leiden. Dit alles belet niet dat de zwaardvorm een uitstekende oefening kan zijn om Qi te leren reguleren, en die naar de uiteinden van de handen te leiden. Bovendien is wapentraining een uitstekend middel om onze ruimteperceptie en ons gevoel voor evenwicht bij te spijkeren.

Drie niveaus om de zwaardvorm uit te voeren

Mogen wij allereerst vaststellen dat de zwaardvorm van zijn uitvoerder een zeker meesterschap verlangt. De zwaardvorm toont iemands technisch meesterschap of het gebrek daaraan. Het zwaard toont het niveau van zijn/haar bezitter. Onze martiale techniek dient in wezen om te overleven en als wij de zwaardvorm krakkemikkelijk demonstreren dan riskeren wij om onszelf publiekelijk belachelijk te maken. De Yang Bauhou zwaardvorm is in al zijn ingehouden eenvoud een streling voor het oog maar… die schijnbare eenvoud is bedrieglijk.

Terwijl de stok (niet-officieel) het symbool van het Shaolin Kung Fu is geworden, is daarentegen het zwaard het (niet-officieel) symbool van het Wudang Tai Chi Chuan. Beiden scholen staan symbool voor eenvoud en veelzijdigheid, voor hardheid en toch mededogen. Zwaard en stok zijn wapens voor goede zowel als voor slechte tijden (zelfs verschillende wapens of het gebruik ervan verhoudt zich als yin tot yang). Een zware aanval moet men niet rechtstreeks met een scherp en fijn zwaard pareren. Het zwaard zou trouwens breken. Zulks doet men beter met een stok, waarmee ik wil zeggen dat wapentraining de toepassing van elementaire Tai Chi principes gewoon veronderstelt: hard pareert men immers met zacht. Dat zijn de basisprincipes. Als we die onder de knie hebben dan zijn er drie niveaus om de zwaardvorm te doen.

Op het laagste niveau is de zwaardvorm een zwaarddans die eigenlijk makkelijk uit te voeren is. Het is een vorm die fysiek relatief weinig inspanningen vergt.

Op het middenniveau is de zwaardvorm een nuttige vechtkunst en de elementaire Tai Chi principes kunnen er duidelijker in geïllustreerd worden dan in het ongewapende Tai Chi Chuan.

Op het hoogste niveau zal de Wudang meester zijn wapen als een integraal deel van het eigen lichaam beschouwen. Het zwaard volgt feilloos de aanwijzingen van de geest, en de bewegingen zijn zo snel omdat ze door de wil van de meester worden gedicteerd. Spiritueel betekent dit zulks dat mens en zwaard samensmelten in één stromende eenheid van bewegen. Zij gaan beiden op als een éénheid in de eeuwig stromende energie van de universele kosmos.

Als men dit vanuit filosofisch Taoïstisch standpunt analyseert, dan heeft de ware zwaardmeester door jarenlange oefening een drievoudig spiritueel doel bereikt.

Ten eerste het transformeren van essentie in energie, ten tweede het transformeren van energie in geest, en ten derde heeft de ware meester die geest teruggegeven aan de universele geest van de kosmos. Dit laatste zou men ook zuiver bewustzijn kunnen noemen.

Dit alles kan enkel de vrucht zijn van jarenlang hard werk. Men zou voor minder voor een cursus paaldansen opteren. Maar laten wij eerst toch nog dat geheimzinnig niveau, dat fameuze meesterniveau van de spirituele strijder onder de loep nemen.

Louter technisch gezien in Tai Chi Chuan kennen wij het Small Frame (klein kader) en het Large Frame. Kleine bewegingen zijn moeilijker omdat die zeer compact en snel, maar vooral JUIST moeten worden uitgevoerd. Het zwaard leent zich niet tot ‘small frame movements’ maar precies daar komt het mes dan weer goed van pas. Het kan enkel in een ‘small movement’ kader toegepast worden. Large en small frame verhouden zich alweer als yin en yang en als dusdanig zijn ze complementair. Ook het zwaard en het mes verhouden zich volgens yin en yang. Het handvat kan ook stoten aan vitale organen toebrengen en vaak gebeurt dit juist in het small frame. Nog even dit: wie het small frame beheerst, beheerst ook het large frame, maar niet omgekeerd !  Beginners oefenen zich in het large frame om later op het small frame over te schakelen. Wel te verstaan zijn beide kaders evenwaardig en vooral even nuttig in een concrete gevechtssituatie. De meester beheerst dan ook beide kaders en precies dat maakt het meesterschap uit. De Large frame en de small frame verhouden zich zoals de externe en interne martiale kunsten, maar in elk geval is het een beginnersfout om onmiddellijk op het small frame  te willen overschakelen. Men komt nu eenmaal via het large (yang) tot het small (yin) frame en nooit omgekeerd. Het yinne komt nooit tot het yange maar het yange komt tot het yinne. Het is zielig om te zien en ook nefast voor de betrokkenen, om vast te stellen hoe men vandaag onder het mom van emancipatie en gelijkheid het yinne tot yang drijft. Alle pogingen om een yinne kracht in te wisselen voor een yange kracht houden bij voorbaat mislukking in. 

Het Yin-yang symbool vernietigen

Dit item kunt u gerust overslaan want wij moeten nu even voor alle duidelijkheid, het filosofisch gaspedaal indrukken. Even dan…

Als de zwaardvechter het zwaard hanteert, dan volgt het punt van haar/zijn zwaard steeds de contouren van het yin-yang symbool. Tijdens de zwaardvorm bewegen de handen in cirkels terwijl het eindpunt van het zwaard onveranderlijk op één punt gefixeerd blijft, ofwel blijven de handen ter plekke en dan cirkelt het eindpunt van het zwaard. Soms is een combinatie van beide mogelijk. Tegelijk tekent men het yin-yang symbool met het zwaard in de ruimte op het ritme van open en gesloten bewegingen.

Het zwaard is evenwel een meesterwapen. Het is de bedoeling dat de zwaardvechter met het punt van het zwaard symbolisch de contouren van het yin-yang symbool wegsnijdt zodat er uiteindelijk niets overblijft; een moeilijke uitleg voor iets wat in de praktijk makkelijk te tonen is.

Op dat moment wordt de martiale kunstenaar een spirituele krijger. Herinneren wij er aan dat een symbool de op één na laatste zichtbare waarheid is. Wat men niet met woorden kan zeggen kan men daarom nog wel tonen (Wittgenstein) en een symbool toont wat men niet meer met woorden kan zeggen. Maar wat als dit symbool wegvalt? Wel, dan blijft er uiteindelijk NIETS over, niets dan het onzegbare en het ontoonbare. De correlaties tussen sommige kunstuitingen liggen hier meteen voor de hand… Niets blijft er over, of ten minste zeer weinig, maar als er nu eens iets is dat mensen onderscheidt van dieren, dan is het wel hun rusteloos verlangen naar iets blijvends. Alles verandert en niets blijft, dit is een schrale troost. Bovendien blijft er dan ook niets, maar als er nu eens iets is dat mensen onderscheidt van dieren dan is het wel hun rusteloos verlangen om te blijven, een verlangen naar iets blijvends. Maar helaas moeten wij vaststellen dat alles verandert en dat er niets is dat blijft (tenzij het principe van het blijven zelf). Dit kan dan wel een zeer schrale troost zijn om het onomstotelijke feit dat wij uiteindelijk alles zullen moeten opgeven, zelfs.

Het yin-yang symbool was een laatste zichtbaar teken van iets blijvends, maar indien men de werkelijkheid van beelden en invullingen ontdoet, indien men de werkelijkheid ontbeeldt, dan ziet men die zoals die in werkelijkheid is.  Men ziet zichzelf niet langer als een acteur in de film van het eigen leven. De spirituele strijder ziet zichzelf naakt en ontdaan van gedoe als een toevallige onbeduidende schakel in een toevallige keten van gebeurtenissen, niks speciaals dus, Wat min of meer uniek maakt is het menselijk vermogen om daar zelf achter te komen! En dit bewustzijn zou men het zuivere bewustzijn kunnen noemen.    Rest er dan werkelijk niets? De spirituele strijder weet diep van binnen dat de dingen verder reiken dan het toevallige hier en nu en dat er meer moet zijn dan het niets. Er moet toch iets blijvends zijn en dat blijvende kan niet het ego zijn. Het kan niet dat die toevallige kunstmatige geconstrueerde persoon (ego) die wij niet zijn, maar die wij wel menen te zijn, blijvend zou zijn. Neen, het ego blijft niet en dat wisten de Chinezen reeds 2000 jaar voor Hume daar ook min of meer achter kwam.

De spirituele krijger ziet zichzelf ontdaan van het ego dat als een toevallige onbeduidende schakel in een toevallige reeks van gebeurtenissen als niets speciaals, maar tegelijk voelt die strijder ook dat alles veel verder reikt dan wat louter toevalligheden. Ergens moet er iets meer zijn dan het niets, er moet niettegenstaande onze menselijke onbeduidendheid iets zijn dat blijft… en dat kan in elk geval niet ons kunstmatig geconstrueerd ego zijn. Wat er blijft kan geen kunstmatige of toevallige  constructie zijn van een persoon of een imago dat wij meenden te moeten zijn tijdens ons te kort en te haastig oponthoud in deze wereld. Neen, zulk ego blijft niet en dat wisten de Chinezen minstens 2000 jaar vooraleer Hume een poging deed om daar ook min of meer achter te komen.

Het lied van het tweesnijdend zwaard                

Maar eer wij zover zijn vermelden wij eerst nog een Chinees liedje met name: " Het Lied van het Tai Chi Zwaard", waarin de essentie van de zwaardbewegingen in woord en beeld wordt weergegeven.

De kunst van het zwaard is makkelijk te leren

Zoals draken en regenbogen is ze zeer geheimzinnig.

Als je het zwaard gebruikt om te hakken en te houwen

Zal San Feng lachen tot hij verdampt als dauw.

Chang San Feng wordt algemeen als de peetvader van Tai Chi Chuan aan gezien. Hij leefde rond 1300 na Christus in het Wudang gebergte. Het is ook goed om weten dat lachen de hartenergie stimuleert, maar lachen tot men erbij verdampt is dan wel net iets teveel van het goede. Kortom: in dit lied wordt duidelijk gesteld dat men het Tai Chi zwaard niet moet gebruiken om te hakken en te houwen. De technieken van hakken met het kromzwaard passen eerder bij het krachtige kung fu met zijn snelle uithalen dan bij het subtiele en beweeglijke, geheimzinnige en hemelse Tai Chi Chuan. Maar zullen wij eens naar een Chinese verklaring zoeken voor "verdampen"?

Yinne en Yange orgaanfuncties

De zwaardvorm moet vloeiend en breed uigevoerd worden, zoniet zal de vloeiende energie zijn werk niet kunnen doen. De beoefening van de zwaardvorm heeft dan ook niet enkel tot doel om de longenergie en de longen te tunen en te helen, maar ook nog de energie van hun tweelingbroer: de dikke darm wat bij te spijkeren. Op medisch vlak maken wij nu een eerste ruw onderscheid tussen ten eerste yinne en ten tweede yange orgaanfuncties. Hier is een woordje uitleg toch wel op zijn plaats.

1° Onze Yinne orgaanfuncties omvatten de volle organen en die volle organen stellen ons in staat om te overleven. Als zulke yinne orgaanfunctie uitvalt of indien ze door een of andere reden ernstig wordt beschadigd, dan is de dood meestal nabij. In elk geval zal het lichaam veel tijd nodig om zichzelf te herstellen, of om het lichaamsevenwicht te herstellen. Ons lichaam heeft bij uitvallen of bij beschadiging van onze yinne volle organen veel tijd nodig om de algehele yin yang balans terug te vinden.

2° Onze Yange orgaanfuncties omvatten anderzijds de holle organen zoals de blaas, de maag, de dunne darm, de galblaas, de dikke darm en drievoudige verwarmer.

Deze Yange organen zijn iets minder vitaal en hun herstel verloopt doorgaans wel vlotter dan dit van de volle organen.

3° Nu bestaat er in de acupunctuur, zoals trouwens ook in de I Tsjing een correlatie, een koppeling, een wisselwerking en een beïnvloeding, een uitwisseling tussen yinne en yange, tussen holle en volle organen.

Elk yin orgaan is immers gekoppeld aan een yang orgaan en elk yang orgaan is uit de aard der zaak ook gekoppeld aan een yin orgaan. Samen vormen zij zowat een partnerschap voor het leven want zij hebben besloten om lief en leed samen te delen. Zij hebben besloten om samen door het leven te gaan, zij vormen als het ware samen een onafscheidelijk paar voor het leven. Dit heeft dan wel tot gevolg dat als bijvoorbeeld het yange orgaan geraakt of gekwetst wordt, dan zal zijn yinne partner daar ook de weerslag of de gevolgen van ondervinden. Omgekeerd zal dit ook het geval zijn want de één voedt en versterkt de ander. In de psychologie zouden wij dit een soort 'doubble bind’ relatie kunnen noemen. Dit medisch gegeven is van belang om de helende en de martiale betekenis van Tai Chi Chuan te snappen en ook van de zwaardvorm correct in te kunnen schatten. Willen wij tenminste niet met iets uiterlijks bezig zijn waarvan wij de zin en de betekenis niet snappen.

De correlatie tussen het zwaard en de longen

Nu is het zwaard gerelateerd aan het element metaal en dat element metaal staat voor onze longfunctie. Maar zoals wij al eerder meldden zijn onze longen yinne organen die op hun beurt gekoppeld zijn aan een yange partner. In dit geval is die yange partner de dikke darm. De longen(yin) zijn gerelateerd aan de dikke darm(yang) wat de dikke darm meteen ook tot een 'metaalorgaan' maakt. Als wij de zwaardvorm beoefenen, of anders gezegd als wij letterlijk 'het metaal hanteren' dan heeft dit voor medisch effect dat wij de longfunctie alsook de dikke darmfunctie van levensenergie of van wat de Chinezen Qi noemen voorzien. Nu is het zo dat in gans dat ingewikkeld organensysteem de longen een uiterst belangrijke rol spelen. Longen zetten lucht om in zuurstof en zoals de Chinezen zeggen is leven eigenlijk niet veel meer dan continu ademen. Slecht ademen staat gelijk met slecht leven.

De longen zijn daarenboven ook nog van vitaal belang omdat in de longen, wat de Chinezen noemen: de waarachtige Qi geboren wordt.

Die zogenaamde waarachtige Qi wordt dan door toedoen van het hart door het vatenstelsel gepompt om alle cellen en alle organen van Qi te voorzien. Wij mogen dus rustig stellen dat binnen het Chinese holistische gezondheidsconcept de longen gerelateerd aan het element metaal een uiterst vitale functie vervullen. In 1987 gaf ik voor het eerst een stage "Wuivende palmenvorm”. Dit is een schitterende, maar moeilijk uit te voeren longkata met een uitzonderlijke medicinale en martiale inhoud. Het viel op hoe welgemutst en communicatief alle studenten toen gedurende die drie dagen waren. Dat is ook normaal, want onze longen staan voor een open, heldere en klare waarachtige communicatie met de andere en met het andere. Voor klaarheid naar vorm en inhoud, maar straks meer daarover.

Het zwaard: een kwestie van vuur en metaal

Maar er is nog veel meer aan de hand want heel dit energetisch Qi systeem werkt als een onzichtbaar web zonder wever waar het ene orgaan het andere voedt of stabiliseert of in elk geval serieus beïnvloedt. Zo bijvoorbeeld controleert het element vuur het element metaal en dus controleert het element vuur ook het metaal van het zwaard bij het uitvoeren van de zwaardvorm. De longen zijn eigenlijk onze menselijke blaasbalgen die ons van zuurstof voorzien, maar voedde de blaasbalg van de smid ook ooit het vuur niet waarin het ijzer van het zwaard tot volwaardig zwaard werd gesmeed? Zuurstof en vuur zitten dus als het ware in het metaal van het zwaard ingebakken en wellicht wordt het nu toch duidelijker waarom in alle oosterse martiale tradities, maar ook in onze westerse de kwaliteit van het zwaard zo belangrijk was. Zuurstof is namelijk leven en bijgevolg moest het zwaard met de nodige egards behandeld worden en in Japan groeide zelfs het trekken van het zwaard, de katana, tot een ware ceremonie uit. Komt daar bij dat het zwaard bovendien ook nog in staat is om de Qi van zijn eigenaar in zich op te nemen. Geen enkel zwaard is bijgevolg eender want in de Japanse Samurai traditie zowel als in de Chinese Wushu traditie heeft elk zwaard zoals eerder gezegd zowel van zijn eigenaar als van zijn smid een eigen en unieke soort Qi meegekregen. Er was vuur nodig om het ijzer te smelten, vuur was nodig om een ruw stuk ijzer tot een heus slagvaardig zwaard om te vormen, maar elk zwaard is bovendien ook nog eens geladen door het veelvuldig gebruik met "vuur", en in dit geval is dit het vuur van de hart Qi van zijn trotse bezitter die het zwaard zo vaak hanteerde. Waarmee ik wil zeggen dat de energetische kwaliteit van een zwaard niet enkel wordt bepaald door de smid, maar ook door de bezitter van het zwaard. Elk zwaard heeft dus zijn eigen unieke energetische lading, zijn eigen verleden. Elk zwaard heeft een heel eigen en unieke Qi.

Niet enkel in Asië genoten smeden van oudsher een hoge status omdat zij alchemisten waren die het erts uit de aarde in edel metaal konden transformeren. Zodoende konden zij dingen maken die voordien niet bestonden. Smeden waren de oerscheppers die de oerschepping nabootsten en hun werkplaats, hun smidse was een afspiegeling van de grote kosmische smidse. Alle dingen en alle werktuigen hadden een symbolische lading en alle gebaren die de smid stelde, waren rituele scheppingsgebaren. Zoals de spin de oerwever is en de mier de oerbouwer, zo is de smid de oermaker. Alles wat is, alle zijn was eerst mineraal, vervolgens werd het vegetaal en tenslotte animaal. Alle zijn verenigt deze drie bestaansvormen en de smid zet de kroon op het werk door die eigenhandig te verenigen en te transformeren. Zoals de hitte van het vuur in een eerste veredelingsproces het erts tot ijzer smelt en vervolgens het ijzer tot staal transformeert, zo zal ook de zwaardvechter door het vuur van de strijd eenzelfde veredelingsproces moeten ondergaan. Enkel het vuur kan die onzuiverheden wegbranden om uiteindelijk enkel het pure en het zuivere over te houden. Het vuur van de beproeving zal zodoende het zuivere van het onzuivere scheiden. Al het zichtbare staat op die manier in verbinding met onzichtbare krachten die er macht op uitoefenen en het is de opdracht van de zwaardvechter zich die krachten toe te eigenen door het zwaard op de juiste manier te hanteren. Want zonder die onzichtbare band is de zwaardvechter reeds een levende dode die reeds afgescheiden is van het oerscheppingsproces.

De kunst van het zwaardsmeden behoorde in China tot één der traditionele edele kunsten want elk zwaard moest ook nog eens een soort eigen natuurlijke evenwichtige balans bezitten waardoor het goed in de hand of in de pols kon liggen. Het is dus volkomen logisch dat wij met een kalme en serene geest, zonder al "te veel vuur" de zwaardvorm moeten uitvoeren want bij de minste stress of opwinding (als men bijvoorbeeld tijdens de uitvoering van de zwaardvorm in paniek slaat omdt men de volgorde dreigt te vergeten of gewoon ongecontroleerd gaat hollen), dan kan zulks het hart in 'vuur en vlam' zetten zodat wij zuurstof te kort komen en in ademnood geraken. Dan gaan wij oppervlakkig en snel ademen, waardoor ons organisme minder zuurstof krijgt, en dat heeft dan weer tot gevolg dat ons hart sneller moet pompen om de weinige zuurstof die ons rest toch nog rond te pompen. Met een zwaard in de hand kan zulks ons werkelijk afmatten, vooral als wij de zwaardvorm op snelheid uitvoeren (er zijn namelijk vele snelheden waarop wij die vorm kunnen uitvoeren). Wij kunnen ook "onszelf in de fik steken" of onszelf "verdampen" zoals wij in het gedicht konden lezen;" San Feng zal lachen tot hij verdampt als dauw." Ik herinner mij dat ik indertijd de meeste gevechten verloor door zelf over de rooie te gaan... Iedere martiale competiteur die ooit op de mat of in de ring stond zal zich in dat proces van verdampen kunnen herkennen. Maar het omgekeerde is gelukkig ook waar, want door dieper te ademen versterken wij onze longen en zodoende oefenen wij via ons zwaard controle uit over ons hart. Terwijl wij de zwaardvorm aldus correct uitvoeren helen wij terzelfder tijd ons hart(yin) maar ook onze dunne darm(yang) want die is gerelateerd aan het hart. En wij helen uiteraard de longen en de dikke darm.

Gelukkig maar, want die beheersing en de uiterlijke controle over onze orgaanfuncties werkt in beide richtingen. Kortom: het is merkwaardig dat de Chinese cultuur erin geslaagd is om zelfs een simpele zwaardvorm in een holistisch systeem te vatten dat in zijn totaliteit, martiaal, medicinaal, filosofisch en cultureel volgens een eigen interne logica klopt als een bus.

Tao

Vrij naar de Tao Te Tsjing van Lao Tse: "Alles verandert altijd, niets blijft. Tenzij... tenzij het principe van de verandering zelf. En toch, toch is alles één omdat alles uiteindelijk naar Tao, naar zijn ene oorsprong terugkeert”. Knap is dat. De zwaardvorm moet dit principe van verandering duidelijk tonen, want daar waar onze woorden ontoereikend zijn of te kort schieten, daar precies kunnen wij de wetmatigheden der transformaties tonen (Wittgenstein). Wij zijn tijdens de uitvoering van de zwaardvorm namelijk zelf die bewust getransformeerden die niet het experiment bestuderen, maar die zelf deel uitmaken van het experiment dat "leven" heet. Daarin verschilt Tao fundamenteel van een klassieke, toch wel ietwat naïeve eenzijdige westerse wetenschappelijke benadering. Dit is dan ook de geest waarin wij de vorm dienen uit te voeren.

Het web zonder wever

Nu wij toch bezig zijn met de effecten van de zwaardvom, kunnen wij net zo goed nog een stapje verder gaan met nog een paar medische overwegingen uit de Chinese medische doos.

Wij hebben het nu even bewust niet over parasympathische en sympathische systemen, noch over de thalamus die ons doet vechten of vluchten, noch over de rol van de hypothalamus die een soort magazijniersfunctie vervult. Daar zit per slot van rekening weinig coherente visie achter. Ik zie beide geneeswijzen evenwel als complementair.

Oosterse geneeskunde is van een totaal andere aard dan westerse geneeskunde. Als wij ons hart tijdens de uitvoering van de zwaardvorm in vuur en vlam zetten dan weten wij dat ons hart gecontroleerd wordt door onze waterhuishouding(nieren). Herinneren wij nogmaals aan het Chinese lied van het zwaard waarin San Feng zichzelf verdampt. Stel nu dat onze waterhuishouding het hartvuur niet voldoende kan blussen of controleren, wel, dan komen wij zwaar in de problemen want wij hebben dan onszelf in de fik gezet. Zo bijvoorbeeld kan het hartvuur zo onverwachts fel oplaaien dat het onze watervoorraad zomaar verdampt. Wel, dan kan het hartvuur niet meer met water geblust worden en dan zal dat hartvuur uiteindelijk onze nieren vernielen. Uit ervaring weten wij trouwens dat als wij ons plots heel boos(hartvuur) maken, dat wij dan riskeren om even later lage rugpijnen of nierpijnen te voelen of wij gaan al dan niet letterlijk "door de knieën" want door de knieën lopen onze niermeridianen.

En nu wij toch bezig zijn: het metaal van het zwaard controleert ook nog eens het houtelement en dat houtelement staat voor onze leverfunctie. Zo zien wij dat verzwakte longen eigenlijk ook nog levervuur kunnen veroorzaken: op de koop toe, zodat de maag onvoldoende zijn werk kan doen....En, ga zo maar door... waaruit eens te meer moet blijken dat als gevolg van de slechte werking van één orgaanfunctie (in ons geval was dat de longfunctie) er een algemeen energietekort in het lichaam kan optreden.

Maar nogmaals, het omgekeerde is gelukkig ook het geval. Laten wij eenvoudigweg stellen dat tijdens de uitvoering van de zwaardvorm een bewust rustige en diepe ademhaling om de longen te versterken een vicieuze helende cirkelwerking, een sluipend proces van heling en genezing in gang kan zetten. Dit is namelijk de uiteindelijke medische bedoeling achter de zwaardvorm.

Het kan ook geen kwaad om tijdens de vorm klanken uit te stoten want daarenboven is elk orgaan nog eens akoestisch gerelateerd aan een eigen klankkleur. Daarom werken klankschalen zo helend. Zo is de "IE" klank dé klank die perfect accordeert met de orgaanfunctie van de longen. "IE- metaal- longen" vormen een drie eenheid die ons begeleidt doorheen de zwaardvorm.

Wat onze gemoedstemmingen betreft staan de longen voor "communicatie" in de meest ruime zin, terwijl de nieren dan weer voor "relatie" staan, ook in de meest ruime zin. Slecht werkende communicatie is in een Chinese medische context vooral een zaak van longenergie(metaal- is ook nog eens herfstgerelateerd) terwijl een slechte relatie eerder een zaak is van ontoereikende nierenergie.

Het zou ons allemaal te ver brengen, maar achter de ganse opbouw van het Chinese Wushu steekt een ijzersterke interne medische en filosofische logica.

Elk element, en dus elk orgaan kent op een bepaalde tijd van de dag zijn allesoverheersend piekmoment, zijn eigen moment de gloire.. De longen openen zich namelijk vroeg in de morgen en het metaal van de longen wordt ook nog eens gevoed door het element aarde.

Voorbeeld uit de martiale praktijk

Een voorbeeld uit de Chinese martiale praktijk? Ziehier: het behoort tot de interne Taoïstische logica van de transformaties dat als wij in de martiale toepassingen het aarde element bij de agressor aanvallen dat dan het metaal element van de agressor niet langer door het aarde element gevoed kan worden. Om de longen aan te vallen zullen wij dus eerst het aarde element moeten aanvallen. De agressor komt zodoende bij gebrek aan aardevoeding in "ademnood", en van dit zwakje maken wij gebruik om onverwachts een sterke aanval op de longen uit te voeren.

Indien dit vakkundig en oordeelkundig gebeurt, met de juiste yin -yang timing, dan kan zulks aan de agressor zeer ernstige schade toebrengen, ja zelfs kan zulks de dood veroorzaken. De Tai Chi Dim Maks zijn tenslotte niets anders dan "dead point striking", en gelukkig zijn die zogenaamde 'dim maks' bijzonder moeilijk uit te voeren. Ze zijn echt meer dan een kwestie van op punten te drukken zoals dat in het algemeen wordt aangenomen.

Zo, en aldus zit de hele Chinese martiale logica in elkaar, en dat is niet niks als u het mij vraagt. Een martiale kunstenaar moet dus over veel medische know how beschikken.

Maar naar de gezondheid toe is het anderzijds ook aangewezen om met het houten zwaard te oefenen om het aarde-element (en dus ook onrechtstreeks de longfunctie) te versterken. Komt daarbij nog dat men met een houten zwaard realistisch kan pareren. Maar tijdens de hele uitvoering van de zwaardvorm met het metalen zwaard, moeten wij goed de aarding verzorgen om de longfunctie beter te reguleren en zelfs te helen. Wij kunnen onze vrolijkheid en onze goede luim terugvinden door de zwaardvorm op een juiste manier te beoefenen. Zo is de cirkel opnieuw rond, knap is dat toch? Of niet, en mijn bewondering voor de genieën die zulk sluitend systeem van een zeer aparte schoonheid op punt konden stellen, is dan ook mateloos groot.

Besluit

Tai Chi Chuan is een fantastische, consequente, holistische, energetische martiale kunst die stoelt op een filosofische en geneeskundige Taoïstische onderbouw.

Het Tai Chi Chuan vergt een levenslange studie en het is tevens de levenskunst die ons in staat stelt om ook boven onszelf uit te stijgen. Het is een kunst die ons tegelijk geestelijke, mentale, medicinale en emotionele stabiliteit kan bieden. Een zelfde consequente logica vinden wij trouwens in de I Tsjing, in de Feng Shui, in de schilderkunst, in de muziek, in familieverhoudingen enz… De zwaardvorm is het neusje van de zalm, hij is een uitstekend middel om ons die Taoïstische logica, die in het begin toch wel een beetje vervreemdend en verwarrend kan werken, om ons die logica als een vanzelfsprekendheid in woord en daad spontaan eigen te maken. Onafgezien van ideologische of filosofische overtuigingen gelden de yin yang wetmatigheden immers voor alle mensen en voor alle tijden. Verandering geldt voor iedereen, voor u zowel als voor mij, Eros en thanatos, dood en leven liggen dicht bij elkaar. Die wetmatigheden gelden voor alles en voor allen. Maar, “Wat is er mooier dan in de wetmatigheden onze bevrijding te vinden?” schrijft Petrarca. Als wij straks met het ons tweesnijden zwaard in de lucht staan te zwaaien, dan kan het geen kwaad om ons even te herinneren dat niet “the sky the limit is”, maar wel de wetmatigheden waaraan wij allen onderworpen zijn. Hoe hoger men wiekend ten hemel stijgt, des te hechter zal men zich moeten verbinden met de aarde waaruit men is ontstaan en waarnaar men ten gepaste tijde zal terugkeren... daar hebben wij de fameuze leegte (wu chi) alweer.

Blijf daarom toch maar stevig geaard tijdens het uitvoren van de zwaardvorm en…. Pas op voor banaanschillen en geniet vooral ten volle van de volte (tai chi) van het leven. En... van alle leven. Succes!

Uit: “TAO VAN WINNEN EN VERLIEZEN”
                     Walter Marsoul.

UIT : "TAO VAN WINNEN EN VERLIEZEN"

 Te vuur en te zwaard

Walter Marsoul

" Het leven is slechts een haastig oponthoud.

Het is niet de moeite om een oponthoud in de fik te steken, noch het te verzuipen."

Voorwoord

Het is zomaar een idee, misschien niet  gefundeerd, maar ik meen dat veel zogenaamde psychische problemen wel eens veroorzaakt zouden kunnen worden door slecht werkende organen. In de Nederlandse taal zegt men dat een hart 'in vuur en vlam staat', dat 'het gemoed overloopt', dat men het 'in de broek doet' van angst of dat er 'iets op de maag of de lever ligt'. Sommigen spuwen gal of zij laten de moed in de schoenen zinken. Lager kan moed niet zinken. Zo’n uitspraken wijzen op een correlatie tussen de psyche en de werking van de menselijke organen.

In de oosterse elementenleer wordt metaal en vuur gecontroleerd door water waaruit men mag besluiten dat water en vuur-metaal mekaar in evenwicht zouden moeten houden.

Deze verhandeling  poogt aanwijzingen te geven voor de manier waarop en de geest waarin de zwaardvorm moet worden uitgevoerd.

Vuur

Men zegt dat “wie het zwaard hanteert, door het zwaard zal worden vernietigd". Het zwaard wordt zoals reeds vermeld, gelinkt aan het element vuur: te vuur en te zwaard!  Men moet niet 'met vuur spelen' betekent dat men het zwaard niet nodeloos en roekeloos moet hanteren. 

Uit wat voorafging bleek dat de zwaardmeester die het tweesnijdend zwaard (chien-jian) hanteert zelfs letterlijk "met vuur speelt". Wie met vuur in aanraking komt, kan best rekening houden met de kans op vuurwerk. Eén lucifertje volstaat om de boel in lichte laaie te zetten. Vuur is in aanvang nog manipuleerbaar - kleine vuurtjes kan men zonder moeite aanwakkeren, controleren, of blussen en doven, maar er komt een moment waarop het vuur moeilijk controleerbaar wordt. Op dat moment spreken brandweerlieden van "een uitslaande brand". Aangewakkerd door de wind kunnen bosbranden in verdroogde bossen maandenlang woeden.

Volgens de Chinese acupunctuur is het aangewezen om het lichaamsvuur niet te fel aan te wakkeren maar die op een constante temperatuur "smeulend te houden". Dit is precies de functie van de drievoudige verwarmer. De drievoudige verwarmer die wel een naam heeft, heeft evenwel geen vorm. De drievoudige verwarmer is best te omschrijven als de functionele verbinding tussen de drie organen die de lichaamswaterhuishouding reguleren, namelijk de longen, de milt en de nieren, maar ook de dunne darm en de blaas behoren tot het centrale driewarmer systeem. 

Water

Eerder wezen wij er op dat water en vuur elkaar in evenwicht moeten houden. Vuur toomt men in of men blust het met water. Vuur houdt niet van water en omgekeerd. Toch kunnen zij elkaar niet missen. In de Nei Jing wordt de Drievoudige Verwarmer zelfs "de Dijkgraaf  van de Doorbrekende Waterdam genoemd" en dat zegt meer over zijn complexe functie dan andere moeilijke namen die een gevoel van lichaamsvreemdheid creëren.  Vuur kan water verdampen en water kan het vuur blussen.

Maar water kan ook overstromingen, zelfs tsunami's veroorzaken want niets is zo krachtig dan water. Toch  weten wij uit de Tao Te Tsing dat water het hoogste goed is. Het menselijk lichaam bestaat voor minstens 75 % uit water.

De Dijkgraaf van de Waterdam zal dus omzichtig met de waterhuishouding van ons lichaam moeten omspringen. Bij hem rust de verantwoordelijkheid om alle lichaamsvochten op een harmonische  manier te reguleren en ze wijs te beheren. Het water mag niet aan de kook komen, de dam mag hier en daar doorbreken, maar in zijn geheel moet hij sterk genoeg zijn om onder alle omstandigheden intact te blijven.

Vurige harten, maar  water in de kelder.

De Dijkgraaf, de drievoudige verwarmer dus,  weet dat water en vuur eigenlijk elkaars vijanden niet zijn, maar wel elkaars complementaire tegendelen.

Hun lot is op de een of andere manier verbonden en het is de taak van de Dijkgraaf om het subtiel evenwicht te bewaren door te verdelen en te heersen. 

Zowel in Tai Chi Chuan als in de Chinese geneeskunde is het woordje 'TE' doorslaggevend: het 'TE'  moet vermeden worden om zowel water als vuur 'te-vreden' te stellen.

Het teveel’ of 'te' ongecontroleerd vuur kan de organen verhitten; zoals ook het 'Teveel aan water het vuur zal doven. De Dijkgraaf waakt en houdt zowel de rekening van het water als de energiefactuur nauwlettend in de gaten.

Anderzijds kan ook 'Te' weinig of 'Te' zwak vuur de 'lichaams'-verbrandingsmotor doen sputteren. Die motor kan door oververhitting of juist door gebrek aan vermogen vastlopen. Zonder radiator loopt een verbrandingsmotor warm met als gevolg een defecte cilinderkoppakking. Daarom is controle van het vuur een taak van de pompiers (longen,de nieren) maar het algemeen beheer van heel dit subtiele systeem berust bij de 'Dijkgraaf van de Brekende Waterdam': de drievoudige verwarmer.

De vorige tsunami ligt nog vers in het geheugen maar ziehier nog een paar voorbeelden om de effecten van oververhitting te illustreren.  Kernreactoren zouden zonder waterkoeling smelten. De  bombardementen van de geallieerden, op Dresden in februari 1945 waarbij naar schatting 200.000 burgerslachtoffers vielen, hadden geen enkel militair of strategisch nut. Bij de luchtaanval op Dresden ontketenden de Amerikanen met hun brandbommen die ze dropten volgens een bepaald spreidingspatroon en met een "juiste timing" : een vuurstorm. De vuurstorm was een verschijnsel dat reeds bij vorige geallieerde raids, o.a. op Hamburg, was opgetreden, maar in Dresden werd die vuurstorm voor het eerst bewust, systematisch en gecontroleerd opgewekt door simpelweg de wetten van de fysica toe te passen.De vuurstorm op Dresden veroorzaakte een alles verslindende 'hittezak' waardoor alle zuurstof letterlijk uit de lucht werd weggezogen. Het gevolg daarvan was dat wie in Dresden niet door het vuur verslonden werd, letterlijk stikte.
Hiermee hoop ik enigszins op het verband te hebben gewezen tussen zuurstof, wind, droogte, hitte en water: Immers ook wij kunnen in ons lichaam de voorwaarden scheppen om zowel een emotionele als een fysieke vuurstorm te veroorzaken.

Het is niet toevallig dat de zwaardvorm de goede werking van onze middelste verwarmer zal bevorderen, vooral door het hart- en de longfunctie te simuleren of te reguleren. De Chinese geneeskunde is van een bijzondere, bijna ontroerende schoonheid omdat die schoonheid zo natuurlijk consequent is en omdat ze zo poëtisch en eenvoudig wordt verwoord.

Van de natuurlijke schoonheid en de troost.

Overal kan men de elementen en hun transformaties technisch bestuderen, rationeel, om zich naar westerse normen geloofwaardig te maken. Maar precies daardoor wordt men ongeloofwaardig omdat dit de geest van de Chinese beschaving geenszins weerspiegelt. Logica, tenminste westerse logica,  is vreemd aan de geest van de Chinese acupunctuur.  Wie in staat is om de milde en natuurlijke schoonheid achter de dingen te zien, diens hart hoeft niet getroost te worden. Trouwens heelt ook de poëzie zelve het hart niet op een natuurlijke wijze, door hartverwarmend te werken? De elementen water, aarde, hout, vuur, metaal passen naadloos in een coherent en consistent Chinees natuurlijk systeem waarin het ene element het andere kan voeden, versterken ofwel vernielen en verzwakken zoals dit ook in de natuur het geval is. Wie zegt dat wij de natuur niet als een lied zouden kunnen zien en zoals Joseph Campbell schrijft : "Als men het lied doodt, dan doodt men de vogel, niet omgekeerd."

Het komt er in de geneeskunde, (want de zwaardvorm is ook een gigong) uiteindelijk op aan dat alle elementen elkaar in evenwicht houden. Geen enkel element op zich is positief of negatief en zo ook is vuur op zich: noch negatief noch positief. Ons lichaam heeft al de elementen nodig en dus ook vuur;  zoals ook alle noten nodig zijn om een lied te vormen. Noten hebben elkaar nodig. Zo heeft vuur zuurstof nodig (sluit de luchttoevoer af en het vuur zal doven, zoals een branddoek dat doet). Zonder zuurstof stikken wij en dat betekent dat ons "lichaamsvuur uitdooft". Het komt er voor de Dijkgraaf op aan om de dijken niet te laten doorbreken zoniet komt het water in onze kelder te staan. Maar ook water is nodig om ons vurig hart niet al te voorbarig in de fik te steken.

Formatie en transformatie, evenwicht en onevenwicht, harmonie en disharmonie zijn geen statische, maar het zijn wel dynamische begrippen. Daardoor zullen wij nooit in perfect evenwicht zijn want het perfecte evenwicht is een levensvreemde toestand.

Het beheer van dit dynamische evenwicht is in handen van de Dijkgraaf der Doorbrekende Dijken. Zo hoort het ook. De Dijkgraaf is de personificatie van een universele natuurlijke ordening der dingen die hij wijs weet te bestieren. Maar helaas, de Dijkgraaf mag dan al wijs bestieren, in veel gevallen slaagt de mens er in om door een onnatuurlijke manier van denken en handelen dat 'wijs bestier' compleet in de war te sturen .

Vurige passies

In de westerse taal is "het vurige hart" het symbool van de emotionele en passionele liefde, maar in het oosten zal men die felle emoties eerder in de tantien situeren omdat een vurig en passioneel hart veel te wispelturig, te onbetrouwbaar en uiteindelijk alles verslindend kan zijn. Wijs bestier houdt enerzijds in dat wij al te heftige emoties en passies zo veel mogelijk vermijden. Emoties en passies kunnen ons letterlijk "verslinden" en naar mijn mening is de zwaardvorm een excellente oefening in het beheersen en controleren van "het lichaamsvuur". Levervuur, miltvuur, niervuur, hartvuur, .... moeten immers beheersbaar blijven. Anderzijds biedt het yange vuur ook de lichaamswarmte die wij nodig hebben.

(Terloops weze vermeld dat de vergevorderde interne martiale kunstenaar, ondermeer in de Taichi Dim Maks eerst bepaalde acupunctuurpunten zal aanvuren op een heel specifieke wijze alvorens de aanval op een specifiek orgaan te plaatsen.  Daarom is het  totaal onverantwoord dat sommige 'verlichte meesters' zelfs aan beginners Dim Maks 'verkopen' al dan niet wetende dat  beginners niet in staat zijn om die Dim Maks ook uit te voeren. En, mochten zij daar toevallig, hoogst uitzonderlijk dan toch in lukken dat zij zware lichamelijke schade kunnen veroorzaken)  

Ter zake. Te veel vuur kan schaden, maar indien er in ons lichaam te weinig vuur aanwezig is dan wordt het koud en traag. Ook onderkoeling kan de dood tot gevolg hebben. De Chinese acupunctuur onderscheidt twee soorten 'koude', met name de inwendige en de uitwendige koude. Inwendige koude is vaak chronisch en ze uit zich in lusteloosheid en traagheid en zij gaat meestal gepaard met een constante behoefte aan slaap en aan warmte. Uitwendige koude daarentegen gaat dan weer gepaard met koude rillingen, hoofdpijn en pijn over het hele lichaam. De Nei Jing (oudste en fundamentele bron voor acupunctuur) vermeldt dat de wind, die langs alle lichaamspoorten binnen kan dringen, de oorzaak is van vele ziekten.

Wie meent dat het beroep van Dijkgraaf der Doorstromende Dijken een makkelijke job zou zijn,.vergeet het, want het is moeilijk om in alle omstandigheden de middenweg te bewandelen. De zwaardvorm is een uitnodiging om die middenweg te bewandelen. 

De Shen

Alles is één, ook lichaam en geest zijn één en alles houdt verband met alles. Zodoende wordt hier ook gewezen op het belang van een rustige, maar toch alerte en klare geest (Shen) tijdens de uitoefening van de zwaardvorm. Bij alle, soms plotse, veranderingen, van welke aard ook, moet de energie zowel als de ademhaling zich liefst diep in de tantien centraliseren zodat de Shen (de geest) niet verstoord of verstrooid wordt. Een verstoorde Shen veroorzaakt namelijk ongeduld en prikkelbaarheid en vice versa. Je kunt dit makkelijk bij jezelf constateren en het zelfs inoefenen, bijvoorbeeld door in de file je energie bewust in je tantien te concentreren en de longpunten LG1 bewust open te houden. Voor sommige studenten is het zelfs een hobby of een spel geworden om in precaire of cruciale momenten de chi in de tantien te concentreren en de longpunten niet af te sluiten. Alle studenten beweren dat zij op die stress-momenten een natuurlijk mentaal overwicht over alles en allen aan de dag legden.

Maar op die manier oefenen zij zich tegelijk ook in de zwaardvorm want het is van het grootste belang om met een rustige geest, vrij van emoties de zwaardvorm juist uit te voeren. Zoals vermeld kan een verstoorde Shen het vuur mee aanwakkeren en dan werkt de zwaardvorm contraproductief. Veel martiale compétiteurs verliezen hun gevechten omdat ze hun energie niet in de tantien maar wel in de borstkas opstapelen of omdat ze de longpunten afsluiten. Daardoor wordt de Shen verstoord. 

Op het scherp van de snede was een onbesuisd zwaardvechter eertijds algauw een dode zwaardvechter. Een zwaardvechter met een oververhitte geest of een beschadigde Shen is reeds overwonnen.

Ook in het dagdagelijkse leven leidt het beheersen (niet het onderdrukken) van onze menselijke passies en emoties tot het bezit van 'een gave Shen'.  Dan is de Shen altijd een uiting van spiritueel, fysiek, mentaal- en emotioneel evenwicht en zo komt het dat er mensen zijn die in gruwelijke omstandigheden een bijna bovenmenselijke sereniteit en een waardigheid aan de dag leggen terwijl anderen onder dezelfde omstandigheden gewoon 'doorflippen' of dwaze dingen doen.

"Elke dijk kan altijd doorbreken" waarschuwt de Dijkgraaf der Doorbrekende Dijken. Te hevige passies zowel als gepieker schaden de Shen. In de Chinese geneeskunde zijn zij beiden ziektesymptomen. Alweer krijgen wij enkele aanwijzingen omtrent de manier waarop en de geest waarin de zwaardvorm moet uitgevoerd worden. De puzzel begint er meer en meer compleet uit te zien.

Verzachtende omstandigheden voor passionele mensen

Passies en emoties vermijden...maar toch zijn passionele mensen soms heel interessante en in elk geval bijzondere mensen. Wat mij betreft zijn ze zelfs de meest bijzondere mensen omdat zij zich met volle overgave en met hart en ziel op iets kunnen storten. Zelfs voor passionele moorden zouden er verzachtende omstandigheden te vinden zijn en het is goed dat de strafwet er rekening mee houdt dat het volmaakte evenwicht niet voor menselijke wezens is weggelegd. Volmaakt evenwicht is immers geen levende maar wel een onnatuurlijke toestand.  "Enkel dode voorwerpen kunnen in volmaakt evenwicht zijn" voegt de Dijkgraaf er aan toe en water zowel als vuur zijn levende en dus dynamische elementen.

Stilstaand en stromend water

Met stilstaand of brak water is weinig aan te vangen. Lao Tse beweert dat water het krachtigste element is, maar de Dijkgraaf der Doorbrekende Dijken beweert dat Lao Tse zich vergist, want water is pas krachtig als het beweegt en als het 'leeft'. Dat weet de Dijkgraaf maar al te goed uit eigen ervaring en daarom spreekt de graaf niet van water, maar wel van "levend water". Water moet levend en dus in beweging zijn. Het is van belang het zwaard vloeiend als stromend water te hanteren. Het zwaard vraagt af en toe naar iets passioneels als een draaikolk of een waterval....waarna het rimpelloos zijn weg naar zee kan verder zetten. Maar de zwaardvorm vraagt tegelijk ook dat het vuur op tijd en stond aangewakkerd wordt. Het mag wel eens oplaaien. 

Stichtende slotwoorden van levensbeschouwelijke aard

Beste studenten, doe de zwaardvorm als wijdse rivieren, dan weer als een bruisende waterval of als een kabbelende beek. Als een smeulend vuurtje dat plots oplaait in een verschroeiende gloed, maar met behoud van de Shen.

Vertaald naar het leven betekent zulks: "Bega gerust en met overgave de meeste uwer stommiteiten, maar zorg dat u aan uw stommiteiten ten alle tijden plezier kunt beleven." Bewandel met overgave de dunne emotionele grensgebieden tussen doorleefde emoties en tussen destructie, wel wetende dat vuur zowel als water op elk moment krachtige maar destructieve elementen kunnen zijn. Eenmaal te ver, is het te laat en dan zullen de hulpdiensten moeten uitrukken. Ik wens u weinig innerlijke waterschade en in geen geval 'innerlijke uitslaande branden'.  Gedenk vooral dees, dat het geen kwaad kan om voor ogen te houden dat zwaardvechters eertijds, ondanks de druk en de angst die op hun schouders rustte, vooral een mentaal en spiritueel evenwicht dienden te betrachten, zo niet zou dit hen duur te staan kunnen komen. Zulk mentaal evenwicht was voor de zwaardkunstenaar geen luxe, het was een must die het verschil tussen leven en dood kon maken. Als ik mij niet vergis is dit in het gewone leven ook het geval. Men kan een passioneel leven leiden zonder daar echt onder te lijden of daaraan ten onder te gaan, maar men kan onmogelijk geboeid een boeiend leven leiden. "Vrijheid heeft een prijs" zegt de zwaardvechter..

Be cool, be warm! 

Op de keper beschouwd zijn enkel de gesneuvelden dood. "Alle anderen leven nog", zegt de Dijkgraaf der Doorbrekende Dijken die er velen nodeloos maar te goeder trouw heeft weten sneuvelen. De waarheid gebiedt om de zwaardvorm warm en van harte bij u aan te bevelen.     

UIT : "TAO VAN WINNEN EN VERLIEZEN"

 Enkele bij vlagen filosofische mijmeringen rond de zwaardvorm

Walter Marsoul

De zwaardvechter is geen zelfmoordenaar

De zwaardvorm confronteert ons uiteraard met de eigen vergankelijkheid.  Louter technisch is de zwaardvorm één onafgebroken aaneenschakeling van veranderingen die vloeiend in elkaar overgaan en waarvan alle handelingen precies en accuraat uitgevoerd moeten worden. De zwaardvorm vraagt een streven naar perfectie omdat alle vorige bewegingen onmiddellijk losgelaten moeten worden. In een gevecht moet de zwaardvechter immers op het even welk moment naar om het even welke nieuwe beweging kunnen overschakelen. Zo zit het leven trouwens zelf ook in elkaar: wat voorbij is, dat is voorbij en alles gaat voorbij. Het verleden als een ballast meedragen kan het leven slechts hypothekeren. Zwaarvechten is een kwestie van loslaten, zelfs het zwaard mag niet te vast vastgehouden worden. Loslaten is dus de boodschap en  het ergst van al is de bereidheid om het eigen leven los te laten. 

Maar ook het leven zelf maakt slechts deel uit van een lange rij veranderingen en op de keper beschouwd is het, gezien in het licht van de eeuwigheid  ook niet veel meer dan een haastig oponthoud in een steeds weerkerende stroom van veranderingen. Vandaag zijn wij er nog, maar wat betekent 'vandaag' in het licht der eeuwigheid?  Een mensenleven lijkt niet meer dan één stofje in de eeuwigheid en zoiets is eigenlijk moeilijk te aanvaarden.

Toch is er een groot verschil tussen enerzijds de zwaardvechter die ten strijde trekt om te overwinnen, en anderzijds de zelfmoordenaar die de strijd reeds heeft opgegeven.

De passie, de obsessie van de zelfmoordenaar is ' het eigen leven te beëindigen', terwijl de zwaardvechter verlangt 'het eigen leven ten minste voor een poos nog te overleven. De zelfmoordenaar is iemand voor wie als toppunt van paradox de dood volkomen onaanvaardbaar is, terwijl de dood voor de zwaardvechter een 'aanvaarbare optie' is geworden. De zwaardvechter leeft met de dood voor ogen, terwijl de zelfmoordenaar met het leven voor ogen wil sterven.

Hij is, in tegenstelling tot de zwaardvechter een perfectionist die zelf het eigen leven zowel als de eigen dood, het uur en het tijdstip ervan naar eigen hand wil zetten.

Niet getreurd want zij die gaan sterven groeten u

Men kan op een emotionele manier de menselijke sterfelijkheid betreuren of er met kosmische onverschilligheid wetenschappelijk of filosofisch mee omgaan. Als puntje bij paaltje komt weten weinigen raad met de menselijke vergankelijkheid want ons eigen eindig biologisch proces biedt weinig troost voor het ego. 

Maar alles is relatief en aan alles heeft een keerzijde.  Wij zijn in staat om achter alles de keerzijde te zien en de keerzijde van dood is leven.  Als 'de eeuwige dood' een constante is, dan moet  'het eeuwige leven' dit op een of andere manier ook zijn. Dit mag best een naïeve gedachte wezen, maar wat is er eigenlijk mis met naïviteit? 

Wat is er mis met naïevelingen en wat zou er van de wereld terechtgekomen zijn zonder naïeve dromers als Ghandi, Luther King, Mandela of Jesus Christus?

Wat is er mis met naïeve dromers als wij  ondertussen uit de relativiteitstheorie en kwantumfysica weten dat de positie van de waarnemer doorslaggevend is met betrekking tot hetgeen er waargenomen wordt? Er bestaat geen objectieve waarneming en dat betekent dat al onze menselijke waarnemingen altijd subjectief zijn. Er bestaat geen objectieve waarneming van de dood. Niets verandert, alles blijft en de idee dat de waarde van elk van onze daden een universele blijvende energetische waarde zou hebben is niet eens zo dwaas... Blijven wij dan toch op de één of andere manier leven? Zijn wij allemaal dromers die het leven zelf dromen?. Weet u, ik weet het niet. 

Wij nemen subjectief waar

Zoals in alle interne martiale disciplines leert de interne martiale kunstenaar periferaal waarnemen. Dat betekent dat niet enkel het detail, maar wel het geheel moet overschouwd worden. Zulks vraagt oefening want onze linker en rechter hersenhelften moeten op elkaar afgesteld worden. De linker hersenhelft is in staat om afzonderlijke details waar te nemen, terwijl de rechterhersenhelft dan weer in staat blijkt om grote gehelen te overschouwen. Het is dus van het grootste belang dat de transfer, de ophaalbrug, de verbinding tussen onze beide hersenhelften goed functioneert zodat wij zo objectief mogelijk kunnen waarnemen.

Precies daarom adviseren de Tai Chi Klassieken om de toepassingen in een meditatieve staat van zijn (net alsof men voor een kaarsvlammetje zou mediteren), uit te voeren. Zodoende wordt onze waarneming verruimd want zoniet zou die eenzijdig en subjectief zijn. Precies dit is het wat de ware krijger op het slagveld van der realiteit kan missen als de pest want zulks zou haar- hem het leven kunnen kosten. Elke martiale kunstenaar weet uit eigen ervaring hoe moeilijk het is om volmaakt objectief waar te nemen. Zelfs Newtons objectieve wetenschappelijke waarnemingen waren eenzijdig en dus bij uitstek subjectief. Het wiskundig axioma dat 1+1= 2 zou zijn is ook een schoolvoorbeeld van subjectieve waarneming want onze perceptie zegt ons dat één plus één twee zou zijn. Dat is uiteraard niet zo, althans niet helemaal. Zelfs twee dezelfde appelen zijn objectief niet dezelfde appelen en bovendien veranderen zij zelfs tijdens de vaststelling dat het twee dezelfde appelen zouden zijn.

Het grote gelijk is altijd aan onze kant

Lang geleden stelde Lao Tse in de Tao Te Tsjing reeds dat alles altijd verandert. Dat is juist : maar als alles altijd verandert dan is de enige conclusie die wij daaruit kunnen trekken dat er in feite niets is dat blijft. Maar, dan kunnen wij net zo goed het omgekeerde stellen, wij kunnen namelijk net zo goed stellen dat " Niets altijd verandert en dat alles blijft!"  Precies dit is nu het twistpunt, het is dé eeuwenoude discussie tussen Parmenides en Heracleitos die ons tot op de dag van vandaag nog steeds bezig houdt. Dit is namelijk de schitterende discussie tussen Parmenides en Heracleitos en die gaat over de essentiële vraag of er enkel worden is, of ... er enkel blijven is?

Meer stel nu eens dat het gelijk een kwestie van perceptie zou zijn, stel nu eens dat beide Griekse heertjes het gelijk, maar ook het ongelijk aan hun kant zouden hebben?  Want indien 'alles verandert en niets blijft' dan blijft toch nog het veranderen zelf.... ?

Dan blijft er dus toch iets, namelijk het veranderen.  Zozo, zo moeilijk is dat ook weer niet: niets verandert tenzij de verandering zelf.

Maar de essentiële vraag is dan : "Wat verandert er, wat wordt er, en wat blijft er ?" Mijn antwoord is: "Weet ik veel, komaan he zeg. Wie ben ik dan wel om daarop een antwoord te verzinnen?". Het vervelende aan filosoferen is dat men zich onnodig vragen gaat stellen, maar het prettige eraan is dat men geen antwoorden moet geven op de vragen die men zichzelf stelt. 

Maar de vraagstelling op zich levert een bewijs van mijn bestaan, en een perfect doctoraal examen filosifie zou er in kunnen bestaan om op geen enkele vraag te antwoorden, tenzij het enige schitterende antwoord waardoor de ware filosoof zich onderscheidt :"Weet ik veel, want ik versta de vraag niet".

Zulk academisch antwoord gaf Sogyal Rinpoche, de auteur van "Het Tibetaanse Boek van Leven en Sterven." toen men hem in een ARD televisieprogramma vroeg of alles verandert of alles blijft. En toen men de vraag nog eens herhaalde omdat hij ze maar niet scheen te begrijpen, toen men ze nog eens verduidelijkte met voorbeelden...toen men ze nog eens anders formuleerde, er Nietsche en Aristoteles bijsleurde, toen begon Sogyal Rinpoche onbedaarlijk te lachen.

Toen men hem vroeg waarom hij precies lachte antwoordde hij: "Omdat jullie toch zulke rare vragen kunnen stellen."  En toen begon hij pas onbedaarlijk te lachen.

Alles is één, en wij nemen subjectief waar.

Alles blijft altijd

Dit is absoluut niet naïef, dit is wetenschap, maar relativiteit behoort ook tot de realiteit van het dagelijkse levende leven. Net zoals wij in staat zijn om achter alles de lelijkheid te zien, zijn wij ook in staat om achter alles de schoonheid te zien. Het prachtige trouwe en fiere en vurige paard dat mijn kleindochtertje berijdt is voor mij objectief gezien niet meer dan een lelijke tamme aftandse knol waarvan tenminste ik de noodzaak niet zie om nog langer zijn aardse bestaan te verlengen.

Maar, dit bewijst nog maar eens  dat wij in het dagdagelijkse leven in staat zijn om achter het leven de dood te zien, maar ook achter de dood het leven.

Er is niets te vinden dat niet een vonk van de wereldziel bezit en de mens die alle verborgen lijnen of correspondenties weet te lezen uit het hermetische boek der schepping voegt zich naadloos in de volmaakt orde zoals die nu eenmaal is. In de nevel van onze menselijke speculaties willen wij nogal eens onszelf, en vooral onze onvoorstelbare menselijke beperkingen tot maat van alle dingen promoveren.

De juiste looks

Komt daarbij de onverbeterlijke neiging om onze eigen levensloop tot norm voor het verleden, het heden en de toekomst te promoveren. Hoe dwaas, hoe verwaand zulks in het licht der eeuwigheid ook moge wezen. Sinds het humanisme werden wij namelijk steeds minder deelnemer aan onze eigen binnenwereld maar wij verlustigden ons aan de buitenwereld. Aldus werd de middeleeuwse verbondenheid tussen object en subject, die wij oa ook in het Tao terugvinden vernietigd. Wij zijn niet langer het leven zelf, maar wij bestuderen het leven en terwijl wij zwaar zitten te denken, over hoe het leven voorbijgaat gaat het voorbij zonder sluitende verklaringen. Terwijl wij weten dat alles verandert en dat er uiteindelijk niets blijft, razen wij door het leven op lekke banden of wij verzuipen het bewustzijn. Wij willen liefst één chaotische reeks 'flashes' van min of meer intensiteit. Maar wat er overblijft is pure onmiddellijkheid, één aaneenrijgen van 'all-at once situations without a story- line" zoals McLuhan onze artistieke en andere bezigheden omschreef. Wij neigen ernaar om van de ene sensatie (sensations) op de andere te springen en de tussenperiodes als leeg te ervaren. Het leven is dan liefst één happening waaraan geen einde komt en ook in Tai Chi Chuan kent men het fenomeen van het 'spiritueel cursushoppen'. De juiste looks en image building, daar komt het nu op aan.

Het oog en het oor

Dit alles doet denken aan het bezwaar dat Franz Kafka reeds had tegen de film, het visuele medium in die tijd. " Ik ben een visueel type”.

Arbeid, spel, ontspanning, studie maar ook persoonlijke relaties flitsen aan en uit naar gelang de kansen zich aanbieden, zonder aanloop, zonder vervolg en men wordt onmiddellijk ondergedompeld in een zeer grote intimiteit die er niet eens is.

Hoeveel mailtjes van totaal onbekenden beginnen niet met "Hi Walter, Hoi Walter?". Nu, onmiddellijk overkomen, dat telt. De enorme massa's mensen die zich blijkbaar de vraag stellen hoe zij of hun parfum overkomt bij anderen blijken uit te gaan van de veronderstelling dat men tegenwoordig een idee over anderen kan vormen in twee tienden van een seconde.  

Maar precies dat bewustzijn van ons haastig oponthoud hier op aarde geeft het leven krachtige impulsen.